Co znaczy POEZJA WOJACZKA:
Twórczość Rafała Wojaczka to w pierwszej kolejności cztery, opracowane do druku poprzez poetę, tomy: Sezon 1969, Inna bajka 1970, Nie skończona krucjata 1972, Którego nie było 1972. Zawarta w nich literatura należy bezsprzecznie do najciekawszych zjawisk generacji, która debiutowała w drugiej połowie lat 60., jak także do najoryginalniejszych zjawisk polskiej literaturze powojennej.
Wojaczek był wyznawcą literaturze integralnej, koncepcji, wedle której dwie strefy: życia i literaturze na tyle wzajemnie się przenikają, Iż życie staje się literaturą, a literatura metodą bycia. W tej perspektywie należałoby odczytywać także jego skandalizujące życie, prowokacje obyczajowe i samobójczą Zgon. Niemniej jednak literatura Wojaczka nie jest prostym protokołem z życia pisarza. Wręcz przeciwnie. Autor Sezonu wierzy w kreacyjną moc poetyckiego słowa i przez wzgląd na tym świat zawarty w wierszach jest rzeczywistością kreowaną, w pełni autonomiczną, "równoległą" wobec świata pozatekstowego.
W wierszach Wojaczka jest zamknięty w pierwszej kolejności ogromny eksperyment poetyckich prób transgresji (przejścia, przekroczenia). Towarzyszą tym próbom eksperymenty ontologiczne i próby swoistego przewartościowania w obszarze podstawowych spraw ludzkiej egzystencji: życia, Zgonu, miłości. Przedsiębrane działania koncentrują się wokół kilku tematów, które można uporządkować w dramatyczny scenariusz przejścia od stanu zagrożenia do od osobnienia.
Punktem wyjścia jest zagrożenie, jakie ujawnia się w dwu przypadkach. Pierwsza, to zagrożenie podmiotu i kryzys tożsamości przejawiający się w groźbie dezintegracji osobowości, depersonalizacji i rozpadu immanentnej tożsamości. Pęknięcie między "ja" i "mnie", urzeczowienie "ja", poczucie zewnętrzności własnego ciała i nierealności istnienia to charakterystyczne motywy Sezonu. Druga, to zagrożenie egzystencji wypływające z konfliktu między jednostką i światem. Świat w swej normalności, oczywistości i przeciętności, ze swoim pragmatycznym porządkiem społecznym, powszechnie obowiązującym kodeksem moralnym i zdroworozsądkowymi racjami ogólnymi i racjonalnym uporządkowaniem zostaje oceniony jako rzeczywistość wartości nieautentycznych i zakrywających w istocie naturę świata. Jako rzeczywistość o zwichniętej symetrii, niepełna, "sezonowa". Egzystencja w tym świecie jawi się również jako egzystencja ułomna, nieprawdziwa i naprawdę zniewalająca jednostkę. Stymulujące działanie w projekcji tych zagrożeń ma także obecność Zgonu - zagrożenia życia.
Pierwsza próba przekroczenia tej sytuacji i próba ocalenia zamyka się w heroicznym podjęciu trudu istnienia. Wiąże się ono z przeciwstawieniem światu swojego prawa do bycia, z wyłamaniem się z oferowanych poprzez świat wartości i z próbą egzystencji poza nimi - poza prawdą i fałszem, poza światem podzielonym na byt i niebyt, poza dobrem i złem. Wymaga to męstwa bycia: afirmacji życia jako jedynej wartości i przystania na to, Iż Zgon jest jego dopełnieniem. Wymaga to także usytuowania swej egzystencji poza światem - odosobnienia i dobrowolnej alienacji. Powiązane z tą postawą wyobcowanie, świadomość przeznaczenia, gotowość na Zgon, cierpienie i poczucie winy to przedmioty wzorca "bohatera" najpełniej prezentującego ten wątek.
Próba ocalenia wewnętrznego i zabezpieczenia tożsamości ma również swój słowo w uznaniu ciała jako jedynej rzeczywistości. Ciało zostaje przeciwstawione rozumowi i stworzonemu poprzez niego porządkowi świata. Ono staje się źródłem poznania. Poprzez pryzmat ciała zostaje postrzeżone życie i Zgon - ważne ograniczenie materii dające absolutną wolność. To, co przynależne ciału: instynkt, zmysłowość, odczuwanie, seksualność, głód, pożądanie, cierpienie i rozkosz, jawią się w wierszach Wojaczka jako miara świata i sposób jego rozumienia.
