Co to znaczy ekspresjontyczna powieść definicja.

Definicja POWIEŚĆ EKSPRESJONISTYCZNA oznacza metaforycznym. Przykłady powieści prymitywistycznej.

Czy przydatne?

Definicja POWIEŚĆ EKSPRESJONISTYCZNA

Co znaczy POWIEŚĆ EKSPRESJONISTYCZNA: Rozwijała się w kilku zasadniczych nurtach: prymitywistycznym, onirycznym, metaforycznym. Przykłady powieści prymitywistycznej można wskazać na przestrzeni lat 20. w tak zwany komunionistycznym kierunku ekspresjonizmu. Odwoływał się on do zasad ewangelicznej prostoty i dobroci, rozpoznając je w świecie "szarych", biednych ludzi, regularnie skrzywdzonych poprzez los. Natura była odpowiednim tłem albo układem odniesienia dla tak zorientowanego życia; jako bliższa Bogu, stanowiła źródło pozytywnych wartości. W powieściach tego nurtu występowały echa franciszkanizmu - kierunku sprzed I wojny światowej.
Mniej znanym autorem powieści prymitywistycznych jest aktualnie Jan Wiktor, autor wielu fabuł o antropomorfizowanych zwierzętach, alegoriach wartości moralnych - na przykład Burek. Pisał także powieści o prostych i dobrych ludziach, takich jak stara gazeciarka z Tęczy nad sercem - otoczona aurą mistycyzmu i świętości. Antyurbanizm ekspresjonistyczny, demonizacja i hiperbolizacja miasta, któremu przeciwstawia się aprobowaną wiejską kulturę i etykę, program odrodzenia moralnego w oparciu o ewangeliczną dobroć i miłość - ten kierunek stylizowanej na ludową, lirycznej prozy Wiktora znajduje pełny słowo w powieści Zwariowane miasto.
Autorem, który do pewnego stopnia przeszedł zwycięsko próbę czasu jest Emil Zegadłowicz jako autor prymitywistyczno franciszkańskiej powieści Żywot Mikołaja Srebrempisanego, która w pierwszej, bardzo obszernej wersji miała postać trylogii: Godzina przed jutrznią, Spod młyńskich kamieni, Cień nad falami. Ten przegadany utwór autor skondensował potem do rozmiarów jednego tomu - był to Uśmiech. Efektem jest ciekawa podręcznik z kręgu bardzo popularnej w owych latach autobiografii z czasów dzieciństwa (por. na przykład Kadena Bandrowskiego Miasto mojej matki, które zainspirowało autora Uśmiechu). Powieść Zegadłowicza odznacza się na tle tej wspomnianej literatury założonym brakiem obiektywizmu. Jest programowo liryczna; autor zestraja pkt. widzenia narratora ze spojrzeniem małego, wybitnie uzdolnionego i wrażliwego dziecka, obdarzonego rozwiniętym poczuciem religijnym. Dzięki mądrym zabiegom pedagogicznym ojca - russoisty, dziecko inicjalnie uczy się kochać naturę i wtopiony w nią prosty lud Beskidu Zachodniego, którego wierzenia i wartości mały Mikołaj bezwiednie przyjmuje. Zwraca uwagę bardzo uszczegółowiony, konkretny i zmysłowy obraz rzeczywistości przedstawionej. Oryginalna, ramowa kompozycja jest dodatkowym atutem utworu. Pomyślana jako następna część projektowanego cyklu powieść Zmory mieści się w nurcie onirycznym ekspresjonizmu; porzuca schematy prymitywistyczno komunionistyczne. Jej bohater jest teraz bliższy aktywizmowi, jako dojrzewający do zrozumienia swojej jednostkowej misji uczeń gimnazjum, przyszły inteligent, reformator obyczaju, krytyk ograniczających indywiduum instytucji - szkoły, Kościoła, spetryfikowanych ról socjalnych. Antyklerykalizm i liberalizm Zmór podkreślający ważność sfery seksualnej w życiu młodego człowieka, drastyczność przedstawienia owych spraw spowodowały atmosferę skandalu wokół tej kontrowersyjnej powieści. Znacząco jaskrawszą (w typie wczesnego, agitacyjnego ekspresjonizmu) powieścią o zbliżonej problematyce, portretującą dojrzałego człowieka, literata Fauna są Motory.
Na pograniczu prymitywistycznego i onirycznego nurtu ekspresjonizmu należy lokować pisarstwo Ewy Szelburg Zarembiny. Ona także obraca się w kręgu tematycznym dzieciństwa (i młodości). Atmosfera jej powieści przypomina ludową baśń pełną grozy albo koszmar senny. Jej bohaterki, wyrastające zazwyczaj w wiejskim środowisku, to osobowości chwiejne, przewrażliwione, dręczone przeczuciem i wizjami Zgonu, dolegliwości, czujące patologiczną odrazę wobec spraw płci. Oniryzm wiąże się z bardzo licznymi, hiperbolizowanymi relacjami stanów psychicznych, utrzymywanych w poetyce snu, koszmaru, halucynacji. Erotyce towarzyszą zazwyczaj wizje kosmiczne. Tak przedstawiają się inicjalne powieści pisarki: Dokąd, Chusta Św. Weroniki. Późniejsza Wędrówka Joanny i cykl Ludzie z wosku nadal ukazują świat na podobieństwo snu, lecz całość wypowiedzi jest silniej nasycona konkretem, bardziej realistyczna.
Andrzej Strug wykorzystuje ekspresjonistyczny oniryzm odmiennie. Poetyka ta służy kształtowaniu wizji świata niezgodnej z intersubiektywnie sprawdzalnym doświadczeniem - stanowi ona zawartość snu albo symptom dewiacji psychicznej głównego bohatera. W służbie ideologii pacyfistycznej metoda ta występuje w Kluczu Otchłani; jako narzędzie antykapitalistycznej satyry użyta została w Fortunie kasjera Śpiewankiewicza gdzie poetyka marzenia sennego uwypukla sytuację szarego człowieka, wplątanego w przestępstwo i zagrożonego konsekwencjami tego czynu. Wybitnym odpowiednikiem ekspresjonistycznej powieści pacyfistycznej jest trzytomowy Żółty krzyż. 1. Tajemnica Renu, 2. Bogowie Germanii, 3. Ostatni video Evy Evard. Autor podjął tu ambitną próbę przekroczenia horyzontu ideowego ekspresjonizmu, nie rezygnując jednak ani z charakterystycznej wielostylowości tego kierunku, ani z jego nośnych przedmiotów tematycznych, które twórczo przewartościowuje. Ekspresjonizm personifikuje i demonizuje wojnę jako metafizyczną potęgę, nieobliczalną i niepojętą, przerastającą ludzi i determinującą ich losy w sposób tragiczny. Strug - w okolicy irrealistycznej - daje wojnie realistyczną, rzeczową motywację: pokazuje ją jako dzieło znanych z historii polityków i wodzów armii, szpiegów i uczonych. Protagoniści powieści to ludzie bez wyjątku inteligentni, nietuzinkowi, którzy (każdy na swoją rękę) podejmują misję położenia wojnie kresu. To są typowi bohaterzy aktywistycznego nurtu ekspresjonizmu. Działają pod wpływem etycznego imperatywu (a nie np. religijnego objawienia, jak prości, ludowi bohaterzy Klucza otchłani), kierują się również egzotyczną ambicją. Zdaniem Claude´a Despaix świat i człowieczą naturę zmieni genialny wynalazek chemiczny; socjalista Kurt Wagner marzy o przyszłej rewolucji, na której czele stanie; supergwiazda Eva Evard chce w wojennym "filmie" zagrać rolę mediatorki walczących stron; poeta von Senden chce wypowiedzieć całą prawdę o wojnie, wyzwalając się zarówno od konwencji literackich, jak i od ciśnienia propagandowych frazesów. Wszyscy ci bohaterzy (prócz pisarza) staną się niedobrowolnymi, tragicznymi ofiarami wojny. W dodatku zginą anonimowo albo pod osłoną zmienionej tożsamości - symbolizuje tę tragiczną, nieuniknioną kolej rzeczy "krwawa maska strzaskanej, rozsadzonej twarzy", która pozostaje po strzale plutonu egzekucyjnego z "boskiego" oblicza gwiazdy filmowej. To jest zarazem prawdziwe oblicze wojny, pozbawione patosu i piękna. Z drugiej strony von Sanden, porte parole autora powieści, domyślne, utajone źródło narracji - prawdy o wojnie szuka pośród wariatów wojennych (podobnie jak Strug, opisujący wojnę również jako żywioł aberracji psychicznych). Rozdwojenie jaźni, umiejętności telepatyczne, wróżebne sny, fobie i psychozy - te fenomeny psychiczne stwarzają okazję do wprowadzenia halucynacyjnego i onirycznego elementu w materię realistycznie motywowanej narracji. Wojna obłęd świata domaga się adekwatnej formy. I tę formę daje jej poeta, konstruując racjonalny komunikat o patologii psychicznej jednostek i społeczeństw. Żółty krzyż odchodzi w znacznym stopniu od symplifikacji i ilustracyjności tekstów pacyfistycznych, mieszczących się kompletnie w poetyce ekspresjonizmu; odnajdujemy w nim wyznaczniki gatunkowe realistycznej powieści o tematyce wojennej, powieści psychologicznej, sensacyjnej powieści przygodowej, są tu nawet przedmioty powieści o artyście, a wszystko to zdaje się być podporządkowane regułom ekspresjonistycznej powieści o wojnie - tę jednak bierze w nawias powieść autotematyczna (historia poszukiwania formy literackiej oddającej prawdę o wojnie). Strukturę powieści komplikują przedmioty techniki filmowej w służbie wizyjności ekspresjonistycznej. Powieść ta była najsurowszym i literacko najświetniejszym w polskiej poezji oskarżeniem I wojny światowej, ukazanej w jej rzeczywistej skali europejskiej, na wszystkich istotnych frontach.
Najwybitniejszą powieścią polskiego ekspresjonizmu jest opublikowana w 1936 r. Sól ziemi Józefa Wittlina, I część nigdy nie ukończonej Powieści o cierpliwym piechurze. W centrum zainteresowania znalazła się ideologia pacyfistyczna, a wybitną egzemplifikacją jej słuszności stał się typowy bohater komunionizmu - niewinny prostaczek, analfabeta, dróżnik z huculskiej stacji kolejowej, Piotr Niewiadomski. Ogromna kreacja przyszłej ofiary Ogromnej Wojny uosabia jej przyszłych żołnierzy traktowanych jak anonimowe mięso armatnie. Stereotyp świadomej i dobrowolnej ofiary ewangelicznie dobrego, prostego człowieka ulega tu, jak we wszystkich tekstach o wojnie, znamiennej ewolucji - ofiara będzie wymuszona poprzez demoniczne Kraj (tu - poprzez rozkaz cesarza, także zresztą wymuszony jakby poprzez instancję od niego silniejszą, irracjonalną) i złożona równie demonicznej Wojnie. Ofiara będzie daremna i nielogiczna, nie spowoduje niczyjego zbawienia. Dzięki wykorzystaniu stylizacji ludowej, baśniowej, postać Piotra opromieniona jest aurą sympatii i współczucia. Humanitarną wymowę utworu wzmacniają zarówno opisy transportu świeżo powołanych rekrutów poprzez ogarnięte wojenną gorączką państwa monarchii austro węgierskiej, jak i kapitalne przykłady bezmyślnego wojskowego drylu, celebrowanego poprzez człowieka automat, feldfelba Bachmatiuka. Autor zespala płaszczyznę wypowiedzi narratora i Piotra Niewiadomskiego, powodując przenikanie się realizmu i mitologizacji, epickiego patosu z ironią. Powieść otwiera prolog - nadzwyczajnie charakterystyczny dla typowej struktury powieści ekspresjonistycznej. Obejmuje on rozległą panoramę przestrzenną, obserwowaną zwykle z wysoka, z lotu ptaka - zapowiada to uniwersalność podjętej problematyki. Podobne prologi (czasem z odpowiadającymi im epilogami) rozpoczynają powieści autobiograficzne Emila Zegadłowicza, analogicznie otwiera się Żółty krzyż A. Struga.
Na czele listy przykładów polskiej powieści ekspresjonistycznej powinien figurować tekst chronologicznie najwcześniejszy i równocześnie znakomity - mianowicie Krzyk Stanisława Przybyszewskiego. To jest opowieść o artyście, malarzu pragnącym namalować syntetyczną (i zarazem synestezyjnie potraktowaną) wizję krzyku wielkomiejskiej ulicy, która urasta dla niego do znaczenia symbolu życia, a nawet - metafizycznej zasady bytu. Głodujący i marzący o swoim przyszłym dziele, bohater przeżywa stany z pogranicza jawy i snu, doznaje halucynacji, dręczony jest poprzez swojego sobowtóra. Realistyczną akcję kompletnie wypiera tu żywioł halucynacyjno oniryczny. Powieść nawiązuje zarówno do zespołu charakterystycznych motywów ekspresjonizmu (wielkomiejskość pokazana jako przestrzeń nędzy, brzydoty, występku, aktywistyczny inteligent w centrum akcji), jak i do poetyki zgrzytu, kontrastu; również jaskrawa kolorystyka użyta w powieści odsyła do ekspresjonistycznego malarstwa (Krzyk Edvarda Muncha). Dzięki zastosowanej w powieści poetyce marzenia sennego, "muzycznej" kompozycji i wieloznaczności zastosowanych figur symbolicznych, Krzyk jest raczej poetycką powieścią filozoficzną, a nie tylko literacką wypowiedzią na temat kondycji sztuki w uwarunkowaniach zaawansowania kultury masowej.
Ekspresjonistyczny chwyt krzyżowania różnych poetyk gatunkowych i literackich stylów występuje w nowatorskich powieściach Tadeusza Micińskiego (Ksiądz Faust, Nietota, Wita) i stanowi komponentę powieści Berenta (Próchna, Oziminy, Żywych kamieni). Lecz to jeszcze modernistyczne przedproże XX wiecznego ekspresjonizmu.
(Krystyna Kralkowska Gątkowska)
Zobacz także: Literatura EKSPRESJONISTYCZNA
Co znaczy POEZJA EKSPRESJONISTYCZNA:
Porównanie ekspresjonizm jako odrębny kierunek literacki pojawił się już na przełomie XIX i XX w., programową i teoretyczną samoświadomość zdobył dopiero na gruncie niemieckim u schyłku pierwszej dekady naszego powieść ekspresjonistyczna co znaczy.
Krzyżówka POWIEŚĆ HISTORYCZNA:
Dlaczego powieść historyczna nie była dominującą odmianą w ówczesnej prozie. Przypadek wymieniła się w następnej dekadzie. Wtedy także otrzymaliśmy szereg utworów zajmujących znaczne miejsce w XX wiecznej powieść ekspresjonistyczna krzyżówka.
Co to jest PIEŚNI RELIGIJNE:
Jak lepiej średniowiecznej pieśni religijnej wyrastają z hebrajskiej tradycji śpiewu synagogalnego (psalmy, kantyki, aklamacje amen, alleluja), wzbogaconej w późniejszym okresie o przedmioty formalne (na powieść ekspresjonistyczna co to jest.
Słownik POEZJA ADAMA ASNYKA:
Kiedy pisarzem czasów niepoetyckich , lecz równocześnie epigonem romantyzmu , po wydaniu pierwszego tomu poetyckiego (Poezje I, 1869) rozpoczyna (wg Markiewicza) wysuwać się Asnyk na czoło pisarzy swego powieść ekspresjonistyczna słownik.
Czym jest POETKI MŁODEJ POLSKI:
Od czego zależy poetyzujących - legion, tyle ich bodaj, co pianistek domowych - zauważył Wilhelm Feldman w jednym z inicjalnych podsumowań dorobku młodopolskiej literaturze (1985: 186). Po okresie pozytywistycznej powieść ekspresjonistyczna czym jest.

Czym jest powieść ekspresjonistyczna znaczenie w Motywy literatura P .

  • Dodano:
  • Autor: