Co znaczy SKAMANDRYCI W KRAJU I NA EMIGRACJI:
Koniec wojny w 1945 r. stał się istotnym momentem dla podejmowania życiowych decyzji wszystkich pisarzy, którzy od 1939 r. przebywali za granicą. Z czołowej piątki Skamandra wojnę w państwie spędził tylko Jarosław Iwaszkiewicz, pozostali rzucani byli poprzez los do Anglii, Francji i dalej za ocean - do Stanów Zjednoczonych. Z czwórki "ogromnych" do państwie powrócił tylko Julian Tuwim i Antoni Słonimski, na emigracji pozostał Jan Lechoń i Kazimierz Wierzyński. Przewarzająca część pisarzy związanych z ekipą wybrała los emigrancki. Byli to między innymi Stanisław Baliński, Józef Wittlin, Marian Hemar, autor Szopek politycznych, które pisał wspólnie z Tuwimem i Słonimskim, a również Mieczysław Grydzewski, redaktor "Skamandra" i "informacje Literackich".
Twórczość w latach 1947-1986 czołowych przedstawicieli przedwojennej ekipy Skamandra, gdy o grupowych wystąpieniach nie mogło być już mowy, gdy znajdowali się oni w różnych zakątkach świata, a łączyła ich już tylko przyjaźń, nie poddaje się już uogólnieniom, o jakie łatwiej było, gdy występowali grupowo. Indywidualności poetyckie, które wyraźne były już w momencie wystąpień grupowych, wyostrzyły się jeszcze wyraźniej.
Jarosław Iwaszkiewicz całą wojnę spędził w państwie. Na jego powojenną twórczość składają się utwory pomieszczone w kilku tomikach, z których Ody olimpijskie ukazały się 1948 r., a Muzyka wieczorem, na którą składają się utwory ostatnie, wydana została w 1980 r., już po Zgonu poety. Najdoskonalszy kształt artystyczny mają utwory pomieszczone w trzech ostatnich tomikach: Mapa pogody, Śpiewnik włoski i właśnie, Muzyka wieczorem. Twórczość ostatnich lat życia poety jest jakby zbieraniem wspomnień o ludziach, o zwierzętach, o rzeczach.
W Mapie pogody dostrzec się daje mechanizm personifikacji natury, która jawi się jako czarodziejka.
W okolicy refleksyjnego traktowania natury, pojawia się również postawa jakby nieco autoironiczna. W świecie przedstawionym człowiek nie jest zjawiskiem szczególnie wyodrębnionym, przeciwnie - funkcjonuje w nim na prawach nawet pewnej podległości, co najdoskonalej widać w ostatnim napisanym przed śmiercią utworze, zatytułowanym Urania, włączonym do tomiku Muzyka wieczorem. To tu słychać głos człowieka, którego wieczność możliwa jest dzięki mistycznemu związkowi człowieka i natury. Urania to - jak pisze A. Węgrzyniakowa "Iwaszkiewiczowe credo i requiem - jest psalmem i hymnem na cześć bóstwa, któremu ta twórczość zawsze była wierna. To alfa i omega tej liryki".
Jan Lechoń decyzję o pozostaniu na emigracji podjął ze świadomością, Iż państwie, który opuścił już nie ma.
Na emigracyjną, powojenną twórczość poetycką Lechonia złożona jest tomik wydany w 1954 r., zatytułowany Marmur i róża i kilkanaście utworów, ustalonych poprzez krytykę mianem ostatnich.
