Co znaczy SZKOLNICTWO I NAUKA:
Narodziny i postęp szkolnictwa w Polsce średniowiecznej wiązały się w pierwszej kolejności z ewangelizacyjną i kulturotwórczą działalnością Kościoła. Pierwsze szkoły katedralne i kolegiackie poświęcone dla kształcenia duchownych powstały nareszcie XII w. Zamknięte, ściśle elitarne szkoły tworzono także przy klasztorach działających na terenie Polski zakonów (na przykład benedyktynów) i przy kancelariach i skryptoriach pałacowych (na przykład na dworze księcia Władysława Hermana funkcjonowała szkoła kierowana poprzez biskupa Ottona z Bambergu).
Postęp organizacji kościelnej w XII i XIII w. powodował przyrost zapotrzebowania na wykształconych duchownych rodzimego pochodzenia. Najpierw XIII w. funkcjonowało już blisko 30 szkół katedralnych i kolegiackich (między innymi w Gnieźnie, Krakowie, Poznaniu, Płocku, Wrocławiu). W tymże stuleciu zaczynają powstawać tak zwany szkoły parafialne, usytuowane przy kościołach parafialnych w miastach i na wsiach. Kształciły one na poziomie elementarnym młodzież (wyłącznie męską) pochodzenia mieszczańskiego, szlacheckiego i chłopskiego. Oprócz religii nauczano w nich pisania i czytania w języku łacińskim, podstaw rachowania i obliczania tak zwany ruchomych świąt kościelnych, czyli zdolności praktycznych, niezbędnych w dobie rozwoju gospodarki towarowej, handlu i rzemiosła. To właśnie szkoły parafialne, których sieć rozwijała się najszybciej, decydowały o postępie w alfabetyzacji społeczeństwa i jego wykształcenia na poziomie fundamentalnym.
Poziom nauczania w poszczególnych typach szkół był rzecz jasna mocno zróżnicowany. Najwyższy reprezentowały szkoły katedralne w Gnieźnie i Wrocławiu, gdzie realizowano pełny program "siedmiu sztuk wyzwolonych" (septem artes liberales); na poziomie niższym, tak zwany trivium ("trójdroże"), nauczano gramatyki, retoryki i dialektyki, z kolei na poziomie wyższym, tak zwany quadrivium ("czwórdroże") - arytmetyki, geometrii, muzyki i astronomii. W innych szkołach katedralnych i kolegiackich program ograniczał się do stopnia podstawowego (trivium), uzupełnianego o wybrane przedmioty z poziomu wyższego: naukę śpiewu kościelnego, astronomii (kalendarza) i rachunków. W szkołach parafialnych z kolei realizowano tak zwany program elementarny, uwzględniający wybrane, w najwyższym stopniu praktyczne przedmioty trivium: czytanie i pisanie po łacinie, rachowanie, śpiew kościelny, znajomość katechizmu, posługiwanie się kalendarzem.
Nieliczni tylko absolwenci szkół krajowych mogli sobie pozwolić na kosztowne wyjazdy zagraniczne i kontynuowanie edukacji na poziomie uniwersyteckim. Od XII w. podróżowano w tym celu do Bolonii i Paryża, a w stuleciu XIV także do Pragi.
Na przełomie XIII i XIV w. pojawiają się pierwsze świadectwa rozwoju zainteresowań naukowych na terenie Polski. Europejską sławę zdobył znakomity przyrodnik i filozof Ślązak Witelon (zm. około 1314), autor dzieła O optyce (Peri optikes), stanowiącego kompendium wiedzy starożytnej i średniowiecznej na temat natury światła i jego postrzegania. Ówczesny stan nauk medycznych obrazuje natomiast traktat Antiprocas (Anty Hippokrates) Mikołaja z Polski, dominikanina pochodzenia niemieckiego, nadwornego lekarza księcia Leszka Czarnego, wymierzony w racjonalną, opartą na autorytecie Hipokratesa i Galena, wiedzę medyczną i zalecający nowe, oparte na doświadczeniu sposoby leczenia.
Zapotrzebowanie dynamicznie rozwijającego się państwa epoki Kazimierza Wielkiego na rodzimych prawników i dyplomatów, jak także przykład uniwersytetu praskiego, skłoniły króla do powołania w roku 1364 w Krakowie Studium Generale z trzema wydziałami: prawa, medycyny i sztuk wyzwolonych. Po Zgonu fundatora działalność uniwersytetu jednak zamarła. Późniejszy świetny rozrost krakowskiej wszechnicy wiąże się z osobami królowej Jadwigi i króla Władysława Jagiełły, dzięki którym w roku 1400 dokonano jej restytucji i reorganizacji. Powołano wówczas do istnienia wydział teologiczny, wzorowany na paryskiej Sorbonie, uprawiający początkowo tradycyjną, opartą na autorytecie Arystotelesa i św. Tomasza scholastykę, potem otwarty także na wpływy nowszych kierunków filozoficznych i teologicznych (tak zwany via moderna), raczej augustynizmu i nominalizmu. W drugiej połowie XV w. uniwersytet krakowski zdobył rangę międzynarodowego ośrodka studiów astronomicznych i matematycznych (wykładali tu wówczas między innymi Marcin Władca z Żurawicy i Wojciech z Brudzewa, nauczyciel Mikołaja Kopernika). Przedmioty nauki literackiej pojawiały się na wydziale sztuk wyzwolonych w ramach zajęć z gramatyki, retoryki i poetyki, opierających na czytaniu i objaśnianiu autorów starożytnych (między innymi Cycerona i Kwintyliana) i ćwiczeniu się w sztuce wygłaszania mów, pisania listów i dokumentów.
Zanim mury uniwersytetu krakowskiego zaczęli opuszczać tak wybitni jego wychowankowie, jak Mikołaj Kopernik, dzieła naukowe i publicystyczne wychodziły spod piór mistrzów kształconych jeszcze poza granicami Polski. Wspomnieć wypada choćby o Mateuszu z Krakowa (zm. 1410), absolwencie i wykładowcy uniwersytetu w Pradze, a potem współorganizatorze odnowionej Akademii Krakowskiej. Prócz licznych pism z zakresu teologii na specjalną uwagę zasługuje jego traktat De praxi curiae Romanae (O praktykach kurii rzymskiej), gdzie poddał ostrej krytyce upadek moralny papiestwa i zawarł hasła koncyliarystyczne, głoszące wyższość autorytetu soboru powszechnego nad władzą papieża. Gruntowne wykształcenie prawnicze na uniwersytecie w Bolonii zdobył Jan Ostroróg (zm. 1501), znakomity polityk i dyplomata, autor traktatu Monumentum pro Reipublicae ordinatione congestum (Memoriał w kwestii uporządkowania Rzeczypospolitej). Zawarł w nim szeroki program reformy państwa, postulując na przykład mianowanie biskupów poprzez króla, uniezależnienie władzy świeckiej od papieża, naprawę moralną duchowieństwa, reformę skarbu, wojska i sądownictwa.
Znakomitymi mówcami i autorami traktatów politycznych byli pierwsi rektorzy odnowionej akademii krakowskiej. Międzynarodowe uznanie zyskały pisma Pawła Włodkowica (zm. po 1434), w szczególności jego traktat De potestate papae et imperatoris respectu infidelium (O władzy papieża i cesarza wobec niewiernych), gdzie został sformułowany i uzasadniony zakaz nawracania pogan siłą. Zaprezentowana poprzez Włodkowica na soborze w Konstancji w kontekście konfliktu polsko krzyżackiego doktryna wojen sprawiedliwych (przedtem zarysowana w kazaniu De bellis iustis pierwszego rektora odnowionego uniwersytetu, Stanisława ze Skarbimierza) i postulat zarządzania się tolerancją religijną w relacjach pomiędzy narodami należą do najpiękniejszych kart dziejów europejskiej kultury politycznej.
Znanym w Europie teologiem, kaznodzieją i rzecznikiem reformy Kościoła w duchu koncyliaryzmu był Jakub z Paradyża (zm. 1464), wychowanek i lekarz uniwersytetu krakowskiego, cysters w podkrakowskiej Mogile, potem zaś kartuz, który znaczącą część życia spędził w pustelni pod Erfurtem (jako Jakub z Jüterbock). W swych poglądach nawiązywał do mistyki św. Bernarda i nurtu devotio moderna ("nowej pobożności").
Do znakomitych mówców uniwersyteckich należał także Jan z Ludziska (zm. przed 1460), medyk, miłośnik sztuki oratorskiej i filozofii. Sam pochodzenia chłopskiego, w mowie powitalnej wygłoszonej z okoliczności koronacji Kazimierza Jagiellończyka w roku 1447 zawarł postulat zniesienia niewoli chłopów jako ludzi z natury wolnych.
W dziejach uniwersytetu krakowskiego właśnie w. XV był okresem największego rozkwitu - jak się oblicza, w przeciągu tego stulecia kształciło się w Krakowie około 18 tys. studentów. Nowe prądy humanistyczne nie znalazły w środowisku uniwersyteckim większego zrozumienia; zwycięstwo tradycyjnej scholastyki przyczyniło się w wieku XVI do stopniowego upadku edukacji i znaczenia krakowskiej wszechnicy
Postęp organizacji kościelnej w XII i XIII w. powodował przyrost zapotrzebowania na wykształconych duchownych rodzimego pochodzenia. Najpierw XIII w. funkcjonowało już blisko 30 szkół katedralnych i kolegiackich (między innymi w Gnieźnie, Krakowie, Poznaniu, Płocku, Wrocławiu). W tymże stuleciu zaczynają powstawać tak zwany szkoły parafialne, usytuowane przy kościołach parafialnych w miastach i na wsiach. Kształciły one na poziomie elementarnym młodzież (wyłącznie męską) pochodzenia mieszczańskiego, szlacheckiego i chłopskiego. Oprócz religii nauczano w nich pisania i czytania w języku łacińskim, podstaw rachowania i obliczania tak zwany ruchomych świąt kościelnych, czyli zdolności praktycznych, niezbędnych w dobie rozwoju gospodarki towarowej, handlu i rzemiosła. To właśnie szkoły parafialne, których sieć rozwijała się najszybciej, decydowały o postępie w alfabetyzacji społeczeństwa i jego wykształcenia na poziomie fundamentalnym.
Poziom nauczania w poszczególnych typach szkół był rzecz jasna mocno zróżnicowany. Najwyższy reprezentowały szkoły katedralne w Gnieźnie i Wrocławiu, gdzie realizowano pełny program "siedmiu sztuk wyzwolonych" (septem artes liberales); na poziomie niższym, tak zwany trivium ("trójdroże"), nauczano gramatyki, retoryki i dialektyki, z kolei na poziomie wyższym, tak zwany quadrivium ("czwórdroże") - arytmetyki, geometrii, muzyki i astronomii. W innych szkołach katedralnych i kolegiackich program ograniczał się do stopnia podstawowego (trivium), uzupełnianego o wybrane przedmioty z poziomu wyższego: naukę śpiewu kościelnego, astronomii (kalendarza) i rachunków. W szkołach parafialnych z kolei realizowano tak zwany program elementarny, uwzględniający wybrane, w najwyższym stopniu praktyczne przedmioty trivium: czytanie i pisanie po łacinie, rachowanie, śpiew kościelny, znajomość katechizmu, posługiwanie się kalendarzem.
Nieliczni tylko absolwenci szkół krajowych mogli sobie pozwolić na kosztowne wyjazdy zagraniczne i kontynuowanie edukacji na poziomie uniwersyteckim. Od XII w. podróżowano w tym celu do Bolonii i Paryża, a w stuleciu XIV także do Pragi.
