Co znaczy POEZJA SŁOWACKIEGO:
twórczość poetycką Juliusza Słowackiego (1809-1849), uznawanego za najwybitniejszego w okolicy Mickiewicza polskiego poetę romantycznego, podzielić można na kilka odrębnych etapów. Początki twórczości Słowackiego, datujące się od 1825 r., miały charakter konwencjonalny i noszą wyraźne piętno sentymentalizmu z typowymi dla tego prądu motywami zadumy nad przemijaniem, charakterystycznymi cechami krajobrazu, egzaltowaną uczuciowością podmiotu, jak w wierszach Elegia, Księżyc, Pożegnanie, Nowy Rok czy w cyklu czterech sonetów. Konwencjonalne jest także u Słowackiego typowo wczesnoromantyczne zainteresowanie motywami ukraińskimi w Dumce ukraińskiej i Piosnce dziewczyny kozackiej.
Zmianę tonu przyniósł wybuch stworzenia listopadowego, który zastał poetę w Warszawie. Na fali entuzjazmu pierwszych dni stworzenia Słowacki napisał kilka wierszy, które przyniosły mu natychmiastową sławę piewcy narodowego zrywu. Hymn ("Bogurodzico, Dziewico!"), nawiązujący już w pierwszych wyrazach do staropolskiej pieśni, pełniącej kiedyś rolę nie tylko hymnu religijnego, lecz i rycerskiego, stanowił żarliwą pochwałę wolności. Utrzymany w patetycznym, klasycystycznym stylu utwór przynosił także płomienne apele o powszechny udział w walce i rozszerzenie stworzenia na Litwę. Inny charakter miała powstała w tym samym czasie Oda do wolności, będąca poetyckim traktatem filozoficznym, przedstawiającym historię ludzkości jako stopniowy rozwój na drodze wolności. Brzmią w niej także elegijne tony, symbolizujące romantyczną "chorobę wieku", której przezwyciężeniem stać się miał udział w narodowej walce. Tematykę stworzenia podejmują także Kulik, Pieśń legionu litewskiego i napisana już na emigracji Duma o Wacławie Rzewuskim.
Wyjazd Słowackiego w marcu 1831 r. z Warszawy do Drezna, w dalszym ciągu do Paryża i Londynu, a konsekwencji uniknięcie bezpośredniego udziału w powstańczej walce, narazić miał w przyszłości poetę - jako autora poprzednich wierszy wzywających do walki - na zarzut ucieczki i uchylenia się od patriotycznej powinności, czyli sprzeniewierzenia się głoszonemu poprzez romantyków wymogowi zgodności słów i czynów, które traktowane były jako sprawdzian wiarygodności i potwierdzenie prawdy literaturze. Na niekorzystną recepcję twórczości Słowackiego na emigracji wpłynęło także opublikowanie w wydanym w 1832 r. w Paryżu dwutomowym zbiorze jego Literaturze niemal wyłącznie utworów napisanych jeszcze w momencie przedpowstaniowym, między innymi powieści poetyckich, które rozmijały się kompletnie z oczekiwaniami emigracji, żyjącej pod świeżym wrażeniem klęski.
Jednym z pierwszych wierszy Słowackiego napisanych już na emigracji był Paryż, przynoszący spotykany nieraz w utworach polskich romantyków pesymistyczny obraz dekadencji zachodniej cywilizacji, gdzie doszukiwać się można zarówno echa zawiedzionych nadziei na pomoc Francji w okresie stworzenia listopadowego, jak i negatywnych doświadczeń polskich emigrantów rzuconych w obce środowisko.