Marmur i róża w jakimś sensie stanowi kontynuację twórczości podjętej w latach wojny. Obserwujemy tu w pierwszej kolejności powrót do ogromnej narodowej, romantycznej tradycji zaklętej w sztuce poetyckiej i muzycznej. Już same tytuły utworów zdają się świadczyć o fascynacjach poetyckich: Mędrca szkiełko, Pan Twardowski, Zgon Mickiewicza, Romantyczność, "Sen srebrny Salomei". Pośród romantycznych przywołań sporo znaleźć można cytatów, których macierzystym kontekstem były utwory Mickiewicza, Słowackiego czy Norwida. Cytaty z romantycznych dzieł są jednym ze sposobów wskazywania tradycji, która poecie emigrantowi jest najbliższa. W romantycznej gdyż sztuce zaklęta jest ojczyzna, ta której nie ma już na mapie. Nie było jej i w czasach romantyzmu, lecz przetrwała w sztuce. Jej wizerunek staje się ponownie obiektem tęsknoty. Ten sam pisarz, który w Karmazynowym poemacie, u progu niepodłegłości, próbował gestem Herostratesa odrzucić obezwładniającą mitologię romantyczną, sięga do romantycznej sztuki jako jedynej, która daje poczucie bliskości z ojczyzną. Dodać przy tym należy - nie z ojczyzną istniejącą tysiące kilometrów od nowojorskiego mieszkania poety, ale z ojczyzną oddaloną o dziesiątki lat, tą zamkniętą choćby w "piosenkę Moniuszki" (Stara Warszawa).
Nawet wspomnienie "państwie lat dziecinnych" dzieje się poprzez pryzmat sztuki. I zawsze, gdy pojawia się w marzeniu poetyckim Warszawa, dookreślana jest nie jako miejsce w przestrzeni geograficznej, ale jako miejsce istniejące w okresie zamkniętym, zastygłym w pamięci i sztuce, raz na zawsze minionym. Poetyckie pragnienie nie jest zatem nigdy prośbą o powrót do ojczyzny w jej kształcie powojennym, ale zawsze jest przywoływaniem przeszłości, jak choćby w Piosence.
Poetycki dialog z tradycją romantyczną pełni funkcje swoiście terapeutyczne. Jest próbą wskazania na wartości uniwersalne i nieprzemijające, tkwiące w sztuce, która "zaklęła w sobie polskość", gdy była ona zagrożona. Groźba więc ponownego zniewolenia prowadzi Lechonia ku wartościom w tej sztuce na nowo odkrywanym.
Antoni Słonimski powrócił do państwie w roku 1951 i była to decyzja przemyślana, a niemały wpływ na nią miały przeżycia związana z dwutygodniowym pobytem w państwie wspólnie z poetami i twórcami angielskimi w roku 1945.
W latach 1951-1956 pisarz pisze mało. Entuzjazm pierwszych lat powojennej odbudowy, który udzielił się nie tylko jemu, dość błyskawicznie został rozszyfrowany jako rodzaj zasłony dla spraw politycznych i socjalnych. Ten pisarz o skamandryckim rodowodzie bardzo błyskawicznie odkrywa, Iż wyraz straciło swój pierwotny sedno, Iż nowomowa panoszy się tam, gdzie należy nazwać rzeczy po imieniu. Doskonałym wyrazem tej świadomości jest wiersz zatytułowany Lamus, gdzie brzmi wyraźnie wyartykułowana myśl o fałszowaniu rzeczywistości poprzez słowa.
Pisarz tym i różnymi innymi utworami, jak na przykład Sądem nad Don Kichotem, W obronie wiersza czy Literaturą wyraża przekonanie, Iż rola poety i literaturze bazuje na przekazywaniu i pielęgnowaniu wartości humanistycznych, których uniwersalność tkwi w żywych zawsze prawdach moralnych. I dlatego w powojennej twórczości Słonimskiego tak sporo bezkompromisowo wypowiadanych stwierdzeń.
W literaturze ostatnich lat życia poety do głosu dochodzą tony refleksji o przemijaniu i trwaniu człowieka i świata, o cyklicznym odnawianiu i trwaniu w kosmosie, jak w wierszu pt. Rozmowa z gwiazdą.
Julian Tuwim to pisarz, który dokonał wyboru precyzyjnie przeciwnego niż Jan Lechoń. Wrócił do państwie w czerwcu 1946 r. Powrót Tuwima, który miał być ucieczką przed samotnością, stał się w powszechnej recenzji "śmiercią" poety. Tuwim po roku 1946 nie wydał żadnego znaczącego tomiku poetyckiego. Autor ośmiu zbiorów wydanych w dwudziestoleciu międzywojennym, doskonały mag słowa, pisze utwory, które są wyrazem chęci akceptacji tej rzeczywistości, do której wrócił z wygnania. Powraca jakby żar witalistycznych wierszy z początku skamandryckich wystąpień, na przykład w tekście Okrzyk.
Opierając się na tego i podobnych utworów można próbować osądzać postawę poety, który znalazł się w nie swoim świecie i próbuje go zaakceptować.
Tuwim, który był zawsze bardzo wrażliwy na wszelakie manipulowanie słowem, konsekwencje tych manipulacji przedstawiał już w cyklu Z wierszy o kraju, pisze utwór, którego incipit brzmi: "Rozwiązują się nagle i lekko...". Słowa poety brzmią tu, jak zapowiedź tego, co odkryją na nowo po latach poeci lingwiści.
I dopiero w kontekście utworów podobnych temu, warto odczytać, pełne witalizmu i pochwały nowej rzeczywistości, wiersze powstające przedtem. Widać wówczas, jak pisarz odkrywa dramat pomyłki, jak odkrywa na nowo rolę literaturze, która ma demaskować fałsz.
Kazimierz Wierzyński opuszcza państwo we wrześniu 1939 r., aby nie wrócić tu nigdy. Na powojenną twórczość poety złożona jest eseistyka, twórczość prozatorska i oczywiście literatura. Ta ostatnia wyraźnie odmieniona w porównaniu z twórczością przedwojenną. Nie ma już śladu witalistycznych wystąpień autora Wiosny i wina, zniknęła zupełnie instrumentacja głoskowa z toku wiersza. Powojenna literatura Wierzyńskiego zbliżona jest tokiem wypowiedzi do spokojnej narracji, przypominającej czasami tok epicki.
To jest twórczość, gdzie zaklęta została nostalgia emigracyjnego losu, nostalgia widoczna we wspomnieniach najprostsztych zdarzeń i gestów z przeszłości, na przykład Suszone gruszki. Wędrówki w okresie, wspomnienia i projekcja ich w teraźniejszości to swoista zasada tworzenia emigracyjnych pisarzy, wyrazista również w literaturze Wierzyńskiego, na przykład Włókno.
Karzimierz Wierzyński wydał po wojnie sześć tomików poetyckich, które krytyka emigracyjna przyjmowała z sporą rezerwą, krajowa zaś nie zauważała. W roku 1975 ukazało się w państwie wydanie Literaturze Kazimierza Wierzyńskiego, obejmujące sporą część spuścizny poetyckiej autora Wiosny i wina. Z sześciu tomików w książce znalazły się wiersze z pięciu: Korzec maku, Siedem podków, Tkanka ziemi, Kufer na plecach, Sen mara. Zabrakło z kolei tomiku wydanego w 1968 r. pt. Czarny polonez. Był to gdyż tomik, który dawał świadectwo zniewolenia, fałszu i zła, będącego udziałem jego rodaków, a wobec którego on, oddalony od głównego nurtu życia w państwie, był bezsilny.
(Ewa Jaskółowa)
Twórczość w latach 1947-1986 czołowych przedstawicieli przedwojennej ekipy Skamandra, gdy o grupowych wystąpieniach nie mogło być już mowy, gdy znajdowali się oni w różnych zakątkach świata, a łączyła ich już tylko przyjaźń, nie poddaje się już uogólnieniom, o jakie łatwiej było, gdy występowali grupowo. Indywidualności poetyckie, które wyraźne były już w momencie wystąpień grupowych, wyostrzyły się jeszcze wyraźniej.
