Postać Władysław IV Waza biografia

Kim był Władysław IV Waza co zrobił: 1595-1648 Był synem Zygmunta III Wazy i Anny Habsburżanki. Urodził się 9 czerwca 1595 r. w Łobzowie. Dostał w dzieciństwie staranne wykształcenie, które obejmowało naukę kilku języków obcych. W sposób specjalny interesowały go problemy sztuki wojennej. Pierwsza poważna rola polityczna przypadła królewiczowi do odegrania w lutym 1610 r. przez wzgląd na wydarzeniami w Rosji. Wówczas to przeciwnicy cara Wasyla Szujskiego powołali go na tron. Początki, gdy zwycięstwo nad Rosjanami odniósł pod Kłuszynem hetman Stanisław Żółkiewski, zapowiadały sukcescałej ekspedycji. Jednak w 1613 r. polska załoga Moskwy skapitulowała, co pozwoliło na przejęcie władzy Michałowi Romanowowi. To niepowodzenie nie przekreśliło planów dworu. W 1617 r. Władysław ruszył na Moskwę wspólnie z hetmanem Janem Karolem Chodkiewiczem, ale wyprawa ta skończyła się klęską. Rezultatem porozumienia Polaków i Rosjan był rozejm podpisany w 1618 r. w Dywilinie. W 1621 r. Władysław uczestniczył w obronie Chocimia przed Turkami, ale wbrew późniejszym legendom, które to jemu przypisywały odniesione zwycięstwo, nie odegrał wówczas większej roli. Przyczyna był dość prozaiczny, a mianowicie ciężka dolegliwość, na którą wówczas zapadł Zgodnie ze zwyczajem panującym w królewskich i magnackich dworach młody królewicz został wysłany w podróż po Europie. Przebywał za granicą w latach 1624-1625 i w tym czasie pomiędzy innymi został przyjęty na audiencji u papieża Urbana VIII. Chociaż wobec licznych zagrożeń zewnętrznych szlachta jednogłośnie opowiedziała się po zgonu Zygmunta III 30 kwietnia 1632 r. za Władysławem, któremu tata tuż przed zgonem przekazał prawa do korony szwedzkiej. 8 listopada tegoż roku dokonano wyboru władcy, który pięć dni potem zaprzysiągł artykuły henrykowskie i pacta conventa. 6 lutego 1633 r. odbyła uroczysta koronacja. Od początku panowania Władysław IV zaangażował się w kwestie międzynarodowe, co wiązało się chociażby z wygaśnięciem rozejmu dywilińskiego. Niemal natychmiast po tym fakcie, w 1632 r., zaatakowali Rosjanie i oblegli Smoleńsk. Dopiero we wrześniu 1633 r. przybyła twierdzy z odsieczą zreorganizowana poprzez króla armia. Rozpoczęły się toczone ze zmiennym szczęściem walki, które skłoniły obie strony wiosną 1634 r. do rozpoczęcia rokowań, skończonych podpisaniem pokoju nad rzeką Polanówką. Na jego mocy Władysław rezygnował z tytułu cara, a Rosja oddawała ziemię smoleńską, siewierską i czernihowską. Przy okazji, jednak bezskutecznie, władca Polski próbował wciągnąć Rosjan w sojusz wymierzony przeciw Szwecji. W 1633 r., czyli w okresie konfliktu z Rosją, południowo-wschodnie granice Polski przekroczyli Tatarzy, a za nimi wojska tureckie. Powstrzymanie ich marszu poprzez hetmana Stanisława Koniecpolskiego przerwało działania jedynie na chwilę, bo już w kolejnym roku wyruszyła następna wyprawa turecka. Kosztowna wojna rosyjska nakazywała dworowi szukanie pokoju za wszelaką cenę, czego efektem był rozejm podpisany poprzez Koniecpolskiego w sierpniu 1634 r. pod Kamieńcem. Obie strony gwarantowały spokój na granicy, poprzez co rozu-miano powstrzymanie Kozaków