Pobyt Słowackiego w Szwajcarii w latach 1832-1836 przyniósł garść liryków, między innymi Rozłączenie, gdzie subtelny psychologizm w oddaniu uczuć podmiotu idzie w parze z nowatorstwem opisu pejzażu. Do najznakomitszych osiągnięć poetyckich Słowackiego zalicza się powstały również wtedy (wyd. 1839) poemat W Szwajcarii, opisujący na tle baśniowo przedstawionej scenerii Alp wyidealizowany na wzór petrarkowski romans, gdzie zaciera się granica między marzeniem a rzeczywistością. Utrzymany w konwencji lirycznego wspomnienia, rozwiniętego w ciąg epickiej opowieści, poemat jest w gruncie rzeczy mistrzowskim popisem romantycznej sztuki poetyckiej, wypowiadającej się przez niezwykłość i bogactwo metaforyki.
W 1836 r. Słowacki wyjechał do Rzymu, skąd wspólnie z Zenonem Brzozowskim wyruszył w kilkunastomiesięczna podróż na Bliski Wschód. Literackim efektem tej podróży jest poemat dygresyjny Podróż do Ziemi Świętej z Neapolu (wyd. pośmiertnie), z sporą dozą humoru opisujący perypetie spotykające wędrowca. Charakter dygresji posiada pieśń VIII poematu, ogłoszona osobno jako Grób Agamemnona. W okresie pobytu w Libanie Słowacki napisał stylizowaną prozą biblijną poemat Anhelli, mówiący w sposób symboliczny o przyszłości Polski i losach skłóconego pokolenia emigrantów, które przegrało swą walkę i jest skazane na zatracenie. W poemacie tym dostrzec można również przedmioty mesjanizmu z jego koncepcją męczeństwa i ofiary jako warunku odkupienia.
W trakcie podróży na Wschód powstały przepojone ironią i humorem listy poetyckie Do Teofila Januszewskiego, Piramidy, Na szczycie piramid, List do Aleksandra H[ołyńskiego] i szereg liryków, jak na przykład Pieśń na Nilu, Rozmowa z piramidami, które są świadectwem głębokich przeżyć religijnych, doznanych w trakcie odwiedzin Grobu Chrystusa. Arcydziełem liryki romantycznej jest napisany "o zachodzie słońca na morzu przed Aleksandrią" 19 października 1836 r. Hymn (Smutno mi, Boże!). W utworach z okresu podróży na Wschód dopatrywać się można już zapowiedzi przyszłego przełomu mistycznego w twórczości poety.
Po powrocie z podróży Słowacki przebywał poprzez powyżej rok we Florencji, gdzie napisał inspirowane dziełem Dantego Poema Piasta Dantyszka herbu Leliwa o piekle, powracający do tematyki orientalnej poemat Tata zadżumionych i nawiązujący do fabuły Marii Antoniego Malczewskiego poemat Wacław.
W latach kolejnych już w Paryżu Słowacki pracował nad poematem dygresyjnym Beniowski (pieśń I-V wyd. 1841). Łączył w nim fabułę przygodową z czasów konfederacji barskiej z narratorskimi komentarzami poświęconymi zarówno aktualnym sprawom politycznym i literackim związanym z życiem Ogromnej Emigracji we Francji, jak i rozważaniom nad problemami twórczości poetyckiej. Do głownych wierszy stworzonych w tym okresie należy Na sprowadzenie prochów Napoleona (1840), gdzie klęska i Zgon Napoleona porównywana jest z męką i śmiercią Chrystusa odpowiednio z mesjanistycznym przeświadczeniem, Iż droga do zwycięstwa wiedzie poprzez męczeństwo i ofiarę. Wiersz, ?Xączący przedmioty elegii i patetycznej ody, mówi także o narodzinach mitu, którego siła przerasta potęgę polityczną i militarną, jaką człowiek utworzyć może - jak Napoleon - za swego życia. Podobną wymowę ma napisany kilka lat potem Sowiński w okopach Woli (1844-1845). Tytułowy bohater umiera, walcząc do końca w beznadziejnej sytuacji i składając w ten sposób świadomą ofiarę. Osobisty charakter ma wiersz Testament mój, ?Xączący przekonanie o wartości i sile literaturze z wezwaniami do ciągłego wysiłku i poświęceń kolejnych pokoleń dla odrodzenia ojczyzny.
