Co to znaczy kochanowskiego jana treny definicja.

Definicja TRENY JANA KOCHANOWSKIEGO oznacza ukazało się sporo komentowanych edycji polskich, a.

Czy przydatne?

Definicja TRENY JANA KOCHANOWSKIEGO

Co znaczy TRENY JANA KOCHANOWSKIEGO: O Trenach Jana Kochanowskiego napisano już bardzo sporo w Polsce i za granicą, ukazało się sporo komentowanych edycji polskich, a również dużo przekładów na języki obce (dość wspomnieć, Iż tylko w latach 1995-1996 ukazały się drukiem aż trzy różne przekłady całości cyklu na język angielski, a istnieją także przekłady starsze). Już Maciej Kazimierz Sarbiewski, ogromny polsko łaciński pisarz i teoretyk literaturze XVII w., w swych Wykładach poetyki uznał Treny za arcydzieło, które poddawał analizie na równi z najwybitniejszymi tekstami antycznymi, co było wówczas niecodziennym wyróżnieniem. Treny - jako jedno z nielicznych dzieł literatury polskiej stworzonych przed XX w. - rzeczywiście funkcjonują w obiegu ponadlokalnym, odwołują się do niego poeci i historycy literatury, a również historycy kultury, jak na przykład Francuz Jean Delumeau, który odwoływał się do Trenów, pisząc o renesansowym dziecku w swym podstawowym dziele Cywilizacja Odrodzenia.
Cykl 19 utworów stworzonych pod wrażeniem Zgonu córki Orszulki zmarłej w wieku dwu i pół lat był na tyle niezwykły, Iż już wydawca i przyjaciel Kochanowskiego, Jan Januszowski, uznał za należyte wytłumaczyć poetę przed nieznanymi nam krytykami, którzy uważali, Iż nie godziło się poświęcić poważnego utworu żałobnego małemu dziecku: "Ten tedy ogromny i zacny Pisarz Polski [...] zostawił Treny; lekkie - rzeką podobno". Lekkie - a więc niewiele istotne, ponieważ odnoszące się do niewiele ważnej osoby. Istotnie, poetyki normatywne, które wyznaczały wówczas reguły i normy pisania, nie przewidywały sytuacji, aby takiemu niewiele ważnemu bohaterowi, jakim jest małe dziecko, poświęcono epicedium - utwór opiewający osobę zmarłą i zbudowany wg ściśle ustalonych reguł. Kochanowski przełamał tę tradycję (aczkolwiek drobniejsze utwory żałobne poświęcali już dzieciom renesansowi pisarze włoscy) i napisał cykliczne epicedium, które - mimo pewnych odstępstw - zawiera wszystkie części, jakie dawni teoretycy przypisywali temu gatunkowi, czyli exordium (wstęp), laudes (pochwały zmarłego), iacturae demonatratio (ukazanie wielkości utraty), luctus (żal), consolatio (pocieszenie) i exhortatio (napomnienie). Trenów nie można więc czytać oddzielnie - jak to się niestety regularnie dzieje w szkole - ponieważ pojedyncze fragmenty cyklu zawierają tylko część przesłania zawartego w tej misternie skomponowanej całości.