Próbą przekroczenia zagrożenia jest wreszcie kreacja nowego świata (Inna bajka), gdzie podmiot staje się demiurgiem, stworzycielem i uczestnikiem aktu stwarzania. W tym kontekście pojawia się motyw epifanii kobiety.
Przekonaniu o mocy kreacyjnej słowa poetyckiego (nazywając, literatura powołuje do istnienia) towarzyszy w wierszach Wojaczka przeświadczenie o braku wyraźnej granicy między językiem i rzeczywistością (dwuaspektowość tego samego zjawiska - "języka" jako "mowy" i "ciała", "cielesnego organu mowy" - traktuje Wojaczek zupełnie poważnie) i przeświadczenie, Iż język to inna niż "rzeczywistość" forma rzeczywistości, zapewniająca nie tylko powołanie do istnienia, lecz również bytowość. Staje się to pretekstem do wpisania własnej egzystencji i podmiotowości w tkankę wiersza, do innego, niż "upostaciowienie" w wierszu, autentycznego w nim zaistnienia. I tu próba ocalenia splata się z eksperymentem ontologicznego od osobnienia (wiersze Nie skończonej krucjaty i Którego nie było).
Punktem wyjścia dla tego eksperymentu jest obserwacja "wypierania" obecności podmiotu autorskiego ("ja" empirycznego) z tekstu poprzez konstytuowany w akcie twórczym podmiot utworu. Istotą zaś staje się transgresja własnej podmiotowości z "ja" empirycznego w "ja" tekstu. Wiersze, które są zapisem tego doświadczenia, obfitują w gry form osobowych i ról komunikacyjnych - przekształceń i nowych usytuowań. Jedną z nich jest także ?Xeński podmiot Którego nie było. W okresie tej gry podmiot liryki nabiera znamion podmiotu realnego, a kreowany z "empirycznego" materiału jako bohater wierszy Rafał Wojaczek - znamion fikcji literackiej. To jest właśnie kulminacyjny pkt., gdzie zagrożenia są unieważnione dzięki od osobnieniu podmiotowości, a ucieczka w ciało wiersza zdaje się być przezwyciężeniem oswajanej nieskutecznie dotąd Zgonu dopełnienia życia.
Przedstawione eksperymenty narzucają wierszom wystrój artystyczny. Kryzys tożsamości jest wyrażany poprzez konstrukcje bezokolicznikowe i bezosobowe i "niegramatyczności" (słynne już "Ja kocha mokro" z wiersza Sezon), motyw lustra i sobowtóra. W tym tomie także przeważa konwersacyjny, Różewiczowski idiom poetycki wspomagający swą budową obraz niezidentyfikowania własnej osobowości. Wspólnie z wierszami Innej bajki przenika do literaturze Wojaczka idiom tradycyjny, konwencjonalny. Widoczna staje się aktualizacja utartych wzorców i konwencji stylistycznych, wersyfikacyjnych (ulubiony dystych i sonet) i gatunkowych (piosenka, scherzo, elegia, ekloga, modlitwa, list). Pojawia się poetyka numeracji (rozliczenia) i katalogu. Ujawnia się - jako sposób myślenia - paradoks i ironia i dystans. Uznanie ciała za jedyną rzeczywistość i miarę świata modeluje adekwatnie kwestie życia, Zgonu i miłości, redukując egzystencję i uczucia do odruchów, fizjologii i instynktu. Eksponowane są reakcje lęku, głodu, pożądania, sprawdzianami istnienia staje się lęk i ból. Pojawia się okrucieństwo jako sposób bycia i relacji do Drugiego. Poetycki słownik jest uzupełniony obscenami, kolokwializmami i słownictwem potocznym. Tak uchwycony somatyzm jest nie tylko tematem, lecz również rezerwuarem środków obrazowania i metaforyzowania. Materialny, niemal cielesny status uzyskuje także wiersz. Nowy świat Innej bajki jest silnie zaopatrzony w konkret społeczno historyczny, w mechanizm aluzji do konkretnej przestrzeni historycznej i geograficznej (Polska powojenna). Ten typ obrazowania, uzupełniony o konkret biograficzny, stanie się właściwością charakterystyczną późniejszych tomów. Tu także pojawią się symbole uniwersalne (gwiazda, róża, krew, noc).
