Co znaczy SALONY LITERACKIE:
Salonem literackim tytułujemy regularne spotkania (o określonej godzinie, w ustalonym dniu), odbywające się w prywatnych pomieszczeniach arystokratycznych (również mieszczańskich), gdzie udział biorą zarówno pisarze, krytycy literaccy, jak i odbiorcy literatury.
W praktyce obyczajowej epoki oświecenia ten sam salon pełnił regularnie funkcje i salonu literackiego, i rozrywkowego; na przykład pani de Lambert w swoim paryskim pałacu we wtorki przyjmowała twórców, literatów, filozofów (czyli prowadziła salon literacki), z kolei w środy prowadziła salon towarzyski, przyjmując światowców spragnionych "miłych rozrywek".
Pierwszy nowoczesny salon literacki założyła markiza Rambouillet w Paryżu (około 1608 r.) Za odpowiednikiem markizy poszły inne arystokratki francuskie. Chociaż u schyłku XVII w. paryskie salony przygasił Wersal, rezydencja władcy Francji, Ludwika XIV. Dopiero po Zgonu tego króla (1715) salony paryskie znów ożyły, stając się kluczową organizacją życia literackiego, artystycznego i towarzyskiego w oświeceniowej Francji. A gdyż Francja była wówczas wzorem dla Europy - na całym kontynencie jak "grzyby po deszczu" powstawały salony. Wiek oświecenia to wiek salonów.
Najsłynniejsze były salony paryskie - tutaj rodziły się opinie, mody, teorie, które w dalszym ciągu obiegały całą Europę. Każdy przybyły do Paryża cudzoziemiec starał się bywać w takich salonach, by prócz zapoznania się z poglądami, nabrać wytwornych manier, w szczególności zaś posiąść sztukę błyskotliwej konwersacji. Przewarzająca część najgłośniejszych salonów paryskich prowadziły kobiety (salony księżny du Maine, markizy du Deffand, markizy de Tencin, markizy de Lambert, pani Geoffrin czy panny de Lespinasse). Oświeceniowe damy z towarzystwa potrafiły gdyż umiejętnie i z wdziękiem kierować salonową "wielogłosowością".
Salony literackie zaczęły powstawać także w Polsce. Oświeceniowy charakter miał salon księżny Barbary Sanguszkowej w jej pałacu w Lubartowie, funkcjonujący już w latach 50. XVIII w. W pełni salonem literackim były dopiero królewskie obiady czwartkowe (1771/1772-1782). Cechy salonu literackiego nosiły spotkania w Pałacu Błękitnym (w Warszawie) - u Czartoryskich. Funkcję salonu pełniły także (pomiędzy innymi) spotkania u Elżbiety Branickiej, siostry króla; Michała Poniatowskiego, prymasa; Stanisława Małachowskiego, marszałka Sejmu Czteroletniego. Salony o oświeceniowym profilu funkcjonowały jeszcze najpierw XIX w. (do schyłku lat 20.). Do najgłośniejszych późnooświeceniowych salonów należały spotkania u Marii z Czartoryskich Wirtemberskiej, Tadeusza Mostowskiego czy Wincentego Krasińskiego (ojca Zygmunta). Nadal działał salon Czartoryskich w Puławach.
W salonach oświeceniowych oddawano się różnorodnym rozrywkom literackim, a również artystycznym. Królowała konwersacja, sztuka wykwintnej rozmowy, służącej wypełnianiu wolnego czasu. Ceniono dowcip i błyskotliwość. Właśnie konwersacja miała być inteligentna i dowcipna. Ogromną popularnością cieszyły się w salonach bons mots - efektowne, trafne powiedzonka. Jeszcze inną popularną zabawą było "układanie" portretów (autoportretów) literackich. Czytano utwory poetyckie znane powieści. Regularnie w trakcie salonowych posiedzeń, improwizowano na zadane tematy.
Liczne rozrywki uprawiane w oświeceniowych salonach wymagały subtelnej inteligencji. Ulubioną zabawą paryskiego towarzystwa były jeux d´esprit (gry umysłowe). Zabawa ta polegała na zadawaniu pytań i udzielaniu dowcipnych odpowiedzi. Rozpowszechnione w europejskich salonach stały się różnego rodzaju zabawy w fanty, których "wykupienie" wymagało od właścicieli fantów inteligencji i talentu (należało popisać się improwizacją, zaśpiewać arię czy wyrecytować wiersz).