Jarosław Iwaszkiewicz całą wojnę spędził w państwie. Na jego powojenną twórczość składają się utwory pomieszczone w kilku tomikach, z których Ody olimpijskie ukazały się 1948 r., a Muzyka wieczorem, na którą składają się utwory ostatnie, wydana została w 1980 r., już po Zgonu poety. Najdoskonalszy kształt artystyczny mają utwory pomieszczone w trzech ostatnich tomikach: Mapa pogody, Śpiewnik włoski i właśnie, Muzyka wieczorem. Twórczość ostatnich lat życia poety jest jakby zbieraniem wspomnień o ludziach, o zwierzętach, o rzeczach.
W Mapie pogody dostrzec się daje mechanizm personifikacji natury, która jawi się jako czarodziejka.
W okolicy refleksyjnego traktowania natury, pojawia się również postawa jakby nieco autoironiczna. W świecie przedstawionym człowiek nie jest zjawiskiem szczególnie wyodrębnionym, przeciwnie - funkcjonuje w nim na prawach nawet pewnej podległości, co najdoskonalej widać w ostatnim napisanym przed śmiercią utworze, zatytułowanym Urania, włączonym do tomiku Muzyka wieczorem. To tu słychać głos człowieka, którego wieczność możliwa jest dzięki mistycznemu związkowi człowieka i natury. Urania to - jak pisze A. Węgrzyniakowa "Iwaszkiewiczowe credo i requiem - jest psalmem i hymnem na cześć bóstwa, któremu ta twórczość zawsze była wierna. To alfa i omega tej liryki".
Jan Lechoń decyzję o pozostaniu na emigracji podjął ze świadomością, Iż państwie, który opuścił już nie ma.
Na emigracyjną, powojenną twórczość poetycką Lechonia złożona jest tomik wydany w 1954 r., zatytułowany Marmur i róża i kilkanaście utworów, ustalonych poprzez krytykę mianem ostatnich.
Marmur i róża w jakimś sensie stanowi kontynuację twórczości podjętej w latach wojny. Obserwujemy tu w pierwszej kolejności powrót do ogromnej narodowej, romantycznej tradycji zaklętej w sztuce poetyckiej i muzycznej. Już same tytuły utworów zdają się świadczyć o fascynacjach poetyckich: Mędrca szkiełko, Pan Twardowski, Zgon Mickiewicza, Romantyczność, "Sen srebrny Salomei". Pośród romantycznych przywołań sporo znaleźć można cytatów, których macierzystym kontekstem były utwory Mickiewicza, Słowackiego czy Norwida. Cytaty z romantycznych dzieł są jednym ze sposobów wskazywania tradycji, która poecie emigrantowi jest najbliższa. W romantycznej gdyż sztuce zaklęta jest ojczyzna, ta której nie ma już na mapie. Nie było jej i w czasach romantyzmu, lecz przetrwała w sztuce. Jej wizerunek staje się ponownie obiektem tęsknoty. Ten sam pisarz, który w Karmazynowym poemacie, u progu niepodłegłości, próbował gestem Herostratesa odrzucić obezwładniającą mitologię romantyczną, sięga do romantycznej sztuki jako jedynej, która daje poczucie bliskości z ojczyzną. Dodać przy tym należy - nie z ojczyzną istniejącą tysiące kilometrów od nowojorskiego mieszkania poety, ale z ojczyzną oddaloną o dziesiątki lat, tą zamkniętą choćby w "piosenkę Moniuszki" (Stara Warszawa).
Nawet wspomnienie "państwie lat dziecinnych" dzieje się poprzez pryzmat sztuki. I zawsze, gdy pojawia się w marzeniu poetyckim Warszawa, dookreślana jest nie jako miejsce w przestrzeni geograficznej, ale jako miejsce istniejące w okresie zamkniętym, zastygłym w pamięci i sztuce, raz na zawsze minionym. Poetyckie pragnienie nie jest zatem nigdy prośbą o powrót do ojczyzny w jej kształcie powojennym, ale zawsze jest przywoływaniem przeszłości, jak choćby w Piosence.
