Co znaczy ŚNIGROBEK LEŚMIANA:
Jednym z czynników decyzyjnych o wyjątkowości dzieła Bolesława Leśmiana jest specyfika i oryginalność wykreowanego przezeń świata poetyckiego. Pośród mieszkańców tego świata znajdują się postacie nam "bliskie", takie jak kochankowie z malinowego chruśniaka, czy Urszulka Kochanowska, przeżywająca dramat pośmiertnego rozstania z rodzicami i światem. Lecz jest także grono postaci nadzwyczajnych, zrodzonych w wyobraźni poety bądź także pochodzących z ludowych wierzeń i podań. Do grona tego należą pomiędzy innymi Dusiołek, Srebroń, Zmierzchun, a również tytułowy bohater wiersza Śnigrobek, zamieszczonego w Napoju cienistym (1936), ostatnim tomie literaturze Leśmiana wydanym za życia artysty.
Śnigrobek to postać fantastyczna, której imię ustala dwa wymiary egzystencji zarówno noszącego je bohatera, jak i całego świata przedstawionego - sen i Zgon. Trafność tego imienia można docenić dopiero w chwili uświadomienia sobie, że przypadek liryczna wiersza rozgrywa się w miejscach granicznych, a właściwie w przygranicznych obszarach - pomiędzy snem i śmiercią, lecz również pomiędzy jawą a snem i życiem a śmiercią. Imię i "fantastyczne geneza" Śnigrobka zdają się podpowiadać nierzeczywisty charakter przestrzeni, którą zamieszkuje. Celem jego podróży nie jest jednak świat realny, ale właśnie świat wyśniony. Płynność granicy dzielącej oba obszary jest podkreślona metodą, w jaki Śnigrobek ją przekroczył:
Wędrownie się zazłocił - z dali w dal - po dwakroć,
Aż się wsnuł do krainy półduchów i półciał.
[podkr. I.G. W.]
Sam Śnigrobek jest postacią "opalizującą". O tym, że jest przybyszem z innego świata świadczy posiadana przezeń zdolność, czy także właściwość, mienienia się i otaczania całą gamą kolorowych odcieni:
Śnigrobek, błękitnawo zapatrzony w paproć -
Wędrownie się zazłocił -
[ . . . . . . . . . . . . . ]
I rzekł na to Śnigrobek: "Niech nicość nam sprzyja!
Tak mi modro dziś z tobą!... [...]"
Wpośród złotawych przyćmień i błękitnych zadym -
Skonał wreszcie - posłuszny temu wniebowzięciu,
Które poprzez sen zawdzięczał - fioletom bladym.
[podkr. I.G. W.]
Barwa nie jest właściwością samej postaci Śnigrobka, ale "czynnością", którą wykonuje. Czującemu i działającemu kolorami Śnigrobkowi jest przeciwstawiona bezkształtna i bezbarwna mgła i "cienie wszystkich umarłych - ubożuchno szare -".
Wieloznaczność i wielowymiarowość ontologiczna świata przedstawionego jest efektem jednoczesnego wysyłania sygnałów oniryczności i, znacząco słabszych, sygnałów realności. Ukochana Śnigrobka to mgła nierozeznawka, która pojawia się, aby po chwili zniknąć ("Co się na wznak - uśmiecha, a na klęczkach - ginie"). Świadoma znikomości i cząstkowości własnego bytu ("Ust mych przyszłość - z bzu się nie wyzwoli"), prosi Śnigrobka o miłość ("Kochaj mnie w mej pośmiertnej za grobem niedoli"), jedyną rzecz, która może jej dać aczkolwiek na okres poczucie prawdziwego istnienia. W chwilach miłosnego szczęścia bohaterów wymiar realny, cielesny zdaje się "dochodzić do głosu", nie osiąga jednak pozycji dominującej:
Szołomiła mu usta, obłąkała ręce,
A on tulił cud chwiejny i czar jej nieścisły -
I patrzał w zakochane mglistości dziewczęce,
Gdzie w okolicy żądzy Zgonu - wrą pieszczot domysły.