Inną jeszcze pasją salonowego towarzystwa epoki oświecenia stały się żywe obrazy: światowcy pełnili tutaj funkcję tworzywa, odwzorowywując kompozycje malarskie (również rzeźbiarskie). Wystawianie żywych obrazów łączono z zabawą w odgadywania tytułów kopiowanych dzieł. Inscenizowano zagadki, szarady, przysłowia. Z inscenizacji należało odgadnąć treść szarady czy przysłowia. Odgrywający szarady i przysłowia światowcy realizowali się aktorsko, odgadujący zaś znajdowali rozrywkę w jak najszybszym rozszyfrowywaniu ukrytego znaczenia. Aktorsko najpełniej bywalcy salonów mogli się zrealizować w teatrze towarzyskim (théâtre de société), jednej z ulubionych rozrywek oświeceniowych elit.
Ta niecodzienna, jedyna w swoim rodzaju afirmacja inteligencji, dowcipu, błyskotliwości, z jaką mamy do czynienia w oświeceniowych salonach, prowadziła do swoistej rywalizacji pośród światowców. Starano się dowieść posiadania tych przymiotów. Mistrzostwo w zakresie konwersacji, konstruowania bons mots czy układania portretów literackich dawało sławę i było źródłem ogromnych sukcesów towarzyskich.
W XIX w. salony nie zanikają, lecz wskutek przeobrażeń społeczno ekonomicznych (utrwalenie formacji kapitalistycznej, prymat mieszczaństwa, demokratyzacja kultury) tracą własną pierwszoplanową pozycję.
(Janusz Ryba)
Zobacz także: MASKARADY, MECENAT, OBIADY CZWARTKOWE, ROKOKO, TOWARZYSTWO IKSÓW
W praktyce obyczajowej epoki oświecenia ten sam salon pełnił regularnie funkcje i salonu literackiego, i rozrywkowego; na przykład pani de Lambert w swoim paryskim pałacu we wtorki przyjmowała twórców, literatów, filozofów (czyli prowadziła salon literacki), z kolei w środy prowadziła salon towarzyski, przyjmując światowców spragnionych "miłych rozrywek".
Pierwszy nowoczesny salon literacki założyła markiza Rambouillet w Paryżu (około 1608 r.) Za odpowiednikiem markizy poszły inne arystokratki francuskie. Chociaż u schyłku XVII w. paryskie salony przygasił Wersal, rezydencja władcy Francji, Ludwika XIV. Dopiero po Zgonu tego króla (1715) salony paryskie znów ożyły, stając się kluczową organizacją życia literackiego, artystycznego i towarzyskiego w oświeceniowej Francji. A gdyż Francja była wówczas wzorem dla Europy - na całym kontynencie jak "grzyby po deszczu" powstawały salony. Wiek oświecenia to wiek salonów.
Najsłynniejsze były salony paryskie - tutaj rodziły się opinie, mody, teorie, które w dalszym ciągu obiegały całą Europę. Każdy przybyły do Paryża cudzoziemiec starał się bywać w takich salonach, by prócz zapoznania się z poglądami, nabrać wytwornych manier, w szczególności zaś posiąść sztukę błyskotliwej konwersacji. Przewarzająca część najgłośniejszych salonów paryskich prowadziły kobiety (salony księżny du Maine, markizy du Deffand, markizy de Tencin, markizy de Lambert, pani Geoffrin czy panny de Lespinasse). Oświeceniowe damy z towarzystwa potrafiły gdyż umiejętnie i z wdziękiem kierować salonową "wielogłosowością".
Salony literackie zaczęły powstawać także w Polsce. Oświeceniowy charakter miał salon księżny Barbary Sanguszkowej w jej pałacu w Lubartowie, funkcjonujący już w latach 50. XVIII w. W pełni salonem literackim były dopiero królewskie obiady czwartkowe (1771/1772-1782). Cechy salonu literackiego nosiły spotkania w Pałacu Błękitnym (w Warszawie) - u Czartoryskich. Funkcję salonu pełniły także (pomiędzy innymi) spotkania u Elżbiety Branickiej, siostry króla; Michała Poniatowskiego, prymasa; Stanisława Małachowskiego, marszałka Sejmu Czteroletniego. Salony o oświeceniowym profilu funkcjonowały jeszcze najpierw XIX w. (do schyłku lat 20.). Do najgłośniejszych późnooświeceniowych salonów należały spotkania u Marii z Czartoryskich Wirtemberskiej, Tadeusza Mostowskiego czy Wincentego Krasińskiego (ojca Zygmunta). Nadal działał salon Czartoryskich w Puławach.
