Co znaczy POWIEŚĆ SOCREALISTYCZNA:
IV Zjazd Związku Zawodowego Literatów Polskich w Szczecinie (1949) stanowi chronologiczną granicę określającą nowy program polityki kulturalnej. Tendencje zapowiadające ogłoszenie realizmu socjalistycznego jako jedynej obowiązującej sposoby twórczej pojawiały się chociaż znacząco przedtem. W poezji radzieckiej, dla której realizm socjalistyczny był sposobem twórczą obowiązującą od 1934 r., wtedy został proklamowany na zjeździe literatów poprzez Maksyma Gorkiego i konsekwentnie, wg instrukcji Andrieja Żdanowa - zajmującego się stalinowską polityką kulturalną, wykonywany. Zasadą naczelną dzieł, kontynuujących tylko te formy, które wypracowane zostały w momencie XIX wiecznego realizmu, miał być ścisły ich związek z rzeczywistością. Rzeczywistość owa miała być przedstawiona w formie postulatywnej - nie takiej jaką była, lecz taką jaką powinna być, powieści musiały być właściwe z linią partii i służyć upowszechnianiu haseł poprzez nią propagowanych. Stąd w poezji radzieckiej preferencja dwu kręgów tematycznych - pracy i rewolucji.
W Polsce, tuż po zakończeniu wojny, w latach 1945-1949, dominowały dyskusje i polemiki dotyczące światopoglądu artystów i relacji do tradycji, nie zaś samej literatury. Na łamach "Kuźnicy" i "Odrodzenia" pojawiały się wypowiedzi i pytania o nowe drogi rozwoju literatury polskiej. Zagadnienie realizmu jako stylu nowej literatury stało się obiektem dyskusji literackiej przez wzgląd na wysunięciem poprzez pisarzy lewicy (w pierwszej kolejności J. Kotta) postulatu twórczości pisarskiej ukazującej obiektywną rzeczywistość i służącej społeczeństwu poprzez zaangażowanie artystów. Równocześnie zaś domagano się dokonania rozrachunku z całą poezją przedwojenną. W listopadzie 1947 r. Bolesław Bierut, przemawiając z okoliczności otwarcia radiostacji wrocławskiej, mówił o specjalnym znaczeniu twórczości artystycznej jako narzędzia wychowania mas ludowych w obliczu dokonującej się rewolucji.
Zjazd szczeciński stał się momentem przełomowym dla literatury polskiej. Celem jego stało się wyraźne ustalenie ideowe i polityczne postaw pisarzy i ich dzieł. Położono specjalny nacisk na wyraźną akceptację dokonujących się przemian gospodarczych i politycznych. Preferowana dziedzina powieści to współczesność, w bardzo wąsko zakreślonych granicach chronologicznych. Marian Stępień podaje jako w najwyższym stopniu pożądane "temat odbudowy państwie [na przykład Nowy mur R. Hussarskiego], temat pracy i wysiłku produkcyjnego [Lewanty A. Brauna, Nr 16 produkuje J. Wilczka, Przy budowie T. Konwickiego, Węgiel A. Ścibora Rylskiego], problemy walki klasowej w momencie budowania socjalizmu [Opowieść wierzbowa Z. Dróżdż Satanowskiej]". W rezolucji zjazdu szczecińskiego znalazły się słowa: "nowe motywy życia, autorski zapał robotnika i chłopa, przemiany zachodzące w losie i świadomości człowieka" i "odtworzenie rzeczywistości w jej rewolucyjnym rozwoju".
Poezja socrealizmu musiała odtwarzać życie w przekonaniu wzorów, które z góry określały, co należy uznawać za współczesne, a co za przestarzałe. Ograniczało to istotną rolę artystycznego przekazu: sygnalizowania nowych zjawisk, nowych przeżyć, konfliktów, przekreślało również poszukiwanie nowych form wypowiedzi, sposobów konstruowania postaci i metod narracyjnych.
Schematyczność narracji i fabuły powstała wskutek uprawiania poprzez pisarzy socjologicznej ilustracyjności - postaci zostały pozbawione cech specjalnych, konkretnych - w każdej powieści spotykamy tych samych bohaterów pozytywnych przy budowie stoczni, huty, fabryki, zakładaniu spółdzielni produkcyjnych, wykrywających wrogą działalność, również takich samych kułaków, sabotażystów i dywersantów.
Jak stwierdził L. Flaszen, bohater pozytywny powieści socrealistycznej staje się wzorem i "wcieleniem wszystkich możliwych cnót - od szlachetności i odwagi do często czyszczonych paznokci. Niekorzystny - upostaciowaniem ohydy, od lisiej przebiegłości do zapoconej łysiny". Konstrukcja przedmiotów świata przedstawionego podporządkowana została podziałom dychotomicznym, w najwyższym stopniu to jest zauważalne właśnie w kształtowaniu bohaterów powieści. Bohaterzy pozbawieni zostają psychologicznej giętkości, postępują jedynie wedle prawideł konwencji. Bohater pozytywny nigdy nie może postępować w sposób moralnie naganny, zarówno w pracy, jak i życiu prywatnym. Bohater niekorzystny może przejść duchową przemianę i ewolucję poglądów, i w jednej z ostatnich scen powieści dostać już nie wykpiwaną przezeń lecz pożądaną książeczkę partyjną. Schematyczność bohaterów i wszystkich sytuacji, gdzie występuje jest rezultatem podporządkowania całości tekstu perswazji i agitacji. Powieść socrealistyczna miała kształtować mechanizm pożądanych postaw ludzkich. W ten sposób spełniony zostawał warunek typowości, tzn. wszelakie przedmioty powieści stawały się uogólnieniem ilustrującym ogromne problemy i przemiany dokonujące się w społeczeństwie.
Występujący w poezji radzieckiej topos pracy był tam faktorem organizującym przewarzająca część form literackiego wyrazu. W polskiej poezji produkcyjnej topos pracy nigdy nie stał się ideą przewodnią. Cechami fundamentalnymi literatury rodzimej były: doraźna agitacyjność, tendencyjność i potrzeba oddziaływania na postawy i zachowania odbiorców. Chociaż wpływ literatury radzieckiej nie jest bez znaczenia - dostarczała ona gdyż pisarzom polskim gotowych wzorów w dziedzinie doboru tematyki, ukształtowań kompozycyjnych, a popularne i wyjaśnione na j. polski dzieła pisarzy radzieckich były na naszym gruncie traktowane jako modelowe wcielenia założeń realizmu socjalistycznego.
Realizm socjalistyczny w poezji polskiej stanowił styl oficjalny w pierwszej połowie lat 50. Pośród jego artystów i propagatorów specjalną rolę odgrywali pisarze młodego pokolenia, nie zabrakło jednak i znanych nazwisk pisarzy działających w dwudziestoleciu międzywojennym. Po Zgonu Stalina ostra reakcja nawet i niedawnych zwolenników doprowadziła do odrzucenia tej sposoby twórczej.
(Magdalena Piekara)
Zobacz także: DRAMAT; KINO; Literatura SOCREALISTYCZNA; TEATR
W Polsce, tuż po zakończeniu wojny, w latach 1945-1949, dominowały dyskusje i polemiki dotyczące światopoglądu artystów i relacji do tradycji, nie zaś samej literatury. Na łamach "Kuźnicy" i "Odrodzenia" pojawiały się wypowiedzi i pytania o nowe drogi rozwoju literatury polskiej. Zagadnienie realizmu jako stylu nowej literatury stało się obiektem dyskusji literackiej przez wzgląd na wysunięciem poprzez pisarzy lewicy (w pierwszej kolejności J. Kotta) postulatu twórczości pisarskiej ukazującej obiektywną rzeczywistość i służącej społeczeństwu poprzez zaangażowanie artystów. Równocześnie zaś domagano się dokonania rozrachunku z całą poezją przedwojenną. W listopadzie 1947 r. Bolesław Bierut, przemawiając z okoliczności otwarcia radiostacji wrocławskiej, mówił o specjalnym znaczeniu twórczości artystycznej jako narzędzia wychowania mas ludowych w obliczu dokonującej się rewolucji.
Zjazd szczeciński stał się momentem przełomowym dla literatury polskiej. Celem jego stało się wyraźne ustalenie ideowe i polityczne postaw pisarzy i ich dzieł. Położono specjalny nacisk na wyraźną akceptację dokonujących się przemian gospodarczych i politycznych. Preferowana dziedzina powieści to współczesność, w bardzo wąsko zakreślonych granicach chronologicznych. Marian Stępień podaje jako w najwyższym stopniu pożądane "temat odbudowy państwie [na przykład Nowy mur R. Hussarskiego], temat pracy i wysiłku produkcyjnego [Lewanty A. Brauna, Nr 16 produkuje J. Wilczka, Przy budowie T. Konwickiego, Węgiel A. Ścibora Rylskiego], problemy walki klasowej w momencie budowania socjalizmu [Opowieść wierzbowa Z. Dróżdż Satanowskiej]". W rezolucji zjazdu szczecińskiego znalazły się słowa: "nowe motywy życia, autorski zapał robotnika i chłopa, przemiany zachodzące w losie i świadomości człowieka" i "odtworzenie rzeczywistości w jej rewolucyjnym rozwoju".
Poezja socrealizmu musiała odtwarzać życie w przekonaniu wzorów, które z góry określały, co należy uznawać za współczesne, a co za przestarzałe. Ograniczało to istotną rolę artystycznego przekazu: sygnalizowania nowych zjawisk, nowych przeżyć, konfliktów, przekreślało również poszukiwanie nowych form wypowiedzi, sposobów konstruowania postaci i metod narracyjnych.