Wbrew pierwotnym przypuszczeniom Śnigrobek okazuje się postacią realną, to on posiada ręce i usta, którym przeciwstawiony został "cud chwiejny" mgły, jej "czar nieścisły" i "mglistości dziewczęce". To on "tulił i patrzał", w trakcie gdy mgła tylko "szołomiła" i "obłąkała". Wreszcie to on "skonał" - w momencie śmierci potwierdziło się jego istnienie. Śnigrobek zaznaje miłości i Zgonu, czyli tego, co dla mgły było jedynie obiektem żądzy i domysłów.
Zdarzenie tasowania się wymiarów istnienia obejmuje cały wiersz. Wszak Śnigrobek spotyka mgłę w "krainie półduchów i półciał". Owa cząstka "pół " odnosi się nie tylko do postaci głównych bohaterów i ich miłosnych doznań. Płynność i niedookreślenie to konstytutywne cechy utworu, widoczne również w prezentacji czasu. Punktów orientacji czasowej jest w wierszu mało, tak jakby przypadek liryczna rozgrywała się poza czasem. Wiadomo jedynie, Iż Śnigrobek zaczął swą wędrówkę w porze "Kiedy las od ukąszeń zmór drzewnych pożółciał". Czas pojawia się w utworze ponownie, lecz już w innej postaci - jako upersonifikowany abstrakt ("Czas się włóczył po drzewach"). W podobny sposób została przedstawiona kategoria przestrzenna - wszechświat, który "Ożywiony pogrzebem - pomyślał", a później "śnił". W wierszu Leśmiana czas i przestrzeń nie są nadrzędnymi "wyznacznikami" świata przedstawionego, ale jego elementami. Śnigrobek i mgła nie spotykają się w danej chwili i miejscu - czas i przestrzeń funkcjonują w okolicy nich, na prawach bohaterów. Wszechświat nie jest wszech światem, ponieważ przecież istnieje gdzieś "ktoś" (a może Ktoś?), kto "go do mgławic i dróg mlecznych przykuł". Istnienie innego układu przestrzennego jest potwierdzone w pierwszej kolejności pragnieniem wszechświata, by "Zmienić cel nieistnienia i miejsce - niebytu". Skoro wszechświat został połączony z pojęciami nieistnienia i niebytu, to dokąd tak faktycznie zaprowadził nas Leśmian?
Jesteśmy w świecie jawy czy snu, przyglądamy się krainie zmarłych czy żywych, penetrujemy region bytu czy niebytu? Wątpliwość ontologiczna jest charakterystyczną właściwością Leśmianowskiej literaturze. Zgon rzadko jest w niej definitywnym końcem życia, przypomina raczej wędrówkę, stopniowe oddalanie się od świata, porzucanie, regularnie bardzo bolące, cielesnej powłoki. Trud, który podjęło dwunastu braci z Dziewczyny jest właśnie trudem Zgonu: "ponieważ nigdy dość się nie umiera...". W literaturze Leśmiana ostateczność Zgonu jest podważona przedstawieniami prób zmiany kierunku transformacji, tak jak w razie dziewczyny z wiersza Ballada bezludna, która domagając się ciała, pragnie złamać granicę pomiędzy bytem życiem a niebytem śmiercią, lecz udaje się jej jedynie "Raz warkoczem się zazłocić, raz piersiami się zabielić". Śnigrobek jest umiejscowiony w jednej z takich krain "półduchów i półciał", która leżąc poza bytem, znajduje się równocześnie w jego bezpośrednim sąsiedztwie. Mgła musi w niej pozostać, Śnigrobek zapewne ruszył w dalszą drogę.
(Iwona Gralewicz Wolny)
Zobacz także: BOLESŁAW LEŚMIAN
Śnigrobek to postać fantastyczna, której imię ustala dwa wymiary egzystencji zarówno noszącego je bohatera, jak i całego świata przedstawionego - sen i Zgon. Trafność tego imienia można docenić dopiero w chwili uświadomienia sobie, że przypadek liryczna wiersza rozgrywa się w miejscach granicznych, a właściwie w przygranicznych obszarach - pomiędzy snem i śmiercią, lecz również pomiędzy jawą a snem i życiem a śmiercią. Imię i "fantastyczne geneza" Śnigrobka zdają się podpowiadać nierzeczywisty charakter przestrzeni, którą zamieszkuje. Celem jego podróży nie jest jednak świat realny, ale właśnie świat wyśniony. Płynność granicy dzielącej oba obszary jest podkreślona metodą, w jaki Śnigrobek ją przekroczył:
Wędrownie się zazłocił - z dali w dal - po dwakroć,
Aż się wsnuł do krainy półduchów i półciał.
