Co znaczy PAMIĘTNIKARZ SARMACKI - JAN CHRYZOSTOM PASEK:
Kulturę szlachty polskiej od połowy XVI po schyłek XVIII w. opatruje się epitetem: "sarmacka". Wiąże się to z utrwalonym poprzez historiografów renesansowych mitem wywodzącym rodzimy stan szlachecki od starożytnego plemienia dzielnych i nieposkromionych Sarmatów, którzy w zamierzchłych czasach podbili ziemie nad Wisłą. Tą fantastyczną teorią genealogiczną szlachta polska uzasadniała własną nadzwyczajną pozycję w kraju i wśród innych narodów (megalomania sarmacka). W XVII stuleciu ideologia sarmacka stała się właściwie jedyną fundamentem szlacheckiego poglądu na świat.
Sarmatyzm - w ujęciu Edmunda Kotarskiego - to postawa szlachty, i tylko szlachty, wobec zjawisk i problemów prawie wyłącznie socjalnych i politycznych. Charakteryzowała się ona w pierwszej kolejności przekonaniem o absolutnej wyższości polskiego modelu politycznego, metody życia, obyczaju, stroju nad innymi. Szlachta polska zaczęła patrzeć krytycznie na kulturę europejską, ostentacyjnie celebrując orientalny przepych obyczaju i mody. Wystawne uczty, inscenizowane ceremonie, bogate kontusze, lite pasy, złote guzy i zdobione szable - wszystkim tym epatowani byli przybysze z innych państw Europy, którzy zresztą przyjmowani byli w Polsce z coraz większą niechęcią (ksenofobia sarmacka).
Po "potopie" ideologia sarmacka okrzepła, aby z czasem zacząć zdecydowanie kostnieć. Bezkrytyczna wiara we swoją doskonałość sprawiła, Iż kwitł kult przeszłości, rodowej tradycji, szlacheckiego herbu - to, co rodzime, swojskie uznawane było za idealne. Szlachcic ziemianin, wolny pan na swojej ziemi ("szlachcic na zagrodzie równy wojewodzie") zazdrośnie strzegł swych przywilejów, w szczególności liberum veto - "źrenicy złotej wolności".
Ideologia sarmacka jest oryginalnie polskim wkładem w kulturę europejską. Sarmackie zamiłowanie do pompatyczności, teatralności i przepychu stanowi specyficznie polski przejaw barokowych gustów. Literatura sarmacka, a w szczególności szlachecki portret trumienny nie mają odpowiedników w całej ówczesnej Europie.
Sarmacki kult tradycji rodowych legł u podstaw barokowego pamiętnikarstwa, gdzie na tło Rzeczpospolitej szlacheckiej XVII w. rzucane były dzieje jednostkowe, opowieści o rodzinnych koligacjach i zdobywanych dostojeństwach, o przodkach bliższych i dalszych i o ich czynach uświetniających herb rodu. Najświetniejszych barokowym pamiętnikiem jest bez wątpienia dzieło Jana Chryzostoma Paska (1636-1701) - kapitalne świadectwo szlacheckiej mentalności (determinowanej coraz intensywniej poprzez megalomanię i ksenofobię). O Pamiętnikach Paska pisze Roman Pollak, Iż jest w nich wszystko: "czyli i barwna opowieść o przygodach, i suchy diariusz zdarzeń, i nużące, sztuczne oratorstwo łaciną "przysmaczone", i kopie cudzych listów, i odpisy jakichś tam artykułów, i natrętne rymy wprost ze szkolnej kuźni przejęte, i zajmująca obozowa gawęda, i coś w rodzaju inscenizowanego dialogu czy nawet sceny zbiorowej tak wyrazistej, jakby to był fragment komedii pióra samego Aleksandra Fredry. A to wszystko skupione wspólnie pod jednym dachem jak w szlacheckim drewnianym dworze z gromadą przybudówek, na których zestrój trzeba spoglądać z niemałą wyrozumiałością. Podobnie bywa we współczesnych szlacheckich silvae rerum, gdzie mieszczą się społem i rodzinne zapiski, i kopie listów, i wzory okolicznościowych przemówień w okolicy efektywnych recept, tłustych fraszek, zagadek i anegdot".