Głęboki przełom wewnętrzny, który zaważyć miał na całej jego późniejszej twórczości, przeżył Słowacki w lipcu 1842 r. po spotkaniu z Andrzejem Towiańskim, przybyłym do Paryża, aby głosić emigrantom swą swoją mistyczno religijną naukę. Entuzjazm dla Towiańskiego wyraził Słowacki w napisanym w dzień po spotkaniu z nim wierszu Tak mi Boże dopomóż, głoszącym idee "wiary nowej". Wiersz przepojony jest poczuciem odkrycia nowych prawd i misji głoszenia ich całemu światu, rozumianej jako święty gest. Aczkolwiek Słowacki wnet zerwał z założonym poprzez Towiańskiego Kołem Kwestie Bożej, odrzucając panujące w nim krępujące więzy organizacyjne, to poznane tam idee przekształcił we własny mechanizm genezyjski, wyrażony najpełniej w poematach Genezis z Ducha (powst. 1844-1846, wyd. pośmiertnie) i Władca Duch (pisany od 1845 r., część początkowa wydana w 1847 r.).
Wizję Ducha - "Wiecznego Rewolucjonisty" - zawarł Słowacki w polemicznej wobec utworu Zygmunta Krasińskiego Odpowiedzi na Psalmy przyszłości (powst. 1845-1846, wyd. bez wiedzy autora 1848). Koncepcjom patriarchalnego solidaryzmu przeciwstawiał wizję historii dokonującej się przez walkę socjalnych sił, mającą charakter regularnie gwałtowny i krwawy. Motyw ten pojawia się również w wierszach Wyjdzie stu robotników, Uspokojenie, Wśród niesnasków Pan Bóg uderza.
W szeregu wierszy dziedzina genezyjska prowadzi do rozważań filozoficznych i religijnych, jak na przykład w Wiesz, Panie, iżem zbiegał świat szeroki, Dusza się moja zamyśla głęboko, Zachwycenie. W nie wszystkich utworach dochodzą także do głosu wątki autotematyczne, przeznaczone zagadnieniom twórczości poetyckiej - Ponieważ tj. wieszcza najjaśniejsza chwała, Los mię już żaden nie może zatrwożyć. Wbrew stanowisku Towiańskiego, który domagał się od uczestników Koła Kwestie Bożej zerwania z twórczością literacką, Słowacki uzasadniał potrzebę dalszego jej uprawiania. Warunkiem miało być jednak odrzucenie koncepcji literaturze jako sztuki pięknego słowa, przemawiającej do czytelnika swymi walorami estetycznymi. Miała ona służyć od tego momentu odkrywaniu i przekazywaniu "prawd genezyjskich", porzucając wszystko, co służyć miało przedtem piękności formy. Odpowiednio z tym założeniem, Słowacki konsekwentnie potępiał swą twórczość sprzed przełomu mistycznego, pisząc od tego momentu w sposób zupełnie nowy.
Liryki Słowackiego z lat 40. pozostały w większości w formie niedokończonych fragmentów, regularnie w wersjach brulionowych i wydane zostały z autografu dopiero po Zgonu poety.
