Co znaczy ZNIEWOLONY UMYSŁ MIŁOSZA:
Zniewolony umysł to zestaw 9 esejów Czesława Miłosza, napisanych w r. 1951, a opublikowanych w 1953 r. poprzez paryski Instytut Literacki jako t. 3 "Biblioteki Kultury". Pierwszy z nich Murti Bing nawiązuje tytułem do powieści S.I. Witkiewicza Nienasycenie, gdzie pigułki Murti Binga, mongolskiego filozofa, przenoszą światopogląd drogą organiczną, likwidują niepokoje metafizyczne, zapewniają pogodę ducha i pogodzenie z mongolsko chińską okupacją. Przyjęciem Murti Binga nazywa Miłosz mechanizm adaptacji wschodnioeuropejskich intelektualistów do Nowej Wiary, świeckiej religii przyniesionej ze Wschodu po r. 1945. Rozdział drugi Zachód przynosi analizę porównawczą sytuacji kultury i intelektualistów Wschodu i Zachodu, wyjaśnia systemy Sposoby - doktryny realizmu socjalistycznego obowiązującej w sztuce. Ketman - tytuł trzeciego rozdziału, jest równocześnie nazwą muzułmańskiej praktyki milczenia o swoich prawdziwych przekonaniach, jeśli ujawnienie ich miałoby zagrozić "posiadaczowi prawdy" i jego dorobkowi. Miłosz tworzy katalog Ketmanów występujących w państwach Nowej Wiary. Cztery następne rozdziały (Alfa - a więc moralista, Beta - a więc niefortunny kochanek, Gamma - a więc niewolnik dziejów, Delta - a więc trubadur) to portrety niewymienionych w Zniewolonym umyśle z nazwiska czterech pisarzy (Jerzego Andrzejewskiego, Tadeusza Borowskiego, Jerzego Putramenta, Konstantego I. Gałczyńskiego), mające egzemplifikować przedstawione przedtem tezy. Rozdział ósmy Wróg ładu - człowiek to dalszy ciąg refleksji o emanującej z Moskwy filozofii Historii. Zniewolony umysł kończy esej Bałtowie, znajdujący się poza kluczowym nurtem rozważań. Miłosz opisuje w nim "los narodów, których ciała podeptał słoń Historii": Litwinów, Łotyszy, Estończyków.
Zniewolony umysł doczekał się pierwszej oficjalnej edycji w Polsce dopiero w r. 1989, niemniej jednak niemal od dnia wydania toczyła się wokół dzieła Miłosza ożywiona dyskusja. Jej kuriozalność w państwie polegała na niedostępności niecenzuralnego tekstu Zniewolonego umysłu, której towarzyszyły wypowiedzi uprzywilejowanych publicystów oficjalnej propagandy. W styczniu 1956 w cyklu Dwa łyki Ameryki na łamach "Przeglądu Kulturalnego" Jerzy Putrament interpretuje Zniewolony umysł jako kokietowanie Zachodu poprzez uciekiniera z zagrożonego wojną państwie (psychoza III wojny światowej). Roman Bratny w "zwyczajnie" (Drugi oddział klerków) nazywa Miłosza Redaktorem Technicznym Antykomunizmu, a Zniewolony umysł "niezłą pracą wrogiej Polsce propagandy". Dla Zygmunta Kałużyńskiego Zniewolony umysł to "Makulatura wielkiego konfliktu". Poza Polską Zniewolony umysł odbierany był jako "podręcznik przeciw absolutyzmowi władzy". C. Miłosz w autokomentarzu powie, Iż chodziło mu o "pokazanie fenomenu światowego, nie lokalnego, polskiego". Dla Karla Jaspersa, autora przedmowy do wydania francuskiego, Zniewolony umysł "jest dziełem nie tyle politycznym, co moralnym, podyktowanym poprzez głos sumienia w imię obrony fundamentalnych wartości". Dla Gombrowicza "badanie kwestie komunizmu nie jest tym, co najciekawsze w Zniewolonym umyśle". Za najważniejszą jego ideę uzna z kolei udokumentowanie tezy, Iż "człowiek może zrobić wszystko z drugim człowiekiem". Po uwolnieniu z regionalnych uwarunkowań Zniewolony umysł rozpoczął znaczyć nie poprzez swoj wschodnioeuropejski konkret, ale poprzez jego moralistyczne i filozoficzne uogólnienie. W utwór Miłosza wpisana jest sposobność odczytania parabolicznego. Kluczowym obiektem rozważań jest przecież ludzki umysł - Zniewolony Umysł można potraktować jako alegorię porządkującą świat przedstawiony, ułatwiającą przekazanie moralnego przesłania przypowieści. Nowa Wiara, nie dysponując możliwościami ingerencji we wnętrze człowieka, zadowala się zewnętrznymi oznakami jej przyjęcia. Umysł godzący się na kompromis poddaje się zewnętrznym siłom przedstawionym w formie alegorycznych obrazów Murti Binga, Sposoby i Ketmana, a prowadzącym go wprost do schizofrenii. Zniewolony Umysł nie jest tworem statycznym. Miłosz nie ukazuje stanu, ale skomplikowany mechanizm, w czasie którego, niczym w średniowiecznej psychomachii, Cnota i Występek walczą o duszę ludzką. By nam to przedstawić, Miłosz sięgnął po literackie środki wyrazu.
