Co znaczy POWIEŚĆ POPULARNA:
Początków literackiej postaci kultury masowej, jaką jest poezja popularna, można szukać już w XVI wiecznej poezji odpustowej. Chociaż dopiero w. XIX, dzięki upowszechnieniu się zdolności czytania i wykształceniu środków przekazu, z powodu zwiększeniu rynku czytelniczego, od którego komercyjna poezja popularna była zawsze uwarunkowana, umożliwi jej pełny postęp.
Równoczesne współistnienie literatury artystycznej i popularnej sytuowało zawsze tę drugą na pozycji niższej, gorszej. Co więcej, jej niska i nieartystyczna postać traktowana była regularnie jako niebezpieczna i szkodliwa dla kultury; stąd pejoratywne nazwy nadawane jej chętnie poprzez krytykę, na przykład poezja brukowa.
Forma komunikatu, jaką posługuje się poezja popularna, uwarunkowana jest poprzez odbiorcę, do którego adresowany jest tekst. W polskiej tradycji literaturoznawczej taki typ odbioru ustala się jako "ograniczony" (M. Głowiński) albo "prymitywny" (E. Balcerzan). Użycie takiej kategorii jest konsekwencją założenia, że jako normatywną przyjmuje się stosunki wobec literatury "wysokiej". Bardziej adekwatnym, w szczególności gdy za element obserwacji uzna się literaturę popularną, wydaje się chociaż mniej wartościujące ustalenie: odbiór uproszczony. Tym bardziej, Iż owo uproszczenie stawia przed artystą szereg wymogów. Można aby nawet ryzykować stwierdzenie, Iż odbiór uproszczony w pierwszej kolejności wymaga, gdy "wysoki" co najmniej w równym stopniu wymaga od tekstu, jak i od siebie.
Jedną z najistotniejszych cech takiego typu odbioru jest emocjonalny relacja do świata przedstawionego. W tej sytuacji zaciera się dystans, czytelnik utożsamia się z bohaterem. Wynika to, wg H. Kirchner stąd, że odbiorca "wywodzący się z niższej sfery socjalnej i kulturowej, łaknie zarówno imaginacyjnego przemieszczenia się w niedostępne kręgi bogactwa i prestiżu, jak i stabilności tej cudzej sytuacji, do której aspiruje". Konsekwencją tego jest z jednej strony potrzeba jednoznaczności, wyraźnego ustalenia i uwidocznienia cech bohaterów, co prowadzi do ograniczenia rozwiązań formalnych, stereotypizacji i schematyzacji ułatwiających identyfikację i charakterystykę, z drugiej strony - potrzeba prawdopodobieństwa, co nie znaczy oczywiście rezygnacji z fantastyczności i cudowności.
Poezja popularna jest zachowawcza i najchętniej wykorzystuje utrwalone, czyli skonwencjonalizowane rozwiązania formalne, regularnie zapożyczone z literatury wysokiej, dzięki czemu czytelny komunikat zachowuje jednocześnie pozory wzniosłości i poetyckości.
Jeszcze przed rokiem 1918 własną najgłośniejszą powieść drukuje H. Mniszkówna. Trędowata (1909) do 1914 jest wznawiana trzynaście razy. Romans Mniszkówny to typowy dla literatury popularnej melodramat z "życia wyższych sfer". Utrzymany w sentymentalnym tonie opowiada o tragicznej miłości Stefci Rudeckiej i ordynata Waldemara Michorowskiego. Pomimo różnic dzielących oboje ukochanych (zamożność i urodzenie), młody arystokrata doprowadza do zaręczyn. Chociaż środowisko arystokratyczne nie akceptuje Stefci i traktuje jak "trędowatą". Załamana bohaterka zapada na zapalenie opon mózgowych i umiera w dniu, kiedy miała poślubić Waldiego. Znaleźć tu można wszystkie przedmioty charakterystyczne dla powieści popularnej: schematyczność i stereotypowość postaci, jednoznaczność sytuacji, łatwego do zaakceptowania bohatera i jednocześnie "zachowawczość", uwidoczniającą się w realizacji jednego z ulubionych poprzez melodramat motywu kopciuszka i w silnie zmanieryzowanym młodopolskim stylu (sparodiowanym poprzez M. Samozwaniec w Na ustach grzechu). W podobnym tonie utrzymane są pozostałe, nie mniej głośne w dwudziestoleciu międzywojennym powieści Mniszkówny: Ordynat Michorowski, Panicz, Gehenna, Verte, Sfinks, Królowa Gizella i Powojenni. Prócz wielkiej liczby wznowień, Trędowata doczekała się dwóch adaptacji filmowych i kilku teatralnych.
Sentymentalne romanse zdominowały także twórczość innej autorki bestsellerów I. Zarzyckiej. Rozgłos zyskała już pierwsza powieścią pt.: Dzikuska. I tutaj nie braknie środowiska "wyższych sfer", niemniej typ bohaterki proponowany poprzez Zarzycką jest różna od bohaterek powieści Mniszkówny. Jest nią zwykle nastolatka (16-20 lat), regularnie sierota albo co najmniej półsierota, spragniona "czystej miłości". Do najpopularniejszych powieści Zarzyckiej prócz Dzikuski należą: Córka wichru, Tabor, Pałac śród gór, Samotnicy.
Prócz romansów w dwudziestoleciu powstają również inne gatunki charakterystyczne dla powieści popularnej, jak na przykład powieść kryminalna, wykonywana raczej poprzez A. Marczyńskiego. Ten pierwszy nie ograniczył się tylko do jednego gatunku. W okolicy detektywistycznych i sensacyjnych, na przykład Przygoda w Biarritz; Ulubieniec seniorit; Zegar Zgon, opublikował także kilka powieści fantastycznych: Rok 1947, Walka Stanów Zjednoczonych z żółtym najeźdźcą, Świat w Płomieniach, Powieść z niedalekiej przyszłości.
Nie mniejszym rozgłosem niż Mniszkówny czy Zarzyckiej cieszyły się powieści T. Dołęgi Mostowicza. Pomimo że kariera jego trwała raptem dziewięć lat, wydał piętnaście wielokrotnie wznawianych powieści. Najgłośniejsza z nich - Kariera Nikodema Dyzmy stanowi interesujący przykład popularnej wersji powieści społeczno obyczajowej, będącej satyrycznym obrazem środowiska międzywojennej oligarchii. Tytułowy bohater, wątpliwej konduity były fordanser, dzięki cwaniactwu, lecz także dzięki snobizmowi "wyższych sfer", robi zaskakującą karierę, kończącą się propozycją objęcia funkcji premiera. W podobnym tonie utrzymana jest także kolejna powieść Ostatnia Brygada, jednakże tu zaproponuje Mostowicz pozytywnego bohatera, reprezentanta przyszłego pokolenia, młodzieńca uczciwego, mocnego i czystego rasowo.
Wymieniając powieści Mostowicza, trudno nie wspomnieć oczywiście o Znachorze i Profesorze Wilczurze, powieściach, których ambicją było, jak twierdził sam autor, "przeniesienie czytelnika w świat ludzi dobrych", jak i sensacyjno kryminalnej powieści Prokurator Alicja Horn.
Tuż przed wybuchem wojny ukaże się ostatnia podręcznik Mostowicza - Pamiętnik pani Hanki. Autor znowu powraca do tonu charakterystycznego dla Kariery Nikodema Dyzmy i Ostatniej Brygady, chociaż tym wspólnie ambicja pretendowania do miana krytycznej powieści obyczajowej skutkuje, Iż ostatnie dzieło Mostowicza wykracza poza granice sytuujące tekst w ramach literatury popularnej. W okolicy "złośliwego uśmiechu" wymierzonego tradycyjnie w "dobre towarzystwo", pojawi się tu również ironiczny relacja do prezentowanej rzeczywistości, widoczny w wyraźnym dystansie, jaki zachowuje narrator wobec świata przedstawionego.
Niewątpliwą popularność twórczości Dołęgi Mostowicza podkreśla fakt aż ośmiu przedwojennych adaptacji filmowych jego powieści, między innymi Prokurator Alicji Horn, Znachora, który stał się rekordem kasowym, Profesora Wilczura i Trzech serc.
(Maciej Tramer)
Równoczesne współistnienie literatury artystycznej i popularnej sytuowało zawsze tę drugą na pozycji niższej, gorszej. Co więcej, jej niska i nieartystyczna postać traktowana była regularnie jako niebezpieczna i szkodliwa dla kultury; stąd pejoratywne nazwy nadawane jej chętnie poprzez krytykę, na przykład poezja brukowa.
Forma komunikatu, jaką posługuje się poezja popularna, uwarunkowana jest poprzez odbiorcę, do którego adresowany jest tekst. W polskiej tradycji literaturoznawczej taki typ odbioru ustala się jako "ograniczony" (M. Głowiński) albo "prymitywny" (E. Balcerzan). Użycie takiej kategorii jest konsekwencją założenia, że jako normatywną przyjmuje się stosunki wobec literatury "wysokiej". Bardziej adekwatnym, w szczególności gdy za element obserwacji uzna się literaturę popularną, wydaje się chociaż mniej wartościujące ustalenie: odbiór uproszczony. Tym bardziej, Iż owo uproszczenie stawia przed artystą szereg wymogów. Można aby nawet ryzykować stwierdzenie, Iż odbiór uproszczony w pierwszej kolejności wymaga, gdy "wysoki" co najmniej w równym stopniu wymaga od tekstu, jak i od siebie.
Jedną z najistotniejszych cech takiego typu odbioru jest emocjonalny relacja do świata przedstawionego. W tej sytuacji zaciera się dystans, czytelnik utożsamia się z bohaterem. Wynika to, wg H. Kirchner stąd, że odbiorca "wywodzący się z niższej sfery socjalnej i kulturowej, łaknie zarówno imaginacyjnego przemieszczenia się w niedostępne kręgi bogactwa i prestiżu, jak i stabilności tej cudzej sytuacji, do której aspiruje". Konsekwencją tego jest z jednej strony potrzeba jednoznaczności, wyraźnego ustalenia i uwidocznienia cech bohaterów, co prowadzi do ograniczenia rozwiązań formalnych, stereotypizacji i schematyzacji ułatwiających identyfikację i charakterystykę, z drugiej strony - potrzeba prawdopodobieństwa, co nie znaczy oczywiście rezygnacji z fantastyczności i cudowności.
Poezja popularna jest zachowawcza i najchętniej wykorzystuje utrwalone, czyli skonwencjonalizowane rozwiązania formalne, regularnie zapożyczone z literatury wysokiej, dzięki czemu czytelny komunikat zachowuje jednocześnie pozory wzniosłości i poetyckości.
Jeszcze przed rokiem 1918 własną najgłośniejszą powieść drukuje H. Mniszkówna. Trędowata (1909) do 1914 jest wznawiana trzynaście razy. Romans Mniszkówny to typowy dla literatury popularnej melodramat z "życia wyższych sfer". Utrzymany w sentymentalnym tonie opowiada o tragicznej miłości Stefci Rudeckiej i ordynata Waldemara Michorowskiego. Pomimo różnic dzielących oboje ukochanych (zamożność i urodzenie), młody arystokrata doprowadza do zaręczyn. Chociaż środowisko arystokratyczne nie akceptuje Stefci i traktuje jak "trędowatą". Załamana bohaterka zapada na zapalenie opon mózgowych i umiera w dniu, kiedy miała poślubić Waldiego. Znaleźć tu można wszystkie przedmioty charakterystyczne dla powieści popularnej: schematyczność i stereotypowość postaci, jednoznaczność sytuacji, łatwego do zaakceptowania bohatera i jednocześnie "zachowawczość", uwidoczniającą się w realizacji jednego z ulubionych poprzez melodramat motywu kopciuszka i w silnie zmanieryzowanym młodopolskim stylu (sparodiowanym poprzez M. Samozwaniec w Na ustach grzechu). W podobnym tonie utrzymane są pozostałe, nie mniej głośne w dwudziestoleciu międzywojennym powieści Mniszkówny: Ordynat Michorowski, Panicz, Gehenna, Verte, Sfinks, Królowa Gizella i Powojenni. Prócz wielkiej liczby wznowień, Trędowata doczekała się dwóch adaptacji filmowych i kilku teatralnych.
Sentymentalne romanse zdominowały także twórczość innej autorki bestsellerów I. Zarzyckiej. Rozgłos zyskała już pierwsza powieścią pt.: Dzikuska. I tutaj nie braknie środowiska "wyższych sfer", niemniej typ bohaterki proponowany poprzez Zarzycką jest różna od bohaterek powieści Mniszkówny. Jest nią zwykle nastolatka (16-20 lat), regularnie sierota albo co najmniej półsierota, spragniona "czystej miłości". Do najpopularniejszych powieści Zarzyckiej prócz Dzikuski należą: Córka wichru, Tabor, Pałac śród gór, Samotnicy.
Prócz romansów w dwudziestoleciu powstają również inne gatunki charakterystyczne dla powieści popularnej, jak na przykład powieść kryminalna, wykonywana raczej poprzez A. Marczyńskiego. Ten pierwszy nie ograniczył się tylko do jednego gatunku. W okolicy detektywistycznych i sensacyjnych, na przykład Przygoda w Biarritz; Ulubieniec seniorit; Zegar Zgon, opublikował także kilka powieści fantastycznych: Rok 1947, Walka Stanów Zjednoczonych z żółtym najeźdźcą, Świat w Płomieniach, Powieść z niedalekiej przyszłości.
Nie mniejszym rozgłosem niż Mniszkówny czy Zarzyckiej cieszyły się powieści T. Dołęgi Mostowicza. Pomimo że kariera jego trwała raptem dziewięć lat, wydał piętnaście wielokrotnie wznawianych powieści. Najgłośniejsza z nich - Kariera Nikodema Dyzmy stanowi interesujący przykład popularnej wersji powieści społeczno obyczajowej, będącej satyrycznym obrazem środowiska międzywojennej oligarchii. Tytułowy bohater, wątpliwej konduity były fordanser, dzięki cwaniactwu, lecz także dzięki snobizmowi "wyższych sfer", robi zaskakującą karierę, kończącą się propozycją objęcia funkcji premiera. W podobnym tonie utrzymana jest także kolejna powieść Ostatnia Brygada, jednakże tu zaproponuje Mostowicz pozytywnego bohatera, reprezentanta przyszłego pokolenia, młodzieńca uczciwego, mocnego i czystego rasowo.
Wymieniając powieści Mostowicza, trudno nie wspomnieć oczywiście o Znachorze i Profesorze Wilczurze, powieściach, których ambicją było, jak twierdził sam autor, "przeniesienie czytelnika w świat ludzi dobrych", jak i sensacyjno kryminalnej powieści Prokurator Alicja Horn.
Tuż przed wybuchem wojny ukaże się ostatnia podręcznik Mostowicza - Pamiętnik pani Hanki. Autor znowu powraca do tonu charakterystycznego dla Kariery Nikodema Dyzmy i Ostatniej Brygady, chociaż tym wspólnie ambicja pretendowania do miana krytycznej powieści obyczajowej skutkuje, Iż ostatnie dzieło Mostowicza wykracza poza granice sytuujące tekst w ramach literatury popularnej. W okolicy "złośliwego uśmiechu" wymierzonego tradycyjnie w "dobre towarzystwo", pojawi się tu również ironiczny relacja do prezentowanej rzeczywistości, widoczny w wyraźnym dystansie, jaki zachowuje narrator wobec świata przedstawionego.
Niewątpliwą popularność twórczości Dołęgi Mostowicza podkreśla fakt aż ośmiu przedwojennych adaptacji filmowych jego powieści, między innymi Prokurator Alicji Horn, Znachora, który stał się rekordem kasowym, Profesora Wilczura i Trzech serc.
(Maciej Tramer)
- Co znaczy POWOLNA RZEKA MIŁOSZA:
- Porównanie materiale literaturze Miłosza dokonać - postulowanych niegdyś poprzez Kazimierza Wykę w artykule Słowe klucze [zobacz tegoż, O potrzebie historii literatury, Warszawa 1969.] - statystycznych badań powieść popularna co znaczy.
- Krzyżówka PROZATORSKIE "ROZRACHUNKI INTELIGENCKIE":
- Dlaczego rozrachunki inteligenckie wprowadził K. Wyka, nazywając w ten sposób grupę powieści wydanych bezpośrednio po II wojnie, które łączyła zarówno problematyka, jak i zbliżona perspektywa narracyjna powieść popularna krzyżówka.
- Co to jest POEZJA LEŚMIANA:
- Jak lepiej 1877 albo 1878-1937) należy do najmłodszego pokolenia pisarzy Młodej Polski. Fakt ten, podobnie jak siła i oryginalność talentu, zdecydował o tym, Iż podstawowe problemy filozoficzne i tematy epoki powieść popularna co to jest.
- Słownik PROCESY W POLSZCZY¬NIE:
- Kiedy wywołały znów nieco odmienne warunki rozwoju j. polskiego. W dużej części pogłębiły się pozytywne przedmioty, które zostały zapoczątkowane w momencie dwudziestolecia międzywojennego. To są w powieść popularna słownik.
- Czym jest POWIEŚĆ EKSPERYMENTALNA:
- Od czego zależy we współczesnej poezji nasiliły się po roku 1956. Wiodącą rolę odgrywali tu starsi pisarze, nawiązujący do dokonań z lat 30. Ważnym bodźcem była także recepcja obcych innowatorów, tworząca powieść popularna czym jest.
Czym jest powieść popularna znaczenie w Motywy literatura P .