Na przełomie XIII i XIV w. pojawiają się pierwsze świadectwa rozwoju zainteresowań naukowych na terenie Polski. Europejską sławę zdobył znakomity przyrodnik i filozof Ślązak Witelon (zm. około 1314), autor dzieła O optyce (Peri optikes), stanowiącego kompendium wiedzy starożytnej i średniowiecznej na temat natury światła i jego postrzegania. Ówczesny stan nauk medycznych obrazuje natomiast traktat Antiprocas (Anty Hippokrates) Mikołaja z Polski, dominikanina pochodzenia niemieckiego, nadwornego lekarza księcia Leszka Czarnego, wymierzony w racjonalną, opartą na autorytecie Hipokratesa i Galena, wiedzę medyczną i zalecający nowe, oparte na doświadczeniu sposoby leczenia.
Zapotrzebowanie dynamicznie rozwijającego się państwa epoki Kazimierza Wielkiego na rodzimych prawników i dyplomatów, jak także przykład uniwersytetu praskiego, skłoniły króla do powołania w roku 1364 w Krakowie Studium Generale z trzema wydziałami: prawa, medycyny i sztuk wyzwolonych. Po Zgonu fundatora działalność uniwersytetu jednak zamarła. Późniejszy świetny rozrost krakowskiej wszechnicy wiąże się z osobami królowej Jadwigi i króla Władysława Jagiełły, dzięki którym w roku 1400 dokonano jej restytucji i reorganizacji. Powołano wówczas do istnienia wydział teologiczny, wzorowany na paryskiej Sorbonie, uprawiający początkowo tradycyjną, opartą na autorytecie Arystotelesa i św. Tomasza scholastykę, potem otwarty także na wpływy nowszych kierunków filozoficznych i teologicznych (tak zwany via moderna), raczej augustynizmu i nominalizmu. W drugiej połowie XV w. uniwersytet krakowski zdobył rangę międzynarodowego ośrodka studiów astronomicznych i matematycznych (wykładali tu wówczas między innymi Marcin Władca z Żurawicy i Wojciech z Brudzewa, nauczyciel Mikołaja Kopernika). Przedmioty nauki literackiej pojawiały się na wydziale sztuk wyzwolonych w ramach zajęć z gramatyki, retoryki i poetyki, opierających na czytaniu i objaśnianiu autorów starożytnych (między innymi Cycerona i Kwintyliana) i ćwiczeniu się w sztuce wygłaszania mów, pisania listów i dokumentów.
Zanim mury uniwersytetu krakowskiego zaczęli opuszczać tak wybitni jego wychowankowie, jak Mikołaj Kopernik, dzieła naukowe i publicystyczne wychodziły spod piór mistrzów kształconych jeszcze poza granicami Polski. Wspomnieć wypada choćby o Mateuszu z Krakowa (zm. 1410), absolwencie i wykładowcy uniwersytetu w Pradze, a potem współorganizatorze odnowionej Akademii Krakowskiej. Prócz licznych pism z zakresu teologii na specjalną uwagę zasługuje jego traktat De praxi curiae Romanae (O praktykach kurii rzymskiej), gdzie poddał ostrej krytyce upadek moralny papiestwa i zawarł hasła koncyliarystyczne, głoszące wyższość autorytetu soboru powszechnego nad władzą papieża. Gruntowne wykształcenie prawnicze na uniwersytecie w Bolonii zdobył Jan Ostroróg (zm. 1501), znakomity polityk i dyplomata, autor traktatu Monumentum pro Reipublicae ordinatione congestum (Memoriał w kwestii uporządkowania Rzeczypospolitej). Zawarł w nim szeroki program reformy państwa, postulując na przykład mianowanie biskupów poprzez króla, uniezależnienie władzy świeckiej od papieża, naprawę moralną duchowieństwa, reformę skarbu, wojska i sądownictwa.
Znakomitymi mówcami i autorami traktatów politycznych byli pierwsi rektorzy odnowionej akademii krakowskiej. Międzynarodowe uznanie zyskały pisma Pawła Włodkowica (zm. po 1434), w szczególności jego traktat De potestate papae et imperatoris respectu infidelium (O władzy papieża i cesarza wobec niewiernych), gdzie został sformułowany i uzasadniony zakaz nawracania pogan siłą. Zaprezentowana poprzez Włodkowica na soborze w Konstancji w kontekście konfliktu polsko krzyżackiego doktryna wojen sprawiedliwych (przedtem zarysowana w kazaniu De bellis iustis pierwszego rektora odnowionego uniwersytetu, Stanisława ze Skarbimierza) i postulat zarządzania się tolerancją religijną w relacjach pomiędzy narodami należą do najpiękniejszych kart dziejów europejskiej kultury politycznej.
Znanym w Europie teologiem, kaznodzieją i rzecznikiem reformy Kościoła w duchu koncyliaryzmu był Jakub z Paradyża (zm. 1464), wychowanek i lekarz uniwersytetu krakowskiego, cysters w podkrakowskiej Mogile, potem zaś kartuz, który znaczącą część życia spędził w pustelni pod Erfurtem (jako Jakub z Jüterbock). W swych poglądach nawiązywał do mistyki św. Bernarda i nurtu devotio moderna ("nowej pobożności").
Do znakomitych mówców uniwersyteckich należał także Jan z Ludziska (zm. przed 1460), medyk, miłośnik sztuki oratorskiej i filozofii. Sam pochodzenia chłopskiego, w mowie powitalnej wygłoszonej z okoliczności koronacji Kazimierza Jagiellończyka w roku 1447 zawarł postulat zniesienia niewoli chłopów jako ludzi z natury wolnych.
W dziejach uniwersytetu krakowskiego właśnie w. XV był okresem największego rozkwitu - jak się oblicza, w przeciągu tego stulecia kształciło się w Krakowie około 18 tys. studentów. Nowe prądy humanistyczne nie znalazły w środowisku uniwersyteckim większego zrozumienia; zwycięstwo tradycyjnej scholastyki przyczyniło się w wieku XVI do stopniowego upadku edukacji i znaczenia krakowskiej wszechnicy
- Co znaczy ŚPIEW Z POŻOGI BACZYŃSKIEGO:
- Porównanie tytuł ostatniego tomu poetyckiego Krzysztofa Kamila Baczyńskiego (wydanego w 1944 r. w Warszawie pod pseudonimem Piotr Smugosz). Tomik ten w przeciwieństwie od dwu wcześniejszych (Wiersze wybrane szkolnictwo i nauka co znaczy.
- Krzyżówka SZEKSPIRYZM:
- Dlaczego eponimiczne, utworzone od nazwiska wielkiego dramaturga i poety angielskiego - Williama Szekspira(1564-1616), dla ustalenia niezwykłej fascynacji jego majątkiem, zwłaszcza w dziedzinie dramatu, jaką szkolnictwo i nauka krzyżówka.
- Co to jest SZKOŁA RYCERSKA:
- Jak lepiej Korpusu Kadetów, zwana Szkołą Rycerską, powstała w 1765 r. w Warszawie z inicjatywy Stanisława Augusta. Jej komendantem władca mianował Adama Kazimierza Czartoryskiego. Książę żywo interesował się szkolnictwo i nauka co to jest.
- Słownik SZTUKI PLASTYCZNE I ARCHITEKTURA:
- Kiedy przyjrzeć się architekturze i innym sztukom XX w. bez uzmysłowienia sobie cezury, jaka nastąpiła w rozwoju tradycji kulturalnych wspólnie z nadejściem wieku technicznego. Doprowadził on do szkolnictwo i nauka słownik.
- Czym jest STASZIC STANISŁAW (1755-1826):
- Od czego zależy dziennikarzem, pedagogiem i uczonym pochodzenia mieszczańskiego. Ukończył poznańskie seminarium, a w dalszym ciągu studiował edukacji przyrodnicze w College de France. Przed wyjazdem (1779 szkolnictwo i nauka czym jest.
Czym jest szkolnictwo i nauka znaczenie w Motywy literatura S .