(Jacek Lyszczyna)
Zobacz także: ANHELLI, ANTAGOZNIZM WIESZCZÓW, BENIOWSKI, IRONIA ROMANTYKÓW, SZKOŁA UKRAIŃSKA Literaturze
Zmianę tonu przyniósł wybuch stworzenia listopadowego, który zastał poetę w Warszawie. Na fali entuzjazmu pierwszych dni stworzenia Słowacki napisał kilka wierszy, które przyniosły mu natychmiastową sławę piewcy narodowego zrywu. Hymn ("Bogurodzico, Dziewico!"), nawiązujący już w pierwszych wyrazach do staropolskiej pieśni, pełniącej kiedyś rolę nie tylko hymnu religijnego, lecz i rycerskiego, stanowił żarliwą pochwałę wolności. Utrzymany w patetycznym, klasycystycznym stylu utwór przynosił także płomienne apele o powszechny udział w walce i rozszerzenie stworzenia na Litwę. Inny charakter miała powstała w tym samym czasie Oda do wolności, będąca poetyckim traktatem filozoficznym, przedstawiającym historię ludzkości jako stopniowy rozwój na drodze wolności. Brzmią w niej także elegijne tony, symbolizujące romantyczną "chorobę wieku", której przezwyciężeniem stać się miał udział w narodowej walce. Tematykę stworzenia podejmują także Kulik, Pieśń legionu litewskiego i napisana już na emigracji Duma o Wacławie Rzewuskim.
Wyjazd Słowackiego w marcu 1831 r. z Warszawy do Drezna, w dalszym ciągu do Paryża i Londynu, a konsekwencji uniknięcie bezpośredniego udziału w powstańczej walce, narazić miał w przyszłości poetę - jako autora poprzednich wierszy wzywających do walki - na zarzut ucieczki i uchylenia się od patriotycznej powinności, czyli sprzeniewierzenia się głoszonemu poprzez romantyków wymogowi zgodności słów i czynów, które traktowane były jako sprawdzian wiarygodności i potwierdzenie prawdy literaturze. Na niekorzystną recepcję twórczości Słowackiego na emigracji wpłynęło także opublikowanie w wydanym w 1832 r. w Paryżu dwutomowym zbiorze jego Literaturze niemal wyłącznie utworów napisanych jeszcze w momencie przedpowstaniowym, między innymi powieści poetyckich, które rozmijały się kompletnie z oczekiwaniami emigracji, żyjącej pod świeżym wrażeniem klęski.
Jednym z pierwszych wierszy Słowackiego napisanych już na emigracji był Paryż, przynoszący spotykany nieraz w utworach polskich romantyków pesymistyczny obraz dekadencji zachodniej cywilizacji, gdzie doszukiwać się można zarówno echa zawiedzionych nadziei na pomoc Francji w okresie stworzenia listopadowego, jak i negatywnych doświadczeń polskich emigrantów rzuconych w obce środowisko.
Pobyt Słowackiego w Szwajcarii w latach 1832-1836 przyniósł garść liryków, między innymi Rozłączenie, gdzie subtelny psychologizm w oddaniu uczuć podmiotu idzie w parze z nowatorstwem opisu pejzażu. Do najznakomitszych osiągnięć poetyckich Słowackiego zalicza się powstały również wtedy (wyd. 1839) poemat W Szwajcarii, opisujący na tle baśniowo przedstawionej scenerii Alp wyidealizowany na wzór petrarkowski romans, gdzie zaciera się granica między marzeniem a rzeczywistością. Utrzymany w konwencji lirycznego wspomnienia, rozwiniętego w ciąg epickiej opowieści, poemat jest w gruncie rzeczy mistrzowskim popisem romantycznej sztuki poetyckiej, wypowiadającej się przez niezwykłość i bogactwo metaforyki.
W 1836 r. Słowacki wyjechał do Rzymu, skąd wspólnie z Zenonem Brzozowskim wyruszył w kilkunastomiesięczna podróż na Bliski Wschód. Literackim efektem tej podróży jest poemat dygresyjny Podróż do Ziemi Świętej z Neapolu (wyd. pośmiertnie), z sporą dozą humoru opisujący perypetie spotykające wędrowca. Charakter dygresji posiada pieśń VIII poematu, ogłoszona osobno jako Grób Agamemnona. W okresie pobytu w Libanie Słowacki napisał stylizowaną prozą biblijną poemat Anhelli, mówiący w sposób symboliczny o przyszłości Polski i losach skłóconego pokolenia emigrantów, które przegrało swą walkę i jest skazane na zatracenie. W poemacie tym dostrzec można również przedmioty mesjanizmu z jego koncepcją męczeństwa i ofiary jako warunku odkupienia.
