Co znaczy PAMIĘĆ:
Oświecenie przejęło od wcześniejszych epok i wzbogaciło wizję stałego indywidualnego "ja". Chrześcijańską wiarę w duszę nieśmiertelną uzupełniono (albo zastąpiono) koncepcją osobowości, tożsamości własnej. Charakter i honor stanowiły o jedności, stałości i wierności sobie jako głownych cechach człowieka. Ufnie traktowano również świat elementów materialnych, wierząc w ich trwałość. Gromadzono kolekcje pamiątek, aby zadośćuczynić ludzkiemu i narodowemu pragnieniu nieśmiertelności. Wystarczy tu przypomnieć założoną poprzez Izabelę z Flemmingów Czartoryską Świątynię Sybilli w Puławach - zestaw narodowych pamiątek Polaków.
Optymizmem tym zachwiały dopiero kataklizmy w naturze i historii: trzęsienie ziemi w Lizbonie, rewolucja francuska, wojny napoleońskie. Świat rzeczy okazał się nietrwały, narażony nie tylko na częściową albo całkowitą zatratę. Romantycy, porażeni wizją czasu niszczycielskiego i nieuchronnego przemijania, usilnie dążyli do uratowania swojego świata przed groźbą niepamięci. Kult pamięci, dążenie do ocalenia reliktów minionego i mijającego świata, połączyli z poszukiwaniem pamiątki pewniejszej niż materialna.
Pamiątką taką stała się literatura, której nie da się zniszczyć jak przedmiotu. Pisał o tym A. Mickiewicz w Konradzie Wallenrodzie:
Płomień rozgryzie malowane dzieje,
Skarby mieczowi spustoszą złodzieje,
Pieśń ujdzie cało [...].
Sporo tekstów romantycznych to wyprawy do "krainy pamięci": świata zmarłych (Dziady), "państwie lat dziecinnych" (Pan Tadeusz), ostatnich lat wolnej ojczyzny (Pamiątki Soplicy H. Rzewuskiego). Chciano upamiętniać rzeczy ogromne i małe: intymną codzienność i obraz epoki. Stąd kariera romantycznych sztambuchów z poetyckimi wpisami pamiątkami czy gawędowych stosunku o sarmackiej przeszłości, stąd kult świata "ostatnich" fenomenów i indywiduów Panu Tadeuszu. Rolę pamiątki pełniły zarówno wiersz sztambuchowy, jak i epopeja.
Sam element pamiątka (zasuszona roślina, pukiel włosów, biżuteria) pełnił specjalną rolę w stosunkach romantyków z bliskimi im ludźmi jako materialny symbol związków miłości i przyjaźni. Staje się "znakiem dotykalnym", zdolnym wyrazić "świat najlepszy", jak pisze Krasiński w wierszu W dniu, gdzie młody...
Nieodwoływanie się do erudycji i empirii dało sposobność niekonwencjnalnego potraktowania najbanalniejszych elementów. Pamiątka, "zmaterializowana pamięć" (ustalenie A. Witkowskiej), zawsze mogła się "odmaterializować" i umożliwić powrót do razem odwiedzonych miejsc i przeszłych zdarzeń. Taki właśnie relacja do przedmiotu widać w wierszach Z. Krasińskiego (Listku, dziś suchy, przypomnij mi strony...) czy C. Norwida (Czułość).
Człowiek w ujęciu romantycznym był zmienny historycznie (natura ludzka była zależna od czasu i miejsca), a również w okresie własnego życia, inny w jego różnych etapach, podległy nastrojom, wrażeniom. Jedynie pamięć była ucieczką od zmienności, trwałym elementem, ratunkiem dla rozbitego "ja". Błogosławiono ją więc, aczkolwiek i przeklinano, ponieważ przecież nie pozwalała niczego zapomnieć.
(Maciej Szargot)
Zobacz także: DZIADÓW CZĘŚĆ II, IV I III, EPOPEJA, HISTORIA, PAN TADEUSZ, Literatura MICKIEWICZA, SZTAMBUCH
Optymizmem tym zachwiały dopiero kataklizmy w naturze i historii: trzęsienie ziemi w Lizbonie, rewolucja francuska, wojny napoleońskie. Świat rzeczy okazał się nietrwały, narażony nie tylko na częściową albo całkowitą zatratę. Romantycy, porażeni wizją czasu niszczycielskiego i nieuchronnego przemijania, usilnie dążyli do uratowania swojego świata przed groźbą niepamięci. Kult pamięci, dążenie do ocalenia reliktów minionego i mijającego świata, połączyli z poszukiwaniem pamiątki pewniejszej niż materialna.
