Co znaczy POEZJA MICKIEWICZA:
twórczość Adama Mickiewicza (1798-1855) uznawana jest za jedno z najznakomitszych osiągnięć literatury romantycznej w skali europejskiej, a rangę najwybitniejszego polskiego poety przyznawano autorowi Dziadów już za jego życia. Jego różnorodna tematycznie i gatunkowo literatura odegrała nadzwyczajną rolę w rozwoju romantyzmu w Polsce nie tylko z racji na swe nadzwyczajne walory literackie, lecz i nowatorstwo artystyczne, znajdując licznych naśladowców i kontynuatorów. Poszczególne części Dziadów były wzorcem nowatorskich form romantycznego dramatu, stając się punktem wyjścia dla dalszych jego przemian. Potwierdzeniem oryginalności drogi poetyckiej Mickiewicza stał się Pan Tadeusz jako próba powstania romantycznej epopei, a dla potomnych - również jego Liryki lozańskie, opublikowane dopiero po Zgonu autora, a zapowiadające nowe drogi rozwoju polskiej literaturze.
Początki twórczości Mickiewicza nie zapowiadały, Iż stanie się on w przyszłości inicjatorem polskiego romantyzmu. Pierwsze jego wiersze, które powstawały w gronie wileńskich rówieśników, towarzyszyły wspólnym zabawom i głosiły szczytne ideały utrzymane w duchu oświeceniowym. Były to żartobliwe Jamby i - napisane już w momencie pobytu Mickiewicza w Kownie - takie utwory, jak Pieśń filaretów i Toasty, nawiązujące do starożytnej tradycji anakreontyków (sławiących uroki biesiady, zabawy i miłości) i do wzorców dawnych pieśni studenckich. Powstały także wówczas: poemat heroikomiczny Kartofla i, będące świadectwem fascynacji Mickiewicza twórczością Woltera, poematy Mieszko, książę Nowogródka, Pani Aniela, Dziewica z Orleanu, nieogłoszone drukiem za życia autora.
Pierwszym opublikowanym wierszem była Zima miejska (1818), w kunsztownej, rokokowej formie, pełnej wyszukanych peryfraz, opiewająca żartobliwie uroki życia towarzyskiego w tej porze roku. Inny charakter miał utrzymany w wysokim stylu poetyki klasycyzmu wiersz Już się z pogodnych niebios..., przepojony dydaktyzmem i kreujący ideały etyczne w duchu oświeceniowego racjonalizmu, i Do Joachima Lelewela, gdzie pisarz zawarł swoisty opis dziejów świata. Poetyka klasycystyczna dominuje jeszcze w Odzie do młodości (1820), napisanej odpowiednio z tradycyjnymi regułami tego gatunku i głoszącej oświeceniowe ideały postępu, wiedzy, wspólnego wysiłku, a potępiającej jeszcze tak charakterystyczny dla wczesnego romantyzmu indywidualizm. Utwór ten jest jednak świadectwem zaczynającego się wówczas w twórczości Mickiewicza pod wpływem lektur utworów W. Shakespeare´a, J.W. Goethego, F. Schillera przełomu - pochwała młodości, wyobraźni, przekraczanie granic rozumowego poznania nadaje już Odzie cechy romantyczne.
Prawdziwie przełomowym nie tylko dla sztuki poetyckiej Mickiewicza, lecz i dla całego polskiego romantyzmu, stał się wydany w 1822 r. w Wilnie I tom Literaturze, od którego zwykło się datować start tej epoki w Polsce. Zawarty w nim cykl utworów zatytułowany Ballady i romanse przyjęty został jako manifest nowej, romantycznej estetyki i odmiennej od oświeceniowego racjonalizmu wizji świata, wywołując skrajnie rozbieżne reakcje czytelników. Nowością na gruncie polskim był sam gatunek ballady, która - w odróżnieniu do elitarnej literaturze uprawianej w pierwszych dziesięcioleciach XIX w. poprzez klasyków - przemawiała językiem potocznym, opisywała znajome, swojskie krajobrazy, umieszczając jednak w nich zazwyczaj sensacyjną, pełną nadzwyczajnych wydarzeń fabułę. Poczucie estetyczne klasyków raziło także manifestacyjne nawiązywanie ballad do źródeł ludowych, co uwidaczniało się w sposób specjalny w obecności motywów fantastycznych, stających się symbolem tajemnicy i niepoznawalności świata. Przesądziło to o niezwykłej popularności tego gatunku, który jednak - uprawiany poprzez licznych naśladowców Mickiewicza - uległ wnet zbanalizowaniu i konwencjonalizacji. Innym istotnym utworem zamieszczonym w I tomie Literaturze Mickiewicza był Żeglarz, stanowiący manifest wczesnoromantycznego indywidualizmu.
Po wydanym w 1823 r. II tomie Literaturze, zawierającym Grażynę i Dziadów cz. II i IV, następną istotną publikacją Mickiewicza były Sonety, które ukazały się w Moskwie w 1826 r. Stanowiły one poetycki plon pobytu autora - który wskutek procesu młodzieży wileńskiej za udział w sekretnych stowarzyszeniach skazany został na wydalenie z Litwy - w Odessie w 1825 r. i odbytej wówczas wycieczki na Krym. Tomik zawierał dwa odrębne cykle sonetów - wywodzące się z inspiracji dziełem Petrarki, złożone z 22 utworów Sonety, nazwane poprzez badaczy "odeskimi", i Sonety krymskie, gdzie skład weszło 18 utworów. Cykle te różnią się zarówno tematyką, jak i konstrukcją całości. Sonety odeskie, gdzie dopatrywano się autobiograficznych aluzji, stanowią swoisty zapis "nauki sentymentalnej" podmiotu lirycznego. Przechodzi on ewolucję od sentymentalnej idealizacji miłości, przez bajroniczną pozę człowieka demonstrującego swą niezdolność do przeżywania uczuć, a w dalszym ciągu poprzez faza pogodzenia się ze światem salonowej społeczności i korzystania z uroków życia, aż po dojrzałość postawy romantyka, świadomego swych pragnień i celów, lecz i własnej wartości. Natomiast Sonety krymskie składają się na romantyczny odpowiednik poematu opisowo podróżniczego, gdzie poszczególne miejsca i krajobrazy przedstawione są przez subiektywne doznania podmiotu lirycznego, stąd także ich obraz wymienia się nie tylko w zależności od pory dnia czy oświetlenia, lecz również odpowiednio z uczuciem i nastrojem podmiotu. Obiektem opisu staje się nie tylko obserwowany krajobraz, lecz i sam mechanizm poznania.
Ukazanie się Sonetów spowodowało ostre ataki klasyków, zarzucających Sonetom odeskim łamanie norm obyczajowych, a Sonetom krymskim - w pierwszej kolejności norm językowych. Wprowadził tu gdyż Mickiewicz słownictwo orientalne, które - wspólnie z elementami świata przedstawionego - współtworzyć miało nadzwyczajnie istotny dla romantyków koloryt lokalny.
Po pobycie w Moskwie (1825-1828) i w Petersburgu, gdzie w 1828 r. wydał swą na wskroś romantyczną powieść poetycką - Konrada Wallenroda i następne tomy literaturze, gdzie znalazły się między innymi ballady Czaty i Trzech budrysów i poemat Farys, Mickiewicz opuścił w 1829 r. Rosję, udając się w podróż między innymi poprzez Niemcy i Szwajcarię do Włoch. Jednym z najsłynniejszych wierszy z tego okresu jest Do***. Na Alpach w Splügen 1829, podejmujący - podobnie jak napisany w 1823 r. Do M***(Precz z moich oczu...) - motyw niemożności uwolnienia się od własnej pamięci. Wiersz jest odpowiednikiem nowego modelu liryki romantycznej, operującego przez fragmentaryczność kompozycji poetyką niedomówień. Świadectwem głębszego zainteresowania poety tematyką religijną są z kolei wiersze Arcymistrz, Rozmowa wieczorna, Rozum i wiara i napisany już potem utwór Mędrcy.