Poetycki dialog z tradycją romantyczną pełni funkcje swoiście terapeutyczne. Jest próbą wskazania na wartości uniwersalne i nieprzemijające, tkwiące w sztuce, która "zaklęła w sobie polskość", gdy była ona zagrożona. Groźba więc ponownego zniewolenia prowadzi Lechonia ku wartościom w tej sztuce na nowo odkrywanym.
Antoni Słonimski powrócił do państwie w roku 1951 i była to decyzja przemyślana, a niemały wpływ na nią miały przeżycia związana z dwutygodniowym pobytem w państwie wspólnie z poetami i twórcami angielskimi w roku 1945.
W latach 1951-1956 pisarz pisze mało. Entuzjazm pierwszych lat powojennej odbudowy, który udzielił się nie tylko jemu, dość błyskawicznie został rozszyfrowany jako rodzaj zasłony dla spraw politycznych i socjalnych. Ten pisarz o skamandryckim rodowodzie bardzo błyskawicznie odkrywa, Iż wyraz straciło swój pierwotny sedno, Iż nowomowa panoszy się tam, gdzie należy nazwać rzeczy po imieniu. Doskonałym wyrazem tej świadomości jest wiersz zatytułowany Lamus, gdzie brzmi wyraźnie wyartykułowana myśl o fałszowaniu rzeczywistości poprzez słowa.
Pisarz tym i różnymi innymi utworami, jak na przykład Sądem nad Don Kichotem, W obronie wiersza czy Literaturą wyraża przekonanie, Iż rola poety i literaturze bazuje na przekazywaniu i pielęgnowaniu wartości humanistycznych, których uniwersalność tkwi w żywych zawsze prawdach moralnych. I dlatego w powojennej twórczości Słonimskiego tak sporo bezkompromisowo wypowiadanych stwierdzeń.
W literaturze ostatnich lat życia poety do głosu dochodzą tony refleksji o przemijaniu i trwaniu człowieka i świata, o cyklicznym odnawianiu i trwaniu w kosmosie, jak w wierszu pt. Rozmowa z gwiazdą.
Julian Tuwim to pisarz, który dokonał wyboru precyzyjnie przeciwnego niż Jan Lechoń. Wrócił do państwie w czerwcu 1946 r. Powrót Tuwima, który miał być ucieczką przed samotnością, stał się w powszechnej recenzji "śmiercią" poety. Tuwim po roku 1946 nie wydał żadnego znaczącego tomiku poetyckiego. Autor ośmiu zbiorów wydanych w dwudziestoleciu międzywojennym, doskonały mag słowa, pisze utwory, które są wyrazem chęci akceptacji tej rzeczywistości, do której wrócił z wygnania. Powraca jakby żar witalistycznych wierszy z początku skamandryckich wystąpień, na przykład w tekście Okrzyk.
Opierając się na tego i podobnych utworów można próbować osądzać postawę poety, który znalazł się w nie swoim świecie i próbuje go zaakceptować.
Tuwim, który był zawsze bardzo wrażliwy na wszelakie manipulowanie słowem, konsekwencje tych manipulacji przedstawiał już w cyklu Z wierszy o kraju, pisze utwór, którego incipit brzmi: "Rozwiązują się nagle i lekko...". Słowa poety brzmią tu, jak zapowiedź tego, co odkryją na nowo po latach poeci lingwiści.
I dopiero w kontekście utworów podobnych temu, warto odczytać, pełne witalizmu i pochwały nowej rzeczywistości, wiersze powstające przedtem. Widać wówczas, jak pisarz odkrywa dramat pomyłki, jak odkrywa na nowo rolę literaturze, która ma demaskować fałsz.
