Co znaczy MECENAT:
To jest opieka nad twórcami, poetami, artystami, roztaczana poprzez osoby prywatne, dwory, instytucje państwowe. Odnosząc się do polskiego oświecenia przeważnie mówi się o mecenacie króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Mecenat tego władcy odegrał rzeczywiście istotną rolę w przeprowadzanej wówczas modernizacji państwa i społeczeństwa. Z inicjatywy króla (i regularnie przy jego znaczącym wsparciu finansowym) powstały "Monitor" (1765), czołowy periodyk polskiego oświecenia, Teatr Narodowy (1765); Szkoła Rycerska (1765) czy Komisja Nauki Narodowej (1773).
Władca opiekował się twórcami. Sprowadził z zagranicy znakomitych malarzy (M. Bacciarellego, Canaletta, P. Kraffta, J.Ch. Lampiego czy J.B. Pillementa). Jedni pozostawali na służbie "dożywotnio" (Canaletto, Bacciarelli), inni poprzez kilka lat (Krafft, Lampi czy Pillement). Założył na Zamku pracownię malarską, gdzie uczyli się młodzi adepci sztuki. Fundował stypendia zagraniczne utalentowanym malarzom (A. Kucharskiemu, A. Rajeckiej, F. Smuglewiczowi). Do przebudowy i upiększania rezydencji zatrudnił plejadę znakomitych architektów (J. Ch. Kamsetzera, D. Merliniego, B.Sz. Zuga, E. Schrögera, J.Ch. Schucha, J. Fontanę, S. Zawadzkiego). Pośród królewskich rzeźbiarzy wyróżniali się André Le Brun, szef królewskiej pracowni rzeźbiarskiej, i F. Pinck, między innymi artysta posągu Jana III Sobieskiego w parku łazienkowskim. Władca wypłacał artystom regularne pensje, płacił za realnie wykonane prace artystyczne, nagradzał premiami.
Popierał literatów. Mieli mu pomóc w zreformowaniu społeczeństwa. Do ulubionych królewskich pisarzy należeli A. Naruszewicz, dzięki protekcji króla - biskup smoleński i łucki, i S. Trembecki, utrzymujący się z królewskiej pensji. Na cześć S. Konarskiego, zasłużonego pisarza politycznego i pedagogicznego, a również poety i autora tragedii, władca polecił wybić srebrny medal z łacińskim napisem Sapere auso (Temu, który ośmielił się być mądrym). Zachęcał do pisania komedii - tak, by repertuar grany w Teatrze Narodowym był polski: między innymi nagrodził F. Zabłockiego medalem Merentibus (Zasługującym) za komedię Zabobonnik. Zapraszał literatów do siebie na słynne obiady czwartkowe.
W okolicy mecenatu królewskiego bujnie rozwijał się mecenat arystokratyczny. Z królem rywalizowali A.K. i I. (z Flemmingów) Czartoryscy, którzy uczynili z Puław (głównej ich rezydencji po r. 1782) jeden z głownych ośrodków kulturotwórczych: stały się centrum polskiego sentymentalizmu. Nadwornym pisarzem Czartoryskich był F.D. Kniaźnin. W Puławach przebywał J. Koblański, znany wierszopis i tłumacz. Z ośrodkiem puławskim związani byli S. Kłokocki i J. Szymanowski; gościł tutaj J.U. Niemcewicz, korzystający nieraz z finansowego wsparcia Czartoryskich. W momencie porozbiorowym żywe związki z Puławami utrzymywali między innymi F. Bernatowicz i L. Kropiński, autorzy głośnych wówczas powieści. Mecenat Czartoryskich obejmował również sztukę (Ch. P. Aigner, P. Norblin), naukę (Dupont de Nemours, S. L´Huillier).
Czartoryscy nie stanowili wyjątku pośród polskiej arystokracji. Mecenasostwo stało się modne w kręgach oświeceniowych sfer wyższych. Działalność mecenasowską uprawiali (między innymi) Józef Aleksander Jabłonowski, Michał Kazimierz Ogiński, Stanisław Szczęsny Potocki, Wacław Rzewuski, Elżbieta z Czartoryskich Lubomirska, Józef Maksymilian Ossoliński, Józef Andrzej i Andrzej Stanisław Załuscy.
W okolicy mecenatu królewsko arystokratycznego, typowego dla formacji feudalnej (przeżywającej w czasach oświecenia głęboki kryzys), zaczęły się kształtować nowoczesne, rynkowe metody finansowania kultury i sztuki, powiązane z powstaniem i postępem formacji kapitalistycznej. Pojawili się zawodowi literaci, którym wydawcy wypłacali honoraria, pochodzące z zysków, jakie osiągali ze sprzedaży książek. Tak więc bez pośpiechu, etapowo funkcję mecenasów pisarzy zaczynała pełnić rzesza anonimowych czytelników, kupujących dzieła w księgarniach. (Przejawem tworzenia się w oświeceniu rynku księgarskiego było założenie poprzez Beaumarchais´go we Francji w 1777r. pierwszego towarzystwa ochrony praw autorskich: Société des auteurs dramatiques [Stowarzyszenie autorów dramatycznych]). W XVIII-wiecznej Polsce Michał Gröll, znany wydawca, jako jeden z pierwszych rozpoczął wypłacać honoraria.
