Co znaczy KATASTROFIZM:
Jeden z istotnych nurtów światopoglądowych przełomu wieków, który pełną wyrazistość myślową i wszechstronne zaplecze teoretyczne osiągnie w drugiej i trzeciej dekadzie XX w. Katastrofizm był spontaniczną reakcją ówczesnej sztuki i literatury europejskiej na kryzys cywilizacyjny, filozoficzny i etyczny odczuwany "na schyłku wieku". Znamienne, Iż w polskiej poezji wiązał się on z powrotem do romantyzmu, odbieranego teraz jako epoka maksymalistycznych aspiracji ludzkich, filozoficznych i artystycznych, jaskrawo kontrastująca z mieszczańskim "zniżeniem ideałów", banalnością masowych produktów wypełniających najbliższe otoczenie, obłudą moralną burżuazji. Rodzi się potrzeba rewizji zaistniałego stanu rzeczy; niezbędna okazuje się konfrontacja świata materialnej i metafizycznej "nędzy" z elementarnymi założeniami ewangelicznego kanonu. Przez romantyzm artyści Młodej Polski sięgają do odwiecznej topiki religijnej jako w najwyższym stopniu nośnego przekaźnika ich cywilizacyjnych, socjalnych i moralnych niepokojów. Niesłychana jest młodopolska kariera motywu dies irae (dnia gniewu). W ekspresywnej scenerii Apokalipsy odnajdują się eschatologiczne nastroje epoki. Rys katastroficzny inicjalnych nawiązań do tego motywu daje się rozpoznać w znaczącym pomijaniu pozytywnego, optymistycznego aspektu Objawienia św. Jana (chodzi o wizję Nowej Jeruzalem - symbolu nastania Bożego Królestwa na ziemi; występuje ona na przykład w mistycznym dramacie Słowackiego Samuel Zborowski). Boży Sąd i okrutna kara, której poddani są zmartwychwstali grzesznicy - oto cała dramaturgia wydarzenia i zarazem koniec wszystkiego. Bezradność Chrystusa, który występuje jako niemy rzecznik podsądnych, nieskuteczność oskarżeń rzucanych poprzez grzeszników Stwórcy - są miarą kryzysu religijnego i etycznego, który dochodzi tu do głosu. Dies irae - w opracowaniu poetyckim Lucjana Rydla, Jerzego Żuławskiego, Edwarda Leszczyńskiego powstają już w latach 90., zapowiadając na wskroś katastroficzny słowo motywu w Hymnach Jana Kasprowicza.
Obsesyjnie powraca w ówczesnej literaturze myśl o rychłym wygaśnięciu obecnej cywilizacji, o zagładzie wartości, które określają pozytywnie wytworzoną w obrębie tej cywilizacji kulturę. Odczuwanie własnej epoki jako epoki upadku rodzi w ramach I dekady Młodej Polski w okolicy nastrojów eschatologicznych - pragnienia destrukcyjne. Należy przyspieszyć katastrofę świata, który zawodzi nadzieje ludzi, który skarlał i spodlał. Taki jest sedno hymnu zniszczenia, który intonuje Lucyfer (niosący światło), sprawiedliwy sędzia ludzkości z poematu Marii Komornickiej Bunt anioła. Przekonanie o nietrwałości istniejących struktur socjalnych i chwiejności formalnie wyznawanych norm moralnych podyktowało burzycielski apel w wierszu Kasprowicza Wstań, orkanie (z tomu Krzak dzikiej róży). Dies irae, dies illa będzie karą wymierzoną "zmarłym wiekom" za zbrodnię, którą jest "zgon życia". Sceneria "sądów bezlitośnych" to biblijna dolina Jozafata. Cykl Akordy jesienne, z którego pochodzi cytowany wiersz zawiera pesymistyczną ocenę własnego pokolenia, które ulega presji zmaterializowanego "marnego tłumu", które gubi się w rzeczywistości opuszczonej poprzez Boga. Sprzeczne sygnały: potępienia epoki i obrony wartości doskonałych splatają się w hiperbolicznej wizji "wielkiego widma", które "potrząsa chustą krwawą albo olbrzymi wznosi