[podkr. I.G. W.]
Sam Śnigrobek jest postacią "opalizującą". O tym, że jest przybyszem z innego świata świadczy posiadana przezeń zdolność, czy także właściwość, mienienia się i otaczania całą gamą kolorowych odcieni:
Śnigrobek, błękitnawo zapatrzony w paproć -
Wędrownie się zazłocił -
[ . . . . . . . . . . . . . ]
I rzekł na to Śnigrobek: "Niech nicość nam sprzyja!
Tak mi modro dziś z tobą!... [...]"
Wpośród złotawych przyćmień i błękitnych zadym -
Skonał wreszcie - posłuszny temu wniebowzięciu,
Które poprzez sen zawdzięczał - fioletom bladym.
[podkr. I.G. W.]
Barwa nie jest właściwością samej postaci Śnigrobka, ale "czynnością", którą wykonuje. Czującemu i działającemu kolorami Śnigrobkowi jest przeciwstawiona bezkształtna i bezbarwna mgła i "cienie wszystkich umarłych - ubożuchno szare -".
Wieloznaczność i wielowymiarowość ontologiczna świata przedstawionego jest efektem jednoczesnego wysyłania sygnałów oniryczności i, znacząco słabszych, sygnałów realności. Ukochana Śnigrobka to mgła nierozeznawka, która pojawia się, aby po chwili zniknąć ("Co się na wznak - uśmiecha, a na klęczkach - ginie"). Świadoma znikomości i cząstkowości własnego bytu ("Ust mych przyszłość - z bzu się nie wyzwoli"), prosi Śnigrobka o miłość ("Kochaj mnie w mej pośmiertnej za grobem niedoli"), jedyną rzecz, która może jej dać aczkolwiek na okres poczucie prawdziwego istnienia. W chwilach miłosnego szczęścia bohaterów wymiar realny, cielesny zdaje się "dochodzić do głosu", nie osiąga jednak pozycji dominującej:
Szołomiła mu usta, obłąkała ręce,
A on tulił cud chwiejny i czar jej nieścisły -
I patrzał w zakochane mglistości dziewczęce,
Gdzie w okolicy żądzy Zgonu - wrą pieszczot domysły.
Wbrew pierwotnym przypuszczeniom Śnigrobek okazuje się postacią realną, to on posiada ręce i usta, którym przeciwstawiony został "cud chwiejny" mgły, jej "czar nieścisły" i "mglistości dziewczęce". To on "tulił i patrzał", w trakcie gdy mgła tylko "szołomiła" i "obłąkała". Wreszcie to on "skonał" - w momencie śmierci potwierdziło się jego istnienie. Śnigrobek zaznaje miłości i Zgonu, czyli tego, co dla mgły było jedynie obiektem żądzy i domysłów.
