Co znaczy POWOLNA RZEKA MIŁOSZA:
Gdyby na językowym materiale literaturze Miłosza dokonać - postulowanych niegdyś poprzez Kazimierza Wykę w artykule Słowe klucze [zobacz tegoż, O potrzebie historii literatury, Warszawa 1969.] - statystycznych badań leksykalnych, niewątpliwie na pierwszym miejscu pośród "słów kluczy" znalazłoby się wyraz: ´rzeka´. Sporo razy ´rzeka´ pojawiać się będzie jako geograficzna lokalizacja idealizowanej bliższej ojczyzny Miłosza - Litwy. Będą to wtedy rzeki: Niewiaż i Niemen. Nawet w tej funkcji można doszukać się sensów metaforycznych - Litwa bywa w tej literaturze krainą arkadyjską, poprzez mityczną Arkadię płynął Styks - rzeka umarłych. Częściej jednak ´rzeka´ będzie nawiązywała do heraklitejskiej metafory rzeki czasu czy do mitu o Lethe i Eunoe - źródłach zapomnienia i pamięci.
Wszystkie te konteksty, w jakich w twórczości Miłosza występuje wyraz rzeka, są pomocne w interpretacji Powolnej rzeki.
Wiersz rozpada się na dwie części rozpoczęte nieznacznie zmienionym incipitem -
Tak pięknej wiosny jak ta, już od dawna
nie było...
Tak pięknej wiosny, jak ta, już od dawna
nie miał podróżny świata...
- nie mniej jednak ta zmiana jest ważna! W pierwszym incipicie akcent semantyczny położony jest na słowie "wiosna", w drugim przeniesiony jest na "podróżnego świata". Tą błahą pozornie obserwację zdają się potwierdzać następujące po tych incipitach strofy.
Pierwszą z nich zaczyna konwencjonalny opis nadrzecznej doliny wiosną; opis, gdzie dominuje bujność i pełność roślinności. Po nim przypadek liryczna rozpoczyna się komplikować - "ja" liryczne zadaje szereg pytań retorycznych lirycznemu "ty". Te pytania zbudowane są na zasadzie kontrastu. Światowi bujnej roślinności i harmonii, przeciwstawiona jest posępność lirycznego adresata. Strofę z kolei kończy przesłanie, przepowiednia, wedle której ów liryczny adresat obdarzony zostaje mocą poetycką. Taka przepowiednia odwołuje się do tradycji romantycznej - dokładniej: do romantycznej koncepcji poety skazanego na los poety poprzez Opatrzność.
Zaś w ostatniej strofie Powolnej rzeki tę samą krainę w dolinie rzeki widzimy z perspektywy lirycznego "ty" ze strofy pierwszej, teraz nazwanego "podróżnym świata" i wypełniającego przepowiednię ze strofy pierwszej. On "zobaczy" w tym samym obrazie jego chwilowość, momentalność; jego - aby tak rzec - przemijalność. Lecz "zobaczy" także zakorzenienie tej krainy w tradycję, w historię.
Fragmentu -
Na wydmach Maria, śpiewali, Maryja,
rękę zbroczoną składając na siodło,
nie wiedział, czy tj. to nowe godło,
które ma zbawiać, jednakże dziś zabija.
- nie da się gdyż odmiennie odczytać, jak poprzez pryzmat misji chrystianizacyjnej przeprowadzanej na Litwie poprzez Zakon Krzyżacki (Zakon pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny) w drugiej połowie XIV w. Co - nawiasem mówiąc - znowu zbliża wiersz Miłosza do tradycji romantycznej, a dokładniej: Mickiewiczowskiej (Ballady i romanse, Grażyna, Konrad Wallenrod).
"Dramaturgia" wiersza odczytywanego w ten sposób staje się przejrzysta. Pierwsza strofa byłaby strofą o poetyckiej, romantycznej inicjacji; zaś strofa kończąca utwór byłaby ilustracją metody spełniania misji poety. Profetyczne zaklęcia kończące Powolną rzekę realizują dwa istotne porządki obecne w całej twórczości Miłosza - eschatologiczny i oczekiwania na okres olśnienia, pełni, jedni, prawdy, czy - jak chce Aleksander Fiut - na "okres wieczny".
