Co znaczy TWÓRCZOŚĆ USTNA:
Cudzoziemscy misjonarze przybywający do Polski nareszcie X stulecia zastali tu na pewno bogatą kulturę rodzimą wyrastającą z podłoża słowiańskich wierzeń, obrzędów i obyczajów, ograniczoną jednak wyłącznie do przekazu ustnego, czyli skazaną w nowej sytuacji na nieuchronne zatracenie. Dziś możemy jedynie domniemywać, że twórczość przedchrześcijańska wyrażała się raczej w chóralnych pieśniach obrzędowych, realizowanych z towarzyszeniem muzyki i tańca, albo także w recytowanych solowo epickich podaniach i legendach. Całe to dziedzictwo przepadło jednak bezpowrotnie, nie znajdując utrwalenia w słowie pisanym. Dzisiaj możemy jedynie pośrednio - analizując na przykład kościelne potępienia "pogańskich pieśni" czy rekonstruując ich relikty opierając się na starych śpiewów ludowych - wnioskować o tematach, formach i praktyce wykonawczej ówczesnych artystów.
Twórczość ustna (oralna) nie wygasła jednak wspólnie z przyjęciem chrześcijaństwa; przeciwnie - po schyłek średniowiecza (konkretnie do czasów upowszechnienia się druku) była integralnym składnikiem naszej kultury literackiej, fundamentalną wręcz, albo przynajmniej równorzędną wobec słowa pisanego metodą istnienia i przekazywania tekstów - w szczególności poetyckich (wierszowanych). "Nie objęta alfabetyzacją przewarzająca część społeczeństwa, pozostająca poza zasięgiem kultury pisma (illitterati), była zdolna jedynie do słuchowego odbioru, pamięciowego przechowywania i głosowego odtwarzania utworów poetyckich" (Teresa Michałowska). Dotyczy to w pierwszym rzędzie pieśni religijnych, propagowanych pośród ludu w szczególności poprzez zakon bernardynów (zobacz Władysław z Gielniowa), jak także literaturze świeckiej, dydaktycznej, okolicznościowej czy miłosnej, wykonywanej w XV w. poprzez śpiewaków i recytatorów, zwanych u nas igrcami, histrionami albo jokulatorami.
W najstarszych zapisach utworów naszej literaturze religijnej i świeckiej zachowały się wyraźne ślady ich pierwotnej oralności - głosowego wygłaszania i słuchowego odbioru; naukowcy określają je jako "formuły" albo "znaki oralności". To są przeważnie skonwencjonalizowane zwroty autora (mówiącego) do odbiorcy (słuchającego), na przykład "Wszytcy ludzie posłuchajcie", "Przykład o tem chcę powiedzieć" (Dialog mistrza Polikarpa ze Śmiercią); "Posłuchajcie, bracia miła" (tak zwany Lament świętokrzyski); "Kto chce słuchać, ja powiem" (Legenda o świętym Aleksym). Formuły takie dowodzą, Iż głosowa realizacja tekstu (recytacja, melorecytacja, śpiew) była fundamentalną (i przeważnie wcześniejszą od zachowanych zapisów) metodą ich funkcjonowania w średniowiecznym obiegu literackim. Prócz wymienionych ponad utworów ślady oralności znajdziemy zarówno w pieśniach religijnych (na przykład Radości wam powiedam), jak i w literaturze świeckiej: dydaktycznej (na przykład tak zwany Wiersz Słoty o chlebowym stole), eschatologicznej (dialogowy wariant Skargi umierającego), okolicznościowej (na przykład Pieśń o zabiciu Andrzeja Tęczyńskiego), miłosnej (Dawnom zwiedził cudze strony) czy swawolnej (tak zwany Cantilena inhonesta). Do ekipy tej zaliczyć także wypada późnośredniowieczne pieśni żebracze i swawolne, erotyczne czy parodystyczne utwory literaturze żakowskiej (w języku łacińskim).
Jakkolwiek w obiegu ustnym funkcjonowały w pierwszej kolejności utwory wierszowane, głosową formę wykonawczą mogły zyskiwać także dzieła spisane prozą, zarówno polskie, jak łacińskie: epika rycerska (na przykład Historia o Wisławie, Walterze i Helgundzie), kroniki (na przykład Kronika polska Galla Anonima) czy wreszcie - co oczywiste - kazania i dramaty liturgiczne.
Badania nad funkcjonowaniem i "poetyką" twórczości ustnej w średniowiecznej Polsce zostały podjęte w miarę dopiero co; ich wstępne co prawda, lecz już odkrywcze rezultaty, referowane między innymi w pracach Teresy Michałowskiej, wskazują na podstawowe znaczenie tej problematyki dla rekonstrukcji całościowego obrazu kultury naszego średniowiecza.
Zobacz także: DIALOG MISTRZA POLIKARPA ZE ŚMIERCIˇ, KRONIKA POLSKA GALLA ANONIMA, MODLITWY I MODLITEWNIKI, WERSYFIKACJA
Twórczość ustna (oralna) nie wygasła jednak wspólnie z przyjęciem chrześcijaństwa; przeciwnie - po schyłek średniowiecza (konkretnie do czasów upowszechnienia się druku) była integralnym składnikiem naszej kultury literackiej, fundamentalną wręcz, albo przynajmniej równorzędną wobec słowa pisanego metodą istnienia i przekazywania tekstów - w szczególności poetyckich (wierszowanych). "Nie objęta alfabetyzacją przewarzająca część społeczeństwa, pozostająca poza zasięgiem kultury pisma (illitterati), była zdolna jedynie do słuchowego odbioru, pamięciowego przechowywania i głosowego odtwarzania utworów poetyckich" (Teresa Michałowska). Dotyczy to w pierwszym rzędzie pieśni religijnych, propagowanych pośród ludu w szczególności poprzez zakon bernardynów (zobacz Władysław z Gielniowa), jak także literaturze świeckiej, dydaktycznej, okolicznościowej czy miłosnej, wykonywanej w XV w. poprzez śpiewaków i recytatorów, zwanych u nas igrcami, histrionami albo jokulatorami.
W najstarszych zapisach utworów naszej literaturze religijnej i świeckiej zachowały się wyraźne ślady ich pierwotnej oralności - głosowego wygłaszania i słuchowego odbioru; naukowcy określają je jako "formuły" albo "znaki oralności". To są przeważnie skonwencjonalizowane zwroty autora (mówiącego) do odbiorcy (słuchającego), na przykład "Wszytcy ludzie posłuchajcie", "Przykład o tem chcę powiedzieć" (Dialog mistrza Polikarpa ze Śmiercią); "Posłuchajcie, bracia miła" (tak zwany Lament świętokrzyski); "Kto chce słuchać, ja powiem" (Legenda o świętym Aleksym). Formuły takie dowodzą, Iż głosowa realizacja tekstu (recytacja, melorecytacja, śpiew) była fundamentalną (i przeważnie wcześniejszą od zachowanych zapisów) metodą ich funkcjonowania w średniowiecznym obiegu literackim. Prócz wymienionych ponad utworów ślady oralności znajdziemy zarówno w pieśniach religijnych (na przykład Radości wam powiedam), jak i w literaturze świeckiej: dydaktycznej (na przykład tak zwany Wiersz Słoty o chlebowym stole), eschatologicznej (dialogowy wariant Skargi umierającego), okolicznościowej (na przykład Pieśń o zabiciu Andrzeja Tęczyńskiego), miłosnej (Dawnom zwiedził cudze strony) czy swawolnej (tak zwany Cantilena inhonesta). Do ekipy tej zaliczyć także wypada późnośredniowieczne pieśni żebracze i swawolne, erotyczne czy parodystyczne utwory literaturze żakowskiej (w języku łacińskim).
Jakkolwiek w obiegu ustnym funkcjonowały w pierwszej kolejności utwory wierszowane, głosową formę wykonawczą mogły zyskiwać także dzieła spisane prozą, zarówno polskie, jak łacińskie: epika rycerska (na przykład Historia o Wisławie, Walterze i Helgundzie), kroniki (na przykład Kronika polska Galla Anonima) czy wreszcie - co oczywiste - kazania i dramaty liturgiczne.
Badania nad funkcjonowaniem i "poetyką" twórczości ustnej w średniowiecznej Polsce zostały podjęte w miarę dopiero co; ich wstępne co prawda, lecz już odkrywcze rezultaty, referowane między innymi w pracach Teresy Michałowskiej, wskazują na podstawowe znaczenie tej problematyki dla rekonstrukcji całościowego obrazu kultury naszego średniowiecza.
Zobacz także: DIALOG MISTRZA POLIKARPA ZE ŚMIERCIˇ, KRONIKA POLSKA GALLA ANONIMA, MODLITWY I MODLITEWNIKI, WERSYFIKACJA
- Co znaczy TRYLOGIA:
- Porównanie Henryka Sienkiewicza, podejmującym tematykę historyczną była (stylizowana na relację pamiętnikarską) Niewola tatarska z roku 1880. Od czasów debiutu (Na marne 1869) zaistniał Sienkiewicz w twórczość ustna co znaczy.
- Krzyżówka TRADYCJA LITERACKA:
- Dlaczego traditio znaczy przekazywanie. Tradycja zatem to przekazywanie z pokolenia na pokolenie dziedzictwa przeszłości. Lecz tradycja to również odbieranie przekazywanego poprzez przeszłość dziedzictwa. Nie twórczość ustna krzyżówka.
- Co to jest TRADYCJA LITERACKA:
- Jak lepiej pisze: Tradycja rodzi się zawsze w akcie emocjonalnej identyfikacji z przeszłością, ściślej - z jej ustalonymi składnikami. Jest więc tylko częścią dziedzictwa, wyłania się zaś w skutku selekcji i twórczość ustna co to jest.
- Słownik TWÓRCZOŚĆ ADOLFA DYGASIŃSKIEGO:
- Kiedy polskich naturalistów zalicza się majątek literacki Adolfa Dygasińskiego (1839-1902), którą Henryk Markiewicz ustala jako spontaniczną, literacka niemal samorodną, czerpiącą ze źródeł wspomnieniowych twórczość ustna słownik.
- Czym jest TWÓRCZOŚĆ CYPRIANA KAMILA NORWIDA PO 1863 ROKU:
- Od czego zależy jednorodnej myślowo formacji doby pozytywizmu twórczość Norwida stanowi swoisty ewenement. Spora ekipa młodych debiutowała pod patronatem idei romantycznych (Asnyk, Konopnicka) dość błyskawicznie twórczość ustna czym jest.
Czym jest twórczość ustna znaczenie w Motywy literatura T .
