Co znaczy POWSTANIE LISTOPADOWE:
było głównym wydarzeniem historycznym w epoce polskiego romantyzmu, stając się wewnętrzną cezurą w dziejach tego prądu, dzielącą go na dwa odrębne fazy. Zapoczątkowane Nocą Listopadową 29 XI 1830 r., opracowane poprzez spisek podchorążych z Piotrem Wysockim na czele, przekształciło się w regularną wojnę polsko rosyjską, zakończoną kapitulacją Warszawy (8 IX 1831) i Zamościa (21 X 1831).
Stworzeniu towarzyszyła obfita i dość zróżnicowana pod względem genologicznym twórczość literacka wielu znanych pisarzy, biorących udział w czynnej walce. Zbiory powstańczych utworów wydali między innymi S. Goszczyński, który był jednym z uczestników ataku spiskowców na Belweder (Pobudka, 1831), F. Kowalski (Miecz i lutnia, a więc śpiewy wolności wolnego Polaka, 1831), K. Gaszyński (Pieśni pielgrzyma polskiego, 1833), S. Garczyński (Poezje 1833, zawierające cykle wierszy Wspomnienia z czasów wojny polskiej narodowej, 1831 i Sonety wojenne), M. Gosławski (literatura ułana polskiego poświęcona Polkom, 1833), W. Pol (Pieśni Janusza, 1835). W dniach stworzenia ukazywały się również anonimowe zbiory patriotycznych pieśni. Publikowano je także na łamach ukazującego się periodycznie "Barda Oswobodzonej Polski".
Wybuch stworzenia zakończył literackie duży między romantykami i klasykami, powszechne z kolei stało się głoszenie postulatu jedności słowa i czynu, który miał być potwierdzeniem prawd głoszonych poprzez poezję. Stąd także brało się poczucie zawodu wobec nieobecności w powstańczych szeregach Adama Mickiewicza, którego uznawano - jako autora nadzwyczajnie popularnej Ody do młodości i Konrada Wallenroda - za duchowego przewodnika i inspiratora stworzenia. Podobnie, jako ucieczkę przed walką, potraktowano wyjazd z państwie w misji dyplomatycznej wiosną 1831 r. Juliusza Słowackiego, autora napisanego jeszcze w grudniu 1830 r. Hymnu ("Bogurodzico! Dziewico!"), przynoszącego żarliwe wezwania do walki.
W literaturze stworzenia listopadowego dają się wyodrębnić dwa wyraźne nurty. Pierwszy z nich, wyraźnie klasycystyczny w formie (regularnie były to ody), nawiązywał do dawniejszych, oświeceniowych i napoleońskich tradycji literaturze patriotycznej, przynosząc retoryczne wezwania do walki i posługując się regularnie alegorią i motywami mitologicznymi. Drugi charakteryzował się prostotą i potocznością - jego domenę stanowiły raczej piosenki, opisujące życie obozowe i zarówno istotne, jak i drobne wydarzenia.
Inspiracji szukano w retoryce Ody do młodości, jak i w literaturze stworzenia kościuszkowskiego i pieśniach legionowych epoki napoleońskiej (między innymi pobudki wzywające do boju na Zgon i życie, przywoływanie motywów matki powstającej z grobu i orła jako symbolu uczuć narodowych). W literaturze tej dochodziły do głosu zbiorowe emocje i przeżycia narodu, wypierając przeważające w pierwszej fazie romantyzmu tendencje indywidualistyczne. Sławiono postaci bohaterów narodowych, w szczególności Tadeusza Kościuszki, i następnych wodzów stworzenia. Poetyckie echa wywoływały istotne wydarzenia, począwszy od Nocy Listopadowej, przez uchwalenie poprzez Sejm aktu detronizacji cara Mikołaja I jako króla polskiego, następne bitwy, aż po klęskę, kapitulację stworzenia i emigrację jego uczestników.
Powstańcza walka ukazywana była jako starcie sił wolności i despotyzmu, stąd także przeważa w tej literaturze czarno biały model, gdzie bojownikom wolności przeciwstawieni są najeźdźcy - niewolnicy ślepo posłuszni despocie. Wyraźna jest także sakralizacja tej walki, pojmowanej jako krucjata wolności w obronie całej Europy, co wiązało się z ożywieniem tradycyjnego definicje Polski jako "przedmurza" już nie chrześcijaństwa, lecz europejskiej wolności. Formułowane w pierwszych miesiącach stworzenia modlitewne prośby do Boga o wsparcie słusznej kwestie stosunkowo następnych klęsk ustępowały miejsca oskarżeniom Stwórcy o obojętność, lecz i próbom zrozumienia sensu dziejów przez odwoływanie się do koncepcji historiozoficznych, zakładających dokonywanie się postępu przez cierpienie i ofiarę. W ten sposób rodził się romantyczny mesjanizm, który w klęsce stworzenia dostrzegał analogię do męki i Zgonu Chrystusa, otwierając równocześnie perspektywę nadziei na zmartwychwstanie Polski.
