Co znaczy POEZJA FILOMATÓW I FILARETÓW:
tworzona była w Wilnie, w najwcześniejszym okresie formowania się polskiego romantyzmu, w kręgu przyjaciół, którzy zrazu zorganizowali się w tajnym Towarzystwie Filomatów (na wzór Warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk; grec. philomatés - ´przyjaciel nauk´); związek mający ambicje koła naukowego powołali 1 X 1817 r. studenci Uniwersytetu Wileńskiego: Józef Jeżowski, Adam Mickiewicz, Onufry Pietraszkiewicz, Erazm Poluszyński, Brunon Suchecki i Tomasz Zan. Działalność związku określały starannie spisane w 60 paragrafach Ustawy (między innymi wyznaczające cel samokształceniowy, konieczność doskonalenia się moralnego i zasady dochowywania przyjaźni i tajemnicy). Jeżowskiego tradycyjnie wybierano na stanowisko prezydenta Towarzystwa, Zana - na sekretarza. W następnych dwóch latach akademickich przyjęto do związku między innymi: J. Czeczota, J. Kowalewskiego, F. Malewskiego, I. Domejkę i J. Sobolewskiego.
Stosunkowo rozrastania się związku i dojrzewania tendencji patriotycznych, niezbędnymi okazały się zabiegi reorganizacyjne. Tak powstawały kolejno: liczący powyżej 40 osób Związek Przyjaciół i blisko 150 osób legalny Związek Promienistych (od wiosny 1820; zdelegalizowany jednak poprzez rektora Szymona Malewskiego już 30 maja) i następne wersje Ustawy. W tym samym czasie, wobec konieczności jeszcze głębszego utajnienia działań Towarzystwa Filomatów, założono nowy, także sekretny związek - Towarzystwo Filaretów (grec. filéo - ´miłuję´ i areté - ´cnota´). Prezydentem nowego, obejmującego już powyżej 200 studentów, podzielonego na tematyczne kręgi zainteresowań związku wybrano Zana. Reorganizację wstrzymało wstępnie śledztwo władz uniwersyteckich (wiosną 1822), wreszcie aresztowania po incydencie z 3 maja 1823 r. i prowadzone z niezwykłą gorliwością poprzez N. Nowosilcowa śledztwo. Aresztowano między innymi Czeczota, Zana, Mickiewicza, Jeżowskiego i jednakże Zanowi powiodło się przedtem spalić część archiwum następnych towarzystw, niemal wszyscy aresztowani zostali skazani na zesłanie, na katorgę. Wielu z nich zmarło, co uwiecznił Mickiewicz w dedykacji Dziadów części III, poświęconej "spółuczniom, spółwięźniom, spółwygnańcom".
Fundamentalny cel samokształceniowy wykonywany był w następnych okresach tych różnorakich typów związków zasadniczo w formie autorskich referatów z różnych szczegółowych dyscyplin naukowych, przedstawianych i omawianych poprzez filomatów (potem filaretów); pośród form referowanych pojawiały się przecież i recenzje, i tłumaczenia, i oryginalne, młodzieńcze prace literackie. Pośród tych ostatnich na wyróżnienie zasługują - poza kilkunastoma wierszami Mickiewicza; Pani Aniela, Warcaby, tłumaczenia Horacego i Pieśni V Dziewicy z Orleanu Woltera (czytanej na posiedzeniu naukowym dn. 15 lutego 1820) - wiersze Tomasza Zana, Jana Czeczota i Onufrego Pietraszkiewicza.