Mimo wzrostu zainteresowania książkami i postępu w zakresie alfabetyzacji - rynek czytelniczy nie był jeszcze zbyt rozległy, w szczególności w państwach Europy środkowo wschodniej. Dlatego literaci, piszący dla wydawców (pozostający poza mecenatem królewskim czy arystokratycznym), cierpieli regularnie biedę. Przypadek ta znalazła odbicie w ówczesnej literaturze polskiej, gdzie pojawił się motyw "chudego literata" (na przykład Chudy literat A. Naruszewicza czy Duma chudego literata i Oddalenie się z Warszawy literata F. Zabłockiego). Znacząco lepiej pod tym względem przedstawiała się przypadek w Anglii, gdzie na przykład w r. 1742 sprzedano 6500 egzemplarzy powieści Przygody Josepha Andrewsa H. Fieldinga, a A. Pope, znakomity pisarz klasycystyczny, za przekład Iliady i Odysei dostał od wydawcy wielką na owe czasy sumę kilku tys. funtów.
(Janusz Ryba)
Zobacz także: CZARTORYSKA IZABELA, CZARTORYSKI ADAM KAZIMIERZ, NARUSZEWICZ ADAM, OBIADY CZWARTKOWE, STANISŁAW AUGUST PONIATOWSKI, TREMBECKI STANISŁAW
Władca opiekował się twórcami. Sprowadził z zagranicy znakomitych malarzy (M. Bacciarellego, Canaletta, P. Kraffta, J.Ch. Lampiego czy J.B. Pillementa). Jedni pozostawali na służbie "dożywotnio" (Canaletto, Bacciarelli), inni poprzez kilka lat (Krafft, Lampi czy Pillement). Założył na Zamku pracownię malarską, gdzie uczyli się młodzi adepci sztuki. Fundował stypendia zagraniczne utalentowanym malarzom (A. Kucharskiemu, A. Rajeckiej, F. Smuglewiczowi). Do przebudowy i upiększania rezydencji zatrudnił plejadę znakomitych architektów (J. Ch. Kamsetzera, D. Merliniego, B.Sz. Zuga, E. Schrögera, J.Ch. Schucha, J. Fontanę, S. Zawadzkiego). Pośród królewskich rzeźbiarzy wyróżniali się André Le Brun, szef królewskiej pracowni rzeźbiarskiej, i F. Pinck, między innymi artysta posągu Jana III Sobieskiego w parku łazienkowskim. Władca wypłacał artystom regularne pensje, płacił za realnie wykonane prace artystyczne, nagradzał premiami.
Popierał literatów. Mieli mu pomóc w zreformowaniu społeczeństwa. Do ulubionych królewskich pisarzy należeli A. Naruszewicz, dzięki protekcji króla - biskup smoleński i łucki, i S. Trembecki, utrzymujący się z królewskiej pensji. Na cześć S. Konarskiego, zasłużonego pisarza politycznego i pedagogicznego, a również poety i autora tragedii, władca polecił wybić srebrny medal z łacińskim napisem Sapere auso (Temu, który ośmielił się być mądrym). Zachęcał do pisania komedii - tak, by repertuar grany w Teatrze Narodowym był polski: między innymi nagrodził F. Zabłockiego medalem Merentibus (Zasługującym) za komedię Zabobonnik. Zapraszał literatów do siebie na słynne obiady czwartkowe.
W okolicy mecenatu królewskiego bujnie rozwijał się mecenat arystokratyczny. Z królem rywalizowali A.K. i I. (z Flemmingów) Czartoryscy, którzy uczynili z Puław (głównej ich rezydencji po r. 1782) jeden z głownych ośrodków kulturotwórczych: stały się centrum polskiego sentymentalizmu. Nadwornym pisarzem Czartoryskich był F.D. Kniaźnin. W Puławach przebywał J. Koblański, znany wierszopis i tłumacz. Z ośrodkiem puławskim związani byli S. Kłokocki i J. Szymanowski; gościł tutaj J.U. Niemcewicz, korzystający nieraz z finansowego wsparcia Czartoryskich. W momencie porozbiorowym żywe związki z Puławami utrzymywali między innymi F. Bernatowicz i L. Kropiński, autorzy głośnych wówczas powieści. Mecenat Czartoryskich obejmował również sztukę (Ch. P. Aigner, P. Norblin), naukę (Dupont de Nemours, S. L´Huillier).
