Co znaczy TRADYCJA LITERACKA:
Łacińskie wyraz traditio znaczy przekazywanie. Tradycja zatem to przekazywanie z pokolenia na pokolenie dziedzictwa przeszłości. Lecz tradycja to również odbieranie przekazywanego poprzez przeszłość dziedzictwa. Nie całego bynajmniej; tylko tej jego części, która dla współczesnych jest z różnych powodów istotna, interesująca, inspirująca. Tradycja gdyż to "żywe dziedzictwo" przeszłości, "żywe" dla ludzi danej epoki. To "świadome sięganie wstecz po odległe zasoby, które przerzucą mosty powyżej stuleciami" (E.R. Curtius).
Średniowiecze czerpało z trzech co najmniej ogromnych pokładów dziedzictwa przeszłości: z tradycji biblijnej, ze starożytności grecko rzymskiej i z tradycji patrystycznej (pism Ojców Kościoła). Relacja średniowiecznych artystów do tak zakreślonej tradycji wymownie charakteryzuje jedna z najważniejszych kategorii epoki: auctoritas - "autorytet"; miano to przysługuje w pierwszej kolejności Biblii, lecz, jak pisał Jacques Le Goff, "życie uczone średniowiecznego chrześcijaństwa opasuje cały łańcuch autorytetów, począwszy od Ojców Kościoła po uniwersyteckich profesorów z XIII w."
Wkraczając u schyłku pierwszego tysiąclecia w krąg cywilizacji zachodniego chrześcijaństwa Polska była niczym ewangeliczny "robotnik jedenastej godziny" w Pańskiej winnicy: bardzo późno wprawdzie dołączyła do innych, trudzących się w niej od dawna narodów, lecz i tak została nagrodzona sowicie, zyskując sposobność korzystania z całego bogactwa poprzednich upraw. Chodzi rzecz jasna o szeroko otwarty dzięki chrystianizacji w obrządku łacińskim dostęp do świata kultury zachodniej (z łaciny cultura to właśnie "uprawa"). Od tego momentu owe trzy potężne nurty tradycji, z których poprzez wieki czerpała kultura średniowiecznego Zachodu (Biblia, antyk, patrystyka), zaczęły zasilać także naszą, rodzącą się dopiero kulturę. Możliwe stało się to w pierwszej kolejności dzięki łacinie, drugiemu w okolicy wiary chrześcijańskiej czynnikowi integrującemu średniowieczną "wspólnotę europejską" (christianitas). Kosztem owego "otwarcia" było jednak zerwanie ciągłości tradycji rodzimej, przedchrześcijańskiej (zobacz Twórczość ustna).
Relacja do tradycji jest jedną z fundamentalnych charakterystyk kultury danej epoki, jej umysłowości, sztuki i literatury. Piśmiennictwo polskiego średniowiecza nie różniło się pod tym względem od łacińskiego piśmiennictwa Zachodu, bo to właśnie za jego pośrednictwem przyswajało sobie główne przedmioty tradycji judeochrześcijańkiej, antycznej i patrystycznej. Przybywający do Polski cudzoziemscy misjonarze przynosili ze sobą nie tylko nową doktrynę, lecz także uniwersalny, znakomicie wykształcony język literacki i spisane w nim księgi. Sporządzony w roku 1110 inwentarz krakowskiej biblioteki katedralnej dowodzi, Iż w jej księgozbiorze znajdowały się wówczas nie tylko dzieła biblijne, liturgiczne i teologiczne, lecz także teksty autorów starożytnych (między innymi Sallustiusza, Terencjusza, Owidiusza, Persjusza i Stacjusza).