Pośród polemik ze Zniewolonym umysłem, wolnych od uwikłania w cenzurowany przekaz oficjalny, przewija się problem tak zwany "ukąszenia heglowskiego". G. Herling Grudziński w Dzienniku pisanym nocą stwierdza, Iż poparcia udzielonego komunistom poprzez elitę intelektualną nie daje się wytłumaczyć wiarą w historiozofię komunizmu, ale raczej masowym terrorem. Z. Herbert w rozmowie z J. Trznadlem (Hańba domowa) podobnie kwestionuje filozoficzne wyjaśnienia istoty stalinizmu przedstawione w Zniewolonym umyśle. Zdaniem Herberta wyznawcy socrealizmu w Polsce "działali ze strachu i w złej wierze", "z niskich pobudek materialnych". Konteksty intelektualne Zniewolonego umysłu analizuje Andrzej Walicki w książce Zniewolony umysł po latach (1993), która dotyczy "sytuacji polskiego intelektualisty w różnych fazach komunistycznej dyktatury".
(Dariusz Pawelec)
Zobacz także: ESEJ
Zniewolony umysł doczekał się pierwszej oficjalnej edycji w Polsce dopiero w r. 1989, niemniej jednak niemal od dnia wydania toczyła się wokół dzieła Miłosza ożywiona dyskusja. Jej kuriozalność w państwie polegała na niedostępności niecenzuralnego tekstu Zniewolonego umysłu, której towarzyszyły wypowiedzi uprzywilejowanych publicystów oficjalnej propagandy. W styczniu 1956 w cyklu Dwa łyki Ameryki na łamach "Przeglądu Kulturalnego" Jerzy Putrament interpretuje Zniewolony umysł jako kokietowanie Zachodu poprzez uciekiniera z zagrożonego wojną państwie (psychoza III wojny światowej). Roman Bratny w "zwyczajnie" (Drugi oddział klerków) nazywa Miłosza Redaktorem Technicznym Antykomunizmu, a Zniewolony umysł "niezłą pracą wrogiej Polsce propagandy". Dla Zygmunta Kałużyńskiego Zniewolony umysł to "Makulatura wielkiego konfliktu". Poza Polską Zniewolony umysł odbierany był jako "podręcznik przeciw absolutyzmowi władzy". C. Miłosz w autokomentarzu powie, Iż chodziło mu o "pokazanie fenomenu światowego, nie lokalnego, polskiego". Dla Karla Jaspersa, autora przedmowy do wydania francuskiego, Zniewolony umysł "jest dziełem nie tyle politycznym, co moralnym, podyktowanym poprzez głos sumienia w imię obrony fundamentalnych wartości". Dla Gombrowicza "badanie kwestie komunizmu nie jest tym, co najciekawsze w Zniewolonym umyśle". Za najważniejszą jego ideę uzna z kolei udokumentowanie tezy, Iż "człowiek może zrobić wszystko z drugim człowiekiem". Po uwolnieniu z regionalnych uwarunkowań Zniewolony umysł rozpoczął znaczyć nie poprzez swoj wschodnioeuropejski konkret, ale poprzez jego moralistyczne i filozoficzne uogólnienie. W utwór Miłosza wpisana jest sposobność odczytania parabolicznego. Kluczowym obiektem rozważań jest przecież ludzki umysł - Zniewolony Umysł można potraktować jako alegorię porządkującą świat przedstawiony, ułatwiającą przekazanie moralnego przesłania przypowieści. Nowa Wiara, nie dysponując możliwościami ingerencji we wnętrze człowieka, zadowala się zewnętrznymi oznakami jej przyjęcia. Umysł godzący się na kompromis poddaje się zewnętrznym siłom przedstawionym w formie alegorycznych obrazów Murti Binga, Sposoby i Ketmana, a prowadzącym go wprost do schizofrenii. Zniewolony Umysł nie jest tworem statycznym. Miłosz nie ukazuje stanu, ale skomplikowany mechanizm, w czasie którego, niczym w średniowiecznej psychomachii, Cnota i Występek walczą o duszę ludzką. By nam to przedstawić, Miłosz sięgnął po literackie środki wyrazu.