Zdarzenie tasowania się wymiarów istnienia obejmuje cały wiersz. Wszak Śnigrobek spotyka mgłę w "krainie półduchów i półciał". Owa cząstka "pół " odnosi się nie tylko do postaci głównych bohaterów i ich miłosnych doznań. Płynność i niedookreślenie to konstytutywne cechy utworu, widoczne również w prezentacji czasu. Punktów orientacji czasowej jest w wierszu mało, tak jakby przypadek liryczna rozgrywała się poza czasem. Wiadomo jedynie, Iż Śnigrobek zaczął swą wędrówkę w porze "Kiedy las od ukąszeń zmór drzewnych pożółciał". Czas pojawia się w utworze ponownie, lecz już w innej postaci - jako upersonifikowany abstrakt ("Czas się włóczył po drzewach"). W podobny sposób została przedstawiona kategoria przestrzenna - wszechświat, który "Ożywiony pogrzebem - pomyślał", a później "śnił". W wierszu Leśmiana czas i przestrzeń nie są nadrzędnymi "wyznacznikami" świata przedstawionego, ale jego elementami. Śnigrobek i mgła nie spotykają się w danej chwili i miejscu - czas i przestrzeń funkcjonują w okolicy nich, na prawach bohaterów. Wszechświat nie jest wszech światem, ponieważ przecież istnieje gdzieś "ktoś" (a może Ktoś?), kto "go do mgławic i dróg mlecznych przykuł". Istnienie innego układu przestrzennego jest potwierdzone w pierwszej kolejności pragnieniem wszechświata, by "Zmienić cel nieistnienia i miejsce - niebytu". Skoro wszechświat został połączony z pojęciami nieistnienia i niebytu, to dokąd tak faktycznie zaprowadził nas Leśmian?
Jesteśmy w świecie jawy czy snu, przyglądamy się krainie zmarłych czy żywych, penetrujemy region bytu czy niebytu? Wątpliwość ontologiczna jest charakterystyczną właściwością Leśmianowskiej literaturze. Zgon rzadko jest w niej definitywnym końcem życia, przypomina raczej wędrówkę, stopniowe oddalanie się od świata, porzucanie, regularnie bardzo bolące, cielesnej powłoki. Trud, który podjęło dwunastu braci z Dziewczyny jest właśnie trudem Zgonu: "ponieważ nigdy dość się nie umiera...". W literaturze Leśmiana ostateczność Zgonu jest podważona przedstawieniami prób zmiany kierunku transformacji, tak jak w razie dziewczyny z wiersza Ballada bezludna, która domagając się ciała, pragnie złamać granicę pomiędzy bytem życiem a niebytem śmiercią, lecz udaje się jej jedynie "Raz warkoczem się zazłocić, raz piersiami się zabielić". Śnigrobek jest umiejscowiony w jednej z takich krain "półduchów i półciał", która leżąc poza bytem, znajduje się równocześnie w jego bezpośrednim sąsiedztwie. Mgła musi w niej pozostać, Śnigrobek zapewne ruszył w dalszą drogę.
(Iwona Gralewicz Wolny)
Zobacz także: BOLESŁAW LEŚMIAN
- Co znaczy SZTAMBUCH:
- Porównanie przekazywali sobie godne uwagi wiadomości zapisane na białej tablicy (z łaciny albus - ´biały´), której znaczenie wyewoluowało dzisiaj w stronę ekskluzywnych przedsięwzięć edytorskich, bogato śnigrobek leśmiana co znaczy.
- Krzyżówka SALONY LITERACKIE:
- Dlaczego tytułujemy regularne spotkania (o określonej godzinie, w ustalonym dniu), odbywające się w prywatnych pomieszczeniach arystokratycznych (również mieszczańskich), gdzie udział biorą zarówno pisarze śnigrobek leśmiana krzyżówka.
- Co to jest SZTUKI PLASTYCZNE I ARCHITEKTURA:
- Jak lepiej Polsce od 1947 r. złożyły się prądy obowiązujące w Europie od początków stulecia i przeżycia i doświadczenia wojenne. Naturalne było, Iż artyści powszechnie powracali do twórczości przerwanej w 1939 śnigrobek leśmiana co to jest.
- Słownik SIELANKA:
- Kiedy gatunku w poezji polskiej sięgają okresu renesansu (J. Kochanowski, Sz. Szymonowic) i baroku (bracia Zimorowicowie, J. Gawiński), z kolei jego pełny rozrost nastąpił w literaturze oświeceniowej śnigrobek leśmiana słownik.
- Czym jest SKAMANDRYCI W KRAJU I NA EMIGRACJI:
- Od czego zależy r. stał się istotnym momentem dla podejmowania życiowych decyzji wszystkich pisarzy, którzy od 1939 r. przebywali za granicą. Z czołowej piątki Skamandra wojnę w państwie spędził tylko Jarosław śnigrobek leśmiana czym jest.
Czym jest śnigrobek leśmiana znaczenie w Motywy literatura S .
