Co znaczy PERIODYZACJA, NAZWA EPOKI, GEOGRAFIA LITERACKA:
Start Młodej Polski przypada około 1890 r.; jego datę końcową zwykło się wiązać z rokiem 1918. Oba te terminy należy objaśnić i wyliczyć wątpliwości, pomimo których utrwaliły się w nauce o poezji. W pobliżu progu 1890 r. wystąpiły sygnały przełomu antypozytywistycznego (zobacz). W publikacjach pozytywistów zaznaczyły się symptomy kryzysu światopoglądowego, który objął zarówno filozofię epoki, jak i jej program socjalny. W pismach debiutantów z kolei wystąpiły oznaki pesymistycznej interpretacji monizmu przyrodniczego, stosunku pomiędzy jednostką a społeczeństwem, manifestacje postaw indywidualistycznych i estetyzujących.
W 1891 r. w Berlinie Stanisław Przybyszewski ogłosił studium Zur Psychologie des Individuums. I. Ola Hansson, II. Chopin und Nietzsche, proklamację indywidualizmu w sztuce, której zgodne źródła biją w wyjątkowej organizacji psychofizycznej jednostki genialnej. Stąd bierze się rozbrat twórcy ze społeczeństwem. W tym samym roku Zenon Przesmycki (Jan Żagiel) ogłosił w krakowskim "Świecie" cykl artykułów Harmonie i dysonanse, zwracając uwagę na autonomiczną wartość sztuki i jej cel - otwieranie metafizycznych horyzontów. W tekście Maurycy Maeterlinck i jego stanowisko we współczesnej literaturze belgijskiej i powszechnej (1891) Przesmycki informował o nowym kierunku literackim - symbolizmie. Blisko tej daty pojawiają się rewelacyjne tomy poetyckie: Miłość (1891) Jana Kasprowicza, który z poety społecznego przeobraża się w egotystę i seria II Literaturze (1894) Kazimierza Przerwy Tetmajera, od tej chwili czołowego wyraziciela nastrojów dekadenckich. W roku 1893 Tadeusz Pawlikowski, świetny znawca osiągnięć teatru z Meiningen i Théâtre Libre Antoine´a obejmuje dyrekcję krakowskiego teatru, gdzie będzie wystawiał najwybitniejszych europejskich i polskich dramaturgów schyłku wieku. W 1895 r. Julian Fałat zostaje rektorem krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych, zrywając z akademizmem Matejki i jego zwolenników. Impresjonizm, symbolizm, secesja stają się obiektem nauczania. W latach 1897-1900 działa tu pismo literacko artystyczne "Życie", na początku pod redakcją Ludwika Szczepańskiego, od 1898 - Stanisława Przybyszewskiego. W 1905 w restauracji Apolinarego Michalika powstaje kabaret "Zielony Balonik".
Ewolucja kierunków artystycznych okresu prowadzi od postaw dekadenckich, eskapistycznych (poetyka impresjonistyczno symbolistyczna) do manifestacji witalizmu, aktywizmu, nastrojów odrodzeńczych (przedmioty ekspresjonizmu; nowa interpretacja nietzscheanizmu, bergsonim). Przełom zaznacza się około 1900 r. W 1901 r. ukazują się Sny o potędze Leopolda Staffa i wystawione zostaje Wesele Wyspiańskiego. W 1902 r. Kasprowicz publikuje Ginącemu światu, a Tadeusz Miciński - W mroku gwiazd. W roku kolejnym czytelnicy otrzymują prozatorskie arcydzieła epoki - a zarazem odmienne jej podsumowania: Próchno Wacława Berenta i Pałubę Karola Irzykowskiego. W 1903 Popioły Stefana Żeromskiego otwierają nowy faza ewolucji polskiej powieści historycznej. Nie dającą się przeoczyć cezurą okresu jest rok 1905. Wybuch rewolucji na ziemiach polskich pod