Pośród polemik ze Zniewolonym umysłem, wolnych od uwikłania w cenzurowany przekaz oficjalny, przewija się problem tak zwany "ukąszenia heglowskiego". G. Herling Grudziński w Dzienniku pisanym nocą stwierdza, Iż poparcia udzielonego komunistom poprzez elitę intelektualną nie daje się wytłumaczyć wiarą w historiozofię komunizmu, ale raczej masowym terrorem. Z. Herbert w rozmowie z J. Trznadlem (Hańba domowa) podobnie kwestionuje filozoficzne wyjaśnienia istoty stalinizmu przedstawione w Zniewolonym umyśle. Zdaniem Herberta wyznawcy socrealizmu w Polsce "działali ze strachu i w złej wierze", "z niskich pobudek materialnych". Konteksty intelektualne Zniewolonego umysłu analizuje Andrzej Walicki w książce Zniewolony umysł po latach (1993), która dotyczy "sytuacji polskiego intelektualisty w różnych fazach komunistycznej dyktatury".
(Dariusz Pawelec)
Zobacz także: ESEJ
- Co znaczy ŻYDZI W LITERATURZE I PUBLICYSTYCE POZYTYWISTYCZN:
- Porównanie pojawia się w poezji pozytywistycznej również dzięki programowemu postulatowi asymilacji mniejszości narodowych. Przewarzająca część pisarzy zabierała co najmniej sporadycznie głos w tej kwestii. Co zniewolony umysł miłosza co znaczy.
- Krzyżówka ZABŁOCKI FRANCISZEK (1752-1821):
- Dlaczego pisarzem, tłumaczem i adaptatorem obcych dzieł. Jego inicjalna twórczość obejmuje zróżnicowanie tematyczne i gatunkowo utwory poetyckie, między innymi okolicznościowe i refleksyjne ody, listy zniewolony umysł miłosza krzyżówka.
- Co to jest ŻYDOWSKI TEMAT:
- Jak lepiej 1918 poprzez Polskę własnej państwowości przyniosło zarówno Polakom żydowskiego pochodzenia, jak i Żydom także poczucie wolności, zagwarantowane poprzez traktat wersalski, a potwierdzone poprzez zniewolony umysł miłosza co to jest.
- Słownik ZIEMIAŃSTWO POLSKIE:
- Kiedy 1802-1838 dzieło życia Kajetan Koźmiana, będące jednym z najciekawszych utworów późnej etapy klasycyzmu w Polsce, zawiera poetycką pochwałę uroków wsi, piękna natury i gospodarskiego trudu zniewolony umysł miłosza słownik.
- Czym jest ZEMSTA. KOMEDIA W 4 AKTACH, WIERSZEM:
- Od czego zależy Fredro przystępował w latach 1832-1833 do tworzenia Zemsty, komedii wieńczącej jego dokonania w pierwszym okresie twórczości (do roku 1835), był już teatralnym profesjonalistą, poetą znakomicie zniewolony umysł miłosza czym jest.
Czym jest zniewolony umysł miłosza znaczenie w Motywy literatura Z .
