Co znaczy POEZJA NORWIDA (DO 1863 ROKU):
Cyprian Norwid należał do drugiego pokolenia romantyków, którego przedstawiciele stworzenie listopadowe pamiętali z dzieciństwa i debiutowali najpierw lat 40., w cieniu ogromnych: Mickiewicza, Słowackiego, Krasińskiego. Spowodowało to u poety kompleks "późnego urodzenia", a również zadecydowało o jego miejscu w poezji polskiego romantyzmu.
Z własnym pokoleniem łączyły go: początkowo epigoński charakter literaturze (ta właściwość potem zanikła), zainteresowanie cywilizacją przemysłową i miastem jako miejscem życia (przy jednoczesnym antyurbanizmie), podkreślanie kontrastu pomiędzy ideałem a rzeczywistością. Również krytyczny relacja do mesjanizmu, który potem przeniósł Norwid na cały mickiewiczowski romantyzm.
Stał się krytykiem romantyzmu, aczkolwiek pozostał w obrębie mechanizmu pojęciowego epoki. Jego twórczość ma więc charakter polemiki z romantyzmem, jego całościowej reinterpretacji, odmiennej odpowiedzi na stawiane poprzez epokę pytania. Pisarz zdecydowanie odrzucił postawę tyrtejską, związaną z ideami poświęcenia życia dla ojczyzny i zemsty na wrogu. Przeciwstawiał tym hasłom z jednej strony organicznikowską ideę pracy dla ojczyzny, z drugiej - moralność chrześcijańską i płynący z niej mechanizm wartości. Same definicje "ojczyzny" i "narodu" wolał zastępować definicją "społeczeństwa" (albo przeciwstawiał naród - społeczeństwu). Krytykował mesjanistyczne koncepcje wyjątkowości Polski i jej dziejowej misji. Odrzucał bezmyślny gest zbrojny, kierujący do klęski i wykrwawienia narodu. W miejsce romantycznego kultu czynu proponował poszanowanie dla myśli, która winna poprzedzać gest.
Poglądom tym dał słowo pomiędzy innymi w dramacie Zwolon (1848-49, druk. 1851), ustalonym jako "monologia". Jego tytułowy bohater, reprezentant etyki chrześcijańskiej w świecie spiskowców, jest pierwszą postacią w cyklu Norwidowskich "cichych bohaterów". Przesłaniem dramatu jest zaś przekonanie, Iż wyłączne dążenie do zemsty nie zastąpi idei pozytywnej i może obrócić się przeciwko konspiratorom i ojczyźnie.
Dla Norwida wartością najwyższą był człowiek, a nie ojczyzna, której polski romantyzm go podporządkował. Jego "cisi bohaterzy", apostołowie wartości chrześcijańskich, byli przeciwieństwami romantycznych indywidualistów - kapłanów religii ojczyzny. Należą do nich protagoniści tragedii Krakus, książę nieznany (1851) i Wanda (1851). Utwory te, określane jako misteria, przynoszą schrystianizowaną wizję polskich dziejów bajecznych. W ich centrum znajduje się bohater walczący albo poświęcający się w imię dobra, którego ofiara staje się podstawą państwa i narodu, a ewangelicznie pojęty gest - fundamentem legendy. Podobną postacią jest Quidam a więc "jakiś ktoś" z poematu pod tym samym tytułem (1855-1857). Poszukuje on dobra i prawdy, "cierpi sporo, a zabity jest prawie Iż przypadkiem". Poemat odczytywano jako parabolę ludzkiego losu.
Kreacja "cichego bohatera" nie przeszkodziła Norwidowi w otaczaniu kultem ogromnych postaci historycznych, co widać w szczególności w lirykach: Coś ty Atenom zrobił, Sokratesie czy Bema pamięci żałobnym rapsodzie.
Norwid krytykował współczesność jako "wiek kupiecki i przemysłowy", epokę interesu i praktyczności, kultu pieniądza i desakralizacji sztuki. Symbolem życia powierzchownego i nieautentycznego stał się dla niego XIX wieczny salon (na przykład wiersz Nerwy). Program ukształtowania społeczeństwa, gdzie z jednej strony wartości, z drugiej zaś sztuka przyjęłyby należne im miejsca, sformułował pisarz w Promethidionie (1851). Poemat ten, nawiązujący do filozoficznych dialogów Platona, ukazuje związek między pięknem, dobrem (miłością) i robotą. Sztuka zostaje tu przedstawiona jako rezultat natchnienia połączonego z robotą i rzemieślniczą sprawnością, podkreśla się jej użyteczność.
Za najcenniejszą część spuścizny Norwida uważane jest aktualnie jego liryki, reprezentujące poezję zintelektualizowaną, eksperymentatorską (również w dziedzinie wersyfikacji), świadomie odrzucającą poetykę romantycznych wieszczów i ich epigonów. Norwid chętnie wykorzystywał w niej znak, alegorię i parabolę, które etapowo zdominowały jego lirykę, tak by aktualny w wierszu konkret odkrywał sedno przenośny, odnoszony z reguły do kondycji ludzkiej. Do najsłynniejszych liryków należą: Pióro, W Weronie, Żydowie polscy, Epos nasza... To właśnie Norwidowska liryka intelektualna stała się wzorem dla pisarzy XX w.
Pisarz dążył do oryginalności, odrzucając śpiewność i stylizację ludową, poetyckie ozdobniki. Wypracował własny, charakterystyczny język poetycki. Eksperymentował, rozbijając słowa na cząstki albo łącząc je w swoiste zbitki, tworząc neologizmy, stosując indywidualną interpunkcję, by dotrzeć do wszelkich, w szczególności ukrytych albo zapomnianych, znaczeń słowa. Regularnie stosował przemilczenia, niedomówienia, wieloznaczność. Był mistrzem romantycznej ironii, jako sposoby krytycznej obserwacji świata.
Programowo zmuszał więc czytelnika do świadomej i aktywnej lektury: rozjaśniania "ciemności" tekstu, dopowiadania tego, co przemilczane. Efektem takiej strategii było jednak odrzucenie Norwida poprzez współczesnych i oskarżenie jego twórczości o niezrozumiałość i mętność. Wybitny krytyk Julian Klaczko skwitował ją formułą: "Promethidiony, Zwolony i inne androny". Dlatego także przewarzająca część utworów Norwida pozostała w rękopisach, a on sam został właściwie doceniony dopiero w momencie Młodej Polski.
(Maciej Szargot)
Zobacz także: BEMA PAMIĘCI ŻAŁOBNY RAPSOD, DRAMAT ROMANTYCZNY, FORTEPIAN SZOPENA, IRONIA ROMANTYCZNA, MESJANIZM, Literatura EPIGONÓW ROMANTYZMU, Literatura ROMANTYZMU KRAJOWEGO, ROMANTYZM - TERMINOLOGIA I PERIODYZACJA, TYRTEIZM, VADE MECUM
Z własnym pokoleniem łączyły go: początkowo epigoński charakter literaturze (ta właściwość potem zanikła), zainteresowanie cywilizacją przemysłową i miastem jako miejscem życia (przy jednoczesnym antyurbanizmie), podkreślanie kontrastu pomiędzy ideałem a rzeczywistością. Również krytyczny relacja do mesjanizmu, który potem przeniósł Norwid na cały mickiewiczowski romantyzm.
Stał się krytykiem romantyzmu, aczkolwiek pozostał w obrębie mechanizmu pojęciowego epoki. Jego twórczość ma więc charakter polemiki z romantyzmem, jego całościowej reinterpretacji, odmiennej odpowiedzi na stawiane poprzez epokę pytania. Pisarz zdecydowanie odrzucił postawę tyrtejską, związaną z ideami poświęcenia życia dla ojczyzny i zemsty na wrogu. Przeciwstawiał tym hasłom z jednej strony organicznikowską ideę pracy dla ojczyzny, z drugiej - moralność chrześcijańską i płynący z niej mechanizm wartości. Same definicje "ojczyzny" i "narodu" wolał zastępować definicją "społeczeństwa" (albo przeciwstawiał naród - społeczeństwu). Krytykował mesjanistyczne koncepcje wyjątkowości Polski i jej dziejowej misji. Odrzucał bezmyślny gest zbrojny, kierujący do klęski i wykrwawienia narodu. W miejsce romantycznego kultu czynu proponował poszanowanie dla myśli, która winna poprzedzać gest.
Poglądom tym dał słowo pomiędzy innymi w dramacie Zwolon (1848-49, druk. 1851), ustalonym jako "monologia". Jego tytułowy bohater, reprezentant etyki chrześcijańskiej w świecie spiskowców, jest pierwszą postacią w cyklu Norwidowskich "cichych bohaterów". Przesłaniem dramatu jest zaś przekonanie, Iż wyłączne dążenie do zemsty nie zastąpi idei pozytywnej i może obrócić się przeciwko konspiratorom i ojczyźnie.
Dla Norwida wartością najwyższą był człowiek, a nie ojczyzna, której polski romantyzm go podporządkował. Jego "cisi bohaterzy", apostołowie wartości chrześcijańskich, byli przeciwieństwami romantycznych indywidualistów - kapłanów religii ojczyzny. Należą do nich protagoniści tragedii Krakus, książę nieznany (1851) i Wanda (1851). Utwory te, określane jako misteria, przynoszą schrystianizowaną wizję polskich dziejów bajecznych. W ich centrum znajduje się bohater walczący albo poświęcający się w imię dobra, którego ofiara staje się podstawą państwa i narodu, a ewangelicznie pojęty gest - fundamentem legendy. Podobną postacią jest Quidam a więc "jakiś ktoś" z poematu pod tym samym tytułem (1855-1857). Poszukuje on dobra i prawdy, "cierpi sporo, a zabity jest prawie Iż przypadkiem". Poemat odczytywano jako parabolę ludzkiego losu.
Kreacja "cichego bohatera" nie przeszkodziła Norwidowi w otaczaniu kultem ogromnych postaci historycznych, co widać w szczególności w lirykach: Coś ty Atenom zrobił, Sokratesie czy Bema pamięci żałobnym rapsodzie.
Norwid krytykował współczesność jako "wiek kupiecki i przemysłowy", epokę interesu i praktyczności, kultu pieniądza i desakralizacji sztuki. Symbolem życia powierzchownego i nieautentycznego stał się dla niego XIX wieczny salon (na przykład wiersz Nerwy). Program ukształtowania społeczeństwa, gdzie z jednej strony wartości, z drugiej zaś sztuka przyjęłyby należne im miejsca, sformułował pisarz w Promethidionie (1851). Poemat ten, nawiązujący do filozoficznych dialogów Platona, ukazuje związek między pięknem, dobrem (miłością) i robotą. Sztuka zostaje tu przedstawiona jako rezultat natchnienia połączonego z robotą i rzemieślniczą sprawnością, podkreśla się jej użyteczność.
Za najcenniejszą część spuścizny Norwida uważane jest aktualnie jego liryki, reprezentujące poezję zintelektualizowaną, eksperymentatorską (również w dziedzinie wersyfikacji), świadomie odrzucającą poetykę romantycznych wieszczów i ich epigonów. Norwid chętnie wykorzystywał w niej znak, alegorię i parabolę, które etapowo zdominowały jego lirykę, tak by aktualny w wierszu konkret odkrywał sedno przenośny, odnoszony z reguły do kondycji ludzkiej. Do najsłynniejszych liryków należą: Pióro, W Weronie, Żydowie polscy, Epos nasza... To właśnie Norwidowska liryka intelektualna stała się wzorem dla pisarzy XX w.
Pisarz dążył do oryginalności, odrzucając śpiewność i stylizację ludową, poetyckie ozdobniki. Wypracował własny, charakterystyczny język poetycki. Eksperymentował, rozbijając słowa na cząstki albo łącząc je w swoiste zbitki, tworząc neologizmy, stosując indywidualną interpunkcję, by dotrzeć do wszelkich, w szczególności ukrytych albo zapomnianych, znaczeń słowa. Regularnie stosował przemilczenia, niedomówienia, wieloznaczność. Był mistrzem romantycznej ironii, jako sposoby krytycznej obserwacji świata.
Programowo zmuszał więc czytelnika do świadomej i aktywnej lektury: rozjaśniania "ciemności" tekstu, dopowiadania tego, co przemilczane. Efektem takiej strategii było jednak odrzucenie Norwida poprzez współczesnych i oskarżenie jego twórczości o niezrozumiałość i mętność. Wybitny krytyk Julian Klaczko skwitował ją formułą: "Promethidiony, Zwolony i inne androny". Dlatego także przewarzająca część utworów Norwida pozostała w rękopisach, a on sam został właściwie doceniony dopiero w momencie Młodej Polski.
(Maciej Szargot)
Zobacz także: BEMA PAMIĘCI ŻAŁOBNY RAPSOD, DRAMAT ROMANTYCZNY, FORTEPIAN SZOPENA, IRONIA ROMANTYCZNA, MESJANIZM, Literatura EPIGONÓW ROMANTYZMU, Literatura ROMANTYZMU KRAJOWEGO, ROMANTYZM - TERMINOLOGIA I PERIODYZACJA, TYRTEIZM, VADE MECUM
- Co znaczy PROZA KOBIET: MANUELA GRETKOWSKA; OLGA TOKARCZUK:
- Porównanie prozatorskim pisarek szczególnie interesująco prezentują się utwory Olgi Tokarczuk i Manueli Gretkowskiej - dwóch autorek cieszących się zarówno popularnością pośród czytelników, jak i uwagą krytyków poezja norwida (do 1863 roku) co znaczy.
- Krzyżówka POWRÓT POSŁA:
- Dlaczego komedię polityczną, pierwotnie zatytułowaną Powrót syna do domu, Julian Ursyn Niemcewicz napisał pod koniec 1790 r., w napiętej atmosferze, jaka towarzyszyła ostatniemu etapowi burzliwych obrad Sejmu poezja norwida (do 1863 roku) krzyżówka.
- Co to jest POLICJA MROŻKA:
- Jak lepiej pierwszym dramatem Sławomira Mrożka. Napisana w 1958 r., znana jest także pod tytułem Policjanci. Akcja dramatu toczy się w nieokreślonym państwie, rządzonym poprzez Infanta i jego wuja regenta poezja norwida (do 1863 roku) co to jest.
- Słownik POEZJA CZASU WOJNY:
- Kiedy spowodowała rozbicie polskiego życia literackiego. Od września 1939 r. poezja polska powstaje w trzech skrajnie odmiennych przypadkach życiowych pisarzy. Przeprowadzenie podziału tu jest zabiegiem poezja norwida (do 1863 roku) słownik.
- Czym jest POEZJA LEGIONOWA:
- Od czego zależy tekstów poetyckich związanych z problematyką wojenną, takich autorów, jak Leopold Staff, Kazimierz Tetmajer czy Bronisława Ostrowska, w poezji polskiej tego okresu mamy do czynienia z tekstami obiegu poezja norwida (do 1863 roku) czym jest.
Czym jest poezja norwida (do 1863 roku) znaczenie w Motywy literatura P .
