Co znaczy TEKA STAŃCZYKA:
Od roku 1866 w Krakowie ukazywało się czasopismo "Przegląd Polski". Linię tego pisma w owym czasie można określić jako "lewicę konserwatywną". Start działalności gazety należy wiązać z polemiką, którą wobec młodych konserwatywnych dziennikarzy rozpoczęli krakowscy ultrakatolicy, zarzucający im nadmierne umiarkowanie w sprawach religijnych. Młodzi publicyści (między innymi Stanisław Tarnowski, Stanisław Koźmian, Józef Szujski) opowiadali się w owym czasie chociażby za równouprawnieniem mniejszości narodowych (i tym samym religijnych).
Chociaż już w roku kolejnym "Przegląd Polski" wystąpił z kilkoma artykułami, krytykującymi wszelakie dążenia niepodległościowe, a ruch konspiracyjny nazywany był "warcholstwem" (Szujski) i "głupotą" (Tarnowski). Zmierzanie w stronę konserwatywnych programowo tradycjonalistów i opowiedzenie się za ich programem (w tym klerykalizmem) zaowocowało najsłynniejszym wystąpieniem publicystów "Przeglądu Polskiego". Był nim cykl artykułów - pamfletów - pt. Teka Stańczyka (1869). Autorami większości tekstów byli Koźmian i Tarnowski. Charakterystyczna była forma tekstów z Teki Stańczyka - były to listy podpisane poprzez fikcyjnych nadawców do równie fikcyjnych adresatów. Ukazane tam zostały w sposób ironiczny, karykaturalny poglądy demokratów galicyjskich. Kluczowym punktem krytyki były niepodległościowe dążenia tychże. W swym paszkwilu "Stańczycy" stwierdzali, że stronnictwa demokratyczne dążą do rozbudzenia nastrojów powstańczych, co miało z powodu doprowadzić do represji, aresztowań i mechanizmów sądowych. Przyczyną takiego postępowania liberałów nie była wg autorów Teki... miłość do narodu (ponieważ ta objawiać się miała jedynie w spokojnej pracy i lojalnej współpracy z zaborcą), lecz nieposkromione ambicje i ewentualne korzyści materialne. W oczach konserwatystów działania demokratów negatywnie wpływały na sytuacje Polski - ponieważ jak pisał Tarnowski - było ono:
Szkodliwe i zgubne, ponieważ uczy łudzić się pozorami działania, zamiast rzetelnie i efektywnie działać, ponieważ jest szkołą politycznego nierozumu, a zarodem i mikrobem społecznego rozkładu.
Tak ostre słowa czy wspomniane przedtem "warcholstwo" i "głupota" były rozumiane jako wręcz "szyderczy atak na gest powstańczy 1863 r., przedstawiony tu jako dzieło głupców i oszustów" (Markiewicz).
"Stańczycy" poprzez negowanie wszelkich przejawów myślenia, nie tylko niepodległościowego, lecz również reformatorskiego (szczególnie w dziedzinie własności ziemskiej i stosunków socjalnych) stawali się reprezentantami ziemiaństwa i arystokracji, a jakakolwiek krytyka katolicyzmu była w ich mniemaniu zdradą interesów narodowych i zaprzeczeniem istoty polskości. Forma Teki Stańczyka pozwalała sprowadzać racje adwersarzy ad absurdum, a posługiwanie się zjadliwą karykaturą i insynuacjami umożliwiało (dzięki nieokreśloności zarówno nadawcy, jak i adresata wypowiedzi) wskazywanie na bezpośrednich przeciwników programu konserwatywnego. Zmiana frontu czasopisma (od lekkiego nawet liberalizmu do klerykalnego konserwatyzmu) dokonywała się etapowo ale konsekwentnie. Za ostatnie wystąpienie o charakterze postępowym można uznać artykuł Tarnowskiego oskarżający ziemiaństwo o praktyki lichwiarskie wobec chłopów (1874).
Klerykalizm, lojalność wobec zaborców, niechęć do wszelkich zmian politycznych, socjalnych i gospodarczych, reprezentowanie w najwyższym stopniu wstecznej warstwy socjalnej wywołały na początku zbliżenie się ekipy "Stańczyków" do czasopisma "Czas", a potem jego przejęcie - od roku 1876 redaktorem "Czasu" został Stanisław Koźmian.
Ówczesna demokratyczna prasa galicyjska, mocno zróżnicowana światopoglądowo, była w owym czasie mocno ze sobą skłócona. I im nieobce były plotki, insynuacje, aluzje, demagogia jako środki walki politycznej. Chociaż istnienie wspólnego, silnego wroga, jakim byli "Stańczycy", umożliwiało konsolidację. Z krytyką postawy Teki... wystąpiły "Gazeta Narodowa" i "Dziennik Polski", które oskarżyły konserwatystów, uznając ich wypowiedzi za szkodliwe dla narodu polskiego. Należy zwrócić uwagę na to, Iż na terenach zaboru austriackiego istniała największa swoboda wypowiedzi prasowej. Mimo tego faktu w najwyższym stopniu prężną ekipą tego okresu na tamtych terenach jawią się, chyba dość paradoksalnie, konserwatyści, przy współudziale Teki Stańczyka.
Zobacz także: MODELE ŚWIATOPOGLˇDOWE
Chociaż już w roku kolejnym "Przegląd Polski" wystąpił z kilkoma artykułami, krytykującymi wszelakie dążenia niepodległościowe, a ruch konspiracyjny nazywany był "warcholstwem" (Szujski) i "głupotą" (Tarnowski). Zmierzanie w stronę konserwatywnych programowo tradycjonalistów i opowiedzenie się za ich programem (w tym klerykalizmem) zaowocowało najsłynniejszym wystąpieniem publicystów "Przeglądu Polskiego". Był nim cykl artykułów - pamfletów - pt. Teka Stańczyka (1869). Autorami większości tekstów byli Koźmian i Tarnowski. Charakterystyczna była forma tekstów z Teki Stańczyka - były to listy podpisane poprzez fikcyjnych nadawców do równie fikcyjnych adresatów. Ukazane tam zostały w sposób ironiczny, karykaturalny poglądy demokratów galicyjskich. Kluczowym punktem krytyki były niepodległościowe dążenia tychże. W swym paszkwilu "Stańczycy" stwierdzali, że stronnictwa demokratyczne dążą do rozbudzenia nastrojów powstańczych, co miało z powodu doprowadzić do represji, aresztowań i mechanizmów sądowych. Przyczyną takiego postępowania liberałów nie była wg autorów Teki... miłość do narodu (ponieważ ta objawiać się miała jedynie w spokojnej pracy i lojalnej współpracy z zaborcą), lecz nieposkromione ambicje i ewentualne korzyści materialne. W oczach konserwatystów działania demokratów negatywnie wpływały na sytuacje Polski - ponieważ jak pisał Tarnowski - było ono:
Szkodliwe i zgubne, ponieważ uczy łudzić się pozorami działania, zamiast rzetelnie i efektywnie działać, ponieważ jest szkołą politycznego nierozumu, a zarodem i mikrobem społecznego rozkładu.
Tak ostre słowa czy wspomniane przedtem "warcholstwo" i "głupota" były rozumiane jako wręcz "szyderczy atak na gest powstańczy 1863 r., przedstawiony tu jako dzieło głupców i oszustów" (Markiewicz).
