Co znaczy PRZEŁOM ANTYPOZYTYWISTYCZNY:
W publicystyce początku lat 90. obserwować można krytykę pozytywizmu nie tylko jako programu społecznego, lecz i jego klimatu kulturalnego i intelektualnego i samej literatury z jej zadaniami wychowawczymi i utylitarnymi. Niepokoje człowieka końca XIX w. nie były bliskie ideałom pracy organicznej; zarzucano, że postulaty i formy, które wypracowała poezja pozytywizmu nie są adekwatne w relacji do oczekiwań i przeżyć człowieka końca wieku, do jego pytań, niepokojów i poszukiwań.
O ile dla pozytywistów przeżyciem pokoleniowym było stworzenie styczniowe, to pokolenie modernistów pozbawione było takiego ważnego wydarzenia. Stąd, o ile łatwo jest wskazać na start pozytywizmu, o tyle kres tej epoki nie jest jednoznaczny. Tacy pisarze jak B. Prus, E. Orzeszkowa i H. Sienkiewicz byli następnie aktywni pisarsko, a ich doświadczenia musiały oddziaływać na pokolenie młodych. Moderniści nigdy nie zdobyli się na całościowe wyliczenie się z dziedzictwem pokolenia poprzedniego. Jedynie tylko późniejsza kampania przeciwko Sienkiewiczowi była próbą sformułowania relacji do pokolenia "starych".
Bezradność wobec niepożądanych, wg chociażby Orzeszkowej, inspiracji przychodzących z zachodu i kompletnie niezrozumiałego świata młodopolskiej wyobraźni nie powodowała całkowitej krytyki rodzących się prądów poprzez pokolenie krytyków i literatów pozytywizmu. Szczególnie sporym zainteresowaniem pośród pisarzy pokolenia rozumu cieszył się neoromantyk Stanisław Wyspiański i piewca "nagiej duszy" - Przybyszewski. Generacja pisarzy popowstaniowych dostrzegła zmianę pokoleń, chociaż, co ciekawe, nie sprzeciwiali się odżyciu tendencji literackich, które sami zwalczali w swojej młodości, gdyż oczekiwali na renesans romantyzmu, na postać nowego wieszcza.
Pokolenie modernistów bardzo regularnie rozpoczynało swą twórczość na pozycjach racjonalizmu i scjentyzmu. Odpowiednikiem może być część dorobku Stanisława Przybyszewskiego z okresu berlińskiego. Opierając się na własnych studiów medycznych z neurofizjologii napisał w 1892 Zur Psychologie des Indyviduums. Podobnie pierwszy tom literaturze Jana Kasprowicza, wydany pod patronatem Tomasza Teodora Jeża miał charakter wybitnie socjalny. Dominowała w nim liryka programowa, wiersze retoryczne o charakterze deklaracji ideologicznych. Juwenilia poetyckie Kazimierza Przerwy Tetmajera nie tylko nawiązują do tradycji romantycznej, szczególnie do Anhellego J. Słowackiego. Znaleźć tam można także przedmioty społecznikostwa pozytywistycznego i świadomość, że sztuka jest powinnością spełnianą wobec ojczyzny. Tetmajer w serii pierwszej Literaturze powoływał się na dziedzictwo przeszłego pokolenia:
ale my z waszego wykarmieni chleba, jak wy nie mamy odwagi i mocy.
Prócz pojawienia się pierwszych programów młodopolskich i debiutów poetyckich ważną rolę w latach przełomu odgrywała powieść historyczna i naturalistyczna. Sposób prezentacji świata jaką był obiektywizm rozpoczyna ustępować w twórczości pokolenia popowstaniowego na rzecz subiektywizmu. Chociaż dawny schemat powieści realistycznej nie ulega przemodelowaniu przez wzgląd na czym dostrzec można w takich utworach cały zespół antynomii i opozycji.
Akcja Chama Elizy Orzeszkowej zlokalizowana jest podobnie do Nad Niemnem, a przyroda litewska i białoruska pomaga w wyrażeniu idei - powrót do natury jest powrotem do źródeł nieskalanej moralności. Pesymistyczny wydźwięk powieści i wyraźna krytyki cywilizacji skłania ku recenzji, że Cham prezentuje wyraźne rozczarowanie autorki częścią pozytywistycznych ideałów. Nadal silnie zaakcentowany jest demokratyzm i wartości moralne kształtowane poprzez lud. Postawa człowieka prostego, silnie wierzącego rozpoczyna w utworach powieściowych lat 90. stanowić przeciwwagę dla zmęczonego, dostrzegającego kryzys cywilizacji wyrafinowanego kontestatora i dekadenta.