Pamiątką taką stała się literatura, której nie da się zniszczyć jak przedmiotu. Pisał o tym A. Mickiewicz w Konradzie Wallenrodzie:
Płomień rozgryzie malowane dzieje,
Skarby mieczowi spustoszą złodzieje,
Pieśń ujdzie cało [...].
Sporo tekstów romantycznych to wyprawy do "krainy pamięci": świata zmarłych (Dziady), "państwie lat dziecinnych" (Pan Tadeusz), ostatnich lat wolnej ojczyzny (Pamiątki Soplicy H. Rzewuskiego). Chciano upamiętniać rzeczy ogromne i małe: intymną codzienność i obraz epoki. Stąd kariera romantycznych sztambuchów z poetyckimi wpisami pamiątkami czy gawędowych stosunku o sarmackiej przeszłości, stąd kult świata "ostatnich" fenomenów i indywiduów Panu Tadeuszu. Rolę pamiątki pełniły zarówno wiersz sztambuchowy, jak i epopeja.
Sam element pamiątka (zasuszona roślina, pukiel włosów, biżuteria) pełnił specjalną rolę w stosunkach romantyków z bliskimi im ludźmi jako materialny symbol związków miłości i przyjaźni. Staje się "znakiem dotykalnym", zdolnym wyrazić "świat najlepszy", jak pisze Krasiński w wierszu W dniu, gdzie młody...
Nieodwoływanie się do erudycji i empirii dało sposobność niekonwencjnalnego potraktowania najbanalniejszych elementów. Pamiątka, "zmaterializowana pamięć" (ustalenie A. Witkowskiej), zawsze mogła się "odmaterializować" i umożliwić powrót do razem odwiedzonych miejsc i przeszłych zdarzeń. Taki właśnie relacja do przedmiotu widać w wierszach Z. Krasińskiego (Listku, dziś suchy, przypomnij mi strony...) czy C. Norwida (Czułość).
Człowiek w ujęciu romantycznym był zmienny historycznie (natura ludzka była zależna od czasu i miejsca), a również w okresie własnego życia, inny w jego różnych etapach, podległy nastrojom, wrażeniom. Jedynie pamięć była ucieczką od zmienności, trwałym elementem, ratunkiem dla rozbitego "ja". Błogosławiono ją więc, aczkolwiek i przeklinano, ponieważ przecież nie pozwalała niczego zapomnieć.
(Maciej Szargot)
Zobacz także: DZIADÓW CZĘŚĆ II, IV I III, EPOPEJA, HISTORIA, PAN TADEUSZ, Literatura MICKIEWICZA, SZTAMBUCH
- Co znaczy POEZJA ROMANTYCZNEGO PRZEŁOMU:
- Porównanie stworzenia listopadowego wywołał w poezji polskiego romantyzmu przełom o podwójnym charakterze. Po pierwsze, odtąd wymienia się struktura życia literackiego, gdyż twórczość rozpoczyna trwale dzielić pamięć co znaczy.
- Krzyżówka POWIEŚĆ POPULARNA:
- Dlaczego literackiej postaci kultury masowej, jaką jest poezja popularna, można szukać już w XVI wiecznej poezji odpustowej. Chociaż dopiero w. XIX, dzięki upowszechnieniu się zdolności czytania i pamięć krzyżówka.
- Co to jest POETYCKIE OSOBLIWOŚCI I JÓZEF BAKA:
- Jak lepiej 1780) - najwybitniejszy (w okolicy Elżbiety Drużbackiej) i najoryginalniejszy pisarz doby saskiej. Popularność przyniosły mu utwory obce manierze klasycystycznej, a hołdujące estetyce i poetyce pamięć co to jest.
- Słownik PROZA PO ROKU 1989:
- Kiedy razie literaturze (zobacz Literatura po roku 1989), opublikowane w ostatnich latach książki prozatorskie starszych autorów nie spotkały się z przychylnym przyjęciem. Utwory utrzymane w konwencji pamięć słownik.
- Czym jest POWIEŚĆ HISTORYCZNA SIENKIEWICZA:
- Od czego zależy Sienkiewiczowskiej powieści historycznej stanowi, jak uważa Tadeusz Bujnicki, swoistą summę wszelkich dokonań w obrębie tej formy gatunkowej. Powieści Krzyżacy, Pan Wołodyjowski i inne, może nie są pamięć czym jest.
Czym jest pamięć znaczenie w Motywy literatura P .