"Stańczycy" poprzez negowanie wszelkich przejawów myślenia, nie tylko niepodległościowego, lecz również reformatorskiego (szczególnie w dziedzinie własności ziemskiej i stosunków socjalnych) stawali się reprezentantami ziemiaństwa i arystokracji, a jakakolwiek krytyka katolicyzmu była w ich mniemaniu zdradą interesów narodowych i zaprzeczeniem istoty polskości. Forma Teki Stańczyka pozwalała sprowadzać racje adwersarzy ad absurdum, a posługiwanie się zjadliwą karykaturą i insynuacjami umożliwiało (dzięki nieokreśloności zarówno nadawcy, jak i adresata wypowiedzi) wskazywanie na bezpośrednich przeciwników programu konserwatywnego. Zmiana frontu czasopisma (od lekkiego nawet liberalizmu do klerykalnego konserwatyzmu) dokonywała się etapowo ale konsekwentnie. Za ostatnie wystąpienie o charakterze postępowym można uznać artykuł Tarnowskiego oskarżający ziemiaństwo o praktyki lichwiarskie wobec chłopów (1874).
Klerykalizm, lojalność wobec zaborców, niechęć do wszelkich zmian politycznych, socjalnych i gospodarczych, reprezentowanie w najwyższym stopniu wstecznej warstwy socjalnej wywołały na początku zbliżenie się ekipy "Stańczyków" do czasopisma "Czas", a potem jego przejęcie - od roku 1876 redaktorem "Czasu" został Stanisław Koźmian.
Ówczesna demokratyczna prasa galicyjska, mocno zróżnicowana światopoglądowo, była w owym czasie mocno ze sobą skłócona. I im nieobce były plotki, insynuacje, aluzje, demagogia jako środki walki politycznej. Chociaż istnienie wspólnego, silnego wroga, jakim byli "Stańczycy", umożliwiało konsolidację. Z krytyką postawy Teki... wystąpiły "Gazeta Narodowa" i "Dziennik Polski", które oskarżyły konserwatystów, uznając ich wypowiedzi za szkodliwe dla narodu polskiego. Należy zwrócić uwagę na to, Iż na terenach zaboru austriackiego istniała największa swoboda wypowiedzi prasowej. Mimo tego faktu w najwyższym stopniu prężną ekipą tego okresu na tamtych terenach jawią się, chyba dość paradoksalnie, konserwatyści, przy współudziale Teki Stańczyka.
Zobacz także: MODELE ŚWIATOPOGLˇDOWE
- Co znaczy TĘDY / NOWE USTA PEIPERA:
- Porównanie artykułów programowych Tadeusza Peipera z lat 1922-1929, drukowanych raczej (aczkolwiek nie tylko!) w redagowanej poprzez niego Zwrotnicy (zobacz Awangarda Krakowska), opublikowany w roku 1930 teka stańczyka co znaczy.
- Krzyżówka TYRTEIZM:
- Dlaczego eponimiczne, utworzone dla ustalenia istotnej cechy i całego nurtu w polskiej literaturze patriotycznej (Maria Janion używa tu ustalenia kanon tyrtejski , przeważnie zresztą w opozycji do kanonu teka stańczyka krzyżówka.
- Co to jest TRYLOGIA:
- Jak lepiej Henryka Sienkiewicza, podejmującym tematykę historyczną była (stylizowana na relację pamiętnikarską) Niewola tatarska z roku 1880. Od czasów debiutu (Na marne 1869) zaistniał Sienkiewicz w teka stańczyka co to jest.
- Słownik TOWARZYSTWO IKSÓW:
- Kiedy niejawnego Towarzystwa, działającego w Warszawie w latach 1815-1819, należeli pisarze i krytycy, którzy byli zdeklarowanymi zwolennikami i obrońcami klasycystycznego gustu. Za cel swej działalności teka stańczyka słownik.
- Czym jest TOWIANIZM:
- Od czego zależy filozoficznych i religijnych, rozwijanych na gruncie koncepcji mistycznych i idei polskiego mesjanizmu narodowego, głoszonych poprzez Andrzeja Towiańskiego, założyciela utworzonego w 1842 r. Koła teka stańczyka czym jest.
Czym jest teka stańczyka znaczenie w Motywy literatura T .