Schematyczność narracji i fabuły powstała wskutek uprawiania poprzez pisarzy socjologicznej ilustracyjności - postaci zostały pozbawione cech specjalnych, konkretnych - w każdej powieści spotykamy tych samych bohaterów pozytywnych przy budowie stoczni, huty, fabryki, zakładaniu spółdzielni produkcyjnych, wykrywających wrogą działalność, również takich samych kułaków, sabotażystów i dywersantów.
Jak stwierdził L. Flaszen, bohater pozytywny powieści socrealistycznej staje się wzorem i "wcieleniem wszystkich możliwych cnót - od szlachetności i odwagi do często czyszczonych paznokci. Niekorzystny - upostaciowaniem ohydy, od lisiej przebiegłości do zapoconej łysiny". Konstrukcja przedmiotów świata przedstawionego podporządkowana została podziałom dychotomicznym, w najwyższym stopniu to jest zauważalne właśnie w kształtowaniu bohaterów powieści. Bohaterzy pozbawieni zostają psychologicznej giętkości, postępują jedynie wedle prawideł konwencji. Bohater pozytywny nigdy nie może postępować w sposób moralnie naganny, zarówno w pracy, jak i życiu prywatnym. Bohater niekorzystny może przejść duchową przemianę i ewolucję poglądów, i w jednej z ostatnich scen powieści dostać już nie wykpiwaną przezeń lecz pożądaną książeczkę partyjną. Schematyczność bohaterów i wszystkich sytuacji, gdzie występuje jest rezultatem podporządkowania całości tekstu perswazji i agitacji. Powieść socrealistyczna miała kształtować mechanizm pożądanych postaw ludzkich. W ten sposób spełniony zostawał warunek typowości, tzn. wszelakie przedmioty powieści stawały się uogólnieniem ilustrującym ogromne problemy i przemiany dokonujące się w społeczeństwie.
Występujący w poezji radzieckiej topos pracy był tam faktorem organizującym przewarzająca część form literackiego wyrazu. W polskiej poezji produkcyjnej topos pracy nigdy nie stał się ideą przewodnią. Cechami fundamentalnymi literatury rodzimej były: doraźna agitacyjność, tendencyjność i potrzeba oddziaływania na postawy i zachowania odbiorców. Chociaż wpływ literatury radzieckiej nie jest bez znaczenia - dostarczała ona gdyż pisarzom polskim gotowych wzorów w dziedzinie doboru tematyki, ukształtowań kompozycyjnych, a popularne i wyjaśnione na j. polski dzieła pisarzy radzieckich były na naszym gruncie traktowane jako modelowe wcielenia założeń realizmu socjalistycznego.
Realizm socjalistyczny w poezji polskiej stanowił styl oficjalny w pierwszej połowie lat 50. Pośród jego artystów i propagatorów specjalną rolę odgrywali pisarze młodego pokolenia, nie zabrakło jednak i znanych nazwisk pisarzy działających w dwudziestoleciu międzywojennym. Po Zgonu Stalina ostra reakcja nawet i niedawnych zwolenników doprowadziła do odrzucenia tej sposoby twórczej.
(Magdalena Piekara)
Zobacz także: DRAMAT; KINO; Literatura SOCREALISTYCZNA; TEATR
- Co znaczy POEZJA PRZEŁOMU 1956:
- Porównanie stalinizmu (zobacz Literatura socrealistyczna) pisarz polski wiedział, Iż może właściwie wszystko, z zastrzeżeniem dwóch rzeczy: eksperymentowania i eksponowania problemów niezgodnych z obowiązującą powieść socrealistyczna co znaczy.
- Krzyżówka POEZJA MISTRZÓW:
- Dlaczego ostatnich lat pozostaje pod dominującym wpływem Starych Mistrzów , z których każdy stworzył silnie wyróżniający się idiom poetycki. Ważne znaczenie, prócz tak zwany Ogromnej Czwórki (Jarosław powieść socrealistyczna krzyżówka.
- Co to jest POETYKI NORMATYWNE:
- Jak lepiej świadomość literacka polskiego klasycyzmu odwoływała się w oświeceniu do autorytetu starożytnych prawodawców literaturze i wymowy (Arystotelesa, Horacego, Kwintyliana i Cycerona) i do myśli powieść socrealistyczna co to jest.
- Słownik POEZJA ADAMA ASNYKA:
- Kiedy pisarzem czasów niepoetyckich , lecz równocześnie epigonem romantyzmu , po wydaniu pierwszego tomu poetyckiego (Poezje I, 1869) rozpoczyna (wg Markiewicza) wysuwać się Asnyk na czoło pisarzy swego powieść socrealistyczna słownik.
- Czym jest PRZEŁOM 1932 ROKU:
- Od czego zależy sposób wyznacza istotną cezurę w dziejach literatury okresu dwudziestolecia. Wiąże się ona z przesunięciem punktu ciężkości w stronę prozy, w szczególności jeżeli chodzi o zjawiska nowatorskie, które powieść socrealistyczna czym jest.
Czym jest powieść socrealistyczna znaczenie w Motywy literatura P .
