Co znaczy AWANGARDA TZW. DRUGA:
Druga Awangarda - nazwa przypisana tendencjom i inicjatywom literackim obecnym w poezji dwudziestolecia od początku lat 30.
Do zjawisk kręgu Drugiej Awangardy zaliczyć można twórczość J. Czechowicza i szkoły poetyckiej z nim związanej, raczej: H. Domińskiego, W. Iwaniukuka, J. Łobodowskiego, B.L. Michalskiego, S. Piętaka, J. Śpiewaka i in. i działalność ekipy pisarzy i publicystów skupionych wokół wileńskiego czasopisma "Żagary": T. Bujnickiego, J. Maślińskiego, C. Miłosza, J. Putramenta, A. Rymkiewicza, J. Zagórskiego i in. Pamiętać jednak należy, Iż niektórzy historycy literatury i sami uczestnicy ruchu Drugiej Awangardy dostrzegają w kręgu tej formacji również środowisko (zobacz) Kwadrygi, wpisującego się własną najwcześniejszą działalnością literacką w krąg (zobacz) Awangardy Krakowskiej M. Czuchnowskiego, a idąc tym tropem - innych jej uczestników (Przybosia, Brzękowskiego, Kurka) odchodzących w latach 30. od programu T. Peipera, a nawet powojenną twórczość M. Jastruna.
Jednakże próby rozszerzenia ekipy uczestników Drugiej Awangardy są w wielu aspektach uzasadnione, skupmy się na głównych jej reprezentantach. Mimo ewidentnego zróżnicowania poetyk łączy tych artystów radykalizm socjalny, nawiązanie zarówno akceptujące, jak i polemiczne do tradycji Awangardy Krakowskiej czy wreszcie nachylona ku światopoglądowi katastroficznemu postawa poetycka, przeważnie jednak podkreślaną właściwością łączącą tych artystów jest wspólnota pokoleniowa. Łatwo dostrzec, Iż to są artysty urodzeni około roku 1910 (w periodyzacji międzywojnia mówi się o pokoleniu 1910), wychowani już w niepodległej Polsce, jednak wchodzący w dojrzałość w okresie dla siebie nieprzychylnym - na start lat 30. przypadało dno kryzysu ekonomicznego; był to również czas zwycięstw tendencji totalitarnych za granicą i nasilenia rządów autorytarnych w Polsce. Zaznaczyć tu należy, Iż twórczość J. Czechowicza włączana jest zazwyczaj w krąg tej formacji, gdyż dopiero w początku lat 30. twórca ten wypracował swoją pozycję, stał się przy tym przywódcą i mistrzem sporej ekipy młodych pisarzy.
Wspomniany wyżej radykalizm socjalny uwarunkowany był oczywiście niezgodą na zastany porządek socjalny, wynikał jednak nie tyle z pobudek marksistowskich (przeważnie był to młodzieńczy romans z marksizmem), co z moralnych. Łączył to pokolenie dystans do polityki, piętnowanie nierówności socjalnych, sprzeciw zarówno wobec światopoglądu zachowawczego, jak i ideologii totalitarnych.
Debiutujący w latach 30. poeci byli świadomi dezaktualizacji cywilizacyjnego optymizmu Awangardy Krakowskiej, aprobowali z kolei jej osiągnięcia czysto artystyczne. Jaskrawiej i ostrzej prezentowali problematykę socjalną, intensywniej odczuwali historię - jej nieodwołalne wyroki i bezwzględny prymat nad człowiekiem; w wymiarze osobowym (a również artystycznym) nastąpiło więc odejście od racjonalizmu na rzecz problematyki metafizycznej - poznania przez sztukę i poezję. Kontynuacją programu Awangardy Krakowskiej jest poetycki kreacjonizm, unikanie lirycznej bezpośredniości, zerwanie z tradycyjnym modelem wiersza. Wizualność, obraz poetycki, wyobraźnia to wspólne cechy dla przeobrażeń literaturze (zobacz) Awangardy Krakowskiej w latach 30. (czasopismo "Linia") i praktyki Drugiej Awangardy, jednak ta ostatnia głosząc podobne koncepcje, była zdecydowanie mniej rygorystyczna w ich realizacji. Młodych awangardzistów z lat 30. cechuje nachylenie ku formom epickim (poematowym), niespójność kompozycji czy fragmentaryczność wzięta najwyraźniej z romantycznej tradycji mistycznej (Słowacki). Tropiciel, Potoki Rymkiewicza, Wyprawy, Przyjście wroga Zagórskiego, Trzy zimy Miłosza, Czas apokaliptyczny Iwaniuka czy poematowe próby Czechowicza i Piętaka to tylko ważniejsze przykłady literaturze wizyjnej, nasyconej elementami fantastyczności i baśniowości, literaturze, gdzie świat jest regularnie