Co znaczy TĘDY / NOWE USTA PEIPERA:
Tędy: zestaw artykułów programowych Tadeusza Peipera z lat 1922-1929, drukowanych raczej (aczkolwiek nie tylko!) w redagowanej poprzez niego "Zwrotnicy" (zobacz Awangarda Krakowska), opublikowany w roku 1930. Podręcznik ta wraz z wydanym w 1925 r. zbiorem odczytów wygłaszanych poprzez Peipera i zgromadzonych pt.: Nowe usta stanowi kanon programowy awangardowej literaturze polskiej lat 30.
Zestaw Tędy otwierają podstawowe dla mechanizmu estetycznego Peipera artykuły: Pkt. wyjścia; Miasto, masa, maszyna i Metafora teraźniejszości. Peiper opisując przemiany historyczno socjalne, jakie dokonywały się u progu XX w., a których konsekwencją była wojna, interpretuje je jako konsekwentny ciąg ewolucji cywilizacji. W wojnie, dostrzegając jej brutalność i niwelatorstwo, widzi (podobnie jak włoscy futuryści) katalizator przemian cywilizacyjnych: "Niszczyła? Niszczyła. Lecz każde jej niszczenie poprzedzone było gigantycznym aktem twórczym". Tak przemieniony świat, świat nowoczesnych wytworów techniki wymaga radykalnego duchowego przewartościowania. Peiperowska apoteoza świata techniki wynika również z innego niż tradycyjny, szerszego ustalenia definicje kultura. Jej przeciwstawienie naturze będzie przeciwstawieniem racjonalnego ładu - żywiołowi, warstwy inteligenckiej - ludowi, sztuki - folklorowi, racjonalności - instynktowi, świadomości - podświadomości, miasta - wsi, ewolucji porządku społecznego - rewolucji.
Miasto, masa, maszyna - coraz wyraźniej określają życie współczesnego społeczeństwa. Miasto jako zurbanizowana, zaprojektowana pod kątem potrzeb, przestrzeń komunikacji międzyludzkiej. Nowoczesne kryteria estetyczne odejdą od deprecjonującego obrazu miasta w sztuce - nowoczesna sztuka odkryje w mieście ideał "nowego piękna" i będzie egzystować z nim we wzajemnym sprzężeniu. Inne przedmioty tej triady mówią o przemianie charakteru więzi międzyludzkich - w industrialnym społeczeństwie jednostki włączone są w stosunki pośrednie. Warunki ustrojowe i gospodarcze zmieniają relację człowiek - narzędzie: "Maszyna raziła człowieka [...] przestała go razić, kiedy kompletnie przekształciła życie ludzkie".
Tak więc w estetycznym programie Peipera prymarna jest stosunek sztuka - społeczeństwo, nie mniej jednak w stosunku tej sztuka i twórca obarczeni są "misją" kształtowania nowoczesnego człowieka (jednakże stosunek sztuka - człowiek nie jest tylko jednokierunkowa).
"Budowanie dzieła sztuki to jest sprowadzanie chaosu do porządku, zmuszanie dowolności do ładu" - z tak postawionego przed twórcą zadania wynika postulat "sztuki intelektualnej", oddalonej tym samym w swoim kształcie formalnym od ideałów realizmu czy naturalizmu (jednakże inne akcenty programu Peipera nie kolidują na przykład z ideałami pozytywizmu), a również od romantyzmu i modernizmu. "Intelektualizm" sztuki, to takie kształtowanie dzieła, które nadaje mu charakter organiczny (wszystkie jego przedmioty są strukturalnie sfunkcjonalizowane) i dba o "ekonomiczne" korzystanie z artystycznego budulca (eliminuje w dziele przedmioty zbędne - "watę słowną").
Koncepcje estetyczne Peipera miały charakter ogólny, lecz nie wszystkie z nich dotyczyły poszczególnych dziedzin sztuki. Oczywiście szczególną uwagą objęte zostały kwestie sztuki słowa.
