Co znaczy NEOROMANTYZM:
Jeden z kierunków artystycznych epoki, który w podręczniku Juliana Krzyżanowskiego uzyskał rangę nazwy zbiorczej całego okresu (Neoromantyzm polski. 1890-1918, 1963, Wyd. 3-1980). W opozycji do modernizmu (synonimu nowoczesności), neoromantyzm powoływał się na świetną tradycję romantyczną. Start odrodzonej fascynacji tą epoką wiąże się z nazwiskiem niemieckiej pisarki Ricardy Huch. W dwu swoich książkach przedstawiła ona europejski romantyzm jako ostatnią fazę kultury, gdzie istniała zgodność pomiędzy ideą a życiem; epoka ta potrafiła harmonijnie połączyć spuściznę antyczną i zdobycze myśli XIX wiecznej, w szczególności idealistycznej filozofii niemieckiej; podkreślała znaczenie wolności indywidualnej. Książki Ricardy Huch postulowały powrót do tych wartości, zaprzepaszczonych poprzez minimalistyczną filozofię pozytywizmu. Ukazały się w latach 1899-1902. Były to: Blützeit der Romantik i Ausbreitung und Verfall der Romantik (Hutnikiewicz 1994: 25). Naturalnie apologeci romantyzmu proponowali nowe odczytania powszechnie znanych utworów.
W Polsce mechanizm nawiązywania do romantyzmu przebiegał dwutorowo: w manifestach i utworach literackich, gdzie młodzi artysty powoływali się na autorytet Mickiewicza albo Słowackiego i w podsumowujących zdarzenia artystyczne wypowiedziach krytyków, którzy (podobnie jak Ricarda Huch w Niemczech) rozpoznawali w bieżącej epoce cechy filozofii i poetyki romantycznej. Dla przykładu: Artur Górski w cyklu artykułów pt. Młoda Polska, gdzie broni swe pokolenie przed zarzutem bezmyślnego przyswajania "prądów europejskich", ogłasza Mickiewicza, patrona indywidualizmu i zarazem niekwestionowanego patriotę - wzorem młodych pisarzy (1898 r.). Ten sam dziennikarz napisał książkę o Mickiewiczu działaczu: Monsalwat. Mickiewicz - człowiek czynu będzie przywoływany w wypowiedziach publicystycznych i tekstach literackich tak zwany nurtu odrodzeńczego, przeciwstawiającego się postawom pesymistyczno dekadenckim. Słowacki bliższy jest pisarzom o wizyjnym typie wyobraźni. Nieprzypadkowo zostają wtedy "odkryte" i na nowo zinterpretowane pisma mistyczne tego poety, traktowane poprzednio jako dokument obłędu. Jego zaprzysięgły wielbiciel, Stanisław Przybyszewski zaczyna własną oryginalną twórczość od nawiązania do Genezis z Ducha w rapsodzie Totenmesse (pol. Requiem aeternam) - 1892. Pisze także Apostrofę do Króla Ducha u progu Nowego Stulecia ("Życie" 1900). Intuicyjne wybory pisarzy potwierdza krytyka. Ignacy Matuszewski w głośnej książce pt. Słowacki i nowa sztuka (1904) przeprowadza paralelę między problematyką i środkami artystycznymi Słowackiego a ulubionymi motywami i poetyką artystów młodej generacji; stwierdza zgodność. Nieco przedtem (1902) Edward Porębowicz w książce Literatura polska nowego stulecia odmówił poezji najnowszej oryginalności; uznał ją za "dopełnienie się romantyzmu". Idealistyczne podłoże pochodzi z pism filozofów niemieckich i pisarzy anglosaskich (Hegel, Schelling; Edgar Allan Poe, Wiliam Blake). Takie motywy, jak dualizm ciała i duszy, płci i mózgu, idea androgynizmu, wątki ezoteryczne, metempsychoza, symptomy parapsychiczne znali idealnie romantycy. Podręcznik Porębowicza nawiązuje do uniwersalnej, ogólnoeuropejskiej koncepcji romantyzmu, której wskaźnikami są: "irracjonalizm, pesymizm, indywidualizm, kult podświadomości". Ustala "nowy" kierunek w poezji jako "neoromantyzm albo neoidealizm". Istniała jednak odrębna, narodowa odmiana romantyzmu polskiego, która prócz filozoficznych i estetycznych przedmiotów określa patriotyczne, socjalne i dydaktyczne powinności pisarzy (A.Z. Makowiecki 1991: 10). Obie te tradycje romantyczne znajdą słowo w światopoglądzie i dziełach "neoromantyków".