Fundamentalnym kontekstem odniesienia była dla autorów średniowiecznych kultywowana i propagowana poprzez Kościół tradycja judeochrześcijańska: Biblia, pisma Ojców Kościoła, łacińska literatura liturgiczna, hagiografia, kaznodziejstwo, piśmiennictwo religijne i tym podobne
Autorytetem najwyższym cieszyło się oczywiście Pismo święte jako pismo natchnione, objawiające Wyraz Boże. To ono stanowiło fundamentalny "magazyn" tematów, wątków fabularnych, toposów, symboli, wzorów osobowych, norm gatunkowych i językowo stylistycznych. Biblia była także głównym i niepodważalnym źródłem wiedzy religijnej, moralnej, filozoficznej i naukowej.
Nowy Testament, a w szczególności Ewangelie dostarczały polskim twórcom tematów i wzorców gatunkowych dla wszystkich odmian literatury religijnej: pieśni, modlitw, kazań, dramatów liturgicznych, opowieści apokryficznych, rozmyślań, pasji i tak dalej Specjalną popularnością cieszyły się wątki powiązane z najważniejszymi momentami historii zbawienia: zwiastowanie, narodziny Chrystusa, Jego męka i Zgon, zmartwychwstanie, wniebowzięcie Maryi, zesłanie Ducha Świętego. Z ksiąg Starego Testamentu najchętniej sięgano do Księgi Rodzaju, Psałterza i Pieśni nad Pieśniami. Z tradycji patrystycznej przejmowali nasi autorzy metodę figuralno alegorycznej lektury i interpretacji Pisma świętego, rozszerzając ją potem także na inne teksty religijne (na przykład Kazanie dziennie św. Katarzyny ze zbioru Kazań świętokrzyskich; zobacz Kaznodziejstwo). Biblia stanowiła również fundamentalne źródło inspiracji dla średniowiecznych opowieści apokryficznych, jak na przykład nasze Rozmyślanie przemyskie (zobacz Apokryfy). Pismo święte i wczesnochrześcijańska hagiografia dostarczały wzorów osobowych dla rodzimego żywotopisarstwa, pieśni i legend o świętych, dla kaznodziejstwa i literatury moralistycznej. Biblijna eschatologia, rozwinięta potem poprzez Ojców Kościoła i teologów średniowiecznych wyznaczała zasadniczy horyzont losów literackich bohaterów i dokonywanych poprzez nich wyborów etycznych (zobacz Biblia a poezja).
O sporo bardziej ograniczony zasięg oddziaływania miała w kulturze łacińskiego średniowiecza tradycja antyczna, ceniona wprawdzie dość wysoko (w szczególności w okresach tak zwany "średniowiecznych renesansów": karolińskiego i ottońskiego), lecz jednocześnie postrzegana jako "pogańska". Już na progu średniowiecza podjęto zresztą wielki wysiłek jej "przystosowania" do potrzeb kultury chrześcijańskiej (Hieronim, Bazyli Ogromny, Augustyn). W nurcie chrześcijańskiej myśli filozoficzno teologicznej średniowiecze zasymilowało dwie kluczowe tradycje filozofii greckiej: platonizm (w szczególności w myśli św. Augustyna i późniejszych neoplatoników ze szkoły w Chartres, jak także w mistyce XII-XIII w., na przykład u św. Bernarda z Clairvaux) i arystotelizm ("schrystianizowany" między innymi poprzez Alberta Wielkiego i św. Tomasza z Akwinu). Oprócz tego średniowiecze znało dziedzictwo antyczne w formie, jaką nadali mu ogromni "pośrednicy" z V-VII w.: Marcjan Capella, Kasjodor, Boecjusz czy Izydor z Sewilli. Krąg nawiązań do autorów starożytnych ograniczony był zatem z jednej strony poprzez fragmentaryczną ich znajomość, z drugiej zaś poprzez względy doktrynalne.