Pasek portretuje się z iście sarmackim rozmachem jako wierny obrońca szlacheckich swobód, dzielny i żądny łupu żołnierz, przykładny gospodarz i dobry mąż. Na najbliższą sobie rzeczywistość spogląda z naiwną ciekawością i dociekliwością, lecz bez cienia głębszej refleksji i krytycyzmu. Trwa w swej szlachecko ziemiańskiej egzystencji przekonany, Iż to co jest dobre dla niego, czyli absolutna wolność i bezkarność, dobre także być musi dla Rzeczypospolitej. Regularnie koloryzuje i wyolbrzymia własną rolę w różnych wydarzeniach. Ulega emocjom i uprzedzeniom, czego wyrazem bywa jego uczestnictwo w burdach i tumultach bądź niewybredne żarty i szyderstwa:
Kiedy to poczną ognia dawać: senatorowie z miejsc w nogi pomiędzy karety, pod krzesła; rozruch, tumult. [...] obróciły się chorągwie w pole, a panowie biskupowie, senatorowie powyłazili spod krzeseł, spod karet, w pół ledwo żywi, i pojechali do gospód [...]. Nazajutrz sesyja nie była, ponieważ się panowie smarowali po utrząśnieniu i olejki, hiacynty pili po przestrachu.
W Pamiętnikach jest Pasek niezrównanym gawędziarzem; pisze stylem barwnym, polszczyzną żywą i plastyczną. W stosunkach bitewnych zdania są krótkie, gorączkowe, jakby strzępione, dialogi zaś chaotyczne i urywane, a język jędrny i kolokwialny. Opisy podróży charakteryzują się antykwaryczną wręcz drobiazgowością i nieokiełznaną skłonnością do fantazjowania. Opowieści o miłosnych podbojach rozsadza iście sarmacka witalność, nieudolnie powściągana poprzez wyuczoną i sztuczną galanterię. W oracjach, które Pasek z lubością odnotowuje (są one elementem nieodzownym ówczesnych stosunków międzyludzkich), język jest elegancki i wyszukany, okresy zdaniowe zaś spokojne i rozbudowane, przepełnione barokowymi konceptami i skomplikowanymi aluzjami mitologicznymi.
Pamiętniki Jana Chryzostoma Paska wywarły spory wpływ na późniejszą literaturę polską. Wśród naśladowców Paska wymienić trzeba Jędrzeja Kitowicza, który w pierwszej połowie XVIII w. pisze Opis obyczajów za panowania Augusta III. Dla Henryka Sienkiewicza, autora powieści historycznych tworzonych "ku pokrzepieniu serc", Paskowe Pamiętniki stały się jednym z kilku głownych źródeł przy pracy nad monumentalną Trylogią (Ogniem i mieczem, Potopem i Panem Wołodyjowskim).
Zobacz także: MESJANIZM SARMACKI I WESPAZJAN KOCHOWSKI
Sarmatyzm - w ujęciu Edmunda Kotarskiego - to postawa szlachty, i tylko szlachty, wobec zjawisk i problemów prawie wyłącznie socjalnych i politycznych. Charakteryzowała się ona w pierwszej kolejności przekonaniem o absolutnej wyższości polskiego modelu politycznego, metody życia, obyczaju, stroju nad innymi. Szlachta polska zaczęła patrzeć krytycznie na kulturę europejską, ostentacyjnie celebrując orientalny przepych obyczaju i mody. Wystawne uczty, inscenizowane ceremonie, bogate kontusze, lite pasy, złote guzy i zdobione szable - wszystkim tym epatowani byli przybysze z innych państw Europy, którzy zresztą przyjmowani byli w Polsce z coraz większą niechęcią (ksenofobia sarmacka).
Po "potopie" ideologia sarmacka okrzepła, aby z czasem zacząć zdecydowanie kostnieć. Bezkrytyczna wiara we swoją doskonałość sprawiła, Iż kwitł kult przeszłości, rodowej tradycji, szlacheckiego herbu - to, co rodzime, swojskie uznawane było za idealne. Szlachcic ziemianin, wolny pan na swojej ziemi ("szlachcic na zagrodzie równy wojewodzie") zazdrośnie strzegł swych przywilejów, w szczególności liberum veto - "źrenicy złotej wolności".
Ideologia sarmacka jest oryginalnie polskim wkładem w kulturę europejską. Sarmackie zamiłowanie do pompatyczności, teatralności i przepychu stanowi specyficznie polski przejaw barokowych gustów. Literatura sarmacka, a w szczególności szlachecki portret trumienny nie mają odpowiedników w całej ówczesnej Europie.
