Co znaczy WERSYFIKACJA POLSKA:
W epoce renesansu ciągle istniały modele wiersza odziedziczone po średniowieczu. Wiersz asylabiczny, gdzie wersy wypełniane były poprzez następne zdania, bezwzględnie na ich długość i liczba sylab, był stosowany wyłącznie w utworach przydzielonych dla popularnego odbiorcy u artystów znanych skądinąd z tworzenia wierszy bardziej wyrafinowanych, jak Stanisław Kleryka, Marcin Bielski, lecz również Mikołaj Rej. Następnym etapem rozwoju wiersza był tak zwany sylabizm względny oparty w zasadzie na równej ilości sylab w poszczególnych wersach, aczkolwiek w danym tekście od czasu do czasu zdarzały się drobne, jedno czy dwusylabowe odstępstwa od danego formatu. Sylabizm względny był nadzwyczajnie dostępny w pierwszej fazie renesansu, stosował ten mechanizm w swoich utworach Biernat z Lublina. Wspólnie z postępem sylabizmu względnego, rozwijają się także formy stroficzne - trzeba pamiętać, Iż bardzo spora część utworów wierszowanych, jakie wówczas powstawały, to pieśni religijne, wzorowane na utworach łacińskich, czeskich czy niemieckich i stamtąd przejmujące wzory stroficzne. Etapowo coraz dokładniejsze staje się rozmieszczenie średniówki, sylabizm coraz bardziej zbliża się do sylabizmu ścisłego, coraz więcej jest także rymów precyzyjnych. Ten faza przejściowy w rozwoju polskiej wersyfikacji najlepiej widoczny jest w twórczości Mikołaja Reja. Na jedno się jednak nie odważyli ówcześni artysty - na bardziej śmiałe wykorzystywanie przerzutni - był to ciągle wiersz zdaniowy, gdzie wers pokrywał się ze zdaniem. Rzadko tylko, w twórczości Reja, w ramach zrymowanej pary wersów pojawia się przerzutnia. Kształtował się wówczas także rym, w dużej mierze wzorowany na łacińskiej literaturze średniowiecznej - parzysty, aabb, powiązany z akcentem wyrazowym. Bez pośpiechu kształtował się precyzyjny rym półtorazgłoskowy.
Strofika literaturze renesansowej przed Kochanowskim nie była bogata. Przeważały strofy czterowersowe, równozgłoskowe, parzyście rymowane wg schematu aabb. Trudno przecenić wagę zmian, jakie wprowadził Kochanowski. Znakomita badaczka wiersza polskiego, Maria Dłuska, ujęła to tak: "O Kochanowskim można aby użyć przenośni, Iż zastał wersyfikację polską drewnianą, a zostawił murowaną". W najwyższym stopniu efektowną zmianą było wprowadzenie na szeroką skalę przerzutni. Wystarczy przeczytać Tren X z przerzutniami, które naruszając tradycyjny tok wiersza zdaniowego, znakomicie oddają falowanie emocji podmiotu mówiącego:
"Czyliś do raju wzięta? Czyliś na szcześliwe
Wyspy zaprowadzona? Czy cię poprzez teskliwe
Charon jeziora wiezie i napawa zdrojem
Niepomnym, Iż ty nie wiesz nic o płaczu mojem?"
Co więcej, Kochanowski wprowadzał także przerzutnie międzystroficzne, w szczególności w pieśniach. Prawdziwym - jak to określił Janusz Pelc - "laboratorium sztuki poetyckiej" był przekład Psałterza Dawidów - w ramach tego gigantycznego przedsięwzięcia poetyckiego Kochanowski musiał znaleźć miary wierszowe i stroficzne dla 150 utworów! I aczkolwiek wzorem były dla niego łacińskie parafrazy Szkota George´a Buchanana, polskich strof i miar wierszowych jest u Kochanowskiego znacząco więcej.