zaborem rosyjskim sprawił, Iż "Młoda Polska w jedną noc osiwiała", jak lapidarnie stwierdził Grzegorz Glass. Zdezaktualizowała się gdyż jej najważniejsza tendencja autonomii sztuki, jej metafizyczne pretensje, programowe odrzucenie socjalnych zobowiązań. Imperatywem twórcy staje się powrót na ziemię, podjęcie służby na rzecz zbiorowości, budowanie więzi ze światem pracy. Najwrażliwiej i najszybciej reagują pisarze, którzy nigdy nie pozostawali obojętni na problemy socjalne i narodowe: Stefan Żeromski wydaje Sen o szpadzie, Ludwik Stanisław Liciński - Halucynacje (1905); Kasprowicz: O bohaterskim koniu i walącym się domu, Miciński - dramat Kniaź Patiomkin (1906). W 1908 r. Irzykowski ogłasza istotny programowy artykuł Dwie rewolucje, gdzie stwierdza, Iż rewolucyjność poezja powinna realizować środkami artystycznymi, reformując swój warsztat, nie zaś zmieniając temat. W najwyższym stopniu wszechstronny obraz wydarzeń rewolucyjnych kreśli Żeromski w Róży (1909). Krytyczne podsumowanie kończącej się epoki wspólnie z bilansem jej niespełnień (młodopolanie nie dostrzegli wspólnoty interesów świata sztuki i świata pracy) sporządził Stanisław Brzozowski w Legendzie Młodej Polski (1910). Wspólnie z datą 1910 r. nasilają się w poezji tendencje parodystyczne i stylizacyjne, występuje w niej wyrazisty nurt groteski, zwiastujący zbanalizowanie problematyki i języka okresu. Historie maniaków Romana Jaworskiego, nie opublikowana pierwsza powieść Stanisława Ignacego Witkiewicza: 622 upadki Bunga, poprzednie ekspresjonistyczno groteskowe miniatury liryczne prozą L.S. Licińskiego i J. Korczaka wspólnie z produkcją satyryków i parodystów, jak Tadeusz Boy Żeleński (Słówka), Jan Lemański, Adolf Nowaczyński - dokonują "likwidacji" Młodej Polski w stylu buffo. Wątki aktywistyczne i odrodzeńcze przybierają jednoznaczną postać dążeń narodowowyzwoleńczych przed rokiem 1914. W okresie wojny literatura sięga po wypróbowane wzorce tyrtejskie z okresu romantyzmu i następnych narodowych powstań - odchodząc tym samym od problematyki definitywnie wygasającej epoki.
Nazwa okresu najszerzej aktualnie akceptowana to - Młoda Polska. Utworzono ją na wzór analogicznych ustaleń dla propozycji światopoglądowych i literackich nowych pokoleń artystów europejskich u schyłku XIX w. Były więc: Młode Niemcy, Młoda Belgia, Młoda Francja. Tytułem Młoda Polska opatrzył swój cykl artykułów o preferencjach pokolenia - Artur Górski. Jednoznaczność tej nazwy i fakt, Iż nie wywołuje ona ?Xadnych skojarzeń negatywnych (jak na przykład dekadentyzm), ogarniając zarazem mnogość różnorodnych zjawisk, przemawia na jej korzyść. Ostatnio ukazały się dwie syntezy akademickie, potwierdzając nie słabnącą atrakcyjność tej neutralnej nazwy: Poezja Młodej Polski (1992) Marii Podrazy Kwiatkowskiej i Młoda Polska (1994) Artura Hutnikiewicza. Wymiennie z Młodą Polską stosowany bywa równie nie nacechowany modernizm - Modernizm polski Kazimierza Wyki (wg którego termin ten dotyczy etapy epoki do roku 1900). Innym terminem pretendującym do miana całego okresu był "neoromantyzm" (odsyłający do tradycji reaktywowanej w epoce), por. Neoromantyzm polski 1890-1918 Juliana Krzyżanowskiego.
