Co znaczy KAZNODZIEJSTWO:
O poświadczonym źródłowo rozwoju kaznodziejstwa w Polsce można mówić dopiero odnosząc się do XIII i XIV w. Postępująca wówczas błyskawicznie rozbudowa sieci parafialnej wiązała się z koniecznością docierania do coraz szerszych kręgów wiernych. Wielką rolę odegrały w tym względzie sprowadzone do Polski już przed połową XIII w. zakony dominikanów i franciszkanów, praktykujące zwyczaj głoszenia ludowi kazań w języku narodowym. W środowisku śląskich dominikanów powstał na przełomie XIII i XIV w. zestaw łacińskich kazań Sermones de tempore et de sanctis (Kazania na święta i o świętych) Peregryna z Opola (zm. po 1333), gdzie znalazły się także kazania przeznaczone świętym polskim: Wojciechowi, Stanisławowi i Jadwidze. Dzieło Peregryna zdobyło popularność w całej Europie, oddziaływało także na późniejsze kazania w j. polskim.
Ówcześni kaznodzieje korzystali wprawdzie z łacińskich, przeważnie importowanych zbiorów kazań, lecz już w XIII w. były one wygłaszane w języku ojczystym, o czym świadczą liczne polskie glosy (objaśnienia trudniejszych zwrotów łacińskich) występujące w kodeksach kaznodziejskich z tego okresu. Obyczaj taki potwierdzają także tak zwany exempla (przykłady) - krótkie, anegdotyczne opowiastki o charakterze umoralniającym (na przykład o mękach czekających grzeszników), którymi kaznodzieje ilustrowali swe wywody między innymi po to, aby pobudzić uwagę i wyobraźnię słuchaczy (liczne exempla znajdujemy między innymi w zbiorze Peregryna z Opola).
Schyłek wieku XIII wydał zresztą - całkiem niespodziewanie w świetle zarysowanej ponad praktyki - wybitne dzieło kaznodziejstwa rodzimego, polskiego. Ocalone fragmentarycznie dzięki kopii sporządzonej najpierw XIV w. tak zwany Kazania świętokrzyskie są odpowiednikiem oryginalnego, stojącego na poziomie europejskim kaznodziejstwa artystycznego. "Uczonemu", opartemu na alegorezie wykładowi towarzyszy charakterystyczne dla ówczesnej ars predicandi (sztuki głoszenia kazań) zorganizowanie rytmiczne i brzmieniowe wypowiedzi. Zachowały się urywki pięciu kazań (dziennie św. Michała, dziennie św. Mikołaja, dziennie Bożego Narodzenia, na święto Trzech Króli, na święto Matki Bożej Gromnicznej) i jedno w całości - Kazanie dziennie św. Katarzyny. Misternie skomponowane, oparte na średniowiecznej alegorezie (interpretacji sensów ukrytych) należy ono na pewno do najpiękniejszych kazań staropolskich. Zaczyna je autor od łacińskiego cytatu z biblijnej Pieśni nad Pieśniami, który pełni rolę "tematu" kazania; przytoczone słowa Oblubieńca wzywającego Oblubienicę interpretuje w dalszym ciągu przenośnie, jako wezwanie Chrystusa skierowane do św. Katarzyny, a również do każdej "duszy zbożnej": "Wstań, prawi, pośpiej się, miluczka moja, i pojdzi!" Każde z tych wezwań posiada także sedno alegoryczny: "wstań" - a więc porzuć grzech; "pośpiej się" - wybierz wartości duchowe, a nie doczesne; "i pojdzi" - dąż do osiągnięcia zbawienia. W podobnej konwencji charakteryzowani są adresaci Chrystusowego nawoływania, mianowicie cztery kategorie grzeszników: "siedzący", "śpiący", "leżący" i "umarli": "Siedzący są, jiż się k dobremu obleniają; leżący są, jiż się we złem kochają; śpiący są, jiż się w grzeszech zapieklają; umarli są, jiż w miłości Bożej rozpaczają". Już te króciutkie wyjątki świadczą o doskonałej znajomości średniowiecznych podręczników sztuki kaznodziejskiej, o mistrzostwie anonimowego artysty w operowaniu symboliką liczbową (układy trójkowe i czwórkowe) i wykładem alegorycznym, o jego nieprzeciętnym wyczuciu językowo stylistycznym.