Wydarzeniem literackim okresu przełomu była następna powieść Henryka Sienkiewicza - Bez dogmatu. Forma dziennika, jaką zastosował autor ma za zadanie uwiarygodnienie postawy głównego bohatera - Leona Płoszowskiego. Czuje się on unieszczęśliwiony poprzez swą epokę, która odebrała mu wiarę w dogmaty, dając pozorną wiarę w złudne osiągnięcia ludzkiej wiedzy i edukacji. Nie istnieje chociaż idea, która umożliwiłaby bohaterowi osiągnięcie uspokojenia wewnętrznego, co skutkuje, że człowiek "bez dogmatu" cierpieć rozpoczyna na bezwład woli, a jego ciągłe porywy, pytania i niepokoje prowadzą z powodu do pozbawienia go siły działania. Powieść ta została wypełniona autoanalizą i refleksją, z kolei materiał fabularny uległ zredukowaniu, podobnie jak realistyczna obserwacja obyczajowa. Przewrażliwienie bohatera Bez dogmatu prowadzi do dolegliwości nerwowej. Przewrażliwione nerwy nie tylko pojawiają się jako znak nowej epoki w powieści Sienkiewicza. W tym czasie powstają powieści dotyczące podobnej problematyki: we Francji Uczeń Brougeta, a w Polsce W wieku nerwowym Leo Belmonta i Hrabia August Aleksandra Mańkowskiego.
Nie tylko rozpoczyna się zamieniać problematyka i zakres tematyczny powieści, zmiany zaczynają obejmować również formę utworów. Rozwija się metoda stosowania mowy z pozoru zależnej, ulega redukcji wiedza narratora i różnicują się formy narracji (narracja personalna, pamiętnik czy korzystanie z punktu widzenia i oceny innych postaci).
(Magdalena Piekara)
O ile dla pozytywistów przeżyciem pokoleniowym było stworzenie styczniowe, to pokolenie modernistów pozbawione było takiego ważnego wydarzenia. Stąd, o ile łatwo jest wskazać na start pozytywizmu, o tyle kres tej epoki nie jest jednoznaczny. Tacy pisarze jak B. Prus, E. Orzeszkowa i H. Sienkiewicz byli następnie aktywni pisarsko, a ich doświadczenia musiały oddziaływać na pokolenie młodych. Moderniści nigdy nie zdobyli się na całościowe wyliczenie się z dziedzictwem pokolenia poprzedniego. Jedynie tylko późniejsza kampania przeciwko Sienkiewiczowi była próbą sformułowania relacji do pokolenia "starych".
Bezradność wobec niepożądanych, wg chociażby Orzeszkowej, inspiracji przychodzących z zachodu i kompletnie niezrozumiałego świata młodopolskiej wyobraźni nie powodowała całkowitej krytyki rodzących się prądów poprzez pokolenie krytyków i literatów pozytywizmu. Szczególnie sporym zainteresowaniem pośród pisarzy pokolenia rozumu cieszył się neoromantyk Stanisław Wyspiański i piewca "nagiej duszy" - Przybyszewski. Generacja pisarzy popowstaniowych dostrzegła zmianę pokoleń, chociaż, co ciekawe, nie sprzeciwiali się odżyciu tendencji literackich, które sami zwalczali w swojej młodości, gdyż oczekiwali na renesans romantyzmu, na postać nowego wieszcza.
Pokolenie modernistów bardzo regularnie rozpoczynało swą twórczość na pozycjach racjonalizmu i scjentyzmu. Odpowiednikiem może być część dorobku Stanisława Przybyszewskiego z okresu berlińskiego. Opierając się na własnych studiów medycznych z neurofizjologii napisał w 1892 Zur Psychologie des Indyviduums. Podobnie pierwszy tom literaturze Jana Kasprowicza, wydany pod patronatem Tomasza Teodora Jeża miał charakter wybitnie socjalny. Dominowała w nim liryka programowa, wiersze retoryczne o charakterze deklaracji ideologicznych. Juwenilia poetyckie Kazimierza Przerwy Tetmajera nie tylko nawiązują do tradycji romantycznej, szczególnie do Anhellego J. Słowackiego. Znaleźć tam można także przedmioty społecznikostwa pozytywistycznego i świadomość, że sztuka jest powinnością spełnianą wobec ojczyzny. Tetmajer w serii pierwszej Literaturze powoływał się na dziedzictwo przeszłego pokolenia:
ale my z waszego wykarmieni chleba, jak wy nie mamy odwagi i mocy.
Prócz pojawienia się pierwszych programów młodopolskich i debiutów poetyckich ważną rolę w latach przełomu odgrywała powieść historyczna i naturalistyczna. Sposób prezentacji świata jaką był obiektywizm rozpoczyna ustępować w twórczości pokolenia popowstaniowego na rzecz subiektywizmu. Chociaż dawny schemat powieści realistycznej nie ulega przemodelowaniu przez wzgląd na czym dostrzec można w takich utworach cały zespół antynomii i opozycji.
