Co znaczy Z LEGEND DAWNEGO EGIPTU BOLESŁAWA PRUSA:
W czasie prac nad Lalką Prus nagle porzuciła pracę i od rozważań nad współczesnością przeszedł do zamierzchłej przeszłości, tworząc nowelę Z legend dawnego Egiptu. Co skłoniło pisarza do powstania utworu kompletnie odmiennego, od tego, któremu swój czas poświęcał dotychczas, zarówno pod względem tematycznym, jak i gatunkowym. Wg Zygmunta Szweykowskiego nie było to całkowite odejście od czasów współczesnych, a forma legendy (ze wszystkimi jej atrybutami i wskaźnikami) miała jedynie służyć (nie tylko ze względów cenzuralnych, lecz i dla nadania treściom poruszanym w utworze charakteru uniwersalnego) zawoalowaniu ważkich treści najbardziej teraźniejszych dla przyszłego autora Faraona i była próbą udzielenia odpowiedzi na ważne dla tamtych czasów pytania.
Genezą noweli są wydarzenia rozgrywające się pod koniec roku 1887 w Rzeszy Niemieckiej. Panujący stary cesarz - Wilhelm I - ciężko zachorował, nawet rozeszły się pogłoski o jego Zgonu. Powolny mechanizm dochodzenia monarchy do zdrowia wywołany był jego podeszłym wiekiem. Despotyczny, surowy, konserwatywny król wspomagany w rządzeniu poprzez, nieprzyjemnie poprzez Polaków wspominanego, Ottona von Bismarcka, przeciwstawiany był swemu liberalnemu i otwartemu na nowe prądy, następcy - księciu Fryderykowi. W miesiąc po ciężkim zaziębieniu (na polowaniu) Wilhelma zachorował również Bismarck - uległ atakowi apoplektycznemu. Europa, w tym również uciemiężona pod pruskim panowaniem część Polski, z nadzieją oczekiwała intronizacji nowego, łagodniejszego władcy. Chociaż ten ostatni od kilku miesięcy przebywał we Włoszech, gdzie leczono jego chore gardło. Wkrótce ogłoszono w urzędowym piśmie (12 listopada), że książę cierpi na raka. Wilhelm zmarł w marcu 1888 r., Fryderyk zasiadł na tronie, lecz cierpiący i chory nie zdążył (zmarł w czerwcu) w ważny sposób zmienić polityki Rzeszy. Jego następcą został Wilhelm II - równie niechlubnie "zasłużony" dla Polaków, jak poprzednik, a najbliższym współpracownikiem cesarza pozostał Bismarck. Przeniesienie rozważań (dotyczących rzeczywistości realnej) na tematy stricte współczesne w rzeczywistość fikcjonalną starożytności nie było tylko narzucone możliwością ingerencji cenzorskiej. W chwili tworzenia i publikacji tego utworu, następca tronu jeszcze żył - zabieg Prusa więc sprzyjał uniknięciu posmaku sensacji. O ile pochodzenie utworu jest nadzwyczajna, to sama forma tegoż jest chyba jeszcze bardziej inspirująca dla badaczy tekstu, który podkreśla jak "niepospolitej urody nowelę skomponował Prus w oparciu o tak wątłą dramaturgicznie fabułę" (Opacki). Fabuła jest rzeczywiście wątła i można ją streścić w kilkunastu wyrazach, nie znajdzie tu czytelnik wartkiej akcji, zmiennych wydarzeń i narastających wątków. W utworze Prusa nie jest istotne dzianie się, lecz wyczekiwanie. Z początku na swą Zgon albo niewiele prawdopodobne wyzdrowienie oczekuje stary król - Ramzes, a jego następca (Horus) czeka na symboliczne przekazanie władzy. Czeka również służba i lud zgromadzony przed pałacem. Kiedy książę dowiaduje się, Iż nie ukąsiła go pszczoła, lecz jadowity pająk, rozpoczyna oczekiwać, nie na Zgon dziada, lecz na własną swoją. W ostatniej scenie oczekuje swego wnuka ozdrowiały Ramzes. Przez wzgląd na tym "wyczekiwaniem" definicją centralnym dla tego tekstu staje się czas i ściśle z nim powiązane definicja - rytm (powtarzalność gestów i pytań Horusa, edykty poprzez niego stworzone). Co ciekawe, to postaci decydujące zostają unieruchomione, z kolei postaci drugorzędne stale się przemieszczają. Wg Ireneusza Opackiego ten chwyt stał się "podstawą całej architektoniki noweli Prusa". Jednym z przedmiotów konstrukcyjnych tej noweli jest powtórzenie zdania (najpierw, w momencie - jak zakładali mylnie Horus i dworzanin - ugryzienia poprzez pszczołę i na końcu):