W trakcie podróży na Wschód powstały przepojone ironią i humorem listy poetyckie Do Teofila Januszewskiego, Piramidy, Na szczycie piramid, List do Aleksandra H[ołyńskiego] i szereg liryków, jak na przykład Pieśń na Nilu, Rozmowa z piramidami, które są świadectwem głębokich przeżyć religijnych, doznanych w trakcie odwiedzin Grobu Chrystusa. Arcydziełem liryki romantycznej jest napisany "o zachodzie słońca na morzu przed Aleksandrią" 19 października 1836 r. Hymn (Smutno mi, Boże!). W utworach z okresu podróży na Wschód dopatrywać się można już zapowiedzi przyszłego przełomu mistycznego w twórczości poety.
Po powrocie z podróży Słowacki przebywał poprzez powyżej rok we Florencji, gdzie napisał inspirowane dziełem Dantego Poema Piasta Dantyszka herbu Leliwa o piekle, powracający do tematyki orientalnej poemat Tata zadżumionych i nawiązujący do fabuły Marii Antoniego Malczewskiego poemat Wacław.
W latach kolejnych już w Paryżu Słowacki pracował nad poematem dygresyjnym Beniowski (pieśń I-V wyd. 1841). Łączył w nim fabułę przygodową z czasów konfederacji barskiej z narratorskimi komentarzami poświęconymi zarówno aktualnym sprawom politycznym i literackim związanym z życiem Ogromnej Emigracji we Francji, jak i rozważaniom nad problemami twórczości poetyckiej. Do głownych wierszy stworzonych w tym okresie należy Na sprowadzenie prochów Napoleona (1840), gdzie klęska i Zgon Napoleona porównywana jest z męką i śmiercią Chrystusa odpowiednio z mesjanistycznym przeświadczeniem, Iż droga do zwycięstwa wiedzie poprzez męczeństwo i ofiarę. Wiersz, ?Xączący przedmioty elegii i patetycznej ody, mówi także o narodzinach mitu, którego siła przerasta potęgę polityczną i militarną, jaką człowiek utworzyć może - jak Napoleon - za swego życia. Podobną wymowę ma napisany kilka lat potem Sowiński w okopach Woli (1844-1845). Tytułowy bohater umiera, walcząc do końca w beznadziejnej sytuacji i składając w ten sposób świadomą ofiarę. Osobisty charakter ma wiersz Testament mój, ?Xączący przekonanie o wartości i sile literaturze z wezwaniami do ciągłego wysiłku i poświęceń kolejnych pokoleń dla odrodzenia ojczyzny.
Głęboki przełom wewnętrzny, który zaważyć miał na całej jego późniejszej twórczości, przeżył Słowacki w lipcu 1842 r. po spotkaniu z Andrzejem Towiańskim, przybyłym do Paryża, aby głosić emigrantom swą swoją mistyczno religijną naukę. Entuzjazm dla Towiańskiego wyraził Słowacki w napisanym w dzień po spotkaniu z nim wierszu Tak mi Boże dopomóż, głoszącym idee "wiary nowej". Wiersz przepojony jest poczuciem odkrycia nowych prawd i misji głoszenia ich całemu światu, rozumianej jako święty gest. Aczkolwiek Słowacki wnet zerwał z założonym poprzez Towiańskiego Kołem Kwestie Bożej, odrzucając panujące w nim krępujące więzy organizacyjne, to poznane tam idee przekształcił we własny mechanizm genezyjski, wyrażony najpełniej w poematach Genezis z Ducha (powst. 1844-1846, wyd. pośmiertnie) i Władca Duch (pisany od 1845 r., część początkowa wydana w 1847 r.).