Jednak interpretację Powolnej rzeki komplikują dwie sześciowersowe zwrotki oddzielające tłumaczone dotąd części. Nie wiadomo, "kto w nich mówi?" [takie pytanie postawił Jan Błoński - zobacz Powolna rzeka, W: C. Miłosz, Trzy zimy. Głosy o wierszach, poz. cyt., s. 117-118.], trudno powiązać je z omówionymi poprzednio obszerniejszymi częściami wiersza.
Pierwszy z tych cudzysłowowych wtrętów, zawierający utopię świata jako spichrza i domu radości, jest bliższy części "inicjacyjnej" utworu. Drugi zaś - zawierający antyutopijną wizję świata krematoriów, zniewolonych i bezmyślnych tłumów i rozpadu hierarchii wartości - bliższy jest części ostatniej, którą najchętniej nazwałbym "profetyczną".
Te dwie strofy poszerzają interpretację Powolnej rzeki o nowe konteksty. To już nie jest wiersz o poetyckiej inicjacji i profecji, aczkolwiek te sensy nie są oczywiście zakwestionowane. Tj. wiersz o nieuchronności i powtarzalności Historii wciąż rozbijającej najlepszy (naturalny) porządek świata. W takiej interpretacji tytułowa "powolna rzeka" musi być czytana w kontekście heraklitejskiej metafory. To wiersz o naszym - ludzkim - zawieszeniu między marzeniem o krainie wiecznej szczęśliwości i światem, jaki oferuje nam historia naszego wieku, wciąż powtarzająca ten sam - odwieczny, antyutopijny i ponury - scenariusz.
(Józef Olejniczak)
Wszystkie te konteksty, w jakich w twórczości Miłosza występuje wyraz rzeka, są pomocne w interpretacji Powolnej rzeki.
Wiersz rozpada się na dwie części rozpoczęte nieznacznie zmienionym incipitem -
Tak pięknej wiosny jak ta, już od dawna
nie było...
Tak pięknej wiosny, jak ta, już od dawna
nie miał podróżny świata...
- nie mniej jednak ta zmiana jest ważna! W pierwszym incipicie akcent semantyczny położony jest na słowie "wiosna", w drugim przeniesiony jest na "podróżnego świata". Tą błahą pozornie obserwację zdają się potwierdzać następujące po tych incipitach strofy.
Pierwszą z nich zaczyna konwencjonalny opis nadrzecznej doliny wiosną; opis, gdzie dominuje bujność i pełność roślinności. Po nim przypadek liryczna rozpoczyna się komplikować - "ja" liryczne zadaje szereg pytań retorycznych lirycznemu "ty". Te pytania zbudowane są na zasadzie kontrastu. Światowi bujnej roślinności i harmonii, przeciwstawiona jest posępność lirycznego adresata. Strofę z kolei kończy przesłanie, przepowiednia, wedle której ów liryczny adresat obdarzony zostaje mocą poetycką. Taka przepowiednia odwołuje się do tradycji romantycznej - dokładniej: do romantycznej koncepcji poety skazanego na los poety poprzez Opatrzność.
Zaś w ostatniej strofie Powolnej rzeki tę samą krainę w dolinie rzeki widzimy z perspektywy lirycznego "ty" ze strofy pierwszej, teraz nazwanego "podróżnym świata" i wypełniającego przepowiednię ze strofy pierwszej. On "zobaczy" w tym samym obrazie jego chwilowość, momentalność; jego - aby tak rzec - przemijalność. Lecz "zobaczy" także zakorzenienie tej krainy w tradycję, w historię.
Fragmentu -
Na wydmach Maria, śpiewali, Maryja,
rękę zbroczoną składając na siodło,
nie wiedział, czy tj. to nowe godło,
które ma zbawiać, jednakże dziś zabija.
- nie da się gdyż odmiennie odczytać, jak poprzez pryzmat misji chrystianizacyjnej przeprowadzanej na Litwie poprzez Zakon Krzyżacki (Zakon pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny) w drugiej połowie XIV w. Co - nawiasem mówiąc - znowu zbliża wiersz Miłosza do tradycji romantycznej, a dokładniej: Mickiewiczowskiej (Ballady i romanse, Grażyna, Konrad Wallenrod).