Pierwsza, uniwersalistyczna, jak już zaznaczono, odzwierciedliła się w różnych manifestacjach indywidualizmu (na przykład ówczesna literatura dekadencka i proza poetycka), kultu sztuki i twórcy, w poetyckich, prozatorskich i dramatycznych próbach sondażu podświadomości (proza i dramat Przybyszewskiego; literatura, powieści i dramaty Tadeusza Micińskiego; dramaty Wyspiańskiego).
Druga, narodowa - nawiązywała w pierwszej kolejności do tradycji mesjanistycznej myśli i najciekawiej rozwinęła się w twórczości dramatycznej Stanisława Wyspiańskiego. Ten poeta "chory na polskość" bardzo głęboko i osobiście przeżył patriotyczne edukacji romantyzmu. Doceniał historyczne zasługi ogromnych artystów tej epoki dla duchowej kondycji narodu zniewolonego. Rozumiał jednak, Iż historiozoficzne koncepcje, wystarczające tamtej epoce, nie podołają zmienionym wyzwaniom dnia dzisiejszego. Fantazmaty Mickiewicza stają się pod wyrafinowanym, dociekliwym, ironicznym piórem Wyspiańskiego - budulcem wizji postaci, wmontowanych w barwny krąg realistycznych scen Wesela. Powraca postać romantycznego kochanka (Widmo, które odwiedza Marysię); dziecię, bynajmniej nie spragnione cudowności, wygania Chochoła z izby; Rycerz - jak z powieści poetyckich Mickiewicza albo dramatów Słowackiego - zjawia się Poecie; Hetman (jak z Dziadów cz. II) zwiduje się Panu Młodemu, zaś postać najtrudniejsza do interpretacji, Wernyhora (bohater Słowackiego), narzuca nieosiągalny gest Gospodarzowi. Postacie te są symbolicznymi znakami narodowej mitologii romantycznej, lecz Wyspiański nadaje im status treści podświadomych, zakodowanych w psychice postaci. W odpowiednim momencie, pod wpływem alkoholu, zmęczenia, egzaltacji, niemal materializują się, wprawiając gości weselnych w pozorny ruch, narzucając im senny rytm Chocholego tańca.
Wieloznaczna wymowa symbolicznego Wesela nie oddaje z całą ostrością polemicznych intencji poety. Otwarty atak na romantyzm i jego "poezję grobów" podejmie Wyspiański w Wyzwoleniu. Tu także połączą się dwie inspiracje romantyczne: uniwersalna i narodowa (Mickiewiczowska). Współczesna wersja Konrada z III cz. Dziadów na scenie teatru krakowskiego "z myślą walczy swoją" (uosobioną w scenach prezentujących różne ekipy narodu i ich opcje polityczne, a raczej - wcielającą się w 22 dyskutujące z Konradem maski). Dramat dotyczy stanu myśli narodowej - w recenzji Konrada wieszcza literatura romantyczna w obecnej chwili utrwala stan mentalnej Zgonu narodu, potęguje powszechny pesymizm, odciąga od spraw powszednich i realistycznego myślenia o przyszłości państwa (które powinno być normalne, jak wszędzie, a nie najlepsze). Szkodliwość ideologii mesjanistycznej streszcza pisarz w haśle: "Krzyż przeklnę, / Chrystusa godło, / Gdy męką naród uwiodło. / Dla mnie Żywota Prawo!". Tu także pojawia się projekt pozytywny (z Nietzschego): nadrzędną wartość przypisuje się życiu, ciału, radości, czynowi. Wyzwolenie to główny dramat nurtu "odrodzeńczego" Młodej Polski.
Nawiązaniem do "niescenicznych" dramatów narodowych romantyzmu i kontynuacją Wesela i Wyzwolenia jest Róża Żeromskiego, przedstawiająca walkę, oportunizm i zdradę Polaków w momencie rewolucji 1905 r. Właściwością poetyki wszystkich wymienionych dramatów jest synkretyzm gatunkowy, przeplatanie się przedmiotów dramatycznych z lirycznymi i epickimi (jak w dramacie romantycznym). Mniej istotnym pogłosem romantyzmu w literaturze i dramacie epoki był jej nurt "słowiański" czy "prasłowiański". Zapoczątkował go Wyspiański dramatem Legenda I, pociągając za sobą naśladowców w dramacie i literaturze: F. Płażka (dramaty: Śnieżyca, Święta wiosna), M. Wolską (Swanta; tomy literaturze: Z ogni kupalnych, Święto słońca), J. Marcinowską (Wyśniony dramat). Wymienieni artysty, podobnie jak A. Lange (Wenedzi) nawiązywali do motywów prasłowiańskich u Słowackiego i Norwida (Lilla Weneda, Władca Duch; Wanda, Krakus), (por. Ziejka 1977). Ponowne odkrycie ludu jako nośnika pierwotnej narodowej kultury, życiowej energii i wartości moralnych na przełomie XIX i XX w. jest również elementem neoromantyzmu.
(Krystyna Kralkowska Gątkowska)
W Polsce mechanizm nawiązywania do romantyzmu przebiegał dwutorowo: w manifestach i utworach literackich, gdzie młodzi artysty powoływali się na autorytet Mickiewicza albo Słowackiego i w podsumowujących zdarzenia artystyczne wypowiedziach krytyków, którzy (podobnie jak Ricarda Huch w Niemczech) rozpoznawali w bieżącej epoce cechy filozofii i poetyki romantycznej. Dla przykładu: Artur Górski w cyklu artykułów pt. Młoda Polska, gdzie broni swe pokolenie przed zarzutem bezmyślnego przyswajania "prądów europejskich", ogłasza Mickiewicza, patrona indywidualizmu i zarazem niekwestionowanego patriotę - wzorem młodych pisarzy (1898 r.). Ten sam dziennikarz napisał książkę o Mickiewiczu działaczu: Monsalwat. Mickiewicz - człowiek czynu będzie przywoływany w wypowiedziach publicystycznych i tekstach literackich tak zwany nurtu odrodzeńczego, przeciwstawiającego się postawom pesymistyczno dekadenckim. Słowacki bliższy jest pisarzom o wizyjnym typie wyobraźni. Nieprzypadkowo zostają wtedy "odkryte" i na nowo zinterpretowane pisma mistyczne tego poety, traktowane poprzednio jako dokument obłędu. Jego zaprzysięgły wielbiciel, Stanisław Przybyszewski zaczyna własną oryginalną twórczość od nawiązania do Genezis z Ducha w rapsodzie Totenmesse (pol. Requiem aeternam) - 1892. Pisze także Apostrofę do Króla Ducha u progu Nowego Stulecia ("Życie" 1900). Intuicyjne wybory pisarzy potwierdza krytyka. Ignacy Matuszewski w głośnej książce pt. Słowacki i nowa sztuka (1904) przeprowadza paralelę między problematyką i środkami artystycznymi Słowackiego a ulubionymi motywami i poetyką artystów młodej generacji; stwierdza zgodność. Nieco przedtem (1902) Edward Porębowicz w książce Literatura polska nowego stulecia odmówił poezji najnowszej oryginalności; uznał ją za "dopełnienie się romantyzmu". Idealistyczne podłoże pochodzi z pism filozofów niemieckich i pisarzy anglosaskich (Hegel, Schelling; Edgar Allan Poe, Wiliam Blake). Takie motywy, jak dualizm ciała i duszy, płci i mózgu, idea androgynizmu, wątki ezoteryczne, metempsychoza, symptomy parapsychiczne znali idealnie romantycy. Podręcznik Porębowicza nawiązuje do uniwersalnej, ogólnoeuropejskiej koncepcji romantyzmu, której wskaźnikami są: "irracjonalizm, pesymizm, indywidualizm, kult podświadomości". Ustala "nowy" kierunek w poezji jako "neoromantyzm albo neoidealizm". Istniała jednak odrębna, narodowa odmiana romantyzmu polskiego, która prócz filozoficznych i estetycznych przedmiotów określa patriotyczne, socjalne i dydaktyczne powinności pisarzy (A.Z. Makowiecki 1991: 10). Obie te tradycje romantyczne znajdą słowo w światopoglądzie i dziełach "neoromantyków".
