Co znaczy HAFEZ:
Jan Potocki, autor genialnej powieści, napisanej w języku francuskim - Manuscrit trouve` á Saragosse (Rękopis znaleziony w Saragossie) - chętnie sięgał po formę powiastki. Pięć pomieścił w stosunku z podróży do Turcji i Egiptu (powiastki pt. Omar, Fatma i Kasem nie należy przypisywać Potockiemu, bo jest w istocie przytoczeniem opowieści zasłyszanej w kawiarni tureckiej w Konstantynopolu). Najdłuższą dołączył do stosunku z wyprawy marokańskiej. Wszystkie zostały więc "doczepione" do podróżniczych opisów wschodnich krain.
Hafez jest jedną z pięciu powiastek wschodnich, zawartych w stosunku z podróży do Turcji i Egiptu (Voyage en Turquie et une Égypte). Stosunku tej Potocki nadał formę listową (złożona jest z dwudziestu listów). Hafez wspólnie z trzema innymi powiastkami został pomieszczony poprzez autora w Liście ósmym.
Hafez, jak i pozostałe powiastki z tej stosunku, idealnie naśladuje utwory literatury orientalnej, w szczególności pod względem stylu; lecz również ideologia tej powiastki bliska jest wschodnim systemom filozoficznym. Potocki, pisząc powiastki, wzorował się na dziełach orientalnych, dostępnych mu w przekładach, w pierwszej kolejności francuskich i łacińskich. W szczególności zauważać można tutaj wpływ Gulistanu, pióra znanego perskiego poety, Saadiego, żyjącego w XIII w.
W Hafezie Potocki sięgnął do zasobów wschodniej aforystyki, której sporo przykładów odnajdujemy właśnie w Gulistanie. Aforyzmy orientalne różnią się od europejskich. Europejskie mają charakter pojęciowy, są zwięzłe, opierają się na paradoksie, dowcipie, błyskotliwości. Wschodnie odznaczają się z kolei plastycznością, obrazowością, posługują porównaniem. Oto przykład wypowiedzi aforystycznej z Hafeza:
Dusza twoja podobna jest do wód równiny: w trakcie ciszy pogodne niebo zdaje się w niej przezierać, ale błotem się staje, skoro tylko jest wzburzona. Hafez umiał się wyrzec miłości.
Kilka innych aforyzmów, równie świetnie naśladujących wschodni styl, informuje o wyrzeczeniu się poprzez bohatera, tytułowego Hafeza, bogactw i zemsty.
Temat omawianej powiastki Potocki zaczerpnął także z dzieła Saadiego: jest nim sprzeniewierzenie się mędrca, pustelnika wyznawanym poprzez niego szczytnym ideałom. Upadek pustelnika Hafeza spowodowała tutaj piękna Nurmahal, która z Ispahanu (akcja powiastki odbywa się w Persji) - "umyślnie zabawić się z nim przyszła". Kolejnego dnia, wychodząc z namiotu Hafeza, oznajmiła mirzom (szlachcicom), którzy z nią przyszli (ciekawi wyników "eksperymentu"):
Powróćcie do Ispahanu [...] i powiedzcie, Iż nic oprzeć nie może się wdziękom Nurmahal i Iż dziki Hafez szaleje dla niej.
Hafez, który usłyszał te słowa, zrozumiał, Iż poniósł klęskę, ponieważ sprzeniewierzył się swoim ideałom. Zrozpaczony, zaatakował strzałami orszak perskich szlachciców, a potem popełnił samobójstwo, rzucając się ze skały, "na której był wyrył edukacji swej mądrości".
Pobrzmiewa tutaj subtelnie, typowe dla ludzi Wschodu, przekonanie (zwane fatalizmem), Iż człowiek jest kompletnie bezsilny wobec losu wyznaczonego poprzez Allacha. Wysiłki Hafeza, aby stać się ascetą, uniezależnionym od namiętności, okazały się absolutnie daremne. Człowiek - głosi powiastka - nie jest panem swojego losu. Wyraźnie i przekonywająco zarysowana w utworze atmosfera orientalna sugeruje, że to właśnie Allach jest jedynym "scenarzystą" ludzkich działań. Dzięki tej aurze fatalizmu Hafez wpisuje się we wschodnie mechanizmy filozoficzne. Z drugiej jednak strony - można także dopatrzyć się tutaj przekonania (zwanego determinizmem), że istota ludzka uzależniona jest od przyczyn tkwiących w świecie przyrodniczym, zewnętrznych wobec niej. Determinizm natomiast typowy jest dla europejskiego myślenia. Tak więc Potocki umiejętnie wpisał się tą powiastką i w filozofię europejską, i w filozofię orientalną. Nie wchodząc w kolizję z myśleniem typowym dla ludzi Orientu, zaangażował się tutaj w ówczesną polemikę europejską na temat wolności człowieka, opowiadając się po stronie tych, którzy uważali, że człowiek jest jej pozbawiony.