1. Patrzcie jak marne są ludzkie nadzieje (...) wobec wyroków, które ognistymi znakami wypisał na niebie Przedwieczny.
2. O! jakże marne są ludzkie nadzieje wobec niecofnionych wyroków.
3. Patrzcie tedy, Iż marne są ludzkie nadzieje wobec wyroków, które Przedwieczny ognistymi znakami wypisuje na niebie.
Tekst ten, już nie jako pełne zdanie, pojawia się raz jeszcze (w rozmowie lekarza z Ramzesem), tuż po przypomnieniu tekstu przepowiedni i ma prawdopodobnie zwrócić uwagę (jak się potem okaże), złudność domniemań czytelników. Wewnętrzny rytm tekstu został wzmocniony powtarzalnością innych zdarzeń (światła, księżyc, pytania księcia, miarowe zbliżanie się jego Zgonu). Ta rytmiczność, powtarzalność osiąga swe apogeum w scenie tworzenia i odrzucania edyktów. Horus rozpoczyna tworzenie edyktów od tych głownych, o charakterze państwowym, kończy na prywatnych - sprowadzenie Jetrona, Bereniki i zwłok matki. Gdy dowiaduje się o swej bliskiej i nieuchronnej Zgonu, bojąc się, że nie zdąrzy ich dotknąć pierścieniem (symbolizującym władzę monarszą) odrzuca następne, aż na kolanach zostaje mu tylko ten o sprowadzeniu ukochanej. Mamy więc do czynienia z dwoma metodami postrzegania władzy. Ramzes nawet w obliczu własnej Zgonu myśli tylko o kraju i o ciągłości władzy, Horus zaś w tych samych okolicznościach okazuje się człowiekiem nieodpowiedzialnym, dbającym jedynie o swe prywatne kwestie. Znów wracamy do definicje architektoniczności tekstu - rozmiar Ramzesa zostaje nam ukazana w scenie pierwszej, małość Horusa na samym końcu. Tak jak uważa Opacki, w tym miejscu nastąpiło zetkniecie się symetrii formalnych z symetrią tryptyku (opartą na zdaniach o złudności ludzkiego losu i wyrokach Przedwiecznego). I tu pojawia się także miejsce dla interpretacji kompletnie współczesnej z punktu widzenia Prusa - odnoszącej się do wydarzeń niemieckich. Opacki nazywa to konfliktem pomiędzy Prusem Polakiem, a Prusem pozytywistą. Co w owych czasach było lepsze - surowa władza Wilhelma, powodująca konsolidację narodu (zobacz Modele światopoglądowe), czy także liberalne rządy chorego i słabego władcy? Kunsztownie zbudowane zależności w tekście noweli rozgrywają się w "potencjalności" - świat rzeczywistości fikcjonalnej nie wymienił się, czytelnikowi ukazano jedynie pewną sposobność. Edykty Horusa nie stały się prawem, lecz jego ból, rozpacz i cierpienie budzą w czytelniku współczucie i litość. Jednak, czy regulaminowo?