Konsekwencją klęski stworzenia była likwidacja Królestwa Polskiego jako autonomicznego organizmu państwowego, pociągająca za sobą również zniesienie głownych instytucji życia kulturalnego i naukowego, między innymi Uniwersytetu Warszawskiego i Wileńskiego, Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Na emigracji znaleźli się niemal wszyscy wybitni romantyczni artysty, a życie literackie w państwie zostało na długi czas praktycznie sparaliżowane. Stworzenie stało się więc główną wewnętrzną cezurą w obrębie epoki romantyzmu, wywierając decyzyjny wpływ na dalszy postęp literatury polskiej. Wiązało się to nie tylko z przeniesieniem na sporo lat głównego nurtu polskiego życia literackiego za granicę, w pierwszej kolejności do Francji, lecz oznaczało również zmianę obszaru zainteresowania literatury i oczekiwań czytelniczych, porzucenie wczesnoromantycznego indywidualizmu, naiwnej ludowości czy polemik z racjonalizmem. Na drugi plan zeszły takie gatunki literackie jak ballada czy powieść poetycka, ustępując miejsca dramatowi, próbom epopeicznym czy takim formom epiki, jak gawęda. Próby powstania nowej, romantycznej historiozofii wiodły artystów w stronę idei mesjanistycznych i towianizmu (Adam Mickiewicz i inni z kręgu Koła Kwestie Bożej Andrzeja Towiańskiego) albo mechanizmów mistycznych (Juliusz Słowacki).
(Jacek Lyszczyna)
Zobacz także: BOHATER ROMANTYCZNY, EMIGRACJA, HISTORIOZOFIA, HISTORYZM, TYRTEIZM
Stworzeniu towarzyszyła obfita i dość zróżnicowana pod względem genologicznym twórczość literacka wielu znanych pisarzy, biorących udział w czynnej walce. Zbiory powstańczych utworów wydali między innymi S. Goszczyński, który był jednym z uczestników ataku spiskowców na Belweder (Pobudka, 1831), F. Kowalski (Miecz i lutnia, a więc śpiewy wolności wolnego Polaka, 1831), K. Gaszyński (Pieśni pielgrzyma polskiego, 1833), S. Garczyński (Poezje 1833, zawierające cykle wierszy Wspomnienia z czasów wojny polskiej narodowej, 1831 i Sonety wojenne), M. Gosławski (literatura ułana polskiego poświęcona Polkom, 1833), W. Pol (Pieśni Janusza, 1835). W dniach stworzenia ukazywały się również anonimowe zbiory patriotycznych pieśni. Publikowano je także na łamach ukazującego się periodycznie "Barda Oswobodzonej Polski".
Wybuch stworzenia zakończył literackie duży między romantykami i klasykami, powszechne z kolei stało się głoszenie postulatu jedności słowa i czynu, który miał być potwierdzeniem prawd głoszonych poprzez poezję. Stąd także brało się poczucie zawodu wobec nieobecności w powstańczych szeregach Adama Mickiewicza, którego uznawano - jako autora nadzwyczajnie popularnej Ody do młodości i Konrada Wallenroda - za duchowego przewodnika i inspiratora stworzenia. Podobnie, jako ucieczkę przed walką, potraktowano wyjazd z państwie w misji dyplomatycznej wiosną 1831 r. Juliusza Słowackiego, autora napisanego jeszcze w grudniu 1830 r. Hymnu ("Bogurodzico! Dziewico!"), przynoszącego żarliwe wezwania do walki.
W literaturze stworzenia listopadowego dają się wyodrębnić dwa wyraźne nurty. Pierwszy z nich, wyraźnie klasycystyczny w formie (regularnie były to ody), nawiązywał do dawniejszych, oświeceniowych i napoleońskich tradycji literaturze patriotycznej, przynosząc retoryczne wezwania do walki i posługując się regularnie alegorią i motywami mitologicznymi. Drugi charakteryzował się prostotą i potocznością - jego domenę stanowiły raczej piosenki, opisujące życie obozowe i zarówno istotne, jak i drobne wydarzenia.
Inspiracji szukano w retoryce Ody do młodości, jak i w literaturze stworzenia kościuszkowskiego i pieśniach legionowych epoki napoleońskiej (między innymi pobudki wzywające do boju na Zgon i życie, przywoływanie motywów matki powstającej z grobu i orła jako symbolu uczuć narodowych). W literaturze tej dochodziły do głosu zbiorowe emocje i przeżycia narodu, wypierając przeważające w pierwszej fazie romantyzmu tendencje indywidualistyczne. Sławiono postaci bohaterów narodowych, w szczególności Tadeusza Kościuszki, i następnych wodzów stworzenia. Poetyckie echa wywoływały istotne wydarzenia, począwszy od Nocy Listopadowej, przez uchwalenie poprzez Sejm aktu detronizacji cara Mikołaja I jako króla polskiego, następne bitwy, aż po klęskę, kapitulację stworzenia i emigrację jego uczestników.
Powstańcza walka ukazywana była jako starcie sił wolności i despotyzmu, stąd także przeważa w tej literaturze czarno biały model, gdzie bojownikom wolności przeciwstawieni są najeźdźcy - niewolnicy ślepo posłuszni despocie. Wyraźna jest także sakralizacja tej walki, pojmowanej jako krucjata wolności w obronie całej Europy, co wiązało się z ożywieniem tradycyjnego definicje Polski jako "przedmurza" już nie chrześcijaństwa, lecz europejskiej wolności. Formułowane w pierwszych miesiącach stworzenia modlitewne prośby do Boga o wsparcie słusznej kwestie stosunkowo następnych klęsk ustępowały miejsca oskarżeniom Stwórcy o obojętność, lecz i próbom zrozumienia sensu dziejów przez odwoływanie się do koncepcji historiozoficznych, zakładających dokonywanie się postępu przez cierpienie i ofiarę. W ten sposób rodził się romantyczny mesjanizm, który w klęsce stworzenia dostrzegał analogię do męki i Zgonu Chrystusa, otwierając równocześnie perspektywę nadziei na zmartwychwstanie Polski.
Konsekwencją klęski stworzenia była likwidacja Królestwa Polskiego jako autonomicznego organizmu państwowego, pociągająca za sobą również zniesienie głownych instytucji życia kulturalnego i naukowego, między innymi Uniwersytetu Warszawskiego i Wileńskiego, Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Na emigracji znaleźli się niemal wszyscy wybitni romantyczni artysty, a życie literackie w państwie zostało na długi czas praktycznie sparaliżowane. Stworzenie stało się więc główną wewnętrzną cezurą w obrębie epoki romantyzmu, wywierając decyzyjny wpływ na dalszy postęp literatury polskiej. Wiązało się to nie tylko z przeniesieniem na sporo lat głównego nurtu polskiego życia literackiego za granicę, w pierwszej kolejności do Francji, lecz oznaczało również zmianę obszaru zainteresowania literatury i oczekiwań czytelniczych, porzucenie wczesnoromantycznego indywidualizmu, naiwnej ludowości czy polemik z racjonalizmem. Na drugi plan zeszły takie gatunki literackie jak ballada czy powieść poetycka, ustępując miejsca dramatowi, próbom epopeicznym czy takim formom epiki, jak gawęda. Próby powstania nowej, romantycznej historiozofii wiodły artystów w stronę idei mesjanistycznych i towianizmu (Adam Mickiewicz i inni z kręgu Koła Kwestie Bożej Andrzeja Towiańskiego) albo mechanizmów mistycznych (Juliusz Słowacki).
(Jacek Lyszczyna)
Zobacz także: BOHATER ROMANTYCZNY, EMIGRACJA, HISTORIOZOFIA, HISTORYZM, TYRTEIZM
- Co znaczy POEZJA PRZYBOSIA:
- Porównanie Juliana Przybosia poprzez całe jego życie wiodła właściwie pod górę, ku nowym jakościom estetycznym. Ów wychowanek Tadeusza Peipera bodaj lepiej od swego nauczyciela rozumiał, na czym bazuje rola powstanie listopadowe co znaczy.
- Krzyżówka POWIEŚĆ MŁODOPOLSKA:
- Dlaczego dorobku artystycznego epoki plasuje się zazwyczaj na drugim planie. Wobec świetnych osiągnięć bogatych tematycznie i oficjalnie liryki i dramatu, wobec bliskiego sąsiedztwa znakomitej prozy powstanie listopadowe krzyżówka.
- Co to jest POEZJA POLITYCZNA:
- Jak lepiej politycznej ustala się zazwyczaj utwory, które są wobec polityki instrumentalne . W najprostszym rozumieniu chodzi o utwory, których tematem jest polityka, a zatem pełniące w pierwszej kolejności powstanie listopadowe co to jest.
- Słownik PROZA SCHULZA:
- Kiedy autobiograficznej prozie lat 20. i 30. XX w. z racji na temat dzieciństwa i młodości, proza Schulza odbiega znacząco od standartów realistyczno psychologicznej wypowiedzi tego rodzaju. Wyrasta z powstanie listopadowe słownik.
- Czym jest POWIEŚĆ HISTORYCZNA:
- Od czego zależy powieść historyczna nie była dominującą odmianą w ówczesnej prozie. Przypadek wymieniła się w następnej dekadzie. Wtedy także otrzymaliśmy szereg utworów zajmujących znaczne miejsce w XX wiecznej powstanie listopadowe czym jest.
Czym jest powstanie listopadowe znaczenie w Motywy literatura P .