Pierwsza, uniwersalistyczna, jak już zaznaczono, odzwierciedliła się w różnych manifestacjach indywidualizmu (na przykład ówczesna literatura dekadencka i proza poetycka), kultu sztuki i twórcy, w poetyckich, prozatorskich i dramatycznych próbach sondażu podświadomości (proza i dramat Przybyszewskiego; literatura, powieści i dramaty Tadeusza Micińskiego; dramaty Wyspiańskiego).
Druga, narodowa - nawiązywała w pierwszej kolejności do tradycji mesjanistycznej myśli i najciekawiej rozwinęła się w twórczości dramatycznej Stanisława Wyspiańskiego. Ten poeta "chory na polskość" bardzo głęboko i osobiście przeżył patriotyczne edukacji romantyzmu. Doceniał historyczne zasługi ogromnych artystów tej epoki dla duchowej kondycji narodu zniewolonego. Rozumiał jednak, Iż historiozoficzne koncepcje, wystarczające tamtej epoce, nie podołają zmienionym wyzwaniom dnia dzisiejszego. Fantazmaty Mickiewicza stają się pod wyrafinowanym, dociekliwym, ironicznym piórem Wyspiańskiego - budulcem wizji postaci, wmontowanych w barwny krąg realistycznych scen Wesela. Powraca postać romantycznego kochanka (Widmo, które odwiedza Marysię); dziecię, bynajmniej nie spragnione cudowności, wygania Chochoła z izby; Rycerz - jak z powieści poetyckich Mickiewicza albo dramatów Słowackiego - zjawia się Poecie; Hetman (jak z Dziadów cz. II) zwiduje się Panu Młodemu, zaś postać najtrudniejsza do interpretacji, Wernyhora (bohater Słowackiego), narzuca nieosiągalny gest Gospodarzowi. Postacie te są symbolicznymi znakami narodowej mitologii romantycznej, lecz Wyspiański nadaje im status treści podświadomych, zakodowanych w psychice postaci. W odpowiednim momencie, pod wpływem alkoholu, zmęczenia, egzaltacji, niemal materializują się, wprawiając gości weselnych w pozorny ruch, narzucając im senny rytm Chocholego tańca.
Wieloznaczna wymowa symbolicznego Wesela nie oddaje z całą ostrością polemicznych intencji poety. Otwarty atak na romantyzm i jego "poezję grobów" podejmie Wyspiański w Wyzwoleniu. Tu także połączą się dwie inspiracje romantyczne: uniwersalna i narodowa (Mickiewiczowska). Współczesna wersja Konrada z III cz. Dziadów na scenie teatru krakowskiego "z myślą walczy swoją" (uosobioną w scenach prezentujących różne ekipy narodu i ich opcje polityczne, a raczej - wcielającą się w 22 dyskutujące z Konradem maski). Dramat dotyczy stanu myśli narodowej - w recenzji Konrada wieszcza literatura romantyczna w obecnej chwili utrwala stan mentalnej Zgonu narodu, potęguje powszechny pesymizm, odciąga od spraw powszednich i realistycznego myślenia o przyszłości państwa (które powinno być normalne, jak wszędzie, a nie najlepsze). Szkodliwość ideologii mesjanistycznej streszcza pisarz w haśle: "Krzyż przeklnę, / Chrystusa godło, / Gdy męką naród uwiodło. / Dla mnie Żywota Prawo!". Tu także pojawia się projekt pozytywny (z Nietzschego): nadrzędną wartość przypisuje się życiu, ciału, radości, czynowi. Wyzwolenie to główny dramat nurtu "odrodzeńczego" Młodej Polski.