Weźmy dla przykładu Tren X: po erudycyjnym wyliczeniu kilku miejsc, gdzie wg wyobrażeń pogańskich i chrześcijańskich mogła się znajdować Orszulka, podmiot mówiący nareszcie wyraża niepewność, czy Orszulka jeszcze w ogóle istnieje (słynne "Gdzieśkolwiek jest, jesliś jest..."). To zwątpienie przeradza się w bluźnierstwo, gdy w następnym trenie, przywołując postać Brutusa, który zwątpił w sedno cnoty (najwyższej wartości etycznej), podmiot twierdzi, Iż światem rządzi szatańska, niszczycielska siła (aluzyjnie przyrównana tu do Ducha Świętego!), pobożność i dobroć nie mają znaczenia, a człowiek nigdy nie pozna Bożych tajemnic. Ten ciąg bluźnierstw wynikających ze skrajnej rozpaczy kończy się jednak opamiętaniem: "Żałości! co mi czynisz? Owa już oboje / Mam stracić: i pociechę, i baczenie własne". Wspomniany wyżej Sarbiewski nazwał ten dwuwiersz palinodią, a więc figurą retoryczną, która znaczy odwołanie niedawno wypowiedzianych poglądów, my powiedzielibyśmy raczej, Iż mamy tu do czynienia z opamiętaniem człowieka, który w stanie skrajnej rozpaczy staje przed wyborem: stracić wszelakie pocieszenie i stracić rozum, czy także wydobyć się ze stanu rozpaczy, tej sytuacji już pogranicznej, na granicy obłędu, i zacząć wszystko od nowa. Tu kończy się wyrażenie żalu, a zaczyna się etapowo pocieszenie, consolatio.
W Trenie XII wracają jeszcze raz pochwały zmarłej, znane już z trenów poprzednich - choćby szóstego, gdzie dziewczynka została uwznioślona, porównana do greckiej poetki Safony. Tren XII to cykl pochwał wspaniałego, cudownego wręcz dziecka, które - jak czytamy w następnym, trzynastym Trenie - na początku roznieciło w sercu nadzieję, a później opuściło, Orszulka "odbieżała" smutnego ojca.
Trudna jest droga Kochanowskiego do konsolacji. W następnych trenach przywołuje postaci - antyczne, biblijne, mitologiczne - z którymi utożsamia się w cierpieniu. Tren XIV cały jest przeznaczony legendarnemu trackiemu śpiewakowi Orfeuszowi, który udał się do podziemi, aby ujrzeć swą małżonkę, Eurydykę. Podmiot Trenów zastanawia się, czy aby nie udać się do podziemi i nie zostać tam już na zawsze. A Orfeusz pojawia się tu nieprzypadkowo: trzeba gdyż pamiętać, Iż ludzie renesansu - w odróżnieniu do nas - wierzyli, Iż Orfeusz kiedyś żył i tworzył faktycznie, podziwiali fragmenty wierszy mu przypisywanych i marzeniem każdego poety ówczesnego, także Kochanowskiego, było dorównanie Orfeuszowi. W Trenie XV pojawia się Niobe, mitologiczna matka, której bogowie zabili czternaścioro dzieci. To następna postać, z którą podmiot Trenów utożsamia się w cierpieniu. Mitologia jest więc w Trenach czymś żywym, aktualnym, a nie zbiorem niewiele znacznych bajek.
W Trenie XVI pojawia się następna postać, już nie mitologiczna a historyczna, Marek Tulliusz Cycero. Kochanowski szczególnie sporo zawdzięczał temu rzymskiemu filozofowi, podziwiał jego stoickie poglądy, zawartą w nich stoicką Mądrość, która - jak ironicznie zauważył w apostrofie do Mądrości w Trenie IX - "jednaką myśl tak w szczęściu, jako i w żałobie / Zawżdy niesie". Sam Cycero nie sprostał w swym życiu głoszonym poglądom, co mu teraz wypomina Kochanowski - wygnany z ojczyzny rozpacza, aczkolwiek głosił, Iż dla mędrca i tak cały świat jest ojczyzną; płacze po Zgonu córki, a przecież rzekomo bał się tylko hańby; boi się Zgonu i ucieka przed oprawcami, a przecież głosił, Iż "zgon straszliwa tylko niezbożnemu". To jednak nie tylko ironiczna polemika z Cyceronem, to polemika z samym sobą, z swoimi poglądami, które Kochanowski głosił w pierwszej kolejności w Pieśniach, wyznając poglądy stoickie i epikurejskie. Miały one stanowić efektywną obronę przed przeciwnościami Losu, wybrykami Fortuny. W Trenach odpowiadał słowami samego Cycerona, Iż ludzkie przygody należy znosić po ludzku, Iż "człowiek nie kamień". Konsolacja w Trenie XIX została zbudowana z twierdzeń tej samej filozofii. Lecz czy to jest łatwe odbudowanie wcześniejszego światopoglądu. Z pewnością nie!