Zobacz także: NOWELISTYKA
Genezą noweli są wydarzenia rozgrywające się pod koniec roku 1887 w Rzeszy Niemieckiej. Panujący stary cesarz - Wilhelm I - ciężko zachorował, nawet rozeszły się pogłoski o jego Zgonu. Powolny mechanizm dochodzenia monarchy do zdrowia wywołany był jego podeszłym wiekiem. Despotyczny, surowy, konserwatywny król wspomagany w rządzeniu poprzez, nieprzyjemnie poprzez Polaków wspominanego, Ottona von Bismarcka, przeciwstawiany był swemu liberalnemu i otwartemu na nowe prądy, następcy - księciu Fryderykowi. W miesiąc po ciężkim zaziębieniu (na polowaniu) Wilhelma zachorował również Bismarck - uległ atakowi apoplektycznemu. Europa, w tym również uciemiężona pod pruskim panowaniem część Polski, z nadzieją oczekiwała intronizacji nowego, łagodniejszego władcy. Chociaż ten ostatni od kilku miesięcy przebywał we Włoszech, gdzie leczono jego chore gardło. Wkrótce ogłoszono w urzędowym piśmie (12 listopada), że książę cierpi na raka. Wilhelm zmarł w marcu 1888 r., Fryderyk zasiadł na tronie, lecz cierpiący i chory nie zdążył (zmarł w czerwcu) w ważny sposób zmienić polityki Rzeszy. Jego następcą został Wilhelm II - równie niechlubnie "zasłużony" dla Polaków, jak poprzednik, a najbliższym współpracownikiem cesarza pozostał Bismarck. Przeniesienie rozważań (dotyczących rzeczywistości realnej) na tematy stricte współczesne w rzeczywistość fikcjonalną starożytności nie było tylko narzucone możliwością ingerencji cenzorskiej. W chwili tworzenia i publikacji tego utworu, następca tronu jeszcze żył - zabieg Prusa więc sprzyjał uniknięciu posmaku sensacji. O ile pochodzenie utworu jest nadzwyczajna, to sama forma tegoż jest chyba jeszcze bardziej inspirująca dla badaczy tekstu, który podkreśla jak "niepospolitej urody nowelę skomponował Prus w oparciu o tak wątłą dramaturgicznie fabułę" (Opacki). Fabuła jest rzeczywiście wątła i można ją streścić w kilkunastu wyrazach, nie znajdzie tu czytelnik wartkiej akcji, zmiennych wydarzeń i narastających wątków. W utworze Prusa nie jest istotne dzianie się, lecz wyczekiwanie. Z początku na swą Zgon albo niewiele prawdopodobne wyzdrowienie oczekuje stary król - Ramzes, a jego następca (Horus) czeka na symboliczne przekazanie władzy. Czeka również służba i lud zgromadzony przed pałacem. Kiedy książę dowiaduje się, Iż nie ukąsiła go pszczoła, lecz jadowity pająk, rozpoczyna oczekiwać, nie na Zgon dziada, lecz na własną swoją. W ostatniej scenie oczekuje swego wnuka ozdrowiały Ramzes. Przez wzgląd na tym "wyczekiwaniem" definicją centralnym dla tego tekstu staje się czas i ściśle z nim powiązane definicja - rytm (powtarzalność gestów i pytań Horusa, edykty poprzez niego stworzone). Co ciekawe, to postaci decydujące zostają unieruchomione, z kolei postaci drugorzędne stale się przemieszczają. Wg Ireneusza Opackiego ten chwyt stał się "podstawą całej architektoniki noweli Prusa". Jednym z przedmiotów konstrukcyjnych tej noweli jest powtórzenie zdania (najpierw, w momencie - jak zakładali mylnie Horus i dworzanin - ugryzienia poprzez pszczołę i na końcu):
