Co znaczy ELEGIA MIŁOSZA:
Miłosz w tytułach swoich utworów regularnie podaje dokładną specyfikację gatunkową. Przypomnieć można choćby traktaty (Traktat poetycki i Traktat moralny), piosenki (na przykład Piosenka o końcu świata, Piosenka pasterska, Piosenka o porcelanie), pieśń (Pieśni Adriana Zielińskiego) czy odę (Oda do ptaka). Rozpoczynam komentarz do Elegii z tomu Trzy zimy od przypomnienia tego faktu, ponieważ wydaje się, Iż funkcja tych gatunkowych odwołań jest w większości przypadków podobna i stanowi jeden z ważnych wskaźników literaturze autora Ziemi Ulro. Zazwyczaj jest tak, że ustalenie gatunku pojawiające się w tytule utworu jest poprzez tekst tegoż utworu kwestionowane albo wręcz negowane. Stale toczy się w literaturze Miłosza gra z tradycją literacką, a w jej obrębie także (a może w pierwszej kolejności?) z historią wielu gatunków poetyckich. Jedne gatunki są przywracane literaturze współczesnej, inne są nobilitowane przez wprowadzenie ich w wysoki obieg kultury, z jeszcze innymi toczy pisarz spór, którego zrozumienie decyduje o interpretacji utworu.
Przypominam o tym tutaj, aby zauważyć, Iż żadna lektura literaturze Miłosza nie może się obyć bez uzmysłowienia sobie faktu, że ma się do czynienia z pisarzem nadzwyczajnie świadomym tradycji literackiej, modeli języka poetyckiego i literackiego gatunku. Ta właściwość w toku ewolucji twórczości Miłosza oczywiście narasta równolegle ze wzrostem jego literackich kompetencji (od studenta prawa do profesora literatur słowiańskich), lecz jest w tej twórczości obecna od literackiego debiutu. Odpowiednikiem - poprzedzający książkowy debiut autora Ziemi Ulro, utwór pt. Jeszcze wiersz o ojczyźnie, odpowiednikiem kolejnym - Elegia.
Gatunek elegii pojawił się w tytułach dwóch wierszy Miłosza - drugi raz w wierszu Elegia dla N.N. z wydanego w 1974 r. tomu Gdzie wschodzi słońce i kędy zapada. Obydwie Miłoszowe elegie toczą z gatunkiem elegii dyskurs, aczkolwiek kwestionują za każdym wspólnie inne cechy tego gatunku.
Elegia z Trzech zim - wbrew oczekiwanemu w tym gatunku literackim "rozpamiętywaniu przeszłości" - bliższa jest tradycji literaturze profetycznej, więc literatury skierowanej ku przyszłości. Zaś Elegia dla N.N. przeczy temu wycinkowi tradycji elegijnej, wedle którego elegie przywoływały pamięć po znakomitych i skonkretyzowanych osobach.
Taka - dwupłaszczyznowa - gra z gatunkiem literackim zdaje się świadczyć o nadzwyczajnym (nawet jak na Miłosza) wyczuleniu na normy tego gatunku literackiego.
Elegia więc nie rozpamiętuje przeszłości, a wręcz (w pierwszej strofie) czynność rozpamiętywania odrzuca. Kolejne fragmenty utworu wprowadzają następne motywy: podróży (druga strofa) i oczekiwania na Mesjasza (trzecia strofa). Motyw podróży (notabene stale aktualny w literaturze Miłosza) daje się wywieść z tradycji barokowej i romantycznej. Zaś motyw oczekiwania na przyjście Mesjasza zwraca w stronę tradycji judeochrześcijańskiej, lecz poprzez pryzmat literatury romantycznej. Ale relacja Elegii do tych kręgów tradycji jest czynny. Polscy romantycy, podróżując, pielgrzymowali w poszukiwaniu ojczyzny, zaś oczekiwali Mesjasza zdolnego zbawić Ojczyznę, Europę, Świat; czasem utożsamiając go z Polską i jej dziejową misją.
W wierszu Miłosza atrybutami podróży są - Miłość, jadło, napoje towarzyszą w drogach;- zaś oczekiwany jest - potomek nasz, cień.
I w tym miejscu lektury Elegii powrócić znowu trzeba do pytania o jego podmiot, a również o to, kto - jaka zbiorowość (?) oczekuje na: potomka, cień? Nie to są pytania tej samej natury!
Głos oczekujących powstaje z ziemi, jest więc głosem minionych pokoleń? Ku komu zaś się zwraca? Czy jego adresatem jest zmęczony podróżny, który we śnie doznaje olśnienia?
Ciężkie senne powieki światłość pali sroga
i czas ostrzega cicho, nim ciało przekroczy.
Czas powrócić do wspominanej poprzednio cechy elegii jako gatunku literackiego. Winna ona rozpamiętywać przeszłość, a w realizacji Miłosza rozważa przyszłą i nieuniknioną Zgon. Zgon staje się tematem proroctwa, tym bardziej, że widziana jest również z perspektywy tych, którzy już jej absolutu doznali.
W ten sposób interpretowana, Elegia staje się epifanią, olśnieniem, co - jeżeli spojrzeć na ten wiersz w kontekście literaturze dwudziestolecia międzywojennego, czyli w porządku historycznoliterackim - stanowi zapowiedź najważniejszego przełomu dokonanego w polskiej literaturze w naszym wieku. Maria Janion [zobacz Elegia. W: C. Miłosz, Trzy zimy, Głosy o wierszach. Red. R. Gorczyńska i P. Kłoczowski, Londyn 1987, s. 80-84.] w ocenie tego utworu poszła jeszcze dalej - Elegia nie zapowiada przełomu, za jej i Trzech zim sprawą, przełom się dokonał.
(Józef Olejniczak)
Przypominam o tym tutaj, aby zauważyć, Iż żadna lektura literaturze Miłosza nie może się obyć bez uzmysłowienia sobie faktu, że ma się do czynienia z pisarzem nadzwyczajnie świadomym tradycji literackiej, modeli języka poetyckiego i literackiego gatunku. Ta właściwość w toku ewolucji twórczości Miłosza oczywiście narasta równolegle ze wzrostem jego literackich kompetencji (od studenta prawa do profesora literatur słowiańskich), lecz jest w tej twórczości obecna od literackiego debiutu. Odpowiednikiem - poprzedzający książkowy debiut autora Ziemi Ulro, utwór pt. Jeszcze wiersz o ojczyźnie, odpowiednikiem kolejnym - Elegia.
Gatunek elegii pojawił się w tytułach dwóch wierszy Miłosza - drugi raz w wierszu Elegia dla N.N. z wydanego w 1974 r. tomu Gdzie wschodzi słońce i kędy zapada. Obydwie Miłoszowe elegie toczą z gatunkiem elegii dyskurs, aczkolwiek kwestionują za każdym wspólnie inne cechy tego gatunku.
Elegia z Trzech zim - wbrew oczekiwanemu w tym gatunku literackim "rozpamiętywaniu przeszłości" - bliższa jest tradycji literaturze profetycznej, więc literatury skierowanej ku przyszłości. Zaś Elegia dla N.N. przeczy temu wycinkowi tradycji elegijnej, wedle którego elegie przywoływały pamięć po znakomitych i skonkretyzowanych osobach.
Taka - dwupłaszczyznowa - gra z gatunkiem literackim zdaje się świadczyć o nadzwyczajnym (nawet jak na Miłosza) wyczuleniu na normy tego gatunku literackiego.
Elegia więc nie rozpamiętuje przeszłości, a wręcz (w pierwszej strofie) czynność rozpamiętywania odrzuca. Kolejne fragmenty utworu wprowadzają następne motywy: podróży (druga strofa) i oczekiwania na Mesjasza (trzecia strofa). Motyw podróży (notabene stale aktualny w literaturze Miłosza) daje się wywieść z tradycji barokowej i romantycznej. Zaś motyw oczekiwania na przyjście Mesjasza zwraca w stronę tradycji judeochrześcijańskiej, lecz poprzez pryzmat literatury romantycznej. Ale relacja Elegii do tych kręgów tradycji jest czynny. Polscy romantycy, podróżując, pielgrzymowali w poszukiwaniu ojczyzny, zaś oczekiwali Mesjasza zdolnego zbawić Ojczyznę, Europę, Świat; czasem utożsamiając go z Polską i jej dziejową misją.
W wierszu Miłosza atrybutami podróży są - Miłość, jadło, napoje towarzyszą w drogach;- zaś oczekiwany jest - potomek nasz, cień.
I w tym miejscu lektury Elegii powrócić znowu trzeba do pytania o jego podmiot, a również o to, kto - jaka zbiorowość (?) oczekuje na: potomka, cień? Nie to są pytania tej samej natury!
Głos oczekujących powstaje z ziemi, jest więc głosem minionych pokoleń? Ku komu zaś się zwraca? Czy jego adresatem jest zmęczony podróżny, który we śnie doznaje olśnienia?
Ciężkie senne powieki światłość pali sroga
i czas ostrzega cicho, nim ciało przekroczy.
Czas powrócić do wspominanej poprzednio cechy elegii jako gatunku literackiego. Winna ona rozpamiętywać przeszłość, a w realizacji Miłosza rozważa przyszłą i nieuniknioną Zgon. Zgon staje się tematem proroctwa, tym bardziej, że widziana jest również z perspektywy tych, którzy już jej absolutu doznali.
W ten sposób interpretowana, Elegia staje się epifanią, olśnieniem, co - jeżeli spojrzeć na ten wiersz w kontekście literaturze dwudziestolecia międzywojennego, czyli w porządku historycznoliterackim - stanowi zapowiedź najważniejszego przełomu dokonanego w polskiej literaturze w naszym wieku. Maria Janion [zobacz Elegia. W: C. Miłosz, Trzy zimy, Głosy o wierszach. Red. R. Gorczyńska i P. Kłoczowski, Londyn 1987, s. 80-84.] w ocenie tego utworu poszła jeszcze dalej - Elegia nie zapowiada przełomu, za jej i Trzech zim sprawą, przełom się dokonał.
(Józef Olejniczak)
- Co znaczy EPOPEJA:
- Porównanie europejskiej gatunek literacki, którego wzorem i najdoskonalszym osiągnięciem stały się ułożone w VIII w. przed naszą erą dzieła Homera - Iliada i Odyseja. Już Arystoteles w swej Poetyce, analizując elegia miłosza co znaczy.
- Krzyżówka EMIGRACYJNA LITERATURA A KRAJ:
- Dlaczego literatury polskiej od czasów konfederacji barskiej można mówić o rozdziale literatury narodowej na literaturę krajową i emigracyjną, aczkolwiek pełny wymiar owych mechanizmów zarysowany został w elegia miłosza krzyżówka.
- Co to jest ESEJ:
- Jak lepiej XIX i pierwsze dekady XX w. można nazywać wiekiem powieści , to ostatnie półwiecze z całą pewnością określone będzie mianem wiek eseju . Esej to jeden z w najwyższym stopniu ekspansywnych gatunków elegia miłosza co to jest.
- Słownik EKSPRESJONIZM:
- Kiedy ekspresjonizm wywodzi się od słowa l´expression (ekspresja) - słowo, które znaczy siłę oddziaływania dzieła na odbiorcę, na emocjonalną stronę psychiki. Jako nazwa kierunku w sztuce zaistniał w elegia miłosza słownik.
- Czym jest ESTETYZM:
- Od czego zależy ekspansywnych tendencji sztuki i literatury w momencie Młodej Polski. Stanowiła ona reakcję na utylitaryzm jako składnik programu pozytywistycznego. Nowa sztuka miała być dziedziną autonomiczną elegia miłosza czym jest.
Czym jest elegia miłosza znaczenie w Motywy literatura E .