przedstawiany z perspektywy kosmicznej - co w połączeniu z retorycznym, pełnym patosu (niekiedy aluzyjnym do języka biblijnego) metodą językowej prezentacji nadawało tym wierszom cechy swoistych przypowieści mitycznych. Poczucie zagrożenia, samotność, wyobcowanie tak częste w wypowiedziach artystycznych, jak i publicystycznych uczestników Drugiej Awangardy (Czechowicz: "Człowiek pośród płonących belek nie przesuwa sobie dowolnie pierwiastków myślowych, nie tworzy koncepcji katastrofy - on katastrofę widzi"; Miłosz: "Z przeklętego jesteśmy pokolenia", "Dla naszego pokolenia człowiek był igraszką demonicznych sił, lęgnących się nie w nim samym, lecz w międzyludzkiej przestrzeni, wytwarzanej poprzez niego z podobnymi sobie") w jakimś sensie powiela problematykę typową dla modernizmu (ta wspólnota ma przez powrót do symbolizmu, tak zwany neosymbolizm, również charakter estetyczny, poetycki). Akcenty katastroficzne tej literaturze nie są obrazem kresu cyklu dziejów, przeciwnie przeczuwana, "widziana", będąca o krok katastrofa będzie miała charakter katartyczny, jest elementem cyklu dziejowego - niesie szansę na ocalenie i odrodzenie ("katastrofizm ocalający"). Druga Awangarda była formacją przeobrażającą się, u schyłku dwudziestolecia wykrystalizowało się z niej sporo różnorodnych indywidualności (w tym kilka znakomitych: Czechowicz, Piętak, Łobodowski, Miłosz). Literatura tej formacji stanowiła istotną tradycję dla tak zwany pokolenia wojennego, raczej dla K.K. Baczyńskiego i T. Gajcego.
(Zdzisław Marcinów)
Zobacz także: KATASTROFIZM CZASU WOJNY
Do zjawisk kręgu Drugiej Awangardy zaliczyć można twórczość J. Czechowicza i szkoły poetyckiej z nim związanej, raczej: H. Domińskiego, W. Iwaniukuka, J. Łobodowskiego, B.L. Michalskiego, S. Piętaka, J. Śpiewaka i in. i działalność ekipy pisarzy i publicystów skupionych wokół wileńskiego czasopisma "Żagary": T. Bujnickiego, J. Maślińskiego, C. Miłosza, J. Putramenta, A. Rymkiewicza, J. Zagórskiego i in. Pamiętać jednak należy, Iż niektórzy historycy literatury i sami uczestnicy ruchu Drugiej Awangardy dostrzegają w kręgu tej formacji również środowisko (zobacz) Kwadrygi, wpisującego się własną najwcześniejszą działalnością literacką w krąg (zobacz) Awangardy Krakowskiej M. Czuchnowskiego, a idąc tym tropem - innych jej uczestników (Przybosia, Brzękowskiego, Kurka) odchodzących w latach 30. od programu T. Peipera, a nawet powojenną twórczość M. Jastruna.
Jednakże próby rozszerzenia ekipy uczestników Drugiej Awangardy są w wielu aspektach uzasadnione, skupmy się na głównych jej reprezentantach. Mimo ewidentnego zróżnicowania poetyk łączy tych artystów radykalizm socjalny, nawiązanie zarówno akceptujące, jak i polemiczne do tradycji Awangardy Krakowskiej czy wreszcie nachylona ku światopoglądowi katastroficznemu postawa poetycka, przeważnie jednak podkreślaną właściwością łączącą tych artystów jest wspólnota pokoleniowa. Łatwo dostrzec, Iż to są artysty urodzeni około roku 1910 (w periodyzacji międzywojnia mówi się o pokoleniu 1910), wychowani już w niepodległej Polsce, jednak wchodzący w dojrzałość w okresie dla siebie nieprzychylnym - na start lat 30. przypadało dno kryzysu ekonomicznego; był to również czas zwycięstw tendencji totalitarnych za granicą i nasilenia rządów autorytarnych w Polsce. Zaznaczyć tu należy, Iż twórczość J. Czechowicza włączana jest zazwyczaj w krąg tej formacji, gdyż dopiero w początku lat 30. twórca ten wypracował swoją pozycję, stał się przy tym przywódcą i mistrzem sporej ekipy młodych pisarzy.
Wspomniany wyżej radykalizm socjalny uwarunkowany był oczywiście niezgodą na zastany porządek socjalny, wynikał jednak nie tyle z pobudek marksistowskich (przeważnie był to młodzieńczy romans z marksizmem), co z moralnych. Łączył to pokolenie dystans do polityki, piętnowanie nierówności socjalnych, sprzeciw zarówno wobec światopoglądu zachowawczego, jak i ideologii totalitarnych.