Akcja Chama Elizy Orzeszkowej zlokalizowana jest podobnie do Nad Niemnem, a przyroda litewska i białoruska pomaga w wyrażeniu idei - powrót do natury jest powrotem do źródeł nieskalanej moralności. Pesymistyczny wydźwięk powieści i wyraźna krytyki cywilizacji skłania ku recenzji, że Cham prezentuje wyraźne rozczarowanie autorki częścią pozytywistycznych ideałów. Nadal silnie zaakcentowany jest demokratyzm i wartości moralne kształtowane poprzez lud. Postawa człowieka prostego, silnie wierzącego rozpoczyna w utworach powieściowych lat 90. stanowić przeciwwagę dla zmęczonego, dostrzegającego kryzys cywilizacji wyrafinowanego kontestatora i dekadenta.
Wydarzeniem literackim okresu przełomu była następna powieść Henryka Sienkiewicza - Bez dogmatu. Forma dziennika, jaką zastosował autor ma za zadanie uwiarygodnienie postawy głównego bohatera - Leona Płoszowskiego. Czuje się on unieszczęśliwiony poprzez swą epokę, która odebrała mu wiarę w dogmaty, dając pozorną wiarę w złudne osiągnięcia ludzkiej wiedzy i edukacji. Nie istnieje chociaż idea, która umożliwiłaby bohaterowi osiągnięcie uspokojenia wewnętrznego, co skutkuje, że człowiek "bez dogmatu" cierpieć rozpoczyna na bezwład woli, a jego ciągłe porywy, pytania i niepokoje prowadzą z powodu do pozbawienia go siły działania. Powieść ta została wypełniona autoanalizą i refleksją, z kolei materiał fabularny uległ zredukowaniu, podobnie jak realistyczna obserwacja obyczajowa. Przewrażliwienie bohatera Bez dogmatu prowadzi do dolegliwości nerwowej. Przewrażliwione nerwy nie tylko pojawiają się jako znak nowej epoki w powieści Sienkiewicza. W tym czasie powstają powieści dotyczące podobnej problematyki: we Francji Uczeń Brougeta, a w Polsce W wieku nerwowym Leo Belmonta i Hrabia August Aleksandra Mańkowskiego.
Nie tylko rozpoczyna się zamieniać problematyka i zakres tematyczny powieści, zmiany zaczynają obejmować również formę utworów. Rozwija się metoda stosowania mowy z pozoru zależnej, ulega redukcji wiedza narratora i różnicują się formy narracji (narracja personalna, pamiętnik czy korzystanie z punktu widzenia i oceny innych postaci).
(Magdalena Piekara)
- Co znaczy PISARZE WOBEC KOMUNIZMU:
- Porównanie światowej, kiedy Polska znalazła się w strefie wpływów radzieckich, poezji wyznaczono nowe miejsce w kulturze. Już nie miała dostarczać czytelnikowi estetycznych doznań i prowokować do przemyśleń przełom antypozytywistyczny co znaczy.
- Krzyżówka POEZJA ŚWIECKA:
- Dlaczego rozróżniania w obrębie naszego piśmiennictwa średniowiecznego dwóch jego nurtów tematycznych - religijnego i świeckiego - zadomowił się na dobre w podręcznikach i opracowaniach historycznoliterackich przełom antypozytywistyczny krzyżówka.
- Co to jest POETYCKIE OSOBLIWOŚCI I JÓZEF BAKA:
- Jak lepiej 1780) - najwybitniejszy (w okolicy Elżbiety Drużbackiej) i najoryginalniejszy pisarz doby saskiej. Popularność przyniosły mu utwory obce manierze klasycystycznej, a hołdujące estetyce i poetyce przełom antypozytywistyczny co to jest.
- Słownik POWIEŚĆ KATASTROFICZNA:
- Kiedy wszystkie polskie w najwyższym stopniu znaczne teksty katastroficzne powstały około 1925 r. Zwiastowały kres aktualnej cywilizacji, a w szczególności - kultury europejskiej, zdegenerowanej przełom antypozytywistyczny słownik.
- Czym jest POEZJA PO ROKU 1989:
- Od czego zależy znaczącej cezury, jeżeli chodzi o nowe propozycje estetyczne w literaturze. Na literackiej scenie dominują nadal autorzy starszych generacji, kontynuujący swoją drogę twórczą. Ku ich nowym przełom antypozytywistyczny czym jest.
Czym jest przełom antypozytywistyczny znaczenie w Motywy literatura P .