Literatura Wojaczka ma charakter intertekstualny. Pisarz zapożycza, przywołuje, naśladuje. Fakturę jego wierszy tworzą motta, cytaty, aluzje, reminiscencje, zapożyczenia, siatki odniesień i aktualizacji. W kryzysie tożsamości (Ja to kto inny) i drodze ku nieznanemu objawia się Artur Rimbaud. Rimbuadowską proweniencję ma ezoteryczny charakter tej literaturze i przywoływanie głosów innych pisarzy, róże są z Rilkego, w Innej bajce odnajdziemy katastrofizm Miłosza, tradycję romantyczną i stylizację biblijną. Wzorzec bohatera jest konstruowany na wzór nietzscheańskiego "wojownika" i "człowieka podziemnego" Fiodora Dostojewskiego. Z pism obu filozofów pochodzi apologia okrucieństwa. W ten sposób literatura Wojaczka wpisuje się w poetycki nurt literatury wyczerpania, będąc prekursorskim rozwiązaniem w tamtych latach.
(Romuald Cudak)
Zobacz także: OJCZYZNA WOJACZKA
Wojaczek był wyznawcą literaturze integralnej, koncepcji, wedle której dwie strefy: życia i literaturze na tyle wzajemnie się przenikają, Iż życie staje się literaturą, a literatura metodą bycia. W tej perspektywie należałoby odczytywać także jego skandalizujące życie, prowokacje obyczajowe i samobójczą Zgon. Niemniej jednak literatura Wojaczka nie jest prostym protokołem z życia pisarza. Wręcz przeciwnie. Autor Sezonu wierzy w kreacyjną moc poetyckiego słowa i przez wzgląd na tym świat zawarty w wierszach jest rzeczywistością kreowaną, w pełni autonomiczną, "równoległą" wobec świata pozatekstowego.
W wierszach Wojaczka jest zamknięty w pierwszej kolejności ogromny eksperyment poetyckich prób transgresji (przejścia, przekroczenia). Towarzyszą tym próbom eksperymenty ontologiczne i próby swoistego przewartościowania w obszarze podstawowych spraw ludzkiej egzystencji: życia, Zgonu, miłości. Przedsiębrane działania koncentrują się wokół kilku tematów, które można uporządkować w dramatyczny scenariusz przejścia od stanu zagrożenia do od osobnienia.
Punktem wyjścia jest zagrożenie, jakie ujawnia się w dwu przypadkach. Pierwsza, to zagrożenie podmiotu i kryzys tożsamości przejawiający się w groźbie dezintegracji osobowości, depersonalizacji i rozpadu immanentnej tożsamości. Pęknięcie między "ja" i "mnie", urzeczowienie "ja", poczucie zewnętrzności własnego ciała i nierealności istnienia to charakterystyczne motywy Sezonu. Druga, to zagrożenie egzystencji wypływające z konfliktu między jednostką i światem. Świat w swej normalności, oczywistości i przeciętności, ze swoim pragmatycznym porządkiem społecznym, powszechnie obowiązującym kodeksem moralnym i zdroworozsądkowymi racjami ogólnymi i racjonalnym uporządkowaniem zostaje oceniony jako rzeczywistość wartości nieautentycznych i zakrywających w istocie naturę świata. Jako rzeczywistość o zwichniętej symetrii, niepełna, "sezonowa". Egzystencja w tym świecie jawi się również jako egzystencja ułomna, nieprawdziwa i naprawdę zniewalająca jednostkę. Stymulujące działanie w projekcji tych zagrożeń ma także obecność Zgonu - zagrożenia życia.
Pierwsza próba przekroczenia tej sytuacji i próba ocalenia zamyka się w heroicznym podjęciu trudu istnienia. Wiąże się ono z przeciwstawieniem światu swojego prawa do bycia, z wyłamaniem się z oferowanych poprzez świat wartości i z próbą egzystencji poza nimi - poza prawdą i fałszem, poza światem podzielonym na byt i niebyt, poza dobrem i złem. Wymaga to męstwa bycia: afirmacji życia jako jedynej wartości i przystania na to, Iż Zgon jest jego dopełnieniem. Wymaga to także usytuowania swej egzystencji poza światem - odosobnienia i dobrowolnej alienacji. Powiązane z tą postawą wyobcowanie, świadomość przeznaczenia, gotowość na Zgon, cierpienie i poczucie winy to przedmioty wzorca "bohatera" najpełniej prezentującego ten wątek.
Próba ocalenia wewnętrznego i zabezpieczenia tożsamości ma również swój słowo w uznaniu ciała jako jedynej rzeczywistości. Ciało zostaje przeciwstawione rozumowi i stworzonemu poprzez niego porządkowi świata. Ono staje się źródłem poznania. Poprzez pryzmat ciała zostaje postrzeżone życie i Zgon - ważne ograniczenie materii dające absolutną wolność. To, co przynależne ciału: instynkt, zmysłowość, odczuwanie, seksualność, głód, pożądanie, cierpienie i rozkosz, jawią się w wierszach Wojaczka jako miara świata i sposób jego rozumienia.
Próbą przekroczenia zagrożenia jest wreszcie kreacja nowego świata (Inna bajka), gdzie podmiot staje się demiurgiem, stworzycielem i uczestnikiem aktu stwarzania. W tym kontekście pojawia się motyw epifanii kobiety.
Przekonaniu o mocy kreacyjnej słowa poetyckiego (nazywając, literatura powołuje do istnienia) towarzyszy w wierszach Wojaczka przeświadczenie o braku wyraźnej granicy między językiem i rzeczywistością (dwuaspektowość tego samego zjawiska - "języka" jako "mowy" i "ciała", "cielesnego organu mowy" - traktuje Wojaczek zupełnie poważnie) i przeświadczenie, Iż język to inna niż "rzeczywistość" forma rzeczywistości, zapewniająca nie tylko powołanie do istnienia, lecz również bytowość. Staje się to pretekstem do wpisania własnej egzystencji i podmiotowości w tkankę wiersza, do innego, niż "upostaciowienie" w wierszu, autentycznego w nim zaistnienia. I tu próba ocalenia splata się z eksperymentem ontologicznego od osobnienia (wiersze Nie skończonej krucjaty i Którego nie było).
Punktem wyjścia dla tego eksperymentu jest obserwacja "wypierania" obecności podmiotu autorskiego ("ja" empirycznego) z tekstu poprzez konstytuowany w akcie twórczym podmiot utworu. Istotą zaś staje się transgresja własnej podmiotowości z "ja" empirycznego w "ja" tekstu. Wiersze, które są zapisem tego doświadczenia, obfitują w gry form osobowych i ról komunikacyjnych - przekształceń i nowych usytuowań. Jedną z nich jest także ?Xeński podmiot Którego nie było. W okresie tej gry podmiot liryki nabiera znamion podmiotu realnego, a kreowany z "empirycznego" materiału jako bohater wierszy Rafał Wojaczek - znamion fikcji literackiej. To jest właśnie kulminacyjny pkt., gdzie zagrożenia są unieważnione dzięki od osobnieniu podmiotowości, a ucieczka w ciało wiersza zdaje się być przezwyciężeniem oswajanej nieskutecznie dotąd Zgonu dopełnienia życia.
Przedstawione eksperymenty narzucają wierszom wystrój artystyczny. Kryzys tożsamości jest wyrażany poprzez konstrukcje bezokolicznikowe i bezosobowe i "niegramatyczności" (słynne już "Ja kocha mokro" z wiersza Sezon), motyw lustra i sobowtóra. W tym tomie także przeważa konwersacyjny, Różewiczowski idiom poetycki wspomagający swą budową obraz niezidentyfikowania własnej osobowości. Wspólnie z wierszami Innej bajki przenika do literaturze Wojaczka idiom tradycyjny, konwencjonalny. Widoczna staje się aktualizacja utartych wzorców i konwencji stylistycznych, wersyfikacyjnych (ulubiony dystych i sonet) i gatunkowych (piosenka, scherzo, elegia, ekloga, modlitwa, list). Pojawia się poetyka numeracji (rozliczenia) i katalogu. Ujawnia się - jako sposób myślenia - paradoks i ironia i dystans. Uznanie ciała za jedyną rzeczywistość i miarę świata modeluje adekwatnie kwestie życia, Zgonu i miłości, redukując egzystencję i uczucia do odruchów, fizjologii i instynktu. Eksponowane są reakcje lęku, głodu, pożądania, sprawdzianami istnienia staje się lęk i ból. Pojawia się okrucieństwo jako sposób bycia i relacji do Drugiego. Poetycki słownik jest uzupełniony obscenami, kolokwializmami i słownictwem potocznym. Tak uchwycony somatyzm jest nie tylko tematem, lecz również rezerwuarem środków obrazowania i metaforyzowania. Materialny, niemal cielesny status uzyskuje także wiersz. Nowy świat Innej bajki jest silnie zaopatrzony w konkret społeczno historyczny, w mechanizm aluzji do konkretnej przestrzeni historycznej i geograficznej (Polska powojenna). Ten typ obrazowania, uzupełniony o konkret biograficzny, stanie się właściwością charakterystyczną późniejszych tomów. Tu także pojawią się symbole uniwersalne (gwiazda, róża, krew, noc).
Literatura Wojaczka ma charakter intertekstualny. Pisarz zapożycza, przywołuje, naśladuje. Fakturę jego wierszy tworzą motta, cytaty, aluzje, reminiscencje, zapożyczenia, siatki odniesień i aktualizacji. W kryzysie tożsamości (Ja to kto inny) i drodze ku nieznanemu objawia się Artur Rimbaud. Rimbuadowską proweniencję ma ezoteryczny charakter tej literaturze i przywoływanie głosów innych pisarzy, róże są z Rilkego, w Innej bajce odnajdziemy katastrofizm Miłosza, tradycję romantyczną i stylizację biblijną. Wzorzec bohatera jest konstruowany na wzór nietzscheańskiego "wojownika" i "człowieka podziemnego" Fiodora Dostojewskiego. Z pism obu filozofów pochodzi apologia okrucieństwa. W ten sposób literatura Wojaczka wpisuje się w poetycki nurt literatury wyczerpania, będąc prekursorskim rozwiązaniem w tamtych latach.
(Romuald Cudak)
Zobacz także: OJCZYZNA WOJACZKA
- Co znaczy POLKA I EUROPEJKA MANUELI GRETKOWSKIEJ:
- Porównanie Iż dwie szczególnie wyróżniające się książki Manueli Gretkowskiej - Polkę i Europejkę - postrzegać można jako znaczne zerwanie z tym, co w powszechnej czytelniczej świadomości funkcjonuje jako poezja wojaczka co znaczy.
- Krzyżówka POWIEŚĆ:
- Dlaczego nowoczesnej prozy zapoczątkował w poezji polskiej Ignacy Krasicki utworem Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki (1776). Wkrótce potem powstały liczne teksty innych autorów. Kanwą powieści poezja wojaczka krzyżówka.
- Co to jest POWIEŚĆ TZW. KATOLICKA:
- Jak lepiej odnosząc się do literatury współczesnej stanowi kryterium wieloaspektowe; nade wszystko - światopoglądowe, lecz także i środowiskowe, po części zaś - tematyczne. Pisarze o katolickiej orientacji poezja wojaczka co to jest.
- Słownik POEZJA SZYMBORSKIEJ:
- Kiedy literaturze najambitniejszych intelektualnie, jeden ze światów poetyckich o najciekawszym sposobie istnienia - tak o liryce Szymborskiej pisał w 1977 r. Jerzy Kwiatkowski, uznając tę twórczość za poezja wojaczka słownik.
- Czym jest POEZJA ŚWIECKA:
- Od czego zależy rozróżniania w obrębie naszego piśmiennictwa średniowiecznego dwóch jego nurtów tematycznych - religijnego i świeckiego - zadomowił się na dobre w podręcznikach i opracowaniach historycznoliterackich poezja wojaczka czym jest.
Czym jest poezja wojaczka znaczenie w Motywy literatura P .
