Co znaczy DUMA LUKIERDY, CZYLI LUIDGARDY:
Do napisania utworu, po raz pierwszy wydanego w drugim tomiku Zabawek wierszem i prozą (1782), Franciszka Karpińskiego zainspirowała opisana w średniowiecznej kronice Bielskiego tragiczna historia żony Przemysła II, uduszonej z rozkazu okrutnego męża. W wierszu, wyróżniającym się w ówczesnej literaturze niezwykłym tematem, pisarz oddał przeżywanie poprzez Lukierdę dramatycznego losu. Rozbudowana, pełna żalu skarga królowej mówi o nieodwzajemnionych uczuciach. Sentymentalny artysta przybliża zróżnicowane uczucia bohaterki i nurtujące ją myśli. Początkowa apostrofa, pełniąca dalej funkcję refrenu, zawiera przewodni motyw całej pieśni - skargę na skrzywdzoną miłość - a równocześnie dookreśla liryczną sytuację i wprowadza zasadnicze rysy emocjonalnie nacechowanej atmosfery. Żal Lukierdy nie jest jednostajny, monotonny, jak u bohaterów innych sielanek Karpińskiego, ale faluje, oddając dynamikę i autentyczność procesu przeżywania. Niefortunna kobieta wyraża uczucia żalu i nadziei na wybawienie, mówi o chęci zemsty, lecz również o niewygasłej jeszcze miłości. Wewnętrzna sprzeczność wypowiedzi, nagłe zwroty w ocenie sytuacji, świadczą o sile odczuwanego dramatu, a również o zindywidualizowanej i skomplikowanej naturze Lukierdy. Nie jest ona "czułą" kochanką, rozpamiętującą w odosobnieniu miły sercu żal i smutek, ale postacią tragicznie uwikłaną poprzez los i niefortunną miłość - przeżywa intensywnie swój dramat w obliczu realnego zagrożenia życia. Takie ujęcie lirycznego monologu było nowatorskim rozwiązaniem. Świadczyło o poszukiwaniu poprzez poetę nowych obszarów lirycznych doznań, a również o próbach innego niż do chwili obecnej przedstawienia ludzkich uczuć.
Wiersz Karpińskiego nie jest spokrewniony ze staropolskimi dumami lamentacyjnymi, gdzie opiewano zmarłych rycerzy. Pisarz traktował liryczny utwór jako swoistą próbę "rekonstrukcji" skargi księżnej, stanowiącej treść dawnej pieśni śpiewanej poprzez lud "w Ogromnej Polszcze". O wpływie wzorców ludowych może świadczyć wersyfikacyjny kształt wiersza i pieśniowa konstrukcja tekstu. Melodyjność utworu, jego stały, miarowy rytm jest efektem posłużenia się regularnym ośmiozgłoskowcem z działem średniówkowym. Ten fundamentalny zabieg rytmizacji został wzmocniony poprzez Karpińskiego regularnymi, nierzadko gramatycznymi rymami, licznymi paralelizmami słownymi i zachowaniem symetrycznej budowy i układu zdań. Pieśniowy charakter wiersza eksponuje także refren, gdzie wzorem ludowym powiernikami uczuć bohaterki są siły natury. Temat wiersza i sposób zarysowania sytuacji lirycznej i emocjonalnego wizerunku przeżywającej bohaterki noszą wyraźne ślady wpływu osjanizmu, z którym wiązał się nowy schemat odczuwania przeszłości.
(Bożena Mazurkowa)
Zobacz także: SENTYMENTALIZM, SIELANKA
Wiersz Karpińskiego nie jest spokrewniony ze staropolskimi dumami lamentacyjnymi, gdzie opiewano zmarłych rycerzy. Pisarz traktował liryczny utwór jako swoistą próbę "rekonstrukcji" skargi księżnej, stanowiącej treść dawnej pieśni śpiewanej poprzez lud "w Ogromnej Polszcze". O wpływie wzorców ludowych może świadczyć wersyfikacyjny kształt wiersza i pieśniowa konstrukcja tekstu. Melodyjność utworu, jego stały, miarowy rytm jest efektem posłużenia się regularnym ośmiozgłoskowcem z działem średniówkowym. Ten fundamentalny zabieg rytmizacji został wzmocniony poprzez Karpińskiego regularnymi, nierzadko gramatycznymi rymami, licznymi paralelizmami słownymi i zachowaniem symetrycznej budowy i układu zdań. Pieśniowy charakter wiersza eksponuje także refren, gdzie wzorem ludowym powiernikami uczuć bohaterki są siły natury. Temat wiersza i sposób zarysowania sytuacji lirycznej i emocjonalnego wizerunku przeżywającej bohaterki noszą wyraźne ślady wpływu osjanizmu, z którym wiązał się nowy schemat odczuwania przeszłości.
(Bożena Mazurkowa)
Zobacz także: SENTYMENTALIZM, SIELANKA
- Co znaczy DO JUSTYNY. TĘSKNOŚĆ NA WIOSNĘ:
- Porównanie do której Franciszek Karpiński skierował jedną z najsłynniejszych sielanek, była Marianna Broselówna, za najpiękniejszą i najcnotliwszą pannę miana na Pokuciu . Erotyk, po raz pierwszy zamieszczony duma lukierdy, czyli luidgardy co znaczy.
- Krzyżówka DZIEJOPISARSTWO:
- Dlaczego Europie mało wiedziano o terenach znajdujących się na wschód od Niemiec, o zamieszkujących tam ludach i ich historii. Co więcej, jeszcze w 1570 r. w korespondencji dwu znakomitych humanistów duma lukierdy, czyli luidgardy krzyżówka.
- Co to jest DWORZANIN POLSKI ŁUKASZA GÓRNICKIEGO:
- Jak lepiej polskiego, Łukasz Górnicki (1527-1603), przebył trudną drogę - od dzieciństwa w ubogiej mieszczańskiej rodzinie (jego tata, Marcin Góra, był ubogim mieszczaninem z Bochni) do godności sekretarza i duma lukierdy, czyli luidgardy co to jest.
- Słownik DRUGI OBIEG:
- Kiedy literacka reakcja na zapisy cenzorskie (zakaz druku), jakimi objęto dziesiątki intelektualistów - sygnatariuszy listów protestacyjnych w kwestii poprawek do Konstytucji PRL i protestów dotyczących duma lukierdy, czyli luidgardy słownik.
- Czym jest DRAMAT ROMANTYCZNY:
- Od czego zależy popowstaniowym dramat stał się w polskim romantyzmie jedną z głownych form wypowiedzi literackiej, wykonywaną poprzez najwybitniejszych artystów. Zerwano radykalnie z ugruntowanymi jeszcze w Poetyce duma lukierdy, czyli luidgardy czym jest.
Czym jest duma lukierdy, czyli luidgardy znaczenie w Motywy literatura D .