Czartoryscy nie stanowili wyjątku pośród polskiej arystokracji. Mecenasostwo stało się modne w kręgach oświeceniowych sfer wyższych. Działalność mecenasowską uprawiali (między innymi) Józef Aleksander Jabłonowski, Michał Kazimierz Ogiński, Stanisław Szczęsny Potocki, Wacław Rzewuski, Elżbieta z Czartoryskich Lubomirska, Józef Maksymilian Ossoliński, Józef Andrzej i Andrzej Stanisław Załuscy.
W okolicy mecenatu królewsko arystokratycznego, typowego dla formacji feudalnej (przeżywającej w czasach oświecenia głęboki kryzys), zaczęły się kształtować nowoczesne, rynkowe metody finansowania kultury i sztuki, powiązane z powstaniem i postępem formacji kapitalistycznej. Pojawili się zawodowi literaci, którym wydawcy wypłacali honoraria, pochodzące z zysków, jakie osiągali ze sprzedaży książek. Tak więc bez pośpiechu, etapowo funkcję mecenasów pisarzy zaczynała pełnić rzesza anonimowych czytelników, kupujących dzieła w księgarniach. (Przejawem tworzenia się w oświeceniu rynku księgarskiego było założenie poprzez Beaumarchais´go we Francji w 1777r. pierwszego towarzystwa ochrony praw autorskich: Société des auteurs dramatiques [Stowarzyszenie autorów dramatycznych]). W XVIII-wiecznej Polsce Michał Gröll, znany wydawca, jako jeden z pierwszych rozpoczął wypłacać honoraria.
Mimo wzrostu zainteresowania książkami i postępu w zakresie alfabetyzacji - rynek czytelniczy nie był jeszcze zbyt rozległy, w szczególności w państwach Europy środkowo wschodniej. Dlatego literaci, piszący dla wydawców (pozostający poza mecenatem królewskim czy arystokratycznym), cierpieli regularnie biedę. Przypadek ta znalazła odbicie w ówczesnej literaturze polskiej, gdzie pojawił się motyw "chudego literata" (na przykład Chudy literat A. Naruszewicza czy Duma chudego literata i Oddalenie się z Warszawy literata F. Zabłockiego). Znacząco lepiej pod tym względem przedstawiała się przypadek w Anglii, gdzie na przykład w r. 1742 sprzedano 6500 egzemplarzy powieści Przygody Josepha Andrewsa H. Fieldinga, a A. Pope, znakomity pisarz klasycystyczny, za przekład Iliady i Odysei dostał od wydawcy wielką na owe czasy sumę kilku tys. funtów.
(Janusz Ryba)
Zobacz także: CZARTORYSKA IZABELA, CZARTORYSKI ADAM KAZIMIERZ, NARUSZEWICZ ADAM, OBIADY CZWARTKOWE, STANISŁAW AUGUST PONIATOWSKI, TREMBECKI STANISŁAW
- Co znaczy MASKARADY:
- Porównanie nastąpił bezprecedensowy rozrost kultury maskarady. Jedną z istotnych przesłanek takiego stanu rzeczy były znużenie i przesyt, charakteryzujące ówczesne elity Z tego znużenia zrodziła się potrzeba mecenat co znaczy.
- Krzyżówka MATKA SPARTANKA:
- Dlaczego libretta operowego jest Franciszek Dionizy Kniaźnin. W pierwotnej wersji sztuka powstała najpierw 1786 r. (druga red. 1787). Poeta ukazał w sztuce powodzenie czynu zbrojnego podjętego w imię mecenat krzyżówka.
- Co to jest MODELE ŚWIATOPOGLˇDOWE:
- Jak lepiej i literackie wynikały w dobie pozytywizmu w pierwszej kolejności z różnorodności postaw, których źródłem były odmienne zapatrywania na rolę Polski po stworzeniu styczniowym, metody i czas odzyskania mecenat co to jest.
- Słownik MY I WY ALEKSANDRA ŚWIĘTOCHOWSKIEGO:
- Kiedy autorstwa papieża warszawskiego postępu ukazał się w numerze 44 Przeglądu Tygodniowego w roku 1871, w czasopiśmie, gdzie już przedtem pojawiały się artykuły pozytywistów. Brak powstania radykalnego mecenat słownik.
- Czym jest MENDEL GDAŃSKI MARII KONOPNICKIEJ:
- Od czego zależy szkapa ukazał się Mendel... w dodatku do państwie , chociaż rok przedtem (1889). Stanowił on odpowiedź pisarki na pogrom warszawski, który był dla pokolenia pozytywistów straszną, okropną mecenat czym jest.
Czym jest mecenat znaczenie w Motywy literatura M .