Debiutujący w latach 30. poeci byli świadomi dezaktualizacji cywilizacyjnego optymizmu Awangardy Krakowskiej, aprobowali z kolei jej osiągnięcia czysto artystyczne. Jaskrawiej i ostrzej prezentowali problematykę socjalną, intensywniej odczuwali historię - jej nieodwołalne wyroki i bezwzględny prymat nad człowiekiem; w wymiarze osobowym (a również artystycznym) nastąpiło więc odejście od racjonalizmu na rzecz problematyki metafizycznej - poznania przez sztukę i poezję. Kontynuacją programu Awangardy Krakowskiej jest poetycki kreacjonizm, unikanie lirycznej bezpośredniości, zerwanie z tradycyjnym modelem wiersza. Wizualność, obraz poetycki, wyobraźnia to wspólne cechy dla przeobrażeń literaturze (zobacz) Awangardy Krakowskiej w latach 30. (czasopismo "Linia") i praktyki Drugiej Awangardy, jednak ta ostatnia głosząc podobne koncepcje, była zdecydowanie mniej rygorystyczna w ich realizacji. Młodych awangardzistów z lat 30. cechuje nachylenie ku formom epickim (poematowym), niespójność kompozycji czy fragmentaryczność wzięta najwyraźniej z romantycznej tradycji mistycznej (Słowacki). Tropiciel, Potoki Rymkiewicza, Wyprawy, Przyjście wroga Zagórskiego, Trzy zimy Miłosza, Czas apokaliptyczny Iwaniuka czy poematowe próby Czechowicza i Piętaka to tylko ważniejsze przykłady literaturze wizyjnej, nasyconej elementami fantastyczności i baśniowości, literaturze, gdzie świat jest regularnie przedstawiany z perspektywy kosmicznej - co w połączeniu z retorycznym, pełnym patosu (niekiedy aluzyjnym do języka biblijnego) metodą językowej prezentacji nadawało tym wierszom cechy swoistych przypowieści mitycznych. Poczucie zagrożenia, samotność, wyobcowanie tak częste w wypowiedziach artystycznych, jak i publicystycznych uczestników Drugiej Awangardy (Czechowicz: "Człowiek pośród płonących belek nie przesuwa sobie dowolnie pierwiastków myślowych, nie tworzy koncepcji katastrofy - on katastrofę widzi"; Miłosz: "Z przeklętego jesteśmy pokolenia", "Dla naszego pokolenia człowiek był igraszką demonicznych sił, lęgnących się nie w nim samym, lecz w międzyludzkiej przestrzeni, wytwarzanej poprzez niego z podobnymi sobie") w jakimś sensie powiela problematykę typową dla modernizmu (ta wspólnota ma przez powrót do symbolizmu, tak zwany neosymbolizm, również charakter estetyczny, poetycki). Akcenty katastroficzne tej literaturze nie są obrazem kresu cyklu dziejów, przeciwnie przeczuwana, "widziana", będąca o krok katastrofa będzie miała charakter katartyczny, jest elementem cyklu dziejowego - niesie szansę na ocalenie i odrodzenie ("katastrofizm ocalający"). Druga Awangarda była formacją przeobrażającą się, u schyłku dwudziestolecia wykrystalizowało się z niej sporo różnorodnych indywidualności (w tym kilka znakomitych: Czechowicz, Piętak, Łobodowski, Miłosz). Literatura tej formacji stanowiła istotną tradycję dla tak zwany pokolenia wojennego, raczej dla K.K. Baczyńskiego i T. Gajcego.
(Zdzisław Marcinów)
Zobacz także: KATASTROFIZM CZASU WOJNY
- Co znaczy "ACH GDYBY GDYBY NAWET PIEC ZABRALI..." BIAŁOSZEWS:
- Porównanie tytuł utworu Mirona Białoszewskiego, zawiera szereg informacji, wpływających na sposób czytania wiersza. Część pierwsza tytułu ( Ach gdyby gdyby nawet piec zabrali... ), zapowiada sposobność awangarda tzw. druga co znaczy.
- Krzyżówka ASYMILACJA:
- Dlaczego przedmiotów programu pozytywistycznego był postulat asymilacji mniejszości narodowych - w pierwszej kolejności Żydów; zwracano także uwagę na mniejszość ukraińską i białoruską. Podobnie jak w dobie awangarda tzw. druga krzyżówka.
- Co to jest ANHELLI:
- Jak lepiej poemat Juliusza Słowackiego, uznawany za jedno z głownych jego dzieł, wydany w Paryżu w 1838 r. Jest poetycką odpowiedzią na Księgi narodu polskiego i Księgi pielgrzymstwa polskiego Adama Mickiewicza awangarda tzw. druga co to jest.
- Słownik AWANGARDA KRAKOWSKA:
- Kiedy ekipa literacka z okresu dwudziestolecia międzywojennego (jedna z dwu głownych - w okolicy (zobacz) Skamandra). Program poetycki poprzez nią stworzony i ranga artystyczna dokonań odegrały awangarda tzw. druga słownik.
- Czym jest ANTAGONIZM WIESZCZÓW:
- Od czego zależy współczesna polonistyka, od czasów monograficznego ujęcia tego zagadnienia w książce Manfreda Kridla (Lwów 1925) zwyczajna nazywać wzajemne literackie i towarzyskie relacje Słowackiego i Mickiewicza awangarda tzw. druga czym jest.
Czym jest awangarda tzw. druga znaczenie w Motywy literatura A .
