Co znaczy PAMFLET:
Tym mianem ustala się utwory, które demaskują i ośmieszają znane osoby, instytucje życia publicznego albo zjawiska socjalne i obyczajowe. Autorzy imiennie wskazywali atakowane osoby albo posługiwali się aluzją, podając czytelne dla odbiorców uwagi dotyczące na przykład przezwisk, wyglądu, działalności albo stanowisk znanych postaci. Najpierw okresu stanisławowskiego rozwijał się tak zwany pamflet "sylwowy". Teksty rękopiśmienne, krążące wewnątrz społeczności szlacheckiej, cechowała personalna napastliwość, szyderczy ton, dosadny język (wulgaryzmy, inwektywy) i bogate realia obyczajowe. W momencie konfederacji barskiej w anonimowych tekstach atakowano króla, krąg popierających go, znanych osobistości i stronników Rosji. Popularnością cieszył się między innymi cykl wierszy portretowych pt. Zdania o biskupach (1767).
Nowy pamflet, zwany obyczajowym, wykształcił się pod piórem zbuntowanych i niepokornych literatów młodszego pokolenia, którzy byli zwolennikami imiennej i ostrej inwektywy. Między innymi Tomasz Kajetan Węgierski w złośliwych, aluzyjnych wierszach, krążących anonimowo w stolicy, obnażał pozory moralności znanych osobistości Warszawy, ośmieszał miernych pisarzy i grafomanów, posługując się karykaturą, ironią i poetyką absurdu. Skandal obyczajowy spowodowały jego Portrety pięciu Elżbiet (1776). Bez skrupułów ujawnił tajemnice alkowy i niemoralne prowadzenie się "pierwszych dam". Obrazę wzmocniło dodanie do inicjałów wpływowych adresatek wysokich godności ich mężów. Branickiej, kasztelanowej krakowskiej (siostrze króla) zarzucił egoizm, skąpstwo, plotkarstwo i "umysł bigotki". Niedwuznaczną aluzją do dość swobodnego życia podszył komplementy dla "płochej" żony A.K. Czartoryskiego. Marszałkowej ogromnej koronnej, Lubomirskiej, wytknął zbytnie gustowanie w towarzystwie męskiej młodzieży, a siostrze F.K. Branickiego, faworycie króla, czynił niedwuznaczne przytyki do zbyt swobodnego "rządzenia sobą". Jedyną Elżbietą, której nie dotknęło pióro Węgierskiego była żona I. Potockiego, którą poeta cenił i darzył sympatią. Inni autorzy wprowadzali do pamfletów bogate, niekiedy skandalizujące realia obyczajowe wielkomiejskiego życia Warszawy. Regularnie sięgali po formę poetyckiego "reportażu", stosunku z towarzyskich imprez i zabaw publicznych, prezentując satyryczne wizerunki uczestników owych wydarzeń.
Polityczna odmiana pamfletu, określanego także mianem paszkwilu, rozwinęła się w momencie Sejmu Wielkiego W odezwach, listach, dialogowych traktatach i drobnych wierszach zwolennicy reform w celach propagandowych publicznie ośmieszali i zwalczali przedstawicieli wstecznego stronnictwa hetmańskiego. Franciszek Salezy Jezierski w Katechizmie o tajemnicach rządu polskiego (1790) wykpił absurdy ustrojowe Rzeczypospolitej, a w Wypisie z kroniki Witykinda (1790), posługując się kostiumem historycznym, pisał o narodowych zdrajcach z szeregów magnaterii (A. Ponińskim i F.K. Branickim). Julian Ursyn Niemcewicz w bajkach politycznych aluzyjnie nawiązywał do sporów toczących się na sejmie (Sowa, zięba i krogulec, Gmach podupadły) i na sekretnych obradach stronnictwa patriotycznego (Kundle). F. Zabłocki imienną, ostrą w tonacji krytyką kompromitował przeciwników politycznych. Atakował osobistości, których wsteczne poglądy stanowiły zagrożenie dla ojczyzny, albo (jak w wierszu Suplika od Polaków do księżnej Sapieżyny) występował w imieniu "powszechności", tzn. ogółu obywateli. W momencie targowicy i insurekcji pamflety uległy radykalizacji w duchu jakobinizmu. Grożono sprzedawczykom opłacanym poprzez Rosję, a nawet żądano kary Zgonu dla zdrajców ojczyzny. Niemcewicz w wymierzonej przeciw S. Potockiemu trawestacji biblijnej pt. Fragment Biblie targowickiej. Księgi Szczęsnowe (1792) ośmieszał przywódców niesławnej konfederacji.
W momencie porozbiorowym pamflety, raczej obyczajowe, powstawały w środowisku warszawskim. Krytykowano urzędników reprezentujących władze zaborcze, polskich dostojników wysługujących się obcej władzy, a również ośmieszano miernych pisarzy i grafomanów. Pamfletem posługiwali się także klasycy warszawscy w sporze z romantykami.