Podobnie selektywny i powierzchowny relacja do tradycji antycznej cechuje także nasze piśmiennictwo średniowieczne. W szkołach czytano wprawdzie dzieła historyków rzymskich, Justynusa i Sallustiusza, Eneidę Wergiliusza, Metamorfozy Owidiusza, nie wszystkie mowy i traktaty retoryczne Cycerona, Listy i Satyry Horacego, czerpano z nich jednak w pierwszej kolejności faktografię historyczną, wątki mitologiczne i treści filozoficzno moralne, niewielką wagę przywiązując do literackich wartości kompozycji, języka czy stylu. Tak na przykład aluzje do twórczości Horacego znajdujemy między innymi w słynnym liście biskupa krakowskiego Mateusza do św. Bernarda z Clairvaux (około 1147), w zachowanym fragmencie poematu Carmen Mauri, w Kronice Mistrza Wincentego. Jak zauważyła Teresa Michałowska, nawiązywanie do pisarzy "pogańskich" w formie cytatów czy aluzji należało do "erudycyjnego instrumentarium wykształconych pisarzy". Tego rodzaju nawiązania znajdziemy w pierwszej kolejności w średniowiecznych kronikach (zobacz Kronika polska Galla Anonima, Kronika polska Wincentego Kadłubka, Historia Polski Jana Długosza). "Operowanie dziedzictwem starożytnym w piśmiennictwie ograniczało się w istocie do inkrustowania tekstu składnikami tworzywa słowno frazeologicznego, cytatami i kryptocytatami; w literaturze łacińskiej mogło bazować również na próbach naśladowania nie wszystkich struktur metrycznych. Zasadnicza zmiana relacji do tradycji antycznej miała się dokonać dopiero ku końcowi XV w. za sprawą humanistów".
Zobacz także: BIBLIA A Poezja, ŁACINA W KULTURZE EPOKI
Średniowiecze czerpało z trzech co najmniej ogromnych pokładów dziedzictwa przeszłości: z tradycji biblijnej, ze starożytności grecko rzymskiej i z tradycji patrystycznej (pism Ojców Kościoła). Relacja średniowiecznych artystów do tak zakreślonej tradycji wymownie charakteryzuje jedna z najważniejszych kategorii epoki: auctoritas - "autorytet"; miano to przysługuje w pierwszej kolejności Biblii, lecz, jak pisał Jacques Le Goff, "życie uczone średniowiecznego chrześcijaństwa opasuje cały łańcuch autorytetów, począwszy od Ojców Kościoła po uniwersyteckich profesorów z XIII w."
Wkraczając u schyłku pierwszego tysiąclecia w krąg cywilizacji zachodniego chrześcijaństwa Polska była niczym ewangeliczny "robotnik jedenastej godziny" w Pańskiej winnicy: bardzo późno wprawdzie dołączyła do innych, trudzących się w niej od dawna narodów, lecz i tak została nagrodzona sowicie, zyskując sposobność korzystania z całego bogactwa poprzednich upraw. Chodzi rzecz jasna o szeroko otwarty dzięki chrystianizacji w obrządku łacińskim dostęp do świata kultury zachodniej (z łaciny cultura to właśnie "uprawa"). Od tego momentu owe trzy potężne nurty tradycji, z których poprzez wieki czerpała kultura średniowiecznego Zachodu (Biblia, antyk, patrystyka), zaczęły zasilać także naszą, rodzącą się dopiero kulturę. Możliwe stało się to w pierwszej kolejności dzięki łacinie, drugiemu w okolicy wiary chrześcijańskiej czynnikowi integrującemu średniowieczną "wspólnotę europejską" (christianitas). Kosztem owego "otwarcia" było jednak zerwanie ciągłości tradycji rodzimej, przedchrześcijańskiej (zobacz Twórczość ustna).
Relacja do tradycji jest jedną z fundamentalnych charakterystyk kultury danej epoki, jej umysłowości, sztuki i literatury. Piśmiennictwo polskiego średniowiecza nie różniło się pod tym względem od łacińskiego piśmiennictwa Zachodu, bo to właśnie za jego pośrednictwem przyswajało sobie główne przedmioty tradycji judeochrześcijańkiej, antycznej i patrystycznej. Przybywający do Polski cudzoziemscy misjonarze przynosili ze sobą nie tylko nową doktrynę, lecz także uniwersalny, znakomicie wykształcony język literacki i spisane w nim księgi. Sporządzony w roku 1110 inwentarz krakowskiej biblioteki katedralnej dowodzi, Iż w jej księgozbiorze znajdowały się wówczas nie tylko dzieła biblijne, liturgiczne i teologiczne, lecz także teksty autorów starożytnych (między innymi Sallustiusza, Terencjusza, Owidiusza, Persjusza i Stacjusza).
Fundamentalnym kontekstem odniesienia była dla autorów średniowiecznych kultywowana i propagowana poprzez Kościół tradycja judeochrześcijańska: Biblia, pisma Ojców Kościoła, łacińska literatura liturgiczna, hagiografia, kaznodziejstwo, piśmiennictwo religijne i tym podobne
Autorytetem najwyższym cieszyło się oczywiście Pismo święte jako pismo natchnione, objawiające Wyraz Boże. To ono stanowiło fundamentalny "magazyn" tematów, wątków fabularnych, toposów, symboli, wzorów osobowych, norm gatunkowych i językowo stylistycznych. Biblia była także głównym i niepodważalnym źródłem wiedzy religijnej, moralnej, filozoficznej i naukowej.
Nowy Testament, a w szczególności Ewangelie dostarczały polskim twórcom tematów i wzorców gatunkowych dla wszystkich odmian literatury religijnej: pieśni, modlitw, kazań, dramatów liturgicznych, opowieści apokryficznych, rozmyślań, pasji i tak dalej Specjalną popularnością cieszyły się wątki powiązane z najważniejszymi momentami historii zbawienia: zwiastowanie, narodziny Chrystusa, Jego męka i Zgon, zmartwychwstanie, wniebowzięcie Maryi, zesłanie Ducha Świętego. Z ksiąg Starego Testamentu najchętniej sięgano do Księgi Rodzaju, Psałterza i Pieśni nad Pieśniami. Z tradycji patrystycznej przejmowali nasi autorzy metodę figuralno alegorycznej lektury i interpretacji Pisma świętego, rozszerzając ją potem także na inne teksty religijne (na przykład Kazanie dziennie św. Katarzyny ze zbioru Kazań świętokrzyskich; zobacz Kaznodziejstwo). Biblia stanowiła również fundamentalne źródło inspiracji dla średniowiecznych opowieści apokryficznych, jak na przykład nasze Rozmyślanie przemyskie (zobacz Apokryfy). Pismo święte i wczesnochrześcijańska hagiografia dostarczały wzorów osobowych dla rodzimego żywotopisarstwa, pieśni i legend o świętych, dla kaznodziejstwa i literatury moralistycznej. Biblijna eschatologia, rozwinięta potem poprzez Ojców Kościoła i teologów średniowiecznych wyznaczała zasadniczy horyzont losów literackich bohaterów i dokonywanych poprzez nich wyborów etycznych (zobacz Biblia a poezja).
O sporo bardziej ograniczony zasięg oddziaływania miała w kulturze łacińskiego średniowiecza tradycja antyczna, ceniona wprawdzie dość wysoko (w szczególności w okresach tak zwany "średniowiecznych renesansów": karolińskiego i ottońskiego), lecz jednocześnie postrzegana jako "pogańska". Już na progu średniowiecza podjęto zresztą wielki wysiłek jej "przystosowania" do potrzeb kultury chrześcijańskiej (Hieronim, Bazyli Ogromny, Augustyn). W nurcie chrześcijańskiej myśli filozoficzno teologicznej średniowiecze zasymilowało dwie kluczowe tradycje filozofii greckiej: platonizm (w szczególności w myśli św. Augustyna i późniejszych neoplatoników ze szkoły w Chartres, jak także w mistyce XII-XIII w., na przykład u św. Bernarda z Clairvaux) i arystotelizm ("schrystianizowany" między innymi poprzez Alberta Wielkiego i św. Tomasza z Akwinu). Oprócz tego średniowiecze znało dziedzictwo antyczne w formie, jaką nadali mu ogromni "pośrednicy" z V-VII w.: Marcjan Capella, Kasjodor, Boecjusz czy Izydor z Sewilli. Krąg nawiązań do autorów starożytnych ograniczony był zatem z jednej strony poprzez fragmentaryczną ich znajomość, z drugiej zaś poprzez względy doktrynalne.
