Co znaczy POWIEŚĆ HISTORYCZNA:
W latach 20. powieść historyczna nie była dominującą odmianą w ówczesnej prozie. Przypadek wymieniła się w następnej dekadzie. Wtedy także otrzymaliśmy szereg utworów zajmujących znaczne miejsce w XX wiecznej poezji. Regularnie nawiązywały one do wydarzeń z historii powszechnej. Wizjom historiofilozoficznym towarzyszyła także ambicja zastosowania zdobyczy prozy psychologicznej.
Nie brakowało przy tym propozycji bardziej konwencjonalnych, kontynuujących tradycję XIX wietrznej epiki historycznej. Na specjalną uwagę spośród nich zasługują powieści Zofii Kossak Szczuckiej. Jej najwybitniejszym dziełem jest cykl przeznaczony wyprawom krzyżowym (Krzyżowcy, Władca trędowaty, Bez oręża). Pełna dramatyzmu, wydarzeń ilustrujących zarówno małość, jak i rozmiar człowieka, walka i odzyskanie Grobu Świętego stanowi dla autorki niejako wzorzec całej historii ludzkości, która - mimo grzechów i zwątpień - próbuje odnaleźć własny sedno i zrozumieć siebie, realizując w ten sposób plan Opatrzności. Efekt poczynaniom bohaterów może zapewnić w pierwszej kolejności zawierzenie łasce Bożej. Ciekawie w tej zbudowanej podług szablonowych recept trylogii wypada także konfrontacja mentalności i kultur Zachodu, Bizancjum i świata muzułmańskiego.
Za zamknięcie okresu Młodej Polski zwykło się uważać powieść Żywe kamienie (1918) Wacława Berenta, której ranga artystyczna znacząco jednak wykracza poza takie historycznoliterackie usytuowanie. Związki z modernizmem uwidaczniają się tu za sprawą kunsztownego, poetyckiego stylu, licznych partii lirycznych, estetycznej funkcji archaizacji. Dla kompozycji utworu znamienne jest - skądinąd typowe dla prozy Berenta - mistrzowskie operowanie narracją z punktu widzenia postaci, monologiem wewnętrznym i wypowiedzianym, przy ciągłej zmianie bohaterów występujących w roli narracyjnego medium. Mimo sugestywnie odtworzonego klimatu duchowego, ideowego i artystycznego XIII wiecznej Europy, celem pisarza była uniwersalizacja opowiedzianej historii, zbliżenie utworu do przypowieści. Świat przedstawiony stanowi swoistą sumę średniowiecznej kultury, ze specjalnym uwzględnieniem tych jej przedmiotów, które fascynowały intelektualistów początku XX w. (mity arturiańskie, tradycja goliardowska - w narrację wplecione zostały liczne cytaty i parafrazy średniowiecznej literatury, mistycyzm). Fabułę powieści Berent oparł na micie św. Graala. Paraboliczny wymiar utworu każe przy tym widzieć w motywie poszukiwania istotę kondycji ludzkiej, a w szczególności - losu twórcy (również współczesnego).
Odmiennie zbudowane zostały utwory Berenta z lat 30., składające się na cykl Opowieści biograficznych. Sylwetki znakomitych postaci sceny politycznej i świata kultury polskiej przełomu XVIII i XIX w. są tu materiałem do analizy nowoczesnej tożsamości Polaków. Służą także przypomnieniu dokonań generacji, która usiłowała sprostać potrzebie powstania nowej koncepcji narodu. Berent połączył w cyklu narrację, regularnie inkrustowaną cytatami bądź parafrazami źródeł, z refleksją eseistyczną, stając się prekursorem techniki związanej z eseizacją prozy fabularnej, która ujawniła się w twórczości wielu prozaików powojennych.
Znaczne miejsce w prozatorskim dorobku Jarosława Iwaszkiewicza zajęła powieść Czerwone tarcze, osnuta wokół losów księcia Henryka Sandomierskiego. Utwór można określić jako psychologiczne studium osobowości o Hamletycznych rysach, wahającej się pomiędzy dążeniem a zaniechaniem. Długoletnie podróże bohatera pozwalają mu skonfrontować kulturową różnorodność i urodę świata z bezwzględnością politycznego działania. Dlatego Henryk odrzuca ofertę cesarza Fryderyka Barbarossy, proponującego mu koronę i współdziałanie w budowie uniwersalnego państwa. Rozterki i zagubienie Henryka, zmagania z pokusą władzy "silnej ręki", fascynacja pięknem świata i życia, któremu zagraża polityka i historia - dla wielu krytyków były dylematami współczesnego intelektualisty ukazanymi poprzez Iwaszkiewicza w kostiumie przeżyć XII wiecznego bohatera.
W latach 30. debiutowali pisarze, którzy z czasem mieli się okazać odnowicielami gatunku: Hanna Malewska i Teodor Parnicki. Już w pierwszych książkach odeszli oni od modelu XIX wiecznej powieści historycznej, korzystając raczej ze wzorów modnej ówcześnie zbeletryzowanej biografii. Odpowiednikiem Żelazna korona Malewskiej (kluczowym bohaterem utworu jest cesarz Karol V) czy Aecjusz - Ostatni Rzymianin Parnickiego. Autorzy podjęli tu polemikę z wizją silnego władcy, z mitem wodza, ukazywali także konflikt pomiędzy politycznym pragmatyzmem a racjami etycznymi. Efektownie w obu wymienionych powieściach wypadł bogaty i złożony obraz czasów historyczno kulturowego przełomu, aczkolwiek Malewska i Parnicki stronili od XIX wiecznej malowniczości, wywodzącej się z tradycji Waltera Scotta, a zwracali uwagę na intelektualną i ideową problematykę danej epoki. Istotną rolę odegrały u obojga pisarzy inspiracje personalistyczne, a u Parnickiego także freudyzm, dzięki czemu portrety ich bohaterów zyskały na psychologicznej głębi.
(Krzysztof Uniłowski)
Nie brakowało przy tym propozycji bardziej konwencjonalnych, kontynuujących tradycję XIX wietrznej epiki historycznej. Na specjalną uwagę spośród nich zasługują powieści Zofii Kossak Szczuckiej. Jej najwybitniejszym dziełem jest cykl przeznaczony wyprawom krzyżowym (Krzyżowcy, Władca trędowaty, Bez oręża). Pełna dramatyzmu, wydarzeń ilustrujących zarówno małość, jak i rozmiar człowieka, walka i odzyskanie Grobu Świętego stanowi dla autorki niejako wzorzec całej historii ludzkości, która - mimo grzechów i zwątpień - próbuje odnaleźć własny sedno i zrozumieć siebie, realizując w ten sposób plan Opatrzności. Efekt poczynaniom bohaterów może zapewnić w pierwszej kolejności zawierzenie łasce Bożej. Ciekawie w tej zbudowanej podług szablonowych recept trylogii wypada także konfrontacja mentalności i kultur Zachodu, Bizancjum i świata muzułmańskiego.
Za zamknięcie okresu Młodej Polski zwykło się uważać powieść Żywe kamienie (1918) Wacława Berenta, której ranga artystyczna znacząco jednak wykracza poza takie historycznoliterackie usytuowanie. Związki z modernizmem uwidaczniają się tu za sprawą kunsztownego, poetyckiego stylu, licznych partii lirycznych, estetycznej funkcji archaizacji. Dla kompozycji utworu znamienne jest - skądinąd typowe dla prozy Berenta - mistrzowskie operowanie narracją z punktu widzenia postaci, monologiem wewnętrznym i wypowiedzianym, przy ciągłej zmianie bohaterów występujących w roli narracyjnego medium. Mimo sugestywnie odtworzonego klimatu duchowego, ideowego i artystycznego XIII wiecznej Europy, celem pisarza była uniwersalizacja opowiedzianej historii, zbliżenie utworu do przypowieści. Świat przedstawiony stanowi swoistą sumę średniowiecznej kultury, ze specjalnym uwzględnieniem tych jej przedmiotów, które fascynowały intelektualistów początku XX w. (mity arturiańskie, tradycja goliardowska - w narrację wplecione zostały liczne cytaty i parafrazy średniowiecznej literatury, mistycyzm). Fabułę powieści Berent oparł na micie św. Graala. Paraboliczny wymiar utworu każe przy tym widzieć w motywie poszukiwania istotę kondycji ludzkiej, a w szczególności - losu twórcy (również współczesnego).
Odmiennie zbudowane zostały utwory Berenta z lat 30., składające się na cykl Opowieści biograficznych. Sylwetki znakomitych postaci sceny politycznej i świata kultury polskiej przełomu XVIII i XIX w. są tu materiałem do analizy nowoczesnej tożsamości Polaków. Służą także przypomnieniu dokonań generacji, która usiłowała sprostać potrzebie powstania nowej koncepcji narodu. Berent połączył w cyklu narrację, regularnie inkrustowaną cytatami bądź parafrazami źródeł, z refleksją eseistyczną, stając się prekursorem techniki związanej z eseizacją prozy fabularnej, która ujawniła się w twórczości wielu prozaików powojennych.
Znaczne miejsce w prozatorskim dorobku Jarosława Iwaszkiewicza zajęła powieść Czerwone tarcze, osnuta wokół losów księcia Henryka Sandomierskiego. Utwór można określić jako psychologiczne studium osobowości o Hamletycznych rysach, wahającej się pomiędzy dążeniem a zaniechaniem. Długoletnie podróże bohatera pozwalają mu skonfrontować kulturową różnorodność i urodę świata z bezwzględnością politycznego działania. Dlatego Henryk odrzuca ofertę cesarza Fryderyka Barbarossy, proponującego mu koronę i współdziałanie w budowie uniwersalnego państwa. Rozterki i zagubienie Henryka, zmagania z pokusą władzy "silnej ręki", fascynacja pięknem świata i życia, któremu zagraża polityka i historia - dla wielu krytyków były dylematami współczesnego intelektualisty ukazanymi poprzez Iwaszkiewicza w kostiumie przeżyć XII wiecznego bohatera.
W latach 30. debiutowali pisarze, którzy z czasem mieli się okazać odnowicielami gatunku: Hanna Malewska i Teodor Parnicki. Już w pierwszych książkach odeszli oni od modelu XIX wiecznej powieści historycznej, korzystając raczej ze wzorów modnej ówcześnie zbeletryzowanej biografii. Odpowiednikiem Żelazna korona Malewskiej (kluczowym bohaterem utworu jest cesarz Karol V) czy Aecjusz - Ostatni Rzymianin Parnickiego. Autorzy podjęli tu polemikę z wizją silnego władcy, z mitem wodza, ukazywali także konflikt pomiędzy politycznym pragmatyzmem a racjami etycznymi. Efektownie w obu wymienionych powieściach wypadł bogaty i złożony obraz czasów historyczno kulturowego przełomu, aczkolwiek Malewska i Parnicki stronili od XIX wiecznej malowniczości, wywodzącej się z tradycji Waltera Scotta, a zwracali uwagę na intelektualną i ideową problematykę danej epoki. Istotną rolę odegrały u obojga pisarzy inspiracje personalistyczne, a u Parnickiego także freudyzm, dzięki czemu portrety ich bohaterów zyskały na psychologicznej głębi.
(Krzysztof Uniłowski)
- Co znaczy PROZA KORZENNA:
- Porównanie zobacz PROZA NOSTALGICZNA powieść historyczna co znaczy.
- Krzyżówka PRZEŁOM 1932 ROKU:
- Dlaczego sposób wyznacza istotną cezurę w dziejach literatury okresu dwudziestolecia. Wiąże się ona z przesunięciem punktu ciężkości w stronę prozy, w szczególności jeżeli chodzi o zjawiska nowatorskie, które powieść historyczna krzyżówka.
- Co to jest PERIODY I NURTY POLSKIEJ LITERATURY BAROKOWEJ:
- Jak lepiej i poezji polskiej barok - pojęty jako tendencja, prąd, styl - trwał poprzez całe XVII i pierwsze trzydzieści lat XVIII stulecia; metaforycznie rzecz ujmując, zakorzenił się mocno na dobrze powieść historyczna co to jest.
- Słownik POEZJA MŁODOPOLSKA:
- Kiedy Polski znaczenie literaturze w relacji do poprzedniego okresu nieporównanie wzrasta. W pierwszej kolejności to właśnie lirycy wprowadzają, zauważalnie dla szerokich kręgów odbiorców, nowy sposób powieść historyczna słownik.
- Czym jest PROCESY W POLSZCZY¬NIE:
- Od czego zależy moment uważany poprzez historyków j. polskiego za końcowy moment doby nowopolskiej. 1918 r. stworzył zupełnie nowe warunki rozwoju j. polskiego. W państwie po odzyskaniu niepodległości zaczęło powieść historyczna czym jest.
Czym jest powieść historyczna znaczenie w Motywy literatura P .