(Bożena Mazurkowa)
Zobacz także: BARSKA Poezja, OKOLICZNOŚCIOWA Literatura POLITYCZNA, PUBLICYSTYKA
Nowy pamflet, zwany obyczajowym, wykształcił się pod piórem zbuntowanych i niepokornych literatów młodszego pokolenia, którzy byli zwolennikami imiennej i ostrej inwektywy. Między innymi Tomasz Kajetan Węgierski w złośliwych, aluzyjnych wierszach, krążących anonimowo w stolicy, obnażał pozory moralności znanych osobistości Warszawy, ośmieszał miernych pisarzy i grafomanów, posługując się karykaturą, ironią i poetyką absurdu. Skandal obyczajowy spowodowały jego Portrety pięciu Elżbiet (1776). Bez skrupułów ujawnił tajemnice alkowy i niemoralne prowadzenie się "pierwszych dam". Obrazę wzmocniło dodanie do inicjałów wpływowych adresatek wysokich godności ich mężów. Branickiej, kasztelanowej krakowskiej (siostrze króla) zarzucił egoizm, skąpstwo, plotkarstwo i "umysł bigotki". Niedwuznaczną aluzją do dość swobodnego życia podszył komplementy dla "płochej" żony A.K. Czartoryskiego. Marszałkowej ogromnej koronnej, Lubomirskiej, wytknął zbytnie gustowanie w towarzystwie męskiej młodzieży, a siostrze F.K. Branickiego, faworycie króla, czynił niedwuznaczne przytyki do zbyt swobodnego "rządzenia sobą". Jedyną Elżbietą, której nie dotknęło pióro Węgierskiego była żona I. Potockiego, którą poeta cenił i darzył sympatią. Inni autorzy wprowadzali do pamfletów bogate, niekiedy skandalizujące realia obyczajowe wielkomiejskiego życia Warszawy. Regularnie sięgali po formę poetyckiego "reportażu", stosunku z towarzyskich imprez i zabaw publicznych, prezentując satyryczne wizerunki uczestników owych wydarzeń.
Polityczna odmiana pamfletu, określanego także mianem paszkwilu, rozwinęła się w momencie Sejmu Wielkiego W odezwach, listach, dialogowych traktatach i drobnych wierszach zwolennicy reform w celach propagandowych publicznie ośmieszali i zwalczali przedstawicieli wstecznego stronnictwa hetmańskiego. Franciszek Salezy Jezierski w Katechizmie o tajemnicach rządu polskiego (1790) wykpił absurdy ustrojowe Rzeczypospolitej, a w Wypisie z kroniki Witykinda (1790), posługując się kostiumem historycznym, pisał o narodowych zdrajcach z szeregów magnaterii (A. Ponińskim i F.K. Branickim). Julian Ursyn Niemcewicz w bajkach politycznych aluzyjnie nawiązywał do sporów toczących się na sejmie (Sowa, zięba i krogulec, Gmach podupadły) i na sekretnych obradach stronnictwa patriotycznego (Kundle). F. Zabłocki imienną, ostrą w tonacji krytyką kompromitował przeciwników politycznych. Atakował osobistości, których wsteczne poglądy stanowiły zagrożenie dla ojczyzny, albo (jak w wierszu Suplika od Polaków do księżnej Sapieżyny) występował w imieniu "powszechności", tzn. ogółu obywateli. W momencie targowicy i insurekcji pamflety uległy radykalizacji w duchu jakobinizmu. Grożono sprzedawczykom opłacanym poprzez Rosję, a nawet żądano kary Zgonu dla zdrajców ojczyzny. Niemcewicz w wymierzonej przeciw S. Potockiemu trawestacji biblijnej pt. Fragment Biblie targowickiej. Księgi Szczęsnowe (1792) ośmieszał przywódców niesławnej konfederacji.
W momencie porozbiorowym pamflety, raczej obyczajowe, powstawały w środowisku warszawskim. Krytykowano urzędników reprezentujących władze zaborcze, polskich dostojników wysługujących się obcej władzy, a również ośmieszano miernych pisarzy i grafomanów. Pamfletem posługiwali się także klasycy warszawscy w sporze z romantykami.
(Bożena Mazurkowa)
Zobacz także: BARSKA Poezja, OKOLICZNOŚCIOWA Literatura POLITYCZNA, PUBLICYSTYKA
- Co znaczy POLKA I EUROPEJKA MANUELI GRETKOWSKIEJ:
- Porównanie Iż dwie szczególnie wyróżniające się książki Manueli Gretkowskiej - Polkę i Europejkę - postrzegać można jako znaczne zerwanie z tym, co w powszechnej czytelniczej świadomości funkcjonuje jako pamflet co znaczy.
- Krzyżówka POEZJA MIŁOSZA:
- Dlaczego r. decyzji o pozostaniu na emigracji we Francji, Czesław Miłosz nawiązał współpracę z paryskim miesięcznikiem Kultura i działającym przy nim Instytutem Literackim. Do 1989 r. publikował w nim pamflet krzyżówka.
- Co to jest PISARZE WOBEC KOMUNIZMU:
- Jak lepiej światowej, kiedy Polska znalazła się w strefie wpływów radzieckich, poezji wyznaczono nowe miejsce w kulturze. Już nie miała dostarczać czytelnikowi estetycznych doznań i prowokować do przemyśleń pamflet co to jest.
- Słownik POWIEŚĆ:
- Kiedy nowoczesnej prozy zapoczątkował w poezji polskiej Ignacy Krasicki utworem Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki (1776). Wkrótce potem powstały liczne teksty innych autorów. Kanwą powieści pamflet słownik.
- Czym jest POLICJA MROŻKA:
- Od czego zależy pierwszym dramatem Sławomira Mrożka. Napisana w 1958 r., znana jest także pod tytułem Policjanci. Akcja dramatu toczy się w nieokreślonym państwie, rządzonym poprzez Infanta i jego wuja regenta pamflet czym jest.
Czym jest pamflet znaczenie w Motywy literatura P .