W salonach oświeceniowych oddawano się różnorodnym rozrywkom literackim, a również artystycznym. Królowała konwersacja, sztuka wykwintnej rozmowy, służącej wypełnianiu wolnego czasu. Ceniono dowcip i błyskotliwość. Właśnie konwersacja miała być inteligentna i dowcipna. Ogromną popularnością cieszyły się w salonach bons mots - efektowne, trafne powiedzonka. Jeszcze inną popularną zabawą było "układanie" portretów (autoportretów) literackich. Czytano utwory poetyckie znane powieści. Regularnie w trakcie salonowych posiedzeń, improwizowano na zadane tematy.
Liczne rozrywki uprawiane w oświeceniowych salonach wymagały subtelnej inteligencji. Ulubioną zabawą paryskiego towarzystwa były jeux d´esprit (gry umysłowe). Zabawa ta polegała na zadawaniu pytań i udzielaniu dowcipnych odpowiedzi. Rozpowszechnione w europejskich salonach stały się różnego rodzaju zabawy w fanty, których "wykupienie" wymagało od właścicieli fantów inteligencji i talentu (należało popisać się improwizacją, zaśpiewać arię czy wyrecytować wiersz).
Inną jeszcze pasją salonowego towarzystwa epoki oświecenia stały się żywe obrazy: światowcy pełnili tutaj funkcję tworzywa, odwzorowywując kompozycje malarskie (również rzeźbiarskie). Wystawianie żywych obrazów łączono z zabawą w odgadywania tytułów kopiowanych dzieł. Inscenizowano zagadki, szarady, przysłowia. Z inscenizacji należało odgadnąć treść szarady czy przysłowia. Odgrywający szarady i przysłowia światowcy realizowali się aktorsko, odgadujący zaś znajdowali rozrywkę w jak najszybszym rozszyfrowywaniu ukrytego znaczenia. Aktorsko najpełniej bywalcy salonów mogli się zrealizować w teatrze towarzyskim (théâtre de société), jednej z ulubionych rozrywek oświeceniowych elit.
Ta niecodzienna, jedyna w swoim rodzaju afirmacja inteligencji, dowcipu, błyskotliwości, z jaką mamy do czynienia w oświeceniowych salonach, prowadziła do swoistej rywalizacji pośród światowców. Starano się dowieść posiadania tych przymiotów. Mistrzostwo w zakresie konwersacji, konstruowania bons mots czy układania portretów literackich dawało sławę i było źródłem ogromnych sukcesów towarzyskich.
W XIX w. salony nie zanikają, lecz wskutek przeobrażeń społeczno ekonomicznych (utrwalenie formacji kapitalistycznej, prymat mieszczaństwa, demokratyzacja kultury) tracą własną pierwszoplanową pozycję.
(Janusz Ryba)
Zobacz także: MASKARADY, MECENAT, OBIADY CZWARTKOWE, ROKOKO, TOWARZYSTWO IKSÓW
- Co znaczy SOMNI DESCRIPTIO - OPIS SNU:
- Porównanie przypisywany Stanisławowi Herakliuszowi Lubomirskiemu cykl wariacji lirycznych, zatytułowany Somni descriptio, współtworzy - wspólnie z elegią Sen o różnoistotności Fortun i Cnoty (De Virtutis et salony literackie co znaczy.
- Krzyżówka SOFIJÓWKA:
- Dlaczego Trembeckiego należy do najwybitniejszych osiągnięć oświeceniowej literaturze opisowej. Fragmenty poematu zostały opublikowane w Tygodniku Wileńskim w połowie 1804 r., a całość ukazała się w dwa lata salony literackie krzyżówka.
- Co to jest ŚPIEW Z POŻOGI BACZYŃSKIEGO:
- Jak lepiej tytuł ostatniego tomu poetyckiego Krzysztofa Kamila Baczyńskiego (wydanego w 1944 r. w Warszawie pod pseudonimem Piotr Smugosz). Tomik ten w przeciwieństwie od dwu wcześniejszych (Wiersze wybrane salony literackie co to jest.
- Słownik SZKOŁA UKRAIŃSKA POEZJI:
- Kiedy literaturze stworzył Aleksander Tyszyński, który w rozprawie O szkołach literaturze polskiej, włączonej w powieść Amerykanka w Polsce (1837), wyróżnił w 1iteraturze polskiej drugiej połowy XVIII w. i salony literackie słownik.
- Czym jest SENTYMENTALIZM:
- Od czego zależy zaznaczył swą obecność w oświeceniowej myśli filozoficznej, socjalnej, w obyczajowości i poezji europejskiej od połowy XVIII w. Sama nazwa została spopularyzowana dzięki tytułowi powieści L. Sterne´a salony literackie czym jest.
Czym jest salony literackie znaczenie w Motywy literatura S .