W okolicy odwołań do Gulistanu, Potocki nawiązał w Hafezie do Memnona (1750), pióra Woltera, czyli utworu należącego do literatury europejskiej. W Memnonie, zaliczanym, jak Hafez, do powiastek wschodnich, Wolter zajął się również kwestią wolności, ujmując ją w podobny model kompozycyjno artystyczny, co Potocki. Chociaż Wolter w swojej powiastce ograniczył ten problem tylko do "wymiaru" europejskiego - do determinizmu, unikając żadnych nawiązań do wschodniego fatalizmu. Również w warstwie językowej utwór ten pobieżnie naśladuje wschodni styl. Memnon należy do w najwyższym stopniu popularnej odmiany oświeceniowej powiastki wschodniej, która powierzchownie naśladowała wschodnie konwencje literackie, a również wschodnią obyczajowość. Hafez Potockiego należy do "rzadszej" odmiany powiastki wschodniej, która starała się oddać autentyczne oblicze Wschodu.
(Janusz Ryba)
Zobacz także: POTOCKI JAN, POWIASTKA
Hafez jest jedną z pięciu powiastek wschodnich, zawartych w stosunku z podróży do Turcji i Egiptu (Voyage en Turquie et une Égypte). Stosunku tej Potocki nadał formę listową (złożona jest z dwudziestu listów). Hafez wspólnie z trzema innymi powiastkami został pomieszczony poprzez autora w Liście ósmym.
Hafez, jak i pozostałe powiastki z tej stosunku, idealnie naśladuje utwory literatury orientalnej, w szczególności pod względem stylu; lecz również ideologia tej powiastki bliska jest wschodnim systemom filozoficznym. Potocki, pisząc powiastki, wzorował się na dziełach orientalnych, dostępnych mu w przekładach, w pierwszej kolejności francuskich i łacińskich. W szczególności zauważać można tutaj wpływ Gulistanu, pióra znanego perskiego poety, Saadiego, żyjącego w XIII w.
W Hafezie Potocki sięgnął do zasobów wschodniej aforystyki, której sporo przykładów odnajdujemy właśnie w Gulistanie. Aforyzmy orientalne różnią się od europejskich. Europejskie mają charakter pojęciowy, są zwięzłe, opierają się na paradoksie, dowcipie, błyskotliwości. Wschodnie odznaczają się z kolei plastycznością, obrazowością, posługują porównaniem. Oto przykład wypowiedzi aforystycznej z Hafeza:
Dusza twoja podobna jest do wód równiny: w trakcie ciszy pogodne niebo zdaje się w niej przezierać, ale błotem się staje, skoro tylko jest wzburzona. Hafez umiał się wyrzec miłości.
Kilka innych aforyzmów, równie świetnie naśladujących wschodni styl, informuje o wyrzeczeniu się poprzez bohatera, tytułowego Hafeza, bogactw i zemsty.
Temat omawianej powiastki Potocki zaczerpnął także z dzieła Saadiego: jest nim sprzeniewierzenie się mędrca, pustelnika wyznawanym poprzez niego szczytnym ideałom. Upadek pustelnika Hafeza spowodowała tutaj piękna Nurmahal, która z Ispahanu (akcja powiastki odbywa się w Persji) - "umyślnie zabawić się z nim przyszła". Kolejnego dnia, wychodząc z namiotu Hafeza, oznajmiła mirzom (szlachcicom), którzy z nią przyszli (ciekawi wyników "eksperymentu"):
Powróćcie do Ispahanu [...] i powiedzcie, Iż nic oprzeć nie może się wdziękom Nurmahal i Iż dziki Hafez szaleje dla niej.