Istotnym bodźcem dla rozwoju literaturze Mickiewicza stał się wybuch stworzenia listopadowego, gdzie pisarz, przebywający wówczas za granicą, nie wziął udziału, pomimo oczekiwań uczestników insurekcji, traktujących autora Ody do młodości i Konrada Wallenroda jako duchowego sprawcę narodowego zrywu. Kilka miesięcy przedtem napisał słynny wiersz Do Matki Polki, gdzie wizja zniewolonego narodu i ofiary skazanych na męczeństwo i Zgon konspiratorów stać się miała tak aktualna po klęsce stworzenia.
W 1832 r. Mickiewicz przybył do Drezna. Przebywali tam już polscy uchodźcy, między innymi S. Garczyński, którego opowieści zainspirować miały Mickiewicza do napisania Reduty Ordona. Poemat opisujący jeden z epizodów powstańczej walki, wbrew prawdzie historycznej uśmiercający tytułowego bohatera, przedstawia te wydarzenia w kategoriach odwiecznej walki między dobrem i złem. Balladową konwencję powieści o niezwykłym wydarzeniu posiada z kolei Zgon pułkownika, której bohaterką jest Emilia Plater. I tutaj obraz Zgonu bohaterki został wykreowany odpowiednio z wymaganiami legendy, odbiegając znacząco od autentycznych faktów. Dziedzina stworzenia pojawia się również w balladzie Nocleg i - pośrednio - w wierszach Te rozkwitłe świeżo drzewa... i Ja w mej chacie spać nie mogę..., które w formie nawiązującej do żołnierskich piosenek z roku 1831 mówią o emigranckich tęsknotach.
Start lat 30. uznać można za szczytowy moment sił twórczych Mickiewicza, znaczony powstaniem dwóch arcydzieł - Dziadów część III (1832) i Pana Tadeusza (1834), które także były jego ostatnimi ogromnymi dziełami poetyckimi. W latach kolejnych (w okolicy nielicznych drobnych wierszy i niedokończonych prób poetyckich) powstał cykl wierszowanych Zdań i uwag i jedno ze szczytowych osiągnięć liryki romantycznej - tak zwany Liryki lozańskie: Snuć miłość..., Nad wodą ogromną i czystą..., Gdy tu mój trup..., Polały się łzy... Mickiewicz napisał je w latach 1839-1840, w trakcie pobytu w Lozannie; zachowane w brulionowym rękopisie, wydane zostały dopiero po Zgonu autora. Łączą one prostotę z klasyczną harmonią i kunsztownością formy, a motyw przemijania wyrażany jest w nich dzięki wieloznacznej symbolice. Liryki lozańskie raz jeszcze potwierdziły niezwykłą inwencję twórczą poety, którego dzieła wytyczały następne fazy rozwoju polskiego romantyzmu.
(Jacek Lyszczyna)
Zobacz także: ANTAGOZNIZM WIESZCZÓW, BALLADY I ROMANSE, ELEGIA, EPOPEJA, LIRYKI LOZAŃSKIE, ROMANTYCZNOŚĆ, SONETY KRYMSKIE, SONETY ODESKIE
Początki twórczości Mickiewicza nie zapowiadały, Iż stanie się on w przyszłości inicjatorem polskiego romantyzmu. Pierwsze jego wiersze, które powstawały w gronie wileńskich rówieśników, towarzyszyły wspólnym zabawom i głosiły szczytne ideały utrzymane w duchu oświeceniowym. Były to żartobliwe Jamby i - napisane już w momencie pobytu Mickiewicza w Kownie - takie utwory, jak Pieśń filaretów i Toasty, nawiązujące do starożytnej tradycji anakreontyków (sławiących uroki biesiady, zabawy i miłości) i do wzorców dawnych pieśni studenckich. Powstały także wówczas: poemat heroikomiczny Kartofla i, będące świadectwem fascynacji Mickiewicza twórczością Woltera, poematy Mieszko, książę Nowogródka, Pani Aniela, Dziewica z Orleanu, nieogłoszone drukiem za życia autora.
Pierwszym opublikowanym wierszem była Zima miejska (1818), w kunsztownej, rokokowej formie, pełnej wyszukanych peryfraz, opiewająca żartobliwie uroki życia towarzyskiego w tej porze roku. Inny charakter miał utrzymany w wysokim stylu poetyki klasycyzmu wiersz Już się z pogodnych niebios..., przepojony dydaktyzmem i kreujący ideały etyczne w duchu oświeceniowego racjonalizmu, i Do Joachima Lelewela, gdzie pisarz zawarł swoisty opis dziejów świata. Poetyka klasycystyczna dominuje jeszcze w Odzie do młodości (1820), napisanej odpowiednio z tradycyjnymi regułami tego gatunku i głoszącej oświeceniowe ideały postępu, wiedzy, wspólnego wysiłku, a potępiającej jeszcze tak charakterystyczny dla wczesnego romantyzmu indywidualizm. Utwór ten jest jednak świadectwem zaczynającego się wówczas w twórczości Mickiewicza pod wpływem lektur utworów W. Shakespeare´a, J.W. Goethego, F. Schillera przełomu - pochwała młodości, wyobraźni, przekraczanie granic rozumowego poznania nadaje już Odzie cechy romantyczne.
Prawdziwie przełomowym nie tylko dla sztuki poetyckiej Mickiewicza, lecz i dla całego polskiego romantyzmu, stał się wydany w 1822 r. w Wilnie I tom Literaturze, od którego zwykło się datować start tej epoki w Polsce. Zawarty w nim cykl utworów zatytułowany Ballady i romanse przyjęty został jako manifest nowej, romantycznej estetyki i odmiennej od oświeceniowego racjonalizmu wizji świata, wywołując skrajnie rozbieżne reakcje czytelników. Nowością na gruncie polskim był sam gatunek ballady, która - w odróżnieniu do elitarnej literaturze uprawianej w pierwszych dziesięcioleciach XIX w. poprzez klasyków - przemawiała językiem potocznym, opisywała znajome, swojskie krajobrazy, umieszczając jednak w nich zazwyczaj sensacyjną, pełną nadzwyczajnych wydarzeń fabułę. Poczucie estetyczne klasyków raziło także manifestacyjne nawiązywanie ballad do źródeł ludowych, co uwidaczniało się w sposób specjalny w obecności motywów fantastycznych, stających się symbolem tajemnicy i niepoznawalności świata. Przesądziło to o niezwykłej popularności tego gatunku, który jednak - uprawiany poprzez licznych naśladowców Mickiewicza - uległ wnet zbanalizowaniu i konwencjonalizacji. Innym istotnym utworem zamieszczonym w I tomie Literaturze Mickiewicza był Żeglarz, stanowiący manifest wczesnoromantycznego indywidualizmu.