krzyż" (najprawdopodobniej to są symbole rewolucji socjalnej i odrodzenia poprzez wiarę albo także Sądu Ostatecznego). Możemy tu rozpoznać swoiste preludium do Hymnów, gdzie mglista symbolika Akordów jesiennych nabierze niemal alegorycznej dobitności. Poematy pierwszego cyklu Hymnów dedykowane są "ginącemu światu". Naturalistyczne obrazy materialnej nędzy wydziedziczonych przeplatają się ze świadectwami moralnego zepsucia, rozpusty, występku i zbrodni (Dies irae, Moja pieśń wieczorna, Salome, Judasz, Maria Egipcjanka). W Hymnach dominuje poetyka kontrastów emocjonalnych, patosu i krzyku. Tom poematów prozą O bohaterskim koniu i walącym się domu (1906) wnosi do wczesnej tradycji polskiego katastrofizmu obiekt ironicznego dystansu. Ironia wymierzona jest przeciwko szacownej europejskiej tradycji mieszczańskiej, zaś katastrofa opisanej tu formacji kulturowej dzieje się nieprzerwanie, bez apokaliptycznych trąb, piekielnego ognia i Sędziego. Epizody katastroficzne występują w rapsodach Przybyszewskiego; katastroficzną świadomość posiadają jego bohaterzy - Zgon duszy równoznaczna jest z zagładą świata w Requiem aeternam; grzech kazirodztwa ewokuje wizje sabatu i okrutnego sądu w De profundis. Obsesja zagłady daje o sobie znać w wierszach i powieściach Micińskiego (Xiądz Faust).
Katastrofizm wiąże się nierozerwalnie z antyinstytucjonalizmem, kolektywizmem i etystycznym nastawieniem ekspresjonizmu, który jako światopogląd i poetyka skodyfikowany został w XX w. w Niemczech. Teoretykami katastrofizmu byli wówczas Oswald Spengler (Untergang des Abendlandes), Jose Ortega y Gasset (Rebellion de las masas), Marian Zdziechowski (Europa, Rosja, Azja; W obliczu końca), Florian Znaniecki (Zmierzch cywilizacji Zachodu), Stanisław Ignacy Witkiewicz (Nowe formy w malarstwie). XX wieczny katastrofizm literacki (na przykład w ujęciu Jaworskiego, Jasieńskiego, Witkacego, Sterna) porzuca patos zagłady starej cywilizacji i kultury na rzecz dewaluującej, groteskowej deformacji.
(Krystyna Kralkowska Gątkowska)
Obsesyjnie powraca w ówczesnej literaturze myśl o rychłym wygaśnięciu obecnej cywilizacji, o zagładzie wartości, które określają pozytywnie wytworzoną w obrębie tej cywilizacji kulturę. Odczuwanie własnej epoki jako epoki upadku rodzi w ramach I dekady Młodej Polski w okolicy nastrojów eschatologicznych - pragnienia destrukcyjne. Należy przyspieszyć katastrofę świata, który zawodzi nadzieje ludzi, który skarlał i spodlał. Taki jest sedno hymnu zniszczenia, który intonuje Lucyfer (niosący światło), sprawiedliwy sędzia ludzkości z poematu Marii Komornickiej Bunt anioła. Przekonanie o nietrwałości istniejących struktur socjalnych i chwiejności formalnie wyznawanych norm moralnych podyktowało burzycielski apel w wierszu Kasprowicza Wstań, orkanie (z tomu Krzak dzikiej róży). Dies irae, dies illa będzie karą wymierzoną "zmarłym wiekom" za zbrodnię, którą jest "zgon życia". Sceneria "sądów bezlitośnych" to biblijna dolina Jozafata. Cykl Akordy jesienne, z którego pochodzi cytowany wiersz zawiera pesymistyczną ocenę własnego pokolenia, które ulega presji zmaterializowanego "marnego tłumu", które gubi się w rzeczywistości opuszczonej poprzez Boga. Sprzeczne sygnały: potępienia epoki i obrony wartości doskonałych splatają się w hiperbolicznej wizji "wielkiego widma", które "potrząsa chustą krwawą albo olbrzymi wznosi krzyż" (najprawdopodobniej to są