Nawiązaniem do "niescenicznych" dramatów narodowych romantyzmu i kontynuacją Wesela i Wyzwolenia jest Róża Żeromskiego, przedstawiająca walkę, oportunizm i zdradę Polaków w momencie rewolucji 1905 r. Właściwością poetyki wszystkich wymienionych dramatów jest synkretyzm gatunkowy, przeplatanie się przedmiotów dramatycznych z lirycznymi i epickimi (jak w dramacie romantycznym). Mniej istotnym pogłosem romantyzmu w literaturze i dramacie epoki był jej nurt "słowiański" czy "prasłowiański". Zapoczątkował go Wyspiański dramatem Legenda I, pociągając za sobą naśladowców w dramacie i literaturze: F. Płażka (dramaty: Śnieżyca, Święta wiosna), M. Wolską (Swanta; tomy literaturze: Z ogni kupalnych, Święto słońca), J. Marcinowską (Wyśniony dramat). Wymienieni artysty, podobnie jak A. Lange (Wenedzi) nawiązywali do motywów prasłowiańskich u Słowackiego i Norwida (Lilla Weneda, Władca Duch; Wanda, Krakus), (por. Ziejka 1977). Ponowne odkrycie ludu jako nośnika pierwotnej narodowej kultury, życiowej energii i wartości moralnych na przełomie XIX i XX w. jest również elementem neoromantyzmu.
(Krystyna Kralkowska Gątkowska)
- Co znaczy NIEMCEWICZ JULIAN URSYN (1758-1841):
- Porównanie obywatelskiej i patriotycznej postawie, której dawał słowo w publicznych wystąpieniach, jak i w swych utworach, ten wszechstronnie uzdolniony poeta cieszył się zasłużoną sławą i wysokim autorytetem neoromantyzm co znaczy.
- Krzyżówka NARUSZEWICZ ADAM (1733-1796):
- Dlaczego dziennikarzem i historiografem należącym do drugiego pokolenia pisarzy oświecenia. Na jego twórczość inspirująco oddziałała spuścizna antyczna, tradycja staropolska i majątek pisarzy francuskich doby neoromantyzm krzyżówka.
- Co to jest NIC DWA RAZY SZYMBORSKIEJ:
- Jak lepiej liryk Szymborskiej (śpiewany poprzez Łucję Prus i Korę) od wielu lat przyciąga odbiorców prostotą kompozycji i mądrością prawdy, która głosi, Iż wszystko zdarza się tylko raz. Wiersz wyraźnie neoromantyzm co to jest.
- Słownik NOWA FALA:
- Kiedy ruch literacki przełomu lat 60. i 70. Zwłaszcza definicje tego używa się odnosząc się do debiutantów z lat 1968-1972. W r. 1968 debiutuje tomem Korekta twarzy Stanisław Barańczak, ukazują się tomy neoromantyzm słownik.
- Czym jest NATURALIZM:
- Od czego zależy Młodej Polski wykorzystujący przedmioty światopoglądu materialistycznego i scjentycznego, koncepcję Darwinowskiej walki o byt, Taine´owską teorię środowiska, akceptujący pesymistyczne skutki neoromantyzm czym jest.
Czym jest neoromantyzm znaczenie w Motywy literatura N .