Zwykło się dostrzegać w pierwszej kolejności wkład literacki, artystyczny i obyczajowy Krakowa w historię Młodej Polski. Pisząc o początkach okresu, powoływano się dotąd na przykłady, powiązane z tym miastem. Istniały jednak inne jeszcze, prężne ośrodki, gdzie nowe tendencje światopoglądowe i artystyczne nabierały specyficznego dla środowiska zabarwienia. Chodzi w pierwszej kolejności o Warszawę i Lwów. Z Warszawą wiążą się chronologicznie najwcześniejsze sygnały "autonomicznego" traktowania sztuki. Wyszły one z kręgu propagatorów francuskiego naturalizmu, skupionych wokół czasopisma "Wędrowiec". Od 1884 r. jego redaktorem naczelnym był Artur Gruszecki. Zajmujący się krytyką dzieł plastycznych rysownik i literat Stanisław Witkiewicz jako pierwszy głosił, Iż istotny jest nie temat obrazu, ale jego artyzm - "nie co, lecz jak". To on był autorem skandalicznego zdania, Iż "lepsza jest dobrze namalowana główka kapusty niż źle namalowana głowa Chrystusa". Dzięki takim opiniom utorowano drogę poglądom, które zwyciężyły w epoce Młodej Polski - o autonomii i autotelizmie sztuki, o tym, Iż wielkości twórcy nie należy mierzyć powagą tematów, do których sięga. Z racji na represje i działalność cenzury prewencyjnej inteligencja warszawska nie mogła pochopnie wyrzec się pozaartystycznych, patriotycznych i socjalnych zobowiązań sztuki. Ten czyn był łatwiejszy dla krakowian i lwowiaków, żyjących w strawnych politycznie uwarunkowaniach autonomii. Dlatego wolno mówić o odrębnym "dekadentyzmie warszawskim" (Zimand). Charakterystyczną enuncjacją programową tego kierunku, jednym z najwcześniejszych manifestów nowej epoki była podręcznik zbiorowa Wacława Nałkowskiego, Cezarego Jellenty i Marii Komornickiej Forpoczty (1895). Z silnym podkreśleniem odrębności, społecznego wyobcowania "forpoczt ewolucji psychicznej" pośród osobników niżej zorganizowanych, wiąże się w deklaracjach autorów poczucie odpowiedzialności socjalnej, solidarności, w szczególności z ludźmi biednymi, pokrzywdzonymi. To pośród nich literaci nowatorzy szukają poparcia dla swej sztuki. Warto zauważyć, Iż ten wątek, nie podjęty poprzez środowisko krakowskie, powróci z nową siłą w momencie rewolucji 1905 r., właśnie u autorów warszawskich, najświetniej wyrażony w rapsodach i w Róży Żeromskiego, w Oziminie Berenta (1911), a również w bezkompromisowych rozliczeniach Legendy Młodej Polski (1910). W Warszawie startuje jako twórca teatru, filozofujący eseista, miłośnik legend i pisarz, piewca pięknego i okrutnego życia - Bolesław Leśmian, wprowadzający tendencje witalistyczne w obręb swoiście postrzeganej poetyki symbolistycznej. Tutaj także działają pisarze zaliczani do "szkoły" Żeromskiego, członkowie albo sympatycy PPS, piszący o ludziach rewolucji - Tadeusz Strug i Gustaw Daniłowski. Z problematyką walki narodowowyzwoleńczej kontaktuje się młoda Zofia Nałkowska, dotąd pisząca psychologiczne i estetyzujące w duchu epoki książki o kobietach (Książę 1907). W 1908 r. Arnold Szyfman założył w Warszawie kabaret "Momus".
Lwów zapisał się w dziejach historii Młodej Polski jako miasto pisarzy witalistów. Zwyciężyły pośród nich tendencje nietzscheańskie: koncepcja życia jako wartości nadrzędnej, postulat nadczłowieczeństwa odczytywany jako nakaz świadomego, pełnego rozmachu, ambitnego, tytanicznego kreowania siebie, imperatyw osobistej szlachetności, który wymaga pamiętania o innych. Podtekstem aktywistycznego relacji do życia były odradzające się na przełomie wieków nadzieje na wskrzeszenie polskiego narodu. Jakby ominął to miasto faza dekadencki, tak wyrazisty w Krakowie. Nie powstała tu cyganeria na wzór krakowskiej, skupionej wokół osoby Stanisława Przybyszewskiego i jego żony - pianistki Dagny Juel. Najsłynniejszym miejscem spotkań młodych pisarzy "płanetników" była willa Maryli Wolskiej na Zaświeciu. Bywali tam najwybitniejszy z nich - Leopold Staff, Józef Ruffer, prozaik Stanisław Antoni Mueller, prof. romanista Edward Porębowicz i krytyk literacki Ostap Ortwin. Ciekawą właściwością środowiska lwowskiego była symbioza literatów z wykładowcami uniwersytetu, na przykład Kasprowicz był pisarzem i profesorem literatur porównawczych. Być może dzięki zapleczu uniwersytetu lwowscy poeci erudyci z powodzeniem działali w dwudziestoleciu międzywojennym, gdy zmieniły się gusty odbiorców. Od 1900-1906 r. lwowskim teatrem kierował Tadeusz Pawlikowski, czyniąc tę scenę reprezentatywną dla repertuaru Młodej Polski.
Istotnym ośrodkiem życia intelektualnego, a również politycznego było Zakopane, stała albo sezonowa siedziba wielu znakomitych artystów, opisywane (wspólnie z Tatrami) w wielu lirykach i powieściach. Dla przykładu - tatrzańskie liryki Tetmajera i Kasprowicza, Na Skalnym Podhalu Tetmajera, Nietota, Księga tajemna Tatr Micińskiego, Sezonowa miłość Zapolskiej, Popioły Żeromskiego, Zakopanoptikon Struga.
(Magdalena Piekara)
Zobacz także: IZMY, KABARET
W 1891 r. w Berlinie Stanisław Przybyszewski ogłosił studium Zur Psychologie des Individuums. I. Ola Hansson, II. Chopin und Nietzsche, proklamację indywidualizmu w sztuce, której zgodne źródła biją w wyjątkowej organizacji psychofizycznej jednostki genialnej. Stąd bierze się rozbrat twórcy ze społeczeństwem. W tym samym roku Zenon Przesmycki (Jan Żagiel) ogłosił w krakowskim "Świecie" cykl artykułów Harmonie i dysonanse, zwracając uwagę na autonomiczną wartość sztuki i jej cel - otwieranie metafizycznych horyzontów. W tekście Maurycy Maeterlinck i jego stanowisko we współczesnej literaturze belgijskiej i powszechnej (1891) Przesmycki informował o nowym kierunku literackim - symbolizmie. Blisko tej daty pojawiają się rewelacyjne tomy poetyckie: Miłość (1891) Jana Kasprowicza, który z poety społecznego przeobraża się w egotystę i seria II Literaturze (1894) Kazimierza Przerwy Tetmajera, od tej chwili czołowego wyraziciela nastrojów dekadenckich. W roku 1893 Tadeusz Pawlikowski, świetny znawca osiągnięć teatru z Meiningen i Théâtre Libre Antoine´a obejmuje dyrekcję krakowskiego teatru, gdzie będzie wystawiał najwybitniejszych europejskich i polskich dramaturgów schyłku wieku. W 1895 r. Julian Fałat zostaje rektorem krakowskiej Szkoły Sztuk Pięknych, zrywając z akademizmem Matejki i jego zwolenników. Impresjonizm, symbolizm, secesja stają się obiektem nauczania. W latach 1897-1900 działa tu pismo literacko artystyczne "Życie", na początku pod redakcją Ludwika Szczepańskiego, od 1898 - Stanisława Przybyszewskiego. W 1905 w restauracji Apolinarego Michalika powstaje kabaret "Zielony Balonik".
Ewolucja kierunków artystycznych okresu prowadzi od postaw dekadenckich, eskapistycznych (poetyka impresjonistyczno symbolistyczna) do manifestacji witalizmu, aktywizmu, nastrojów odrodzeńczych (przedmioty ekspresjonizmu; nowa interpretacja nietzscheanizmu, bergsonim). Przełom zaznacza się około 1900 r. W 1901 r. ukazują się Sny o potędze Leopolda Staffa i wystawione zostaje Wesele Wyspiańskiego. W 1902 r. Kasprowicz publikuje Ginącemu światu, a Tadeusz Miciński - W mroku gwiazd. W roku kolejnym czytelnicy otrzymują prozatorskie arcydzieła epoki - a zarazem odmienne jej podsumowania: Próchno Wacława Berenta i Pałubę Karola Irzykowskiego. W 1903 Popioły Stefana Żeromskiego otwierają nowy faza ewolucji polskiej powieści historycznej. Nie dającą się przeoczyć cezurą okresu jest rok 1905. Wybuch rewolucji na ziemiach polskich pod zaborem rosyjskim sprawił, Iż "Młoda Polska w jedną noc osiwiała", jak lapidarnie stwierdził Grzegorz Glass. Zdezaktualizowała się gdyż jej najważniejsza tendencja autonomii sztuki, jej metafizyczne pretensje, programowe odrzucenie socjalnych zobowiązań. Imperatywem twórcy staje się powrót na ziemię, podjęcie służby na rzecz zbiorowości, budowanie więzi ze światem pracy. Najwrażliwiej i najszybciej reagują pisarze, którzy nigdy nie pozostawali obojętni na problemy socjalne i narodowe: Stefan Żeromski wydaje Sen o szpadzie, Ludwik Stanisław Liciński - Halucynacje (1905); Kasprowicz: O bohaterskim koniu i walącym się domu, Miciński - dramat Kniaź Patiomkin (1906). W 1908 r. Irzykowski ogłasza istotny programowy artykuł Dwie rewolucje, gdzie stwierdza, Iż rewolucyjność poezja powinna realizować środkami artystycznymi, reformując swój warsztat, nie zaś zmieniając temat. W najwyższym stopniu wszechstronny obraz wydarzeń rewolucyjnych kreśli Żeromski w Róży (1909). Krytyczne podsumowanie kończącej się epoki wspólnie z bilansem jej niespełnień (młodopolanie nie dostrzegli wspólnoty interesów świata sztuki i świata pracy) sporządził Stanisław Brzozowski w Legendzie Młodej Polski (1910). Wspólnie z datą 1910 r. nasilają się w poezji tendencje parodystyczne i stylizacyjne, występuje w niej wyrazisty nurt groteski, zwiastujący zbanalizowanie problematyki i języka okresu. Historie maniaków Romana Jaworskiego, nie opublikowana pierwsza powieść Stanisława Ignacego Witkiewicza: 622 upadki Bunga, poprzednie ekspresjonistyczno groteskowe miniatury liryczne prozą L.S. Licińskiego i J. Korczaka wspólnie z produkcją satyryków i parodystów, jak Tadeusz Boy Żeleński (Słówka), Jan Lemański, Adolf Nowaczyński - dokonują "likwidacji" Młodej Polski w stylu buffo. Wątki aktywistyczne i odrodzeńcze przybierają jednoznaczną postać dążeń narodowowyzwoleńczych przed rokiem 1914. W okresie wojny literatura sięga po wypróbowane wzorce tyrtejskie z okresu romantyzmu i następnych narodowych powstań - odchodząc tym samym od problematyki definitywnie wygasającej epoki.
Nazwa okresu najszerzej aktualnie akceptowana to - Młoda Polska. Utworzono ją na wzór analogicznych ustaleń dla propozycji światopoglądowych i literackich nowych pokoleń artystów europejskich u schyłku XIX w. Były więc: Młode Niemcy, Młoda Belgia, Młoda Francja. Tytułem Młoda Polska opatrzył swój cykl artykułów o preferencjach pokolenia - Artur Górski. Jednoznaczność tej nazwy i fakt, Iż nie wywołuje ona ?Xadnych skojarzeń negatywnych (jak na przykład dekadentyzm), ogarniając zarazem mnogość różnorodnych zjawisk, przemawia na jej korzyść. Ostatnio ukazały się dwie syntezy akademickie, potwierdzając nie słabnącą atrakcyjność tej neutralnej nazwy: Poezja Młodej Polski (1992) Marii Podrazy Kwiatkowskiej i Młoda Polska (1994) Artura Hutnikiewicza. Wymiennie z Młodą Polską stosowany bywa równie nie nacechowany modernizm - Modernizm polski Kazimierza Wyki (wg którego termin ten dotyczy etapy epoki do roku 1900). Innym terminem pretendującym do miana całego okresu był "neoromantyzm" (odsyłający do tradycji reaktywowanej w epoce), por. Neoromantyzm polski 1890-1918 Juliana Krzyżanowskiego.