Podobnie selektywny i powierzchowny relacja do tradycji antycznej cechuje także nasze piśmiennictwo średniowieczne. W szkołach czytano wprawdzie dzieła historyków rzymskich, Justynusa i Sallustiusza, Eneidę Wergiliusza, Metamorfozy Owidiusza, nie wszystkie mowy i traktaty retoryczne Cycerona, Listy i Satyry Horacego, czerpano z nich jednak w pierwszej kolejności faktografię historyczną, wątki mitologiczne i treści filozoficzno moralne, niewielką wagę przywiązując do literackich wartości kompozycji, języka czy stylu. Tak na przykład aluzje do twórczości Horacego znajdujemy między innymi w słynnym liście biskupa krakowskiego Mateusza do św. Bernarda z Clairvaux (około 1147), w zachowanym fragmencie poematu Carmen Mauri, w Kronice Mistrza Wincentego. Jak zauważyła Teresa Michałowska, nawiązywanie do pisarzy "pogańskich" w formie cytatów czy aluzji należało do "erudycyjnego instrumentarium wykształconych pisarzy". Tego rodzaju nawiązania znajdziemy w pierwszej kolejności w średniowiecznych kronikach (zobacz Kronika polska Galla Anonima, Kronika polska Wincentego Kadłubka, Historia Polski Jana Długosza). "Operowanie dziedzictwem starożytnym w piśmiennictwie ograniczało się w istocie do inkrustowania tekstu składnikami tworzywa słowno frazeologicznego, cytatami i kryptocytatami; w literaturze łacińskiej mogło bazować również na próbach naśladowania nie wszystkich struktur metrycznych. Zasadnicza zmiana relacji do tradycji antycznej miała się dokonać dopiero ku końcowi XV w. za sprawą humanistów".
Zobacz także: BIBLIA A Poezja, ŁACINA W KULTURZE EPOKI
- Co znaczy TWÓRCZOŚĆ PRZYBYSZEWSKIEGO. NAŚLADOWCY:
- Porównanie debiutował esejem z pogranicza edukacji i literaturze Zur Psychologie des Individuums (1891). Był to jeden z najwcześniejszych manifestów odradzającego się indywidualizmu w życiu i sztuce. Zapowiadał tradycja literacka co znaczy.
- Krzyżówka TRENY JANA KOCHANOWSKIEGO:
- Dlaczego Kochanowskiego napisano już bardzo sporo w Polsce i za granicą, ukazało się sporo komentowanych edycji polskich, a również dużo przekładów na języki obce (dość wspomnieć, Iż tylko w latach 1995-1996 tradycja literacka krzyżówka.
- Co to jest TRYLOGIA:
- Jak lepiej Henryka Sienkiewicza, podejmującym tematykę historyczną była (stylizowana na relację pamiętnikarską) Niewola tatarska z roku 1880. Od czasów debiutu (Na marne 1869) zaistniał Sienkiewicz w tradycja literacka co to jest.
- Słownik TWÓRCZOŚĆ BERENTA:
- Kiedy Berenta stanowi istotny rozdział zarówno w poezji Młodej Polski, jak i dwudziestolecia międzywojennego. Debiut powieściowy Berenta przypada na rok 1985. Tytułowy Fachowiec jest młodym człowiekiem tradycja literacka słownik.
- Czym jest TRADYCJA LITERACKA:
- Od czego zależy renesansowej decydującą rolę - podobnie jak w średniowieczu czy baroku - odgrywa tradycja literacka, którą odpowiednio z pojęciem Janusza Sławińskiego kojarzymy tutaj jako całokształt doświadczeń tradycja literacka czym jest.
Czym jest tradycja literacka znaczenie w Motywy literatura T .