W koncepcjach Peipera pisarz jest twórcą pracującym w słowie - "słowiarzem". Język jest gdyż budulcem literaturze, zasady jej tworzenia muszą być mu poddane. Rola zdania, składni, konstrukcji będzie radykalnie odróżniała koncepcję Peipera od futurystycznego anarchizmu: "literatura to tworzenie pięknych zdań. [...] Dobra literatura zawsze była - tym. [...] Nie wyraz, ale zdanie powinno być startowym zamierzeniem tworzenia poetyckiego". Zdanie to "związek pojęć. [...] kunsztowne zestawianie i wiązanie widzeń". I zaznaczyć tu należy odniesienie do pozasłownej rzeczywistości. Literatura zdaniem Peipera kreuje suwerenną rzeczywistość, jest mową "szyfrującą" relację podmiot - świat. Konsekwencją tej stosunku, (a w innym wymiarze środkiem artystycznym najściślej wynikłym z charakteru "teraźniejszości"), jest metafora, definiowana poprzez Peipera jako "samowolne spokrewnienie pojęć; [...] którym w świecie realnym nic nie odpowiada. [...] metafora przekształca rzeczywistość doznań i przetwarza ją w nową rzeczywistość, rzeczywistość czysto poetycką".
Idąc tym torem, autor Nowych ust rozróżnił język prozy i język literaturze: "proza nazywa, literatura pseudonimuje. Literatura podnosi rzeczywistość w odrębny świat zdania, stwarzając słowne ekwiwalenty rzeczy". Uściślając, dopowiedzieć należy, Iż to sfera uczuć będzie oddawana przez ekwiwalenty, z kolei świat rzeczy przez pseudonimy.
Obie książki bardzo obszernie traktują o szczegółowych postulatach i propozycjach z dziedziny literaturze. W pismach Peipera omówionych zostało sporo dziedzin sztuki i nowoczesna metoda i wynikłe dopiero z jej XX wiecznych osiągnięć nowe dziedziny sztuki: kino i radio.
(Zdzisław Marcinów)
Zobacz także: AWANGARDA KRAKOWSKA, AWANGARDA TZW DRUGA, FUTURYZM, KWADRYGA
Zestaw Tędy otwierają podstawowe dla mechanizmu estetycznego Peipera artykuły: Pkt. wyjścia; Miasto, masa, maszyna i Metafora teraźniejszości. Peiper opisując przemiany historyczno socjalne, jakie dokonywały się u progu XX w., a których konsekwencją była wojna, interpretuje je jako konsekwentny ciąg ewolucji cywilizacji. W wojnie, dostrzegając jej brutalność i niwelatorstwo, widzi (podobnie jak włoscy futuryści) katalizator przemian cywilizacyjnych: "Niszczyła? Niszczyła. Lecz każde jej niszczenie poprzedzone było gigantycznym aktem twórczym". Tak przemieniony świat, świat nowoczesnych wytworów techniki wymaga radykalnego duchowego przewartościowania. Peiperowska apoteoza świata techniki wynika również z innego niż tradycyjny, szerszego ustalenia definicje kultura. Jej przeciwstawienie naturze będzie przeciwstawieniem racjonalnego ładu - żywiołowi, warstwy inteligenckiej - ludowi, sztuki - folklorowi, racjonalności - instynktowi, świadomości - podświadomości, miasta - wsi, ewolucji porządku społecznego - rewolucji.
Miasto, masa, maszyna - coraz wyraźniej określają życie współczesnego społeczeństwa. Miasto jako zurbanizowana, zaprojektowana pod kątem potrzeb, przestrzeń komunikacji międzyludzkiej. Nowoczesne kryteria estetyczne odejdą od deprecjonującego obrazu miasta w sztuce - nowoczesna sztuka odkryje w mieście ideał "nowego piękna" i będzie egzystować z nim we wzajemnym sprzężeniu. Inne przedmioty tej triady mówią o przemianie charakteru więzi międzyludzkich - w industrialnym społeczeństwie jednostki włączone są w stosunki pośrednie. Warunki ustrojowe i gospodarcze zmieniają relację człowiek - narzędzie: "Maszyna raziła człowieka [...] przestała go razić, kiedy kompletnie przekształciła życie ludzkie".
Tak więc w estetycznym programie Peipera prymarna jest stosunek sztuka - społeczeństwo, nie mniej jednak w stosunku tej sztuka i twórca obarczeni są "misją" kształtowania nowoczesnego człowieka (jednakże stosunek sztuka - człowiek nie jest tylko jednokierunkowa).
"Budowanie dzieła sztuki to jest sprowadzanie chaosu do porządku, zmuszanie dowolności do ładu" - z tak postawionego przed twórcą zadania wynika postulat "sztuki intelektualnej", oddalonej tym samym w swoim kształcie formalnym od ideałów realizmu czy naturalizmu (jednakże inne akcenty programu Peipera nie kolidują na przykład z ideałami pozytywizmu), a również od romantyzmu i modernizmu. "Intelektualizm" sztuki, to takie kształtowanie dzieła, które nadaje mu charakter organiczny (wszystkie jego przedmioty są strukturalnie sfunkcjonalizowane) i dba o "ekonomiczne" korzystanie z artystycznego budulca (eliminuje w dziele przedmioty zbędne - "watę słowną").