Zwykło się dostrzegać w pierwszej kolejności wkład literacki, artystyczny i obyczajowy Krakowa w historię Młodej Polski. Pisząc o początkach okresu, powoływano się dotąd na przykłady, powiązane z tym miastem. Istniały jednak inne jeszcze, prężne ośrodki, gdzie nowe tendencje światopoglądowe i artystyczne nabierały specyficznego dla środowiska zabarwienia. Chodzi w pierwszej kolejności o Warszawę i Lwów. Z Warszawą wiążą się chronologicznie najwcześniejsze sygnały "autonomicznego" traktowania sztuki. Wyszły one z kręgu propagatorów francuskiego naturalizmu, skupionych wokół czasopisma "Wędrowiec". Od 1884 r. jego redaktorem naczelnym był Artur Gruszecki. Zajmujący się krytyką dzieł plastycznych rysownik i literat Stanisław Witkiewicz jako pierwszy głosił, Iż istotny jest nie temat obrazu, ale jego artyzm - "nie co, lecz jak". To on był autorem skandalicznego zdania, Iż "lepsza jest dobrze namalowana główka kapusty niż źle namalowana głowa Chrystusa". Dzięki takim opiniom utorowano drogę poglądom, które zwyciężyły w epoce Młodej Polski - o autonomii i autotelizmie sztuki, o tym, Iż wielkości twórcy nie należy mierzyć powagą tematów, do których sięga. Z racji na represje i działalność cenzury prewencyjnej inteligencja warszawska nie mogła pochopnie wyrzec się pozaartystycznych, patriotycznych i socjalnych zobowiązań sztuki. Ten czyn był łatwiejszy dla krakowian i lwowiaków, żyjących w strawnych politycznie uwarunkowaniach autonomii. Dlatego wolno mówić o odrębnym "dekadentyzmie warszawskim" (Zimand). Charakterystyczną enuncjacją programową tego kierunku, jednym z najwcześniejszych manifestów nowej epoki była podręcznik zbiorowa Wacława Nałkowskiego, Cezarego Jellenty i Marii Komornickiej Forpoczty (1895). Z silnym podkreśleniem odrębności, społecznego wyobcowania "forpoczt ewolucji psychicznej" pośród osobników niżej zorganizowanych, wiąże się w deklaracjach autorów poczucie odpowiedzialności socjalnej, solidarności, w szczególności z ludźmi biednymi, pokrzywdzonymi. To pośród nich literaci nowatorzy szukają poparcia dla swej sztuki. Warto zauważyć, Iż ten wątek, nie podjęty poprzez środowisko krakowskie, powróci z nową siłą w momencie rewolucji 1905 r., właśnie u autorów warszawskich, najświetniej wyrażony w rapsodach i w Róży Żeromskiego, w Oziminie Berenta (1911), a również w bezkompromisowych rozliczeniach Legendy Młodej Polski (1910). W Warszawie startuje jako twórca teatru, filozofujący eseista, miłośnik legend i pisarz, piewca pięknego i okrutnego życia - Bolesław Leśmian, wprowadzający tendencje witalistyczne w obręb swoiście postrzeganej poetyki symbolistycznej. Tutaj także działają pisarze zaliczani do "szkoły" Żeromskiego, członkowie albo sympatycy PPS, piszący o ludziach rewolucji - Tadeusz Strug i Gustaw Daniłowski. Z problematyką walki narodowowyzwoleńczej kontaktuje się młoda Zofia Nałkowska, dotąd pisząca psychologiczne i estetyzujące w duchu epoki książki o kobietach (Książę 1907). W 1908 r. Arnold Szyfman założył w Warszawie kabaret "Momus".