Odmienny charakter posiadają spisane najpierw XV w. tak zwany Kazania gnieźnieńskie, zachowany w łacińskim kodeksie kaznodziejskim cykl dziesięciu kazań polskich przydzielonych dla odbiorcy popularnego, o czym świadczą między innymi charakterystyczne zwroty do słuchaczy ("dziatki miłe") i występujące tu licznie exempla. Ich autorem mógł być Łukasz z Wielkiego Koźmina, znany teolog i kaznodzieja, rektor uniwersytetu krakowskiego.
Na uwagę zasługuje także nawołujące do wzgardy świata i jego uciech polskie Kazanie dziennie Wszech Świętych, zapisane w łacińskim kodeksie teologicznym z połowy XV w. To jest wybitny w swej rzeczowej perswazji i sprawności językowej wykład fragmentu Ewangelii św. Mateusza o Chrystusowych błogosławieństwach.
Wreszcie na sam start XVI stulecia datuje się cykl uczonych kazań maryjnych przypisywanych Janowi z Szamotuł zwanemu Paterkiem (około 1480-1519), występujących w obronie dogmatu o Niepokalanym Poczęciu Maryi, lecz nie stroniących także od dygresji o charakterze apokryficznym (na przykład opis urody Matki Bożej).
Oczywiście poprzez cały ten czas, szczególnie w XV w., powstają liczne zbiory kazań na niedziele i święta w języku łacińskim (Mikołaj z Błonia, Paweł z Zatora, Stanisław ze Skarbimierza, Jakub z Paradyża), obficie glosowane i ubarwiane exemplami o charakterze narracyjno anegdotycznym. Nie wszystkie z nich (między innymi dzieła Jakuba z Paradyża i Mikołaja z Błonia) zyskały znaczący rozgłos na Zachodzie, gdzie ogłoszono je drukiem jeszcze przed rokiem 1500 (należą zatem do tak zwany wydań inkunabułowych - z najwcześniejszego okresu rozwoju sztuki drukarskiej)
Ówcześni kaznodzieje korzystali wprawdzie z łacińskich, przeważnie importowanych zbiorów kazań, lecz już w XIII w. były one wygłaszane w języku ojczystym, o czym świadczą liczne polskie glosy (objaśnienia trudniejszych zwrotów łacińskich) występujące w kodeksach kaznodziejskich z tego okresu. Obyczaj taki potwierdzają także tak zwany exempla (przykłady) - krótkie, anegdotyczne opowiastki o charakterze umoralniającym (na przykład o mękach czekających grzeszników), którymi kaznodzieje ilustrowali swe wywody między innymi po to, aby pobudzić uwagę i wyobraźnię słuchaczy (liczne exempla znajdujemy między innymi w zbiorze Peregryna z Opola).
Schyłek wieku XIII wydał zresztą - całkiem niespodziewanie w świetle zarysowanej ponad praktyki - wybitne dzieło kaznodziejstwa rodzimego, polskiego. Ocalone fragmentarycznie dzięki kopii sporządzonej najpierw XIV w. tak zwany Kazania świętokrzyskie są odpowiednikiem oryginalnego, stojącego na poziomie europejskim kaznodziejstwa artystycznego. "Uczonemu", opartemu na alegorezie wykładowi towarzyszy charakterystyczne dla ówczesnej ars predicandi (sztuki głoszenia kazań) zorganizowanie rytmiczne i brzmieniowe wypowiedzi. Zachowały się urywki pięciu kazań (dziennie św. Michała, dziennie św. Mikołaja, dziennie Bożego Narodzenia, na święto Trzech Króli, na święto Matki Bożej Gromnicznej) i jedno w całości - Kazanie dziennie św. Katarzyny. Misternie skomponowane, oparte na średniowiecznej alegorezie (interpretacji sensów ukrytych) należy ono na pewno do najpiękniejszych kazań staropolskich. Zaczyna je autor od łacińskiego cytatu z biblijnej Pieśni nad Pieśniami, który pełni rolę "tematu" kazania; przytoczone słowa Oblubieńca wzywającego Oblubienicę interpretuje w dalszym ciągu przenośnie, jako wezwanie Chrystusa skierowane do św. Katarzyny, a również do każdej "duszy zbożnej": "Wstań, prawi, pośpiej się, miluczka moja, i pojdzi!" Każde z tych wezwań posiada także sedno alegoryczny: "wstań" - a więc porzuć grzech; "pośpiej się" - wybierz wartości duchowe, a nie doczesne; "i pojdzi" - dąż do osiągnięcia zbawienia. W podobnej konwencji charakteryzowani są adresaci Chrystusowego nawoływania, mianowicie cztery kategorie grzeszników: "siedzący", "śpiący", "leżący" i "umarli": "Siedzący są, jiż się k dobremu obleniają; leżący są, jiż się we złem kochają; śpiący są, jiż się w grzeszech zapieklają; umarli są, jiż w miłości Bożej rozpaczają". Już te króciutkie wyjątki świadczą o doskonałej znajomości średniowiecznych podręczników sztuki kaznodziejskiej, o mistrzostwie anonimowego artysty w operowaniu symboliką liczbową (układy trójkowe i czwórkowe) i wykładem alegorycznym, o jego nieprzeciętnym wyczuciu językowo stylistycznym.
Odmienny charakter posiadają spisane najpierw XV w. tak zwany Kazania gnieźnieńskie, zachowany w łacińskim kodeksie kaznodziejskim cykl dziesięciu kazań polskich przydzielonych dla odbiorcy popularnego, o czym świadczą między innymi charakterystyczne zwroty do słuchaczy ("dziatki miłe") i występujące tu licznie exempla. Ich autorem mógł być Łukasz z Wielkiego Koźmina, znany teolog i kaznodzieja, rektor uniwersytetu krakowskiego.
Na uwagę zasługuje także nawołujące do wzgardy świata i jego uciech polskie Kazanie dziennie Wszech Świętych, zapisane w łacińskim kodeksie teologicznym z połowy XV w. To jest wybitny w swej rzeczowej perswazji i sprawności językowej wykład fragmentu Ewangelii św. Mateusza o Chrystusowych błogosławieństwach.
Wreszcie na sam start XVI stulecia datuje się cykl uczonych kazań maryjnych przypisywanych Janowi z Szamotuł zwanemu Paterkiem (około 1480-1519), występujących w obronie dogmatu o Niepokalanym Poczęciu Maryi, lecz nie stroniących także od dygresji o charakterze apokryficznym (na przykład opis urody Matki Bożej).
Oczywiście poprzez cały ten czas, szczególnie w XV w., powstają liczne zbiory kazań na niedziele i święta w języku łacińskim (Mikołaj z Błonia, Paweł z Zatora, Stanisław ze Skarbimierza, Jakub z Paradyża), obficie glosowane i ubarwiane exemplami o charakterze narracyjno anegdotycznym. Nie wszystkie z nich (między innymi dzieła Jakuba z Paradyża i Mikołaja z Błonia) zyskały znaczący rozgłos na Zachodzie, gdzie ogłoszono je drukiem jeszcze przed rokiem 1500 (należą zatem do tak zwany wydań inkunabułowych - z najwcześniejszego okresu rozwoju sztuki drukarskiej)
- Co znaczy KRYTYKA LITERACKA:
- Porównanie krytyki literackiej po roku 1918 jest nieciągły w jej fazie wstępnej. Lata I wojny światowej przerwały z jednej strony znakomicie rozwijający się nurt młodopolskiej metakrytyki (zaczęty poprzez kaznodziejstwo co znaczy.
- Krzyżówka KRYTYKA LITERACKA:
- Dlaczego uprawianych poprzez krytykę literacką jedynie w niewielkim stopniu wymieniła się od czasów romantyzmu, jednak ich wpływ, zakres i oddźwięk socjalny znacząco się poszerzyły, co miało związek ze kaznodziejstwo krzyżówka.
- Co to jest KO¬MIAN KAJETAN (1771-1856):
- Jak lepiej elitarnego gustu i klasycystycznych wzorców był nieformalnym przywódcą klasyków warszawskich, którzy w latach 20. XIX w. toczyli spór z przedstawicielami pierwszego pokolenia artystów romantycznych kaznodziejstwo co to jest.
- Słownik KU¬NICA KOŁŁˇTAJOWSKA:
- Kiedy postępowych publicystów, pisarzy i polityków, współpracujących w momencie Sejmu Wielkiego (1788-1792) i insurekcji z Hugonem Kołłątajem - ideowym przywódcą tej nieformalnej ekipy. Mówi się o kaznodziejstwo słownik.
- Czym jest KRONIKI TYGODNIOWE BOLESŁAWA PRUSA:
- Od czego zależy zaczął Prus współpracę z Kurierem Warszawskim , jednym z w najwyższym stopniu popularnych i w najwyższym stopniu poczytnych dzienników wydawanych w stolicy. Od marca kolejnego roku zaś przyszły autor kaznodziejstwo czym jest.
Czym jest kaznodziejstwo znaczenie w Motywy literatura K .
