Co znaczy GENEZYJSKA IDEA:
Odmiennie: tak zwany filozofia (tajemnica) genezyjska (mechanizm genezyjski), poglądy wyrażone poprzez Juliusza Słowackiego w poemacie prozą Genezis z Ducha i innych dziełach z późnego, mistycznego okresu twórczości. Wielokrotnie wykładana poprzez poetę idea łańcucha bytów, przeobrażających się w aktach dobrowolnego męczeństwa, ujęta optymistycznie jako ruch rozwojowy, opierający na ciągłym doskonaleniu się.
Tytuł Genezis z Ducha nawiązuje do biblijnej księgi Genesis, tekst wyjaśnia więc, podobnie jak ona, dzieło powstania i początki świata, jednak w kategoriach duchowych, a nie materialnych. Najpierw był Bóg. Potem, zdaniem Słowackiego, wyemanowały z niego duchy i zażądały dla siebie materialnego kształtu. Skazało je to na drogę powrotu do Boga przez następne wcielenia: na początku w przedmioty materii nieożywionej (siły elektryczne, magnetyczne, globy, skały), później w rośliny, zwierzęta, ludzi, anioły i wreszcie światło. Przybieranie poprzez ducha nowych form jest więc przykładem biologicznej ewolucji, jej "uduchowioną" teorią, nie do końca zresztą konsekwentną - opisywane poprzez Słowackiego metamorfozy oparte są regularnie jedynie na zewnętrznym podobieństwie, na przykład kwiat ulega przemianie w motyla. Wywód jest oparty o współczesne poecie teorie ewolucji przyrody: Erazma Darwina (dziada Karola), J.B. Lamarcka. Słowacki odwołuje się do dzieł naukowców, lecz interpretuje dowolnie i wymienia sedno ich myśli.
Dzieło powstania nie jest dla poety wyłącznie domeną Boga, lecz w pierwszej kolejności aktem woli poszczególnych duchów (pochodzenie właśnie "z Ducha"). Istnieje również "duch globowy" (potem - "władca Duch"), pośrednik pomiędzy Bogiem a duchami indywidualnymi. To on w chwili oderwania od absolutu podzielił się na duchy indywidualne, lecz nie przestał istnieć - jest w każdym z nich. Dąży poprzez ciągłe doskonalenie (dziejową pracę) do ponownego połączenia się z Bogiem.
By tego dokonać, musi pracować, być czynnym, wyzwalać się z następnych form. Wzorem takiej postawy jest dobrowolnie decyzyjny się na cierpienie i Zgon Chrystus, którego powinien naśladować każdy duch. Wędrówka poprzez formy ma charakter metempsychozy: duch prosi Boga o zniszczenie następnych kształtów, o Zgon. Później jednak, w nagrodę za wykonaną "pracę" (odrzucenie, zniszczenie formy), odradza się w nowej postaci: lepszej, piękniejszej, bardziej ruchliwej. Również stojącej wyżej na ewolucyjnej drabinie. Nowa forma jest wybrana poprzez ducha, na początku wyobrażona (wymyślona) przezeń, a potem przyjęta. W ten sposób dostrzega Słowacki na przykład w roślinach myśl o przyszłych kształtach: biologicznych (owady) i socjalnych (koniczyna jako "prototyp" demokracji ateńskiej).
Jednak nie tylko "duchy działają na formę", również "forma działa na duchy", chce się utrwalić, jest zachowawcza. Grozi duchowi "zleniwieniem", przywiązaniem do siebie, uwięzieniem, niechęcią do aktywności i zmian. To lenistwo, hamowanie rozwoju ducha jest ukazywane jako największy grzech. Przeciwnie - każda, nawet zbrodnicza aktywność, mająca na celu niszczenie form, jest aprobowana i usprawiedliwiona (stąd w pismach mistycznych pochwała krwawych czynów Kaimity ludożercy w Genezis z Ducha czy tyrana Popiela w Królu Duchu). Powinnością ducha jest nieustanna rewolucja, niszczenie każdego porządku, który jest wszak tylko metodą.
Etapowo zasięg idei rozszerza się na historię: wędrówkę ducha przez dzieje opisuje w pierwszej kolejności poemat Władca Duch. Jego bohater jest odpowiedzialny za postęp całej ludzkości, potem narodu polskiego. Łączy w sobie pierwiastki szatański i chrystusowy, cierpi i zadaje cierpienie, mając na względzie konieczność nieustannej przemiany. Niszczy formy i nie dopuszcza do "zleniwienia" narodu. Decyduje się na krwawe ofiary (odpowiedniki rytualnych mordów) jako niezbędny warunek ciągle na nowo podejmowanej konstrukcji narodu i państwa. W późnej twórczości Słowackiego idea genezyjska łączy się z mesjanizmem (a raczej go wchłania). Polska ma gdyż być nieśmiertelną ojczyzną duchów, przewodnikiem i wzorem dla narodów. Mesjanistyczne utożsamienie Polski z Chrystusem prowadzi do przekonania, Iż jak Chrystus jest celem i ideałem jednostki, tak przyszła Polska jest celem i ideałem świata, jego zbawieniem, Jerozolimą Słoneczną.
Jako główne pisma mistyczne (genezyjskie) Słowackiego zmienia się, w okolicy Genezis z Ducha i Króla Ducha, również liryki (między innymi Do pastereczki siedzącej na druidów kamieniach w Pornic nad oceanem), dramat Samuel Zborowski i tak zwany Próby poematu filozoficznego. Dzieła te w większości mają charakter fragmentaryczny, pozostały niewykończone, co zresztą zostało poprzez poetę przedstawione jako dowód na ich proroczy charakter: bezład konstrukcyjny i chaos mają być z jednej strony rezultatem natchnienia, z drugiej - boskiego zakazu "wyraźniejszego tych rzeczy wypowiedzenia".
(Maciej Szargot)
Zobacz także: BÓG W Poezji, GENEZIS Z DUCHA, MESJANIZM, Literatura SŁOWACKIEGO
Tytuł Genezis z Ducha nawiązuje do biblijnej księgi Genesis, tekst wyjaśnia więc, podobnie jak ona, dzieło powstania i początki świata, jednak w kategoriach duchowych, a nie materialnych. Najpierw był Bóg. Potem, zdaniem Słowackiego, wyemanowały z niego duchy i zażądały dla siebie materialnego kształtu. Skazało je to na drogę powrotu do Boga przez następne wcielenia: na początku w przedmioty materii nieożywionej (siły elektryczne, magnetyczne, globy, skały), później w rośliny, zwierzęta, ludzi, anioły i wreszcie światło. Przybieranie poprzez ducha nowych form jest więc przykładem biologicznej ewolucji, jej "uduchowioną" teorią, nie do końca zresztą konsekwentną - opisywane poprzez Słowackiego metamorfozy oparte są regularnie jedynie na zewnętrznym podobieństwie, na przykład kwiat ulega przemianie w motyla. Wywód jest oparty o współczesne poecie teorie ewolucji przyrody: Erazma Darwina (dziada Karola), J.B. Lamarcka. Słowacki odwołuje się do dzieł naukowców, lecz interpretuje dowolnie i wymienia sedno ich myśli.
Dzieło powstania nie jest dla poety wyłącznie domeną Boga, lecz w pierwszej kolejności aktem woli poszczególnych duchów (pochodzenie właśnie "z Ducha"). Istnieje również "duch globowy" (potem - "władca Duch"), pośrednik pomiędzy Bogiem a duchami indywidualnymi. To on w chwili oderwania od absolutu podzielił się na duchy indywidualne, lecz nie przestał istnieć - jest w każdym z nich. Dąży poprzez ciągłe doskonalenie (dziejową pracę) do ponownego połączenia się z Bogiem.
By tego dokonać, musi pracować, być czynnym, wyzwalać się z następnych form. Wzorem takiej postawy jest dobrowolnie decyzyjny się na cierpienie i Zgon Chrystus, którego powinien naśladować każdy duch. Wędrówka poprzez formy ma charakter metempsychozy: duch prosi Boga o zniszczenie następnych kształtów, o Zgon. Później jednak, w nagrodę za wykonaną "pracę" (odrzucenie, zniszczenie formy), odradza się w nowej postaci: lepszej, piękniejszej, bardziej ruchliwej. Również stojącej wyżej na ewolucyjnej drabinie. Nowa forma jest wybrana poprzez ducha, na początku wyobrażona (wymyślona) przezeń, a potem przyjęta. W ten sposób dostrzega Słowacki na przykład w roślinach myśl o przyszłych kształtach: biologicznych (owady) i socjalnych (koniczyna jako "prototyp" demokracji ateńskiej).
Jednak nie tylko "duchy działają na formę", również "forma działa na duchy", chce się utrwalić, jest zachowawcza. Grozi duchowi "zleniwieniem", przywiązaniem do siebie, uwięzieniem, niechęcią do aktywności i zmian. To lenistwo, hamowanie rozwoju ducha jest ukazywane jako największy grzech. Przeciwnie - każda, nawet zbrodnicza aktywność, mająca na celu niszczenie form, jest aprobowana i usprawiedliwiona (stąd w pismach mistycznych pochwała krwawych czynów Kaimity ludożercy w Genezis z Ducha czy tyrana Popiela w Królu Duchu). Powinnością ducha jest nieustanna rewolucja, niszczenie każdego porządku, który jest wszak tylko metodą.
Etapowo zasięg idei rozszerza się na historię: wędrówkę ducha przez dzieje opisuje w pierwszej kolejności poemat Władca Duch. Jego bohater jest odpowiedzialny za postęp całej ludzkości, potem narodu polskiego. Łączy w sobie pierwiastki szatański i chrystusowy, cierpi i zadaje cierpienie, mając na względzie konieczność nieustannej przemiany. Niszczy formy i nie dopuszcza do "zleniwienia" narodu. Decyduje się na krwawe ofiary (odpowiedniki rytualnych mordów) jako niezbędny warunek ciągle na nowo podejmowanej konstrukcji narodu i państwa. W późnej twórczości Słowackiego idea genezyjska łączy się z mesjanizmem (a raczej go wchłania). Polska ma gdyż być nieśmiertelną ojczyzną duchów, przewodnikiem i wzorem dla narodów. Mesjanistyczne utożsamienie Polski z Chrystusem prowadzi do przekonania, Iż jak Chrystus jest celem i ideałem jednostki, tak przyszła Polska jest celem i ideałem świata, jego zbawieniem, Jerozolimą Słoneczną.
Jako główne pisma mistyczne (genezyjskie) Słowackiego zmienia się, w okolicy Genezis z Ducha i Króla Ducha, również liryki (między innymi Do pastereczki siedzącej na druidów kamieniach w Pornic nad oceanem), dramat Samuel Zborowski i tak zwany Próby poematu filozoficznego. Dzieła te w większości mają charakter fragmentaryczny, pozostały niewykończone, co zresztą zostało poprzez poetę przedstawione jako dowód na ich proroczy charakter: bezład konstrukcyjny i chaos mają być z jednej strony rezultatem natchnienia, z drugiej - boskiego zakazu "wyraźniejszego tych rzeczy wypowiedzenia".
(Maciej Szargot)
Zobacz także: BÓG W Poezji, GENEZIS Z DUCHA, MESJANIZM, Literatura SŁOWACKIEGO
- Co znaczy GATUNKI LITERACKIE EPOKI:
- Porównanie młodopolskich gatunków rozpoczniemy od przeważnie reprodukowanych form lirycznych. Zarysowuje się tu pewna tendencja, polegająca na przechodzeniu od gatunków starych, o długiej tradycji literackiej genezyjska idea co znaczy.
- Krzyżówka GLIŃSKI:
- Dlaczego wystawiona na scenie warszawskiej w 1810 r., przyniosła Franciszkowi Wężykowi uznanie publiczności, członkostwo Towarzystwa Przyjaciół Nauk i ogromną, ale krótkotrwałą sławę. Sztuka nasycona genezyjska idea krzyżówka.
- Co to jest GATUNKI LITERACKIE:
- Jak lepiej rodzajach i gatunkach literackich w teorii i praktyce literackiej renesansu nie ma jednolitego charakteru i obejmuje wielki zakres skomplikowanej problematyki, którą omawiali w swoich pracach liczni genezyjska idea co to jest.
- Słownik GATUNKI LITERACKIE:
- Kiedy średniowiecze przejęło podstawy teorii gatunków literackich (genologii) z pism starożytnych: Platona, Arystotelesa, Horacego, Cycerona. Na poziomie logicznym już wtedy wyróżniano rodzaj literacki genezyjska idea słownik.
- Czym jest GOŚĆ W HEILSBERGU:
- Od czego zależy najlepszymi wzorcami retorycznymi Stanisław Trembecki zaczął list poetycki, którym chciał pozyskać Ignacego Krasickiego do królewskich planów politycznych, od rozbudowanej pochwały poety biskupa genezyjska idea czym jest.
Czym jest genezyjska idea znaczenie w Motywy literatura G .