W porównaniu z twórczością poprzedników bogactwo schematów wierszowych w utworach Kochanowskiego jest wielkie. Wprawdzie - wg badań Wiktora Weintrauba - najpopularniejszy pozostaje szeroko wówczas użytkowany trzynastozgłoskowiec 7 + 6, drugie miejsce zajmuje jedenastozgłoskowiec 5 + 6, a trzecie dostępny także w średniowieczu ośmiozgłoskowiec, lecz równocześnie odnajdujemy u poety dwanaście innym miar wierszowych - sześciozgłoskowiec, siedmiozgłoskowiec, dziewięciozgłoskowiec, dziesięciozgłoskwiec i inne. Takiego bogactwa nie było dotąd w literaturze polskiej. U Kochanowskiego mamy już do czynienia z sylabizmem ścisłym, możemy obserwować także ogromną dbałość o średniówkę, wyodrębnianą z troską o kształt wiersza. Warto zwrócić uwagę na przykłady wprowadzenia drugiej średniówki (model trzynastozgłoskowca 4 + 4 + 5 albo czternastozgłoskowca 4 + 4 + 6), która bardzo urozmaica tok wiersza:
4 + 4 + 5
"Już ja tobie, | moja matko, | służyć nie będę |
Ani za twym | wdzięcznym stołem | miejsca zasiędę"
[Tren VI]
4 + 4 + 6
"Nie lękaj się, | piękna pani, | sługi własne widzisz,
Za które się | nigdy, da Bóg, | sprawnie nie powstydzisz"
[Zuzanna]
Najmniej zachwytu powodują rymy Kochanowskiego. Cytowany tu już Weintraub określił je wręcz jako "prymitywne". Trzeba jednak pamiętać, Iż są one prawie zawsze precyzyjne, doskonalsze od rymów poprzedników.
Największym osiągnięciem Kochanowskiego w dziedzinie wiersza jest niewątpliwie strofika. Bogactwo strof jest wręcz nieprawdopodobnie ogromne w porównaniu z poprzednikami. Widać to w szczególności w Psałterzu, lecz także w Pieśniach. W aneksie do swej monografii o Kochanowskim Janusz Pelc zmienia aż 58 rodzajów strof w polskiej literaturze Kochanowskiego - od prostych dystychów czy popularnej już przed Kochanowskim strofy safickiej do skomplikowanych układów czterowersowych łączących wersy o różnych rytmach, na przykład 6 a a + 11 (5 + 6)bb albo 13 (7 + 6)a + 10 (5 + 5)a + 13 (7 + 6)b + 10 (5 + 5)b. Te skomplikowane układy najczęstsze są w Psałterzu. W tworzeniu strof Kochanowski wzorował się w pierwszej kolejności na Horacym i współczesnej literaturze włoskiej i francuskiej. Warto pamiętać, Iż w zbiorze fraszek ukrywają się trzy pierwsze polskie sonety (Fraszki I 97, II 105, III 24).
Jak stwierdził w podsumowaniu swoich wywodów o wersyfikacji Kochanowskiego cytowany już prof. Janusz Pelc, "Kochanowski pozostawił swym następcom, czy nawet młodszym twórcom współczesnym, wiersz polski uporządkowany i określony w swej budowie opartej na precyzyjnym sylabizmie, rymie półtorazgłoskowym, akcentowym, określonym miejscu średniówki wypadającej pomiędzy dwoma wyrazami. Uwalniając składnię i intonację od obowiązku wyznaczania klauzuli wersów, wykorzystywał wprowadzoną zmianę dla celów stylowych. Następcy jego w czasach baroku nawet w wierszu stroficznym posuwali się w tym kierunku czasem tak daleko, że właściwie stawało się to niemal manierą mało znaczną, lecz nim doszło do tego, tok przerzutniowy zainicjowany z sporą swobodą poprzez Kochanowskiego dobrze przysłużył się wzbogacaniu stylistycznemu polskiej literaturze".