Po wydanym w 1823 r. II tomie Literaturze, zawierającym Grażynę i Dziadów cz. II i IV, następną istotną publikacją Mickiewicza były Sonety, które ukazały się w Moskwie w 1826 r. Stanowiły one poetycki plon pobytu autora - który wskutek procesu młodzieży wileńskiej za udział w sekretnych stowarzyszeniach skazany został na wydalenie z Litwy - w Odessie w 1825 r. i odbytej wówczas wycieczki na Krym. Tomik zawierał dwa odrębne cykle sonetów - wywodzące się z inspiracji dziełem Petrarki, złożone z 22 utworów Sonety, nazwane poprzez badaczy "odeskimi", i Sonety krymskie, gdzie skład weszło 18 utworów. Cykle te różnią się zarówno tematyką, jak i konstrukcją całości. Sonety odeskie, gdzie dopatrywano się autobiograficznych aluzji, stanowią swoisty zapis "nauki sentymentalnej" podmiotu lirycznego. Przechodzi on ewolucję od sentymentalnej idealizacji miłości, przez bajroniczną pozę człowieka demonstrującego swą niezdolność do przeżywania uczuć, a w dalszym ciągu poprzez faza pogodzenia się ze światem salonowej społeczności i korzystania z uroków życia, aż po dojrzałość postawy romantyka, świadomego swych pragnień i celów, lecz i własnej wartości. Natomiast Sonety krymskie składają się na romantyczny odpowiednik poematu opisowo podróżniczego, gdzie poszczególne miejsca i krajobrazy przedstawione są przez subiektywne doznania podmiotu lirycznego, stąd także ich obraz wymienia się nie tylko w zależności od pory dnia czy oświetlenia, lecz również odpowiednio z uczuciem i nastrojem podmiotu. Obiektem opisu staje się nie tylko obserwowany krajobraz, lecz i sam mechanizm poznania.
Ukazanie się Sonetów spowodowało ostre ataki klasyków, zarzucających Sonetom odeskim łamanie norm obyczajowych, a Sonetom krymskim - w pierwszej kolejności norm językowych. Wprowadził tu gdyż Mickiewicz słownictwo orientalne, które - wspólnie z elementami świata przedstawionego - współtworzyć miało nadzwyczajnie istotny dla romantyków koloryt lokalny.
Po pobycie w Moskwie (1825-1828) i w Petersburgu, gdzie w 1828 r. wydał swą na wskroś romantyczną powieść poetycką - Konrada Wallenroda i następne tomy literaturze, gdzie znalazły się między innymi ballady Czaty i Trzech budrysów i poemat Farys, Mickiewicz opuścił w 1829 r. Rosję, udając się w podróż między innymi poprzez Niemcy i Szwajcarię do Włoch. Jednym z najsłynniejszych wierszy z tego okresu jest Do***. Na Alpach w Splügen 1829, podejmujący - podobnie jak napisany w 1823 r. Do M***(Precz z moich oczu...) - motyw niemożności uwolnienia się od własnej pamięci. Wiersz jest odpowiednikiem nowego modelu liryki romantycznej, operującego przez fragmentaryczność kompozycji poetyką niedomówień. Świadectwem głębszego zainteresowania poety tematyką religijną są z kolei wiersze Arcymistrz, Rozmowa wieczorna, Rozum i wiara i napisany już potem utwór Mędrcy.
Istotnym bodźcem dla rozwoju literaturze Mickiewicza stał się wybuch stworzenia listopadowego, gdzie pisarz, przebywający wówczas za granicą, nie wziął udziału, pomimo oczekiwań uczestników insurekcji, traktujących autora Ody do młodości i Konrada Wallenroda jako duchowego sprawcę narodowego zrywu. Kilka miesięcy przedtem napisał słynny wiersz Do Matki Polki, gdzie wizja zniewolonego narodu i ofiary skazanych na męczeństwo i Zgon konspiratorów stać się miała tak aktualna po klęsce stworzenia.