Pośród wierszy przeważają utwory okolicznościowe, powiązane przeważnie z mniej albo bardziej hucznie obchodzonymi imieninami przyjaciół, ulubionym zaś rytmem narzucającym specyficzna budowę wersyfikacyjną, podkreślaną w tytułach utworów, był jamb (w wierszu sylabotonicznym przykładem starożytnego metrum jambicznego uczynili poeci nadzwyczajnie rzadko występującą w polszczyźnie stopę akcentowaną na drugą sylabę, na przykład w wierszu Zana Jamb dla Jana [Sobolewskiego] II: "Gdy Adam był u nas gość"), nie dość zresztą rygorystycznie przestrzegany; Mickiewicz w Jambach powszechnych zwierzał się przecież: "Jambus! z rzadkich mozgownic wyrodzona sztuka!" Jeszcze dziś Zbigniew Sudolski był w stanie uzupełnić wydane poprzez Jana Czubka zbiory fundamentalne o kilka wierszy sztambuchowych (między innymi w imionnikach Heleny Szymanowskiej i Ludwiki Kostrowickiej - Józefa Jeżowskiego). Technikę stosowania wierszy jambicznych doprowadził do perfekcji Mickiewicz w scenie balowej Dziadów części III (Bal u Senatora).
Zdarzały się w twórczości filomatów i ambitniejsze przedsięwzięcia w rodzaju poematu heroikomicznego Tomasza Zana Tabakiera czy składanek opracowanych poprzez kilku autorów, w tym także w formie dramatycznej (na przykład: Adamowe i Tomaszowe z 24 grudnia 1819). Niewątpliwie największą popularność z tego kręgu zyskała sobie Pieśń Filaretów Antoniego Edwarda Odyńca ("Precz, precz od nas smutek wszelaki!") aczkolwiek i ona musiała tu ustąpić przed utworem Mickiewicza o takim samym tytule ("Hej, użyjmy żywota").
Poza swoim ścisłym kręgiem filomaci i filareci najchętniej wpisywali się do sztambuchów przyjaciół i przyjaciółek, ich krewnych, wydatnie wzbogacając ten rodzaj piśmiennictwa.
(Marek Piechota)
Zobacz także: DZIADÓW CZĘŚCI II, IV i III, SZTAMBUCH, WIERSZ ROMANTYCZNY
Stosunkowo rozrastania się związku i dojrzewania tendencji patriotycznych, niezbędnymi okazały się zabiegi reorganizacyjne. Tak powstawały kolejno: liczący powyżej 40 osób Związek Przyjaciół i blisko 150 osób legalny Związek Promienistych (od wiosny 1820; zdelegalizowany jednak poprzez rektora Szymona Malewskiego już 30 maja) i następne wersje Ustawy. W tym samym czasie, wobec konieczności jeszcze głębszego utajnienia działań Towarzystwa Filomatów, założono nowy, także sekretny związek - Towarzystwo Filaretów (grec. filéo - ´miłuję´ i areté - ´cnota´). Prezydentem nowego, obejmującego już powyżej 200 studentów, podzielonego na tematyczne kręgi zainteresowań związku wybrano Zana. Reorganizację wstrzymało wstępnie śledztwo władz uniwersyteckich (wiosną 1822), wreszcie aresztowania po incydencie z 3 maja 1823 r. i prowadzone z niezwykłą gorliwością poprzez N. Nowosilcowa śledztwo. Aresztowano między innymi Czeczota, Zana, Mickiewicza, Jeżowskiego i jednakże Zanowi powiodło się przedtem spalić część archiwum następnych towarzystw, niemal wszyscy aresztowani zostali skazani na zesłanie, na katorgę. Wielu z nich zmarło, co uwiecznił Mickiewicz w dedykacji Dziadów części III, poświęconej "spółuczniom, spółwięźniom, spółwygnańcom".
Fundamentalny cel samokształceniowy wykonywany był w następnych okresach tych różnorakich typów związków zasadniczo w formie autorskich referatów z różnych szczegółowych dyscyplin naukowych, przedstawianych i omawianych poprzez filomatów (potem filaretów); pośród form referowanych pojawiały się przecież i recenzje, i tłumaczenia, i oryginalne, młodzieńcze prace literackie. Pośród tych ostatnich na wyróżnienie zasługują - poza kilkunastoma wierszami Mickiewicza; Pani Aniela, Warcaby, tłumaczenia Horacego i Pieśni V Dziewicy z Orleanu Woltera (czytanej na posiedzeniu naukowym dn. 15 lutego 1820) - wiersze Tomasza Zana, Jana Czeczota i Onufrego Pietraszkiewicza.