Poeci baroku otrzymali więc techniki wersyfikacyjne, którymi mogli posługiwać się dla pokazania wielkiego kunsztu słowa poetyckiego. I - jak wiadomo - wielu z nich, począwszy od Mikołaja Sępa Szarzyńskiego, wykorzystało tę szansę znakomicie
Strofika literaturze renesansowej przed Kochanowskim nie była bogata. Przeważały strofy czterowersowe, równozgłoskowe, parzyście rymowane wg schematu aabb. Trudno przecenić wagę zmian, jakie wprowadził Kochanowski. Znakomita badaczka wiersza polskiego, Maria Dłuska, ujęła to tak: "O Kochanowskim można aby użyć przenośni, Iż zastał wersyfikację polską drewnianą, a zostawił murowaną". W najwyższym stopniu efektowną zmianą było wprowadzenie na szeroką skalę przerzutni. Wystarczy przeczytać Tren X z przerzutniami, które naruszając tradycyjny tok wiersza zdaniowego, znakomicie oddają falowanie emocji podmiotu mówiącego:
"Czyliś do raju wzięta? Czyliś na szcześliwe
Wyspy zaprowadzona? Czy cię poprzez teskliwe
Charon jeziora wiezie i napawa zdrojem
Niepomnym, Iż ty nie wiesz nic o płaczu mojem?"
Co więcej, Kochanowski wprowadzał także przerzutnie międzystroficzne, w szczególności w pieśniach. Prawdziwym - jak to określił Janusz Pelc - "laboratorium sztuki poetyckiej" był przekład Psałterza Dawidów - w ramach tego gigantycznego przedsięwzięcia poetyckiego Kochanowski musiał znaleźć miary wierszowe i stroficzne dla 150 utworów! I aczkolwiek wzorem były dla niego łacińskie parafrazy Szkota George´a Buchanana, polskich strof i miar wierszowych jest u Kochanowskiego znacząco więcej.
W porównaniu z twórczością poprzedników bogactwo schematów wierszowych w utworach Kochanowskiego jest wielkie. Wprawdzie - wg badań Wiktora Weintrauba - najpopularniejszy pozostaje szeroko wówczas użytkowany trzynastozgłoskowiec 7 + 6, drugie miejsce zajmuje jedenastozgłoskowiec 5 + 6, a trzecie dostępny także w średniowieczu ośmiozgłoskowiec, lecz równocześnie odnajdujemy u poety dwanaście innym miar wierszowych - sześciozgłoskowiec, siedmiozgłoskowiec, dziewięciozgłoskowiec, dziesięciozgłoskwiec i inne. Takiego bogactwa nie było dotąd w literaturze polskiej. U Kochanowskiego mamy już do czynienia z sylabizmem ścisłym, możemy obserwować także ogromną dbałość o średniówkę, wyodrębnianą z troską o kształt wiersza. Warto zwrócić uwagę na przykłady wprowadzenia drugiej średniówki (model trzynastozgłoskowca 4 + 4 + 5 albo czternastozgłoskowca 4 + 4 + 6), która bardzo urozmaica tok wiersza:
4 + 4 + 5
"Już ja tobie, | moja matko, | służyć nie będę |
Ani za twym | wdzięcznym stołem | miejsca zasiędę"
[Tren VI]
4 + 4 + 6
"Nie lękaj się, | piękna pani, | sługi własne widzisz,
Za które się | nigdy, da Bóg, | sprawnie nie powstydzisz"
[Zuzanna]
Najmniej zachwytu powodują rymy Kochanowskiego. Cytowany tu już Weintraub określił je wręcz jako "prymitywne". Trzeba jednak pamiętać, Iż są one prawie zawsze precyzyjne, doskonalsze od rymów poprzedników.