Lwów zapisał się w dziejach historii Młodej Polski jako miasto pisarzy witalistów. Zwyciężyły pośród nich tendencje nietzscheańskie: koncepcja życia jako wartości nadrzędnej, postulat nadczłowieczeństwa odczytywany jako nakaz świadomego, pełnego rozmachu, ambitnego, tytanicznego kreowania siebie, imperatyw osobistej szlachetności, który wymaga pamiętania o innych. Podtekstem aktywistycznego relacji do życia były odradzające się na przełomie wieków nadzieje na wskrzeszenie polskiego narodu. Jakby ominął to miasto faza dekadencki, tak wyrazisty w Krakowie. Nie powstała tu cyganeria na wzór krakowskiej, skupionej wokół osoby Stanisława Przybyszewskiego i jego żony - pianistki Dagny Juel. Najsłynniejszym miejscem spotkań młodych pisarzy "płanetników" była willa Maryli Wolskiej na Zaświeciu. Bywali tam najwybitniejszy z nich - Leopold Staff, Józef Ruffer, prozaik Stanisław Antoni Mueller, prof. romanista Edward Porębowicz i krytyk literacki Ostap Ortwin. Ciekawą właściwością środowiska lwowskiego była symbioza literatów z wykładowcami uniwersytetu, na przykład Kasprowicz był pisarzem i profesorem literatur porównawczych. Być może dzięki zapleczu uniwersytetu lwowscy poeci erudyci z powodzeniem działali w dwudziestoleciu międzywojennym, gdy zmieniły się gusty odbiorców. Od 1900-1906 r. lwowskim teatrem kierował Tadeusz Pawlikowski, czyniąc tę scenę reprezentatywną dla repertuaru Młodej Polski.
Istotnym ośrodkiem życia intelektualnego, a również politycznego było Zakopane, stała albo sezonowa siedziba wielu znakomitych artystów, opisywane (wspólnie z Tatrami) w wielu lirykach i powieściach. Dla przykładu - tatrzańskie liryki Tetmajera i Kasprowicza, Na Skalnym Podhalu Tetmajera, Nietota, Księga tajemna Tatr Micińskiego, Sezonowa miłość Zapolskiej, Popioły Żeromskiego, Zakopanoptikon Struga.
(Magdalena Piekara)
Zobacz także: IZMY, KABARET
- Co znaczy PIEŚŃ LEGIONÓW POLSKICH WE WŁOSZECH:
- Porównanie Wybickiego - oświeceniowego publicysty, dramaturga i poety - jest pierwowzorem Mazurka Dąbrowskiego, współczesnego hymnu narodowego. Pieśń powstała w Reggio Emilia pomiędzy 16 a 19 VII 1797 r. dla periodyzacja, nazwa epoki, geografia literacka co znaczy.
- Krzyżówka PARNASIZM:
- Dlaczego literaturze francuskiej z połowy XIX w., będący reakcją na subiektywizm romantyzmu. Za prekursorów parnasizmu uważane jest Teofila Gautier, głoszącego kult formy i Teodora de Banville z jego hasłem periodyzacja, nazwa epoki, geografia literacka krzyżówka.
- Co to jest POEZJA W JĘZYKU ŁACIŃSKIM:
- Jak lepiej literaturę polską epok dawnych, a w szczególności średniowiecza, renesansu i baroku, musimy pamiętać o tym, Iż przewarzająca część tekstów tych epok została napisana w języku łacińskim. Także w epoce periodyzacja, nazwa epoki, geografia literacka co to jest.
- Słownik POEMAT OPISOWY:
- Kiedy wysoko cenionym poprzez teoretyków epickim gatunkiem klasycystycznego nurtu literatury oświeceniowej. Mianem nowożytnego poematu opisowego określano niefabularne, wierszowane utwory większych periodyzacja, nazwa epoki, geografia literacka słownik.
- Czym jest PIEŚŃ DZIADA SOKALSKIEGO W KORDONIE CESARSKIM:
- Od czego zależy pobudką do napisania tego utworu było dla Franciszka Karpińskiego zatwierdzenie pierwszego rozbioru Polski na sejmie delegacyjnym we wrześniu 1773 r. Sygnalizuje to w tytule pieśni lokalizacja w periodyzacja, nazwa epoki, geografia literacka czym jest.
Czym jest periodyzacja, nazwa epoki, geografia literacka znaczenie w Motywy literatura P .