i Tatarów przed organizowaniem wypraw. Zarówno recenzja w Rzeczypospolitej, jak i sam Władysław IV dążyli do przekreślenia niekorzystnych postanowień rozejmu altmarskiego. Jednak o ile szlachta liczyła w pierwszej kolejności i w zasadzie jedynie na wyparcie Szwedów z pruskich portów, o tyle Władysław wybiegał o sporo dalej, bo marzył o szwedzkiej koronie. Zabiegi międzynarodowe czynione w tej kwestii poprzez króla skazane były jednak na niepowodzenie, czego dopełnieniem była decyzja riksdagu, szwedzkiego parlamentu, z marca 1633 r. o ponownym wykluczeniu polskiej linii Wazów z dziedziczenia tronu w Szwecji. Równocześnie przygotowywano się do wojny. Misje dyplomatyczne do Wiednia i Londynu miały zapewnić co najmniej życzliwą neutralność tamtejszych władców. Poza tym trwały przygotowania w państwie. Władysław IV nie tylko debatował z hetmanem Koniecpolskim, lecz również wizytował Gdańsk, gdzie fortyfikowano wybrzeża i przygotowywano flotę. W takich sprawach władca mógł liczyć na przychylność Danii. W maju 1635 r., przy mediacji Anglii, Prus i Francji, rozpoczęto polsko szwedzkie negocjacje. Mimo ważnych rozbieżności powiodło się zawrzeć rozejm, który miał obowiązywać do lipca 1661 r. Jednakże Szwedzi mieli wycofać się z Prus, władca był zawiedziony, bo nie została rozstrzygnięta sprawa jego pretensji do tronu szwedzkiego. Zabezpieczenie granic pozwoliło Władysławowi IV w następnej kolejności skupić się na kwestiach wewnętrznych. Tu szczególnie zwracają uwagę działania króla zmierzające do wzmocnienia jego pozycji względem magnaterii i szlach-ty. Pośród nich znalazły się zupełnie nieudane próby uzyskania jakiegoś terytorium dziedzicznego dla siebie i potomków, nie mniej jednak w grę wchodziły Inflanty, Kurlandia, Pomorze i Prusy. Król próbował także utworzyć grupę bezpośrednio z nim związanych ludzi, która miała przybrać formę bractwa religijnego nazwanego "Kawalerią", jednak mocny opór szlachty przekreślił te plany. Aczkolwiek początkowo u boku króla znajdowały się osoby, które stanowiska zdobywały jeszcze za życia Zygmunta III (kanclerz Jakub Zadzik, wojewoda ruskiStanisław Lubomirski, hetman Stanisław Koniecpolski), z upływem czasu zaczęli pojawiać się w otoczeniu Władysława młodsi, jemu zawdzięczający następne awanse. Spośród nich najwybitniejszą postacią był niewątpliwie Jerzy Ossoliński, od 1634 r. kanclerz ogromny koronny. Władca błyskawicznie dostrzegł jego talenty, co skutkowało licznymi zadaniami jemu właśnie powierzanymi. Spośród innych osób należy wymienić marszałka nadwornego Adama Kazanowskiego czy wojewodę pomorskiego Gerarda Denhoffa. Nie dorównywali oni jednak Ossolińskiemu w politycznych zdolnościach i ostatecznie nie stworzyli sprawnie funkcjonującego u boku władcy stronnictwa, które reprezentowałoby interesy dworu. Pośród działań wewnętrznych króla istotne miejsce zajęły również kwestie religijne, w tym łagodzenie konfliktów pomiędzy katolikami i protestantami, a również pomiędzy unitami i dyzunitami. Wobec ogólnego poszanowania postanowień konfederacji warszawskiej pierwszy z tych sporów miał w zasadzie drugorzędne znaczenie, aczkolwiek nie zawsze zdecydowanie Władysław IV starał się