symbole rewolucji socjalnej i odrodzenia poprzez wiarę albo także Sądu Ostatecznego). Możemy tu rozpoznać swoiste preludium do Hymnów, gdzie mglista symbolika Akordów jesiennych nabierze niemal alegorycznej dobitności. Poematy pierwszego cyklu Hymnów dedykowane są "ginącemu światu". Naturalistyczne obrazy materialnej nędzy wydziedziczonych przeplatają się ze świadectwami moralnego zepsucia, rozpusty, występku i zbrodni (Dies irae, Moja pieśń wieczorna, Salome, Judasz, Maria Egipcjanka). W Hymnach dominuje poetyka kontrastów emocjonalnych, patosu i krzyku. Tom poematów prozą O bohaterskim koniu i walącym się domu (1906) wnosi do wczesnej tradycji polskiego katastrofizmu obiekt ironicznego dystansu. Ironia wymierzona jest przeciwko szacownej europejskiej tradycji mieszczańskiej, zaś katastrofa opisanej tu formacji kulturowej dzieje się nieprzerwanie, bez apokaliptycznych trąb, piekielnego ognia i Sędziego. Epizody katastroficzne występują w rapsodach Przybyszewskiego; katastroficzną świadomość posiadają jego bohaterzy - Zgon duszy równoznaczna jest z zagładą świata w Requiem aeternam; grzech kazirodztwa ewokuje wizje sabatu i okrutnego sądu w De profundis. Obsesja zagłady daje o sobie znać w wierszach i powieściach Micińskiego (Xiądz Faust).
Katastrofizm wiąże się nierozerwalnie z antyinstytucjonalizmem, kolektywizmem i etystycznym nastawieniem ekspresjonizmu, który jako światopogląd i poetyka skodyfikowany został w XX w. w Niemczech. Teoretykami katastrofizmu byli wówczas Oswald Spengler (Untergang des Abendlandes), Jose Ortega y Gasset (Rebellion de las masas), Marian Zdziechowski (Europa, Rosja, Azja; W obliczu końca), Florian Znaniecki (Zmierzch cywilizacji Zachodu), Stanisław Ignacy Witkiewicz (Nowe formy w malarstwie). XX wieczny katastrofizm literacki (na przykład w ujęciu Jaworskiego, Jasieńskiego, Witkacego, Sterna) porzuca patos zagłady starej cywilizacji i kultury na rzecz dewaluującej, groteskowej deformacji.
(Krystyna Kralkowska Gątkowska)
- Co znaczy KABARET MŁODOPOLSKI:
- Porównanie jest oznaką dezaktualizowania się problematyki, stylu uprawiania literatury i metody celebrowania eksponowanej pisarskiej roli. Treści ówczesnej filozofii, założenia estetyki, style zachowań katastrofizm co znaczy.
- Krzyżówka KRASICKI IGNACY (1735-1801):
- Dlaczego Warmiński był najwybitniejszym przedstawicielem klasycyzmu w poezji polskiej drugiej połowy XVIII w. Jego majątek pisarski, już ówcześnie uznawany za wzorcowy, cechuje ogromna różnorodność form katastrofizm krzyżówka.
- Co to jest KLASYCYZM:
- Jak lepiej polskiego oświecenia, współistniejący z sentymentalizmem i rokokiem, rozwijał się w dwu zasadniczych fazach. Pierwsza (klasycyzm stanisławowski) zbiegła się z panowaniem ostatniego króla, nie mniej katastrofizm co to jest.
- Słownik KOŁŁˇTAJ HUGO (1750-1812):
- Kiedy dziennikarzem i poetą, działaczem politycznym, filozofem i światłym reformatorem polskiego szkolnictwa. Naukę w Akademii Krakowskiej zamknął doktoratem z filozofii (1768). Wstąpił do stanu duchownego katastrofizm słownik.
- Czym jest KOMEDIE MICHAŁA BAŁUCKIEGO:
- Od czego zależy utworów Bałuckiego (1837-1901), znajdujących się zwykle na pograniczu komedii i farsy z elementami satyry i groteski, dostrzec można wpływ późnej twórczości Aleksandra Fredry. Podobnie do niego katastrofizm czym jest.
Czym jest katastrofizm znaczenie w Motywy literatura K .