Największym osiągnięciem Kochanowskiego w dziedzinie wiersza jest niewątpliwie strofika. Bogactwo strof jest wręcz nieprawdopodobnie ogromne w porównaniu z poprzednikami. Widać to w szczególności w Psałterzu, lecz także w Pieśniach. W aneksie do swej monografii o Kochanowskim Janusz Pelc zmienia aż 58 rodzajów strof w polskiej literaturze Kochanowskiego - od prostych dystychów czy popularnej już przed Kochanowskim strofy safickiej do skomplikowanych układów czterowersowych łączących wersy o różnych rytmach, na przykład 6 a a + 11 (5 + 6)bb albo 13 (7 + 6)a + 10 (5 + 5)a + 13 (7 + 6)b + 10 (5 + 5)b. Te skomplikowane układy najczęstsze są w Psałterzu. W tworzeniu strof Kochanowski wzorował się w pierwszej kolejności na Horacym i współczesnej literaturze włoskiej i francuskiej. Warto pamiętać, Iż w zbiorze fraszek ukrywają się trzy pierwsze polskie sonety (Fraszki I 97, II 105, III 24).
Jak stwierdził w podsumowaniu swoich wywodów o wersyfikacji Kochanowskiego cytowany już prof. Janusz Pelc, "Kochanowski pozostawił swym następcom, czy nawet młodszym twórcom współczesnym, wiersz polski uporządkowany i określony w swej budowie opartej na precyzyjnym sylabizmie, rymie półtorazgłoskowym, akcentowym, określonym miejscu średniówki wypadającej pomiędzy dwoma wyrazami. Uwalniając składnię i intonację od obowiązku wyznaczania klauzuli wersów, wykorzystywał wprowadzoną zmianę dla celów stylowych. Następcy jego w czasach baroku nawet w wierszu stroficznym posuwali się w tym kierunku czasem tak daleko, że właściwie stawało się to niemal manierą mało znaczną, lecz nim doszło do tego, tok przerzutniowy zainicjowany z sporą swobodą poprzez Kochanowskiego dobrze przysłużył się wzbogacaniu stylistycznemu polskiej literaturze".
Poeci baroku otrzymali więc techniki wersyfikacyjne, którymi mogli posługiwać się dla pokazania wielkiego kunsztu słowa poetyckiego. I - jak wiadomo - wielu z nich, począwszy od Mikołaja Sępa Szarzyńskiego, wykorzystało tę szansę znakomicie
- Co znaczy WIOSNA I WINO WIERZYŃSKIEGO:
- Porównanie debiutancki tom wierszy Kazimierza Wierzyńskiego opublikowany w 1919 r. To jest poetycki manifest skamandryckiego witalizmu i programowa wręcz realizacja jego założeń (zobacz Skamander). Tomem tym wersyfikacja polska co znaczy.
- Krzyżówka WEISER DAWIDEK PAWŁA HUELLEGO:
- Dlaczego twierdzenie, Iż Weiser Dawidek, a więc książkowy debiut Pawła Huellego, pozostaje główną książką w jego dotychczasowym dorobku. To pozycja specjalna - uznana za najistotniejszy debiut lat 80. XX w wersyfikacja polska krzyżówka.
- Co to jest WYWIAD BIAŁOSZEWSKIEGO:
- Jak lepiej utwór zbioru Oho (1985), ostatniego tomu ułożonego poprzez samego Białoszewskiego, który ukazał się już po Zgonu poety. Tytuł odwołuje nas do w najwyższym stopniu bodaj popularnego gatunku wersyfikacja polska co to jest.
- Słownik WIELKA PODRÓŻ BALIŃSKIEGO:
- Kiedy Stanisława Balińskiego to zestaw literaturze charakterystycznej dla tego nurtu wojennej liryki, który z pełną świadomością odwoływał się do tradycji romantycznej i dziejów emigracji polistopadowej wersyfikacja polska słownik.
- Czym jest WINKELRIEDYZM:
- Od czego zależy Winkelrieda jest podwójnie przywoływana w Kordianie Juliusza Słowackiego. Jego historia zostaje streszczona w scenie spiskowej, rozgrywającej się w podziemiach kościoła świętego Jana (spiskowcy wersyfikacja polska czym jest.
Czym jest wersyfikacja polska znaczenie w Motywy literatura W .