Kazimierz Wierzyński opuszcza państwo we wrześniu 1939 r., aby nie wrócić tu nigdy. Na powojenną twórczość poety złożona jest eseistyka, twórczość prozatorska i oczywiście literatura. Ta ostatnia wyraźnie odmieniona w porównaniu z twórczością przedwojenną. Nie ma już śladu witalistycznych wystąpień autora Wiosny i wina, zniknęła zupełnie instrumentacja głoskowa z toku wiersza. Powojenna literatura Wierzyńskiego zbliżona jest tokiem wypowiedzi do spokojnej narracji, przypominającej czasami tok epicki.
To jest twórczość, gdzie zaklęta została nostalgia emigracyjnego losu, nostalgia widoczna we wspomnieniach najprostsztych zdarzeń i gestów z przeszłości, na przykład Suszone gruszki. Wędrówki w okresie, wspomnienia i projekcja ich w teraźniejszości to swoista zasada tworzenia emigracyjnych pisarzy, wyrazista również w literaturze Wierzyńskiego, na przykład Włókno.
Karzimierz Wierzyński wydał po wojnie sześć tomików poetyckich, które krytyka emigracyjna przyjmowała z sporą rezerwą, krajowa zaś nie zauważała. W roku 1975 ukazało się w państwie wydanie Literaturze Kazimierza Wierzyńskiego, obejmujące sporą część spuścizny poetyckiej autora Wiosny i wina. Z sześciu tomików w książce znalazły się wiersze z pięciu: Korzec maku, Siedem podków, Tkanka ziemi, Kufer na plecach, Sen mara. Zabrakło z kolei tomiku wydanego w 1968 r. pt. Czarny polonez. Był to gdyż tomik, który dawał świadectwo zniewolenia, fałszu i zła, będącego udziałem jego rodaków, a wobec którego on, oddalony od głównego nurtu życia w państwie, był bezsilny.
(Ewa Jaskółowa)
- Co znaczy ŚNIGROBEK LEŚMIANA:
- Porównanie decyzyjnych o wyjątkowości dzieła Bolesława Leśmiana jest specyfika i oryginalność wykreowanego przezeń świata poetyckiego. Pośród mieszkańców tego świata znajdują się postacie nam bliskie , takie skamandryci w kraju i na emigracji co znaczy.
- Krzyżówka SROCZOŚĆ MIŁOSZA:
- Dlaczego Miłosza wydaje się nie skrywać przed czytelnikiem, co najmniej na pierwszy rzut oka, jakichś szczególnych tajemnic. Nie musimy zastanawiać się nad wieloma znaczeniami poszczególnych układów słownych skamandryci w kraju i na emigracji krzyżówka.
- Co to jest SZTUKI PLASTYCZNE I ARCHITEKTURA:
- Jak lepiej Polsce od 1947 r. złożyły się prądy obowiązujące w Europie od początków stulecia i przeżycia i doświadczenia wojenne. Naturalne było, Iż artyści powszechnie powracali do twórczości przerwanej w 1939 skamandryci w kraju i na emigracji co to jest.
- Słownik ŚNIADECKI JAN (1756-1830):
- Kiedy uczonym, cenionym pedagogiem, zasłużonym działaczem oświaty - człowiekiem o wszechstronnych uzdolnieniach i zainteresowaniach. Pasjonowały go edukacji ścisłe, a również historia sztuki, filozofia skamandryci w kraju i na emigracji słownik.
- Czym jest SKAMANDER:
- Od czego zależy była w najwyższym stopniu popularnym i wpływowym ugrupowaniem w Polsce międzywojennej. Miała olbrzymi wpływ na ukształtowanie się obiegowego stylu poetyckiego tamtych lat. Inne istotne programy skamandryci w kraju i na emigracji czym jest.
Czym jest skamandryci w kraju i na emigracji znaczenie w Motywy literatura S .