Po pierwsze, pomiędzy Trenem XVI a Trenem XIX, z którego pochodziły przytoczone właśnie "konsolacyjne" cytaty znajdują się jeszcze dwa Treny - XVII i XVIII, pokorne chrześcijańskie modlitwy. Pierwsza z nich rozpoczyna się od słów przejętych z biblijnej Księgi Hioba: "Pańska ręka mię dotknęła", a więc przyrównane tu zostały niejako losy podmiotu Trenów do losu Hioba - człowieka, którego Bóg ciężko, a z ziemskiego punktu widzenia zwyczajnie niesprawiedliwie doświadczył, aby wypróbować jego wierność i lojalność. Podmiot tego Trenu uznaje, Iż to Bóg go doświadczył ("... Pan, który, gdzie tknąć, widzi, / A z przestrogi ludzkiej szydzi, / Zadał mi raz tym znaczniejszy / Czym em już był bezpieczniejszy"). Czyli czy to Bóg rządzi światem, czy niszczycielska, szatańska siła z Trenu XI? W tym pytaniu nie zawiera się sprzeczność, a widać tu jedynie następne fazy tej - jak nazywano Treny - "przygody człowieka myślącego". Psalmiczny Tren XVIII, modlitwa podmiotu zbiorowego, był wręcz włączany do śpiewników religijnych owych czasów. I niektórzy uczeni uważali, Iż w tym miejscu cykl powinien się kończyć - podmiot mówiący ukorzył się przed Bogiem, uznał Jego władzę i własną winę, więc dalsze wywody zawarte w wyjątkowo długim Trenie XIX nie są już potrzebne. Może jednak są potrzebne skoro Kochanowski ten Tren przecież napisał i umieścił go w swym cyklu jako tę jego część, którą ówcześni teoretycy nazwaliby "pocieszeniem z napomnieniem" (exhortatio).
Kto udziela tego napomnienia? Matka poety, która z Orszulką na ręku pojawia się we śnie. Jeden z badaczy, Stanisław Grzeszczuk, stwierdził przez wzgląd na tym, Iż rozwiązanie problemów następuje tu "na cudzą odpowiedzialność" - słowa pocieszenia wypowiada matka, a pisarz przyjmuje je tylko do informacje. Tak jest istotnie. A słowa pocieszenia są dość osobliwe - stanowią syntezę wątków chrześcijańskich i pogańskich, matka potwierdza, Iż jego córka istnieje dalej (wbrew wątpliwościom wyrażonym w Trenie X), przebywa w niebie, gdzie zażywa szczęścia. Dalej matka poety przeprowadza całe rozumowanie, z którego wynika, Iż jego córkę spotkał lepszy los niż ten, który miałaby na ziemi, a ojca Orszulki pociesza argumentami, które stanowią syntezę wątków pogańskich i chrześcijańskich. Najlepiej oddaje to cytat "...ludzkie przygody / Ludzkie noś! Jeden jest Pan smutku i nagrody". I jeszcze, aby pisarz nie miał złudzeń, co do możliwości racjonalnego wytłumaczenia wszystkiego do końca: "Skryte są Pańskie sądy; co się Jemu zdało, / Nalepiej, ?Xeby się także i nam podobało". Tak więc odpowiedzią na najważniejsze dla Trenów pytanie o sedno cierpienia jest tajemnica. Nic właściwie nie zostaje rozstrzygnięte, aczkolwiek po przemyśleniu wszystkich argumentów łatwiej człowiekowi pogodzić się z losem.