"Dramaturgia" wiersza odczytywanego w ten sposób staje się przejrzysta. Pierwsza strofa byłaby strofą o poetyckiej, romantycznej inicjacji; zaś strofa kończąca utwór byłaby ilustracją metody spełniania misji poety. Profetyczne zaklęcia kończące Powolną rzekę realizują dwa istotne porządki obecne w całej twórczości Miłosza - eschatologiczny i oczekiwania na okres olśnienia, pełni, jedni, prawdy, czy - jak chce Aleksander Fiut - na "okres wieczny".
Jednak interpretację Powolnej rzeki komplikują dwie sześciowersowe zwrotki oddzielające tłumaczone dotąd części. Nie wiadomo, "kto w nich mówi?" [takie pytanie postawił Jan Błoński - zobacz Powolna rzeka, W: C. Miłosz, Trzy zimy. Głosy o wierszach, poz. cyt., s. 117-118.], trudno powiązać je z omówionymi poprzednio obszerniejszymi częściami wiersza.
Pierwszy z tych cudzysłowowych wtrętów, zawierający utopię świata jako spichrza i domu radości, jest bliższy części "inicjacyjnej" utworu. Drugi zaś - zawierający antyutopijną wizję świata krematoriów, zniewolonych i bezmyślnych tłumów i rozpadu hierarchii wartości - bliższy jest części ostatniej, którą najchętniej nazwałbym "profetyczną".
Te dwie strofy poszerzają interpretację Powolnej rzeki o nowe konteksty. To już nie jest wiersz o poetyckiej inicjacji i profecji, aczkolwiek te sensy nie są oczywiście zakwestionowane. Tj. wiersz o nieuchronności i powtarzalności Historii wciąż rozbijającej najlepszy (naturalny) porządek świata. W takiej interpretacji tytułowa "powolna rzeka" musi być czytana w kontekście heraklitejskiej metafory. To wiersz o naszym - ludzkim - zawieszeniu między marzeniem o krainie wiecznej szczęśliwości i światem, jaki oferuje nam historia naszego wieku, wciąż powtarzająca ten sam - odwieczny, antyutopijny i ponury - scenariusz.
(Józef Olejniczak)
- Co znaczy POWIEŚĆ EKSPRESJONISTYCZNA:
- Porównanie kilku zasadniczych nurtach: prymitywistycznym, onirycznym, metaforycznym. Przykłady powieści prymitywistycznej można wskazać na przestrzeni lat 20. w tak zwany komunionistycznym kierunku powolna rzeka miłosza co znaczy.
- Krzyżówka POWIEŚĆ:
- Dlaczego nowoczesnej prozy zapoczątkował w poezji polskiej Ignacy Krasicki utworem Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki (1776). Wkrótce potem powstały liczne teksty innych autorów. Kanwą powieści powolna rzeka miłosza krzyżówka.
- Co to jest PROCESY W POLSZCZY¬NIE:
- Jak lepiej średniopolskiej główne zmiany językowe rozciągnięte były w okresie, trwały od początku XVI po pierwszą połowę XVIII stulecia, a dotyczyły: a) w dziedzinie fonetyki - zaniku samogłosek pochylonych (á powolna rzeka miłosza co to jest.
- Słownik POEZJA ŚWIECKA:
- Kiedy rozróżniania w obrębie naszego piśmiennictwa średniowiecznego dwóch jego nurtów tematycznych - religijnego i świeckiego - zadomowił się na dobre w podręcznikach i opracowaniach historycznoliterackich powolna rzeka miłosza słownik.
- Czym jest POEZJA POLITYCZNA:
- Od czego zależy politycznej ustala się zazwyczaj utwory, które są wobec polityki instrumentalne . W najprostszym rozumieniu chodzi o utwory, których tematem jest polityka, a zatem pełniące w pierwszej kolejności powolna rzeka miłosza czym jest.
Czym jest powolna rzeka miłosza znaczenie w Motywy literatura P .