1. Patrzcie jak marne są ludzkie nadzieje (...) wobec wyroków, które ognistymi znakami wypisał na niebie Przedwieczny.
2. O! jakże marne są ludzkie nadzieje wobec niecofnionych wyroków.
3. Patrzcie tedy, Iż marne są ludzkie nadzieje wobec wyroków, które Przedwieczny ognistymi znakami wypisuje na niebie.
Tekst ten, już nie jako pełne zdanie, pojawia się raz jeszcze (w rozmowie lekarza z Ramzesem), tuż po przypomnieniu tekstu przepowiedni i ma prawdopodobnie zwrócić uwagę (jak się potem okaże), złudność domniemań czytelników. Wewnętrzny rytm tekstu został wzmocniony powtarzalnością innych zdarzeń (światła, księżyc, pytania księcia, miarowe zbliżanie się jego Zgonu). Ta rytmiczność, powtarzalność osiąga swe apogeum w scenie tworzenia i odrzucania edyktów. Horus rozpoczyna tworzenie edyktów od tych głownych, o charakterze państwowym, kończy na prywatnych - sprowadzenie Jetrona, Bereniki i zwłok matki. Gdy dowiaduje się o swej bliskiej i nieuchronnej Zgonu, bojąc się, że nie zdąrzy ich dotknąć pierścieniem (symbolizującym władzę monarszą) odrzuca następne, aż na kolanach zostaje mu tylko ten o sprowadzeniu ukochanej. Mamy więc do czynienia z dwoma metodami postrzegania władzy. Ramzes nawet w obliczu własnej Zgonu myśli tylko o kraju i o ciągłości władzy, Horus zaś w tych samych okolicznościach okazuje się człowiekiem nieodpowiedzialnym, dbającym jedynie o swe prywatne kwestie. Znów wracamy do definicje architektoniczności tekstu - rozmiar Ramzesa zostaje nam ukazana w scenie pierwszej, małość Horusa na samym końcu. Tak jak uważa Opacki, w tym miejscu nastąpiło zetkniecie się symetrii formalnych z symetrią tryptyku (opartą na zdaniach o złudności ludzkiego losu i wyrokach Przedwiecznego). I tu pojawia się także miejsce dla interpretacji kompletnie współczesnej z punktu widzenia Prusa - odnoszącej się do wydarzeń niemieckich. Opacki nazywa to konfliktem pomiędzy Prusem Polakiem, a Prusem pozytywistą. Co w owych czasach było lepsze - surowa władza Wilhelma, powodująca konsolidację narodu (zobacz Modele światopoglądowe), czy także liberalne rządy chorego i słabego władcy? Kunsztownie zbudowane zależności w tekście noweli rozgrywają się w "potencjalności" - świat rzeczywistości fikcjonalnej nie wymienił się, czytelnikowi ukazano jedynie pewną sposobność. Edykty Horusa nie stały się prawem, lecz jego ból, rozpacz i cierpienie budzą w czytelniku współczucie i litość. Jednak, czy regulaminowo?
Zobacz także: NOWELISTYKA
- Co znaczy ŻYDOWSKI TEMAT:
- Porównanie światowej doprowadził do zrealizowania poprzez nazizm celowej eksterminacji narodu żydowskiego. Na ziemiach okupowanych poprzez hitlerowców utworzono getta, z których wywożono do obozów Zgonu z legend dawnego egiptu bolesława prusa co znaczy.
- Krzyżówka ŻALE SARMATY NAD GROBEM ZYGMUNTA AUGUSTA:
- Dlaczego Franciszka Karpińskiego z 1801 r., nawiązująca do wzoru wypowiedzi lamentacyjnej wyraża ból i rozpacz na skutek klęski rozbiorów. Apostrofa do Zygmunta Augusta, ostatniej podpory dawnej potęgi z legend dawnego egiptu bolesława prusa krzyżówka.
- Co to jest ZBIÓR POTRZEBNIEJSZYCH WIADOMOŚCI PORZˇDKIEM ALFA:
- Jak lepiej Krasickiego, podporządkowane wymogowi oświeceniowego dydaktyzmu, zawierało zwięzłe hasła przeznaczone zjawiskom i problemom z zakresu historii, nauk praktycznych, rzemiosł, literatury. Była to z legend dawnego egiptu bolesława prusa co to jest.
- Słownik ZIEMIE POLSKIE W LATACH 1895-1918:
- Kiedy niepodległościowa w XIX w. opierała się na dwóch założeniach: po pierwsze, Iż uda się do walki o wolność pozyskać chłopa, a po drugie skierować państwa Zachodu przeciw Rosji. Po 1864 - roku upadku z legend dawnego egiptu bolesława prusa słownik.
- Czym jest ŻYDOWSKI TEMAT:
- Od czego zależy 1918 poprzez Polskę własnej państwowości przyniosło zarówno Polakom żydowskiego pochodzenia, jak i Żydom także poczucie wolności, zagwarantowane poprzez traktat wersalski, a potwierdzone poprzez z legend dawnego egiptu bolesława prusa czym jest.
Czym jest z legend dawnego egiptu bolesława prusa znaczenie w Motywy literatura Z .