łagodzić spięcia w kręgu prawosławnym. Popierał pomiędzy innymi akcję pojednania unitów i dyzunitów, podjętą w 1635 r. poprzez wojewodę wołyńskiego Adama Sanguszkę. Śmiałe plany utworzenia nowego patriarchatu obejmującego dotychczasowych antagonistów zostały przekreślone poprzez zdecydowany sprzeciw Rzymu. Władysław nie uniknął jednak spięć ze Stolicą Apostolską. Wynikały one z odrębnych punktów widzenia na kwestie ogólniejszej natury, w tym dziesięciny czy sądy duchownych, lecz i bardziej osobiste, jak choćby kwestia kolumny, którą postanowił wystawić swemu tacie Zygmuntowi. Istotnego znaczenia nabierała także sprawa kozacka. Regularne zmniejszanie rejestru i zakazy wypraw na Turcję wywoływały sprzeciwy i bunty, z których bardziej spektakularnym był bunt Pawluka z 1637 r., krwawo stłumiony poprzez hetmana polnego Mikołaja Potockiego. Próbą rozwiązania problemu była ordynacja z 1638 r., jednak jej regulacje, a w pierwszej kolejności następne pomniejszenie rejestru, wywołały jedynie następne wybuchy niezadowolenia. W polityce zagranicznej następnie kierunki działania wyznaczała tocząca się wojna trzydziestoletnia. Władysław IV, mimo francuskich zabiegów, trwał w sojuszu z Austrią, co zostało potwierdzone paktem familijnym z 1637 r. W jego ramach żoną króla została arcyksiężniczka Cecylia Renata. Wiązało się z tym również przejęcie poprzez Władysława w zastaw części Śląska (księstwo opolsko-raciborskie) w zamian za niewypłacone sumy posagowe. Z kolei gdy w 1645 r. Cecylia Renata zmarła, Władysław poślubił Ludwikę Marię Gonzagę, co - aczkolwiek oznaczało to zbliżenie z Francją - nie przełożyło się automatycznie na zerwanie związków z Habsburgami. Chęć bycia w dobrych stosunkach ze wszystkimi liczącymi się partnerami była podyktowana planami walnej rozprawy z Turcją. Wobec antywojennych nastrojów szlachty władca działał w zasadzie potajemnie. W ramach przygotowań do wojny Władysław spotkał się z delegacją kozacką, której obiecywał podniesienie rejestru. Do planów antytureckiej ekspedycji zamierzano pozyskać oprócz Habsburgów również Rosję, papiestwo, Wenecję i ludy bałkańskie. Konkretny odzew nadszedł jednak jedynie z Wenecji. Rosja, z którą stosunki polepszały się w tym czasie, nie miała zamiaru przystępować do wojny, podobnie było z wyczerpanym wojną trzydziestoletnią dworem wiedeńskim. Z tego także powodu, przy stałym oporze szlachty, Władysław był zmuszony zarzucić ambitne plany. Przyczyniły się także do tego wydarzenia na Ukrainie. Kozacy, niezadowoleni z braku widoków na polepszenie swojej sytuacji, wzniecili następne stworzenie, które zostało wsparte poprzez Tatarów. Na jego czele stanął Bohdan Chmielnicki. Wsparty poprzez Tuhaj-beja rozbił wojska polskie pod Żółtymi Wodami i Korsuniem. W tym czasie, w nocy z 19 na 20 maja 1648 r., Władysław IV zmarł. (RK)1595 narodziny Władysława Wazy 1610 Władysław kandydatem na cara Rosji 1632 Władysław IV królem Polski 1634 "pokój dożytowni" z Rosją 1635 podpisanie rozejmu ze Szwecją 1637 pakt familijny z Habsburgami 1637 bunt Kozaków pod wodzą Pawluka 1645 ślub Władysława IV z Ludwiką Marią Gonzagą 1648 wybuch stworzenia Chmielnickiego 1648 zgon Władysława IV Wazy