W 1832 r. Mickiewicz przybył do Drezna. Przebywali tam już polscy uchodźcy, między innymi S. Garczyński, którego opowieści zainspirować miały Mickiewicza do napisania Reduty Ordona. Poemat opisujący jeden z epizodów powstańczej walki, wbrew prawdzie historycznej uśmiercający tytułowego bohatera, przedstawia te wydarzenia w kategoriach odwiecznej walki między dobrem i złem. Balladową konwencję powieści o niezwykłym wydarzeniu posiada z kolei Zgon pułkownika, której bohaterką jest Emilia Plater. I tutaj obraz Zgonu bohaterki został wykreowany odpowiednio z wymaganiami legendy, odbiegając znacząco od autentycznych faktów. Dziedzina stworzenia pojawia się również w balladzie Nocleg i - pośrednio - w wierszach Te rozkwitłe świeżo drzewa... i Ja w mej chacie spać nie mogę..., które w formie nawiązującej do żołnierskich piosenek z roku 1831 mówią o emigranckich tęsknotach.
Start lat 30. uznać można za szczytowy moment sił twórczych Mickiewicza, znaczony powstaniem dwóch arcydzieł - Dziadów część III (1832) i Pana Tadeusza (1834), które także były jego ostatnimi ogromnymi dziełami poetyckimi. W latach kolejnych (w okolicy nielicznych drobnych wierszy i niedokończonych prób poetyckich) powstał cykl wierszowanych Zdań i uwag i jedno ze szczytowych osiągnięć liryki romantycznej - tak zwany Liryki lozańskie: Snuć miłość..., Nad wodą ogromną i czystą..., Gdy tu mój trup..., Polały się łzy... Mickiewicz napisał je w latach 1839-1840, w trakcie pobytu w Lozannie; zachowane w brulionowym rękopisie, wydane zostały dopiero po Zgonu autora. Łączą one prostotę z klasyczną harmonią i kunsztownością formy, a motyw przemijania wyrażany jest w nich dzięki wieloznacznej symbolice. Liryki lozańskie raz jeszcze potwierdziły niezwykłą inwencję twórczą poety, którego dzieła wytyczały następne fazy rozwoju polskiego romantyzmu.
(Jacek Lyszczyna)
Zobacz także: ANTAGOZNIZM WIESZCZÓW, BALLADY I ROMANSE, ELEGIA, EPOPEJA, LIRYKI LOZAŃSKIE, ROMANTYCZNOŚĆ, SONETY KRYMSKIE, SONETY ODESKIE
- Co znaczy POWIEŚĆ POLITYCZNA:
- Porównanie stanowi odpowiedź literatury polskiej po zakończeniu I wojny światowej i odzyskaniu niepodległości na konieczność postawienia diagnozy tej nowej dla państwie sytuacji, zamanifestowania radości z poezja mickiewicza co znaczy.
- Krzyżówka POEZJA MARII KONOPNICKIEJ:
- Dlaczego Asnyk debiutowała Konopnicka, będąc pod wpływem literaturze romantycznej i wzorowała się między innymi na poemacie Juliusza Słowackiego W Szwajcarii. Również podobnie jak pisarz czasów niepoetyckich poezja mickiewicza krzyżówka.
- Co to jest POEZJA LEŚMIANA:
- Jak lepiej należy do czołowych klasyków literaturze polskiej. Jego twórczość poetycka, odosobniona i w zasadzie niedoceniana w okresie powstawania, jest bezsprzecznie fenomenem w literaturze polskiej XX w. Jest poezja mickiewicza co to jest.
- Słownik POWIEŚĆ POETYCKA:
- Kiedy się romantyczny gatunek, poemat fabularny zapisywany w formie wierszowanej, w istocie produkt i przedsięwzięcie epickie powiązane z tą jedną jedynie epoką. Ustalenie: powieść poetycka, powieść poezja mickiewicza słownik.
- Czym jest POEZJA ŚWIECKA:
- Od czego zależy rozróżniania w obrębie naszego piśmiennictwa średniowiecznego dwóch jego nurtów tematycznych - religijnego i świeckiego - zadomowił się na dobre w podręcznikach i opracowaniach historycznoliterackich poezja mickiewicza czym jest.
Czym jest poezja mickiewicza znaczenie w Motywy literatura P .