Koncepcje estetyczne Peipera miały charakter ogólny, lecz nie wszystkie z nich dotyczyły poszczególnych dziedzin sztuki. Oczywiście szczególną uwagą objęte zostały kwestie sztuki słowa.
W koncepcjach Peipera pisarz jest twórcą pracującym w słowie - "słowiarzem". Język jest gdyż budulcem literaturze, zasady jej tworzenia muszą być mu poddane. Rola zdania, składni, konstrukcji będzie radykalnie odróżniała koncepcję Peipera od futurystycznego anarchizmu: "literatura to tworzenie pięknych zdań. [...] Dobra literatura zawsze była - tym. [...] Nie wyraz, ale zdanie powinno być startowym zamierzeniem tworzenia poetyckiego". Zdanie to "związek pojęć. [...] kunsztowne zestawianie i wiązanie widzeń". I zaznaczyć tu należy odniesienie do pozasłownej rzeczywistości. Literatura zdaniem Peipera kreuje suwerenną rzeczywistość, jest mową "szyfrującą" relację podmiot - świat. Konsekwencją tej stosunku, (a w innym wymiarze środkiem artystycznym najściślej wynikłym z charakteru "teraźniejszości"), jest metafora, definiowana poprzez Peipera jako "samowolne spokrewnienie pojęć; [...] którym w świecie realnym nic nie odpowiada. [...] metafora przekształca rzeczywistość doznań i przetwarza ją w nową rzeczywistość, rzeczywistość czysto poetycką".
Idąc tym torem, autor Nowych ust rozróżnił język prozy i język literaturze: "proza nazywa, literatura pseudonimuje. Literatura podnosi rzeczywistość w odrębny świat zdania, stwarzając słowne ekwiwalenty rzeczy". Uściślając, dopowiedzieć należy, Iż to sfera uczuć będzie oddawana przez ekwiwalenty, z kolei świat rzeczy przez pseudonimy.
Obie książki bardzo obszernie traktują o szczegółowych postulatach i propozycjach z dziedziny literaturze. W pismach Peipera omówionych zostało sporo dziedzin sztuki i nowoczesna metoda i wynikłe dopiero z jej XX wiecznych osiągnięć nowe dziedziny sztuki: kino i radio.
(Zdzisław Marcinów)
Zobacz także: AWANGARDA KRAKOWSKA, AWANGARDA TZW DRUGA, FUTURYZM, KWADRYGA
- Co znaczy TRYLOGIA:
- Porównanie Henryka Sienkiewicza, podejmującym tematykę historyczną była (stylizowana na relację pamiętnikarską) Niewola tatarska z roku 1880. Od czasów debiutu (Na marne 1869) zaistniał Sienkiewicz w tędy / nowe usta peipera co znaczy.
- Krzyżówka TRAGEDIA:
- Dlaczego klasycyzmu i w rozważaniach poświęconych koncepcji teatru tragedię plasowano bardzo wysoko (nawet wyżej niż epopeję). Oświeceniowa teoria owego gatunku nawiązywała do tradycji antyku (raczej Poetyki tędy / nowe usta peipera krzyżówka.
- Co to jest TWÓRCZOŚĆ ADOLFA DYGASIŃSKIEGO:
- Jak lepiej polskich naturalistów zalicza się majątek literacki Adolfa Dygasińskiego (1839-1902), którą Henryk Markiewicz ustala jako spontaniczną, literacka niemal samorodną, czerpiącą ze źródeł wspomnieniowych tędy / nowe usta peipera co to jest.
- Słownik TOWIANIZM:
- Kiedy filozoficznych i religijnych, rozwijanych na gruncie koncepcji mistycznych i idei polskiego mesjanizmu narodowego, głoszonych poprzez Andrzeja Towiańskiego, założyciela utworzonego w 1842 r. Koła tędy / nowe usta peipera słownik.
- Czym jest TRADYCJA LITERACKA:
- Od czego zależy to w przekonaniu słów Eliota przeszłość istniejąca nie tylko w przeszłości, ale i w teraźniejszości . To swoiste istnienie przeszłości w teraźniejszości, uznawane za tradycję literacką wynika z tędy / nowe usta peipera czym jest.
Czym jest tędy / nowe usta peipera znaczenie w Motywy literatura T .