Wizję Ducha - "Wiecznego Rewolucjonisty" - zawarł Słowacki w polemicznej wobec utworu Zygmunta Krasińskiego Odpowiedzi na Psalmy przyszłości (powst. 1845-1846, wyd. bez wiedzy autora 1848). Koncepcjom patriarchalnego solidaryzmu przeciwstawiał wizję historii dokonującej się przez walkę socjalnych sił, mającą charakter regularnie gwałtowny i krwawy. Motyw ten pojawia się również w wierszach Wyjdzie stu robotników, Uspokojenie, Wśród niesnasków Pan Bóg uderza.
W szeregu wierszy dziedzina genezyjska prowadzi do rozważań filozoficznych i religijnych, jak na przykład w Wiesz, Panie, iżem zbiegał świat szeroki, Dusza się moja zamyśla głęboko, Zachwycenie. W nie wszystkich utworach dochodzą także do głosu wątki autotematyczne, przeznaczone zagadnieniom twórczości poetyckiej - Ponieważ tj. wieszcza najjaśniejsza chwała, Los mię już żaden nie może zatrwożyć. Wbrew stanowisku Towiańskiego, który domagał się od uczestników Koła Kwestie Bożej zerwania z twórczością literacką, Słowacki uzasadniał potrzebę dalszego jej uprawiania. Warunkiem miało być jednak odrzucenie koncepcji literaturze jako sztuki pięknego słowa, przemawiającej do czytelnika swymi walorami estetycznymi. Miała ona służyć od tego momentu odkrywaniu i przekazywaniu "prawd genezyjskich", porzucając wszystko, co służyć miało przedtem piękności formy. Odpowiednio z tym założeniem, Słowacki konsekwentnie potępiał swą twórczość sprzed przełomu mistycznego, pisząc od tego momentu w sposób zupełnie nowy.
Liryki Słowackiego z lat 40. pozostały w większości w formie niedokończonych fragmentów, regularnie w wersjach brulionowych i wydane zostały z autografu dopiero po Zgonu poety.
(Jacek Lyszczyna)
Zobacz także: ANHELLI, ANTAGOZNIZM WIESZCZÓW, BENIOWSKI, IRONIA ROMANTYKÓW, SZKOŁA UKRAIŃSKA Literaturze
- Co znaczy POWIEŚCI REYMONTA:
- Porównanie Reymont debiutował naturalistycznymi nowelami z życia wsi: Zgon (1893), Zawierucha i Suka (1894). Wkrótce później opublikował reportaż Pielgrzymka na Jasną Górę (1895). W opowiadaniach ujawnił poezja słowackiego co znaczy.
- Krzyżówka PROZA NOSTALGICZNA:
- Dlaczego ojczyzn , proza mitograficzna , proza korzenna , proza nostalgiczna - takie ustalenia zdają się odnosić do jednego nurtu polskiej prozy. A nurt ów można uznać za główny w obrazie literatury poezja słowackiego krzyżówka.
- Co to jest PAN TADEUSZ, CZYLI OSTATNI ZAJAZD NA LITWIE. HIST:
- Jak lepiej po raz pierwszy wydany w Paryżu w roku 1834, jako jedyny w historii literatury polskiej doczekał się miana arcypoematu, co zresztą oddaje nie tylko wyjątkowość jego pozycji wobec pozostałych dzieł (i poezja słowackiego co to jest.
- Słownik POEZJA POLITYCZNA:
- Kiedy politycznej ustala się zazwyczaj utwory, które są wobec polityki instrumentalne . W najprostszym rozumieniu chodzi o utwory, których tematem jest polityka, a zatem pełniące w pierwszej kolejności poezja słowackiego słownik.
- Czym jest POEZJA KONTYNENTÓW:
- Od czego zależy polskiej poezji emigracyjnej był okresem jednym z najtrudniejszych w jej krótkich dziejach. Po względnie bogatej fali wydawnictw poetyckich, nagle nastąpiło załamanie ruchu wydawniczego, a średnia poezja słowackiego czym jest.
Czym jest poezja słowackiego znaczenie w Motywy literatura P .