Hafez, który usłyszał te słowa, zrozumiał, Iż poniósł klęskę, ponieważ sprzeniewierzył się swoim ideałom. Zrozpaczony, zaatakował strzałami orszak perskich szlachciców, a potem popełnił samobójstwo, rzucając się ze skały, "na której był wyrył edukacji swej mądrości".
Pobrzmiewa tutaj subtelnie, typowe dla ludzi Wschodu, przekonanie (zwane fatalizmem), Iż człowiek jest kompletnie bezsilny wobec losu wyznaczonego poprzez Allacha. Wysiłki Hafeza, aby stać się ascetą, uniezależnionym od namiętności, okazały się absolutnie daremne. Człowiek - głosi powiastka - nie jest panem swojego losu. Wyraźnie i przekonywająco zarysowana w utworze atmosfera orientalna sugeruje, że to właśnie Allach jest jedynym "scenarzystą" ludzkich działań. Dzięki tej aurze fatalizmu Hafez wpisuje się we wschodnie mechanizmy filozoficzne. Z drugiej jednak strony - można także dopatrzyć się tutaj przekonania (zwanego determinizmem), że istota ludzka uzależniona jest od przyczyn tkwiących w świecie przyrodniczym, zewnętrznych wobec niej. Determinizm natomiast typowy jest dla europejskiego myślenia. Tak więc Potocki umiejętnie wpisał się tą powiastką i w filozofię europejską, i w filozofię orientalną. Nie wchodząc w kolizję z myśleniem typowym dla ludzi Orientu, zaangażował się tutaj w ówczesną polemikę europejską na temat wolności człowieka, opowiadając się po stronie tych, którzy uważali, że człowiek jest jej pozbawiony.
W okolicy odwołań do Gulistanu, Potocki nawiązał w Hafezie do Memnona (1750), pióra Woltera, czyli utworu należącego do literatury europejskiej. W Memnonie, zaliczanym, jak Hafez, do powiastek wschodnich, Wolter zajął się również kwestią wolności, ujmując ją w podobny model kompozycyjno artystyczny, co Potocki. Chociaż Wolter w swojej powiastce ograniczył ten problem tylko do "wymiaru" europejskiego - do determinizmu, unikając żadnych nawiązań do wschodniego fatalizmu. Również w warstwie językowej utwór ten pobieżnie naśladuje wschodni styl. Memnon należy do w najwyższym stopniu popularnej odmiany oświeceniowej powiastki wschodniej, która powierzchownie naśladowała wschodnie konwencje literackie, a również wschodnią obyczajowość. Hafez Potockiego należy do "rzadszej" odmiany powiastki wschodniej, która starała się oddać autentyczne oblicze Wschodu.
(Janusz Ryba)
Zobacz także: POTOCKI JAN, POWIASTKA
- Co znaczy HERMETYZM:
- Porównanie hermetyzmu do literaturze przedostało się z filozofii. Wiąże się je z mitem o Hermesie, gdzie destabilizacji ulegały wszystkie zasady, na jakich opierał się grecki racjonalizm, czyli: zasada hafez co znaczy.
- Krzyżówka HISTORIA:
- Dlaczego teraźniejszością, zwracając się w stronę przeszłości i przyszłości. W Polsce sprzyjał temu porozbiorowy postęp świadomości historycznej. Dokonano wtedy rehabilitacji przeszłości, w szczególności zaś hafez krzyżówka.
- Co to jest HYMNY KASPROWICZA:
- Jak lepiej średniowiecznej hymniki chrześcijańskiej sięgnął Kasprowicz w dwóch tomach poetyckich: Ginącemu światu (1901) i Salve Regina (1902), powstających w latach (1898-1901), a wydanych pt. Hymny w 1922 r hafez co to jest.
- Słownik HISTORIA POLSKI JANA DŁUGOSZA:
- Kiedy 1480) pochodził z rodz. szlacheckiej herbu Wieniawa, studiował w Akademii Krakowskiej, od 1436 r. piastował godność kanonika krakowskiego, a w latach 1431-1455 był sekretarzem Zbigniewa Oleśnickiego hafez słownik.
- Czym jest HISTORYZM:
- Od czego zależy uwrażliwienie romantyków na historię wyrażało się w ujmowaniu poprzez nich wszelkich zjawisk w ich wymiarze historycznym, czasowym, jako zmiennych i podlegających konkretnym warunkom swej epoki. W hafez czym jest.
Czym jest hafez znaczenie w Motywy literatura H .