Pośród wierszy przeważają utwory okolicznościowe, powiązane przeważnie z mniej albo bardziej hucznie obchodzonymi imieninami przyjaciół, ulubionym zaś rytmem narzucającym specyficzna budowę wersyfikacyjną, podkreślaną w tytułach utworów, był jamb (w wierszu sylabotonicznym przykładem starożytnego metrum jambicznego uczynili poeci nadzwyczajnie rzadko występującą w polszczyźnie stopę akcentowaną na drugą sylabę, na przykład w wierszu Zana Jamb dla Jana [Sobolewskiego] II: "Gdy Adam był u nas gość"), nie dość zresztą rygorystycznie przestrzegany; Mickiewicz w Jambach powszechnych zwierzał się przecież: "Jambus! z rzadkich mozgownic wyrodzona sztuka!" Jeszcze dziś Zbigniew Sudolski był w stanie uzupełnić wydane poprzez Jana Czubka zbiory fundamentalne o kilka wierszy sztambuchowych (między innymi w imionnikach Heleny Szymanowskiej i Ludwiki Kostrowickiej - Józefa Jeżowskiego). Technikę stosowania wierszy jambicznych doprowadził do perfekcji Mickiewicz w scenie balowej Dziadów części III (Bal u Senatora).
Zdarzały się w twórczości filomatów i ambitniejsze przedsięwzięcia w rodzaju poematu heroikomicznego Tomasza Zana Tabakiera czy składanek opracowanych poprzez kilku autorów, w tym także w formie dramatycznej (na przykład: Adamowe i Tomaszowe z 24 grudnia 1819). Niewątpliwie największą popularność z tego kręgu zyskała sobie Pieśń Filaretów Antoniego Edwarda Odyńca ("Precz, precz od nas smutek wszelaki!") aczkolwiek i ona musiała tu ustąpić przed utworem Mickiewicza o takim samym tytule ("Hej, użyjmy żywota").
Poza swoim ścisłym kręgiem filomaci i filareci najchętniej wpisywali się do sztambuchów przyjaciół i przyjaciółek, ich krewnych, wydatnie wzbogacając ten rodzaj piśmiennictwa.
(Marek Piechota)
Zobacz także: DZIADÓW CZĘŚCI II, IV i III, SZTAMBUCH, WIERSZ ROMANTYCZNY
- Co znaczy POEZJA POLITYCZNA:
- Porównanie politycznej ustala się zazwyczaj utwory, które są wobec polityki instrumentalne . W najprostszym rozumieniu chodzi o utwory, których tematem jest polityka, a zatem pełniące w pierwszej kolejności poezja filomatów i filaretów co znaczy.
- Krzyżówka PERIODY I NURTY POLSKIEJ LITERATURY BAROKOWEJ:
- Dlaczego i poezji polskiej barok - pojęty jako tendencja, prąd, styl - trwał poprzez całe XVII i pierwsze trzydzieści lat XVIII stulecia; metaforycznie rzecz ujmując, zakorzenił się mocno na dobrze poezja filomatów i filaretów krzyżówka.
- Co to jest POEZJA LINGWISTYCZNA:
- Jak lepiej lingwistyczna to jedna z głownych orientacji w polskiej literaturze powojennej. Literatura lingwistyczna rodziła się na przełomie lat 50. i 60. Wyodrębnił ją, scharakteryzował i nazwał Janusz poezja filomatów i filaretów co to jest.
- Słownik POEZJA SKAMANDRYCKICH SATELITÓW:
- Kiedy ogromnej piątki Skamandra z ekipą związani byli poeci drukujący na łamach Skamandra i informacje Literackich . Związek ten daje się określić w dwojaki sposób: jako towarzyski i poetycki poezja filomatów i filaretów słownik.
- Czym jest POWIEŚĆ PSYCHOLOGICZNA:
- Od czego zależy powieści psychologicznej w poezji dwudziestolecia decyduje nie tylko dominanta tematyczna. Zainteresowanie problemem osobowości, wysiłkami samookreślenia poprzez jednostkę własnej tożsamości szło poezja filomatów i filaretów czym jest.
Czym jest poezja filomatów i filaretów znaczenie w Motywy literatura P .