Sporo szablonowych interpretetacji Trenów głosiło, Iż to jest poemat o Orszulce, Iż przeznaczony jest on Zgonu dziecka, Iż jest "pomnikiem życia rodzinnego". Orszulka jest oczywiście - w okolicy ojca i pojawiającej się epizodycznie matki poety - bohaterką Trenów. Świadectwa tego mamy w szczególności w pierwszej części cyklu, w słynnych trenach VII i VIII czy w Trenie III. W pierwszej kolejności jednak Treny są poematem o ogromnym kryzysie religijnym i filozoficznym człowieka renesansu i pierwszoplanową rolę odgrywa w nich nie Orszulka, która jest - nie bójmy się tego ustalenia - tylko pretekstem do rozważań w nich zawartych, lecz sam tata - kluczowy bohater Trenów i podmiot liryczny cyklu. Warto w tym miejscu przypomnieć trafną hipotezę Stanisława Grzeszczuka o trzech rolach podmiotu lirycznego w Trenach: ojca, ojca poety i ojca myśliciela. On sam w ciągu swego dramatu wysuwa się na plan pierwszy i poprzez to Treny stają się uniwersalnym poematem o cierpieniu, kryzysie światopoglądowym, relacji pomiędzy egzystencją człowieka a systemami światopoglądowymi, gdzie stara się on od wieków zawrzeć prawdę o samym sobie. Treny to w pierwszej kolejności poemat o nierozpoznawalności ogromnej tajemnicy, jaką jest ludzkie cierpienie.
Jak celnie stwierdził Janusz Pelc: "Treny Kochanowskiego jako całość są pomnikiem życie rodzinnego i miłości ojca do dziecka, filozoficzno refleksyjnym poematem o kryzysie ideowym renesansowego artysty myśliciela stającego bezpośrednio wobec ogromnej problematyki życia i Zgonu. Są one także starannie przygotowaną kompozycją cykliczną, gdzie nierozerwalną, jednolitą całość przeniknęły różne wybrane cząstki z dalszej i bliższej tradycji literackiej". I o tej ostatniej sprawie - kontekstach z zakresu poetyki i literaturze, a również filozofii, religii i mitologii musimy pamiętać, aby ustrzec się przed lekturą naiwną i prostacką. Treny zasługują gdyż na lekturę głęboką i przemyślaną.
Zobacz także: GATUNKI LITERACKIE
Co znaczy TYRTEIZM:
Porównanie eponimiczne, utworzone dla ustalenia istotnej cechy i całego nurtu w polskiej literaturze patriotycznej (Maria Janion używa tu ustalenia kanon tyrtejski , przeważnie zresztą w opozycji do kanonu treny jana kochanowskiego co znaczy.
Krzyżówka TRYLOGIA:
Dlaczego Henryka Sienkiewicza, podejmującym tematykę historyczną była (stylizowana na relację pamiętnikarską) Niewola tatarska z roku 1880. Od czasów debiutu (Na marne 1869) zaistniał Sienkiewicz w treny jana kochanowskiego krzyżówka.
Co to jest TŁUM, KTÓRY TŁUMI I TŁUMACZY BARAŃCZAKA:
Jak lepiej interpretacji wiersza jest sprawa powiązań pomiędzy podobnie brzmiącymi, a nie spokrewnionymi w istocie etymologicznie, wyrazami obecnymi w tytule i w pierwszym wersie: tłumić , wyjaśniać treny jana kochanowskiego co to jest.
Słownik TRADYCJA LITERACKA:
Kiedy renesansowej decydującą rolę - podobnie jak w średniowieczu czy baroku - odgrywa tradycja literacka, którą odpowiednio z pojęciem Janusza Sławińskiego kojarzymy tutaj jako całokształt doświadczeń treny jana kochanowskiego słownik.
Czym jest TRENY NA ROZBIÓR POLSKI:
Od czego zależy elegii napisanych w 1795 r. po upadku państwa polskiego Józef Morelowski dał słowo krańcowej rozpaczy na skutek tej dziejowej tragedii. Nakreślił w dziele przerażającą wizję otwartego grobu ojczyzny treny jana kochanowskiego czym jest.

Czym jest treny jana kochanowskiego znaczenie w Motywy literatura T .

  • Dodano:
  • Autor: