Co znaczy IRONIA ROMANTYCZNA:
Definicja ironii wywodzi się, podobnie jak niemal wszystkie definicje poetyki i retoryki, z nieprzebranego zasobu myśli starożytnej (gr. eironeia to "udawanie", "zmyślanie", lecz także - w sensie retorycznym - "uchylanie się od obowiązku mówienia prawdy", niedalekie wręcz od "obłudy"). Ustala charakterystyczną cecha stylu niekoniecznie literackiego, polegającą na rozbieżności między dosłownym i polecanym poprzez autora jako - w tym specjalnym przypadku - właściwym znaczeniem wypowiedzi. Może także niekiedy określać niezgodność między tym, co się mówi, a tym, co się faktycznie myśli. Teorii i praktyce posługiwania się ironią w kształtowaniu dobrego mówcy (oratora), który potrafiłby dzięki opanowaniu tego chwytu (figury) zbijać błędne poglądy swoich przeciwników, wykazywać sprzeczności w przedstawianiu jakiejś kwestie, sporo uwagi poświęcili Rzymianie (Cyceron i Kwintylian).
Z racji na konieczność osobliwego porozumienia między nadawcą i odbiorcą, ironia w poezji musi być użytkowana ze specjalnym namysłem, należy więc do wyrafinowanych środków poetyckich (i retorycznych). Pojawia się tylko w takich epokach, gdzie postawa twórcy wobec świata i czytelnika znajduje odpowiednią podbudowę w przesłankach filozoficznych, usprawiedliwiających posługiwanie się językiem oddającym dystans autora wobec czytelnika. Jeżeli ponadto pojawia się świadomie wprowadzony dystans autora wobec własnego dzieła, mówimy wówczas o autoironii.
Ironia romantyczna -podobnie jak cały prąd romantyczny, romantyczna postawa wobec świata - wyrasta z głębokiej niezgody na dotychczasowe metody opisu świata i dotychczasowe zasady, na których opierały się relacje międzyludzkie. Oczywiście, posługiwanie się ironią było wysoce niewłaściwe w obrębie formacji oświeceniowej, której naczelna przesłanka dydaktyczna wymagała od autora posługiwania się językiem zrozumiałym, jasnym i jednoznacznym, jednakże historia znała przecież starożytną formę ironii sokratycznej (doprowadzonej do perfekcji poprzez Sokratesa), służącej pedagogice, prowadzącej - przy zachowaniu dobrej woli, czystości intencji - do poznawania prawdy. Terminem "ironii romantycznej" jako pierwszy posłużył się Friedrich Schlegel.
Obszerną analizę dziejów definicje ironii, poczynając od starożytności, i wielostronną prezentację jego relacji do symbolu, alegorii i mitu, przedstawił Włodzimierz Szturc w książce Ironia romantyczna, tu zwróćmy jedynie uwagę na fakt, Iż posługiwanie się ironią poprzez artystów romantycznych było manifestowaniem niczym nieskrępowanej wolności. To był ten okres, gdzie pisarz mógł się poczuć bogiem, absolutnym władcą, kreatorem postaci i świata przedstawionego, panem decyzyjnym o losach bohaterów, o kierunku rozwoju fabuły o konkretnych rozwiązaniach poetyckich. Autor - w ramach romantycznych przeświadczeń jakże regularnie utożsamiany z podmiotem czynności twórczych - manifestował dzięki ironii swą całkowitą suwerenność. Uważał, Iż ma prawo w tekście z istoty swej literackim (fikcyjnym) prowadzić dialog z czytelnikiem, ze swymi przeciwnikami, z obowiązującą konwencją poetycką.
Gatunkiem, gdzie najpełniej objawiła się ta nowa, romantyczna maniera, stał się oczywiście poemat dygresyjny, pisarzem najchętniej zaś wypowiadającym się w tej formie był niewątpliwie Słowacki. Norwid w jednym z swych odczytów o twórczości Słowackiego znakomicie uchwycił tę właśnie cechę jego poematu Beniowski: "Treścią jego to jest właśnie, co jest podrzędnym; forma tak ironiczna, Iż nawiasy są celem". Pisarzem w najwyższym stopniu wszechstronnie wykorzystującym różne odmiany ironii okazał się sam Norwid. ¬ródeł jego ironii szukać należy jednak nie w starożytnej Grecji, a w Nowym Testamencie, w rozmowach Chrystusa z faryzeuszami, których forma "pytajnikami a nie twierdzeniami czysto ironiczna" korespondowała z Jego ostatecznym losem; niedocenienie za życia bądź docenienie dopiero po Zgonu, które spotkało niegdyś Sokratesa, Dantego, Kolumba, Camoensa, Kościuszkę i Napoleona ([Coś ty Atenom zrobił, Sokratesie]), miało się stać udziałem także Norwida. Naukowcy traktują posługiwanie się ironią jako sukces pełnych goryczy licznych zawodów Norwida (na różnych polach) - uwarunkowań biograficznych i przeświadczenia artysty, Iż czytelnik powinien samodzielnie odkrywać ukryte w tekście znaczenia, zaszyfrowaną poprzez poetę prawdę.
(Marek Piechota)
Zobacz także: BENIOWSKI, POEMAT DYGRESYJNY, VADE MECUM
Z racji na konieczność osobliwego porozumienia między nadawcą i odbiorcą, ironia w poezji musi być użytkowana ze specjalnym namysłem, należy więc do wyrafinowanych środków poetyckich (i retorycznych). Pojawia się tylko w takich epokach, gdzie postawa twórcy wobec świata i czytelnika znajduje odpowiednią podbudowę w przesłankach filozoficznych, usprawiedliwiających posługiwanie się językiem oddającym dystans autora wobec czytelnika. Jeżeli ponadto pojawia się świadomie wprowadzony dystans autora wobec własnego dzieła, mówimy wówczas o autoironii.
Ironia romantyczna -podobnie jak cały prąd romantyczny, romantyczna postawa wobec świata - wyrasta z głębokiej niezgody na dotychczasowe metody opisu świata i dotychczasowe zasady, na których opierały się relacje międzyludzkie. Oczywiście, posługiwanie się ironią było wysoce niewłaściwe w obrębie formacji oświeceniowej, której naczelna przesłanka dydaktyczna wymagała od autora posługiwania się językiem zrozumiałym, jasnym i jednoznacznym, jednakże historia znała przecież starożytną formę ironii sokratycznej (doprowadzonej do perfekcji poprzez Sokratesa), służącej pedagogice, prowadzącej - przy zachowaniu dobrej woli, czystości intencji - do poznawania prawdy. Terminem "ironii romantycznej" jako pierwszy posłużył się Friedrich Schlegel.
Obszerną analizę dziejów definicje ironii, poczynając od starożytności, i wielostronną prezentację jego relacji do symbolu, alegorii i mitu, przedstawił Włodzimierz Szturc w książce Ironia romantyczna, tu zwróćmy jedynie uwagę na fakt, Iż posługiwanie się ironią poprzez artystów romantycznych było manifestowaniem niczym nieskrępowanej wolności. To był ten okres, gdzie pisarz mógł się poczuć bogiem, absolutnym władcą, kreatorem postaci i świata przedstawionego, panem decyzyjnym o losach bohaterów, o kierunku rozwoju fabuły o konkretnych rozwiązaniach poetyckich. Autor - w ramach romantycznych przeświadczeń jakże regularnie utożsamiany z podmiotem czynności twórczych - manifestował dzięki ironii swą całkowitą suwerenność. Uważał, Iż ma prawo w tekście z istoty swej literackim (fikcyjnym) prowadzić dialog z czytelnikiem, ze swymi przeciwnikami, z obowiązującą konwencją poetycką.
Gatunkiem, gdzie najpełniej objawiła się ta nowa, romantyczna maniera, stał się oczywiście poemat dygresyjny, pisarzem najchętniej zaś wypowiadającym się w tej formie był niewątpliwie Słowacki. Norwid w jednym z swych odczytów o twórczości Słowackiego znakomicie uchwycił tę właśnie cechę jego poematu Beniowski: "Treścią jego to jest właśnie, co jest podrzędnym; forma tak ironiczna, Iż nawiasy są celem". Pisarzem w najwyższym stopniu wszechstronnie wykorzystującym różne odmiany ironii okazał się sam Norwid. ¬ródeł jego ironii szukać należy jednak nie w starożytnej Grecji, a w Nowym Testamencie, w rozmowach Chrystusa z faryzeuszami, których forma "pytajnikami a nie twierdzeniami czysto ironiczna" korespondowała z Jego ostatecznym losem; niedocenienie za życia bądź docenienie dopiero po Zgonu, które spotkało niegdyś Sokratesa, Dantego, Kolumba, Camoensa, Kościuszkę i Napoleona ([Coś ty Atenom zrobił, Sokratesie]), miało się stać udziałem także Norwida. Naukowcy traktują posługiwanie się ironią jako sukces pełnych goryczy licznych zawodów Norwida (na różnych polach) - uwarunkowań biograficznych i przeświadczenia artysty, Iż czytelnik powinien samodzielnie odkrywać ukryte w tekście znaczenia, zaszyfrowaną poprzez poetę prawdę.
(Marek Piechota)
Zobacz także: BENIOWSKI, POEMAT DYGRESYJNY, VADE MECUM
- Co znaczy IMPROWIZACJA:
- Porównanie oznaczało utwór powstający niejako na oczach słuchaczy, jednocześnie tworzony i wygłaszany. Różnice w rozumieniu tego terminu pojawiały się dopiero wtedy, gdy zastanawiano się, jak taki utwór ironia romantyczna co znaczy.
- Krzyżówka INDYWIDUALIZM:
- Dlaczego opozycji do oświecenia, w bardzo wyraźny sposób przeciwstawił jednostkę zbiorowości. Jednostka znakomita (a takie przedstawiali romantycy w swoich utworach) pozostawała w stałym konflikcie ze ironia romantyczna krzyżówka.
- Co to jest INNY ŚWIAT HERLINGA GRUDZIŃSKIEGO:
- Jak lepiej napisany poprzez Gustawa Herlinga Grudzińskiego. Całość pod tytułem Inny świat. Zapiski sowieckie ukazała się w języku angielskim w 1951; pierwsza edycja polska w Londynie w 1953, następna redakcja ironia romantyczna co to jest.
- Słownik IMPRESJONIZM:
- Kiedy w sztuce i poezji pochodzi od fr. l´impression (wrażenie). Impresjonizm malarski rozwijał się w ostatnim trzydziestoleciu XIX w. we Francji, inspirując się doświadczeniami pejzażystów angielskich (W ironia romantyczna słownik.
- Czym jest IZMY:
- Od czego zależy osiągnięcia literatur zachodnich błyskawicznie znajdowały naśladowców pośród młodopolan. Pisarze i krytycy chętnie posługiwali się oryginalnymi terminami oznaczającymi typy metod twórczych i zjawisk ironia romantyczna czym jest.
Czym jest ironia romantyczna znaczenie w Motywy literatura I .