Sarmacki kult tradycji rodowych legł u podstaw barokowego pamiętnikarstwa, gdzie na tło Rzeczpospolitej szlacheckiej XVII w. rzucane były dzieje jednostkowe, opowieści o rodzinnych koligacjach i zdobywanych dostojeństwach, o przodkach bliższych i dalszych i o ich czynach uświetniających herb rodu. Najświetniejszych barokowym pamiętnikiem jest bez wątpienia dzieło Jana Chryzostoma Paska (1636-1701) - kapitalne świadectwo szlacheckiej mentalności (determinowanej coraz intensywniej poprzez megalomanię i ksenofobię). O Pamiętnikach Paska pisze Roman Pollak, Iż jest w nich wszystko: "czyli i barwna opowieść o przygodach, i suchy diariusz zdarzeń, i nużące, sztuczne oratorstwo łaciną "przysmaczone", i kopie cudzych listów, i odpisy jakichś tam artykułów, i natrętne rymy wprost ze szkolnej kuźni przejęte, i zajmująca obozowa gawęda, i coś w rodzaju inscenizowanego dialogu czy nawet sceny zbiorowej tak wyrazistej, jakby to był fragment komedii pióra samego Aleksandra Fredry. A to wszystko skupione wspólnie pod jednym dachem jak w szlacheckim drewnianym dworze z gromadą przybudówek, na których zestrój trzeba spoglądać z niemałą wyrozumiałością. Podobnie bywa we współczesnych szlacheckich silvae rerum, gdzie mieszczą się społem i rodzinne zapiski, i kopie listów, i wzory okolicznościowych przemówień w okolicy efektywnych recept, tłustych fraszek, zagadek i anegdot".
Pasek portretuje się z iście sarmackim rozmachem jako wierny obrońca szlacheckich swobód, dzielny i żądny łupu żołnierz, przykładny gospodarz i dobry mąż. Na najbliższą sobie rzeczywistość spogląda z naiwną ciekawością i dociekliwością, lecz bez cienia głębszej refleksji i krytycyzmu. Trwa w swej szlachecko ziemiańskiej egzystencji przekonany, Iż to co jest dobre dla niego, czyli absolutna wolność i bezkarność, dobre także być musi dla Rzeczypospolitej. Regularnie koloryzuje i wyolbrzymia własną rolę w różnych wydarzeniach. Ulega emocjom i uprzedzeniom, czego wyrazem bywa jego uczestnictwo w burdach i tumultach bądź niewybredne żarty i szyderstwa:
Kiedy to poczną ognia dawać: senatorowie z miejsc w nogi pomiędzy karety, pod krzesła; rozruch, tumult. [...] obróciły się chorągwie w pole, a panowie biskupowie, senatorowie powyłazili spod krzeseł, spod karet, w pół ledwo żywi, i pojechali do gospód [...]. Nazajutrz sesyja nie była, ponieważ się panowie smarowali po utrząśnieniu i olejki, hiacynty pili po przestrachu.
W Pamiętnikach jest Pasek niezrównanym gawędziarzem; pisze stylem barwnym, polszczyzną żywą i plastyczną. W stosunkach bitewnych zdania są krótkie, gorączkowe, jakby strzępione, dialogi zaś chaotyczne i urywane, a język jędrny i kolokwialny. Opisy podróży charakteryzują się antykwaryczną wręcz drobiazgowością i nieokiełznaną skłonnością do fantazjowania. Opowieści o miłosnych podbojach rozsadza iście sarmacka witalność, nieudolnie powściągana poprzez wyuczoną i sztuczną galanterię. W oracjach, które Pasek z lubością odnotowuje (są one elementem nieodzownym ówczesnych stosunków międzyludzkich), język jest elegancki i wyszukany, okresy zdaniowe zaś spokojne i rozbudowane, przepełnione barokowymi konceptami i skomplikowanymi aluzjami mitologicznymi.
Pamiętniki Jana Chryzostoma Paska wywarły spory wpływ na późniejszą literaturę polską. Wśród naśladowców Paska wymienić trzeba Jędrzeja Kitowicza, który w pierwszej połowie XVIII w. pisze Opis obyczajów za panowania Augusta III. Dla Henryka Sienkiewicza, autora powieści historycznych tworzonych "ku pokrzepieniu serc", Paskowe Pamiętniki stały się jednym z kilku głownych źródeł przy pracy nad monumentalną Trylogią (Ogniem i mieczem, Potopem i Panem Wołodyjowskim).
Zobacz także: MESJANIZM SARMACKI I WESPAZJAN KOCHOWSKI
- Co znaczy POEZJA ADAMA ASNYKA:
- Porównanie pisarzem czasów niepoetyckich , lecz równocześnie epigonem romantyzmu , po wydaniu pierwszego tomu poetyckiego (Poezje I, 1869) rozpoczyna (wg Markiewicza) wysuwać się Asnyk na czoło pisarzy swego pamiętnikarz sarmacki - jan chryzostom pasek co znaczy.
- Krzyżówka POEZJA W JĘZYKU ŁACIŃSKIM:
- Dlaczego literaturę polską epok dawnych, a w szczególności średniowiecza, renesansu i baroku, musimy pamiętać o tym, Iż przewarzająca część tekstów tych epok została napisana w języku łacińskim. Także w epoce pamiętnikarz sarmacki - jan chryzostom pasek krzyżówka.
- Co to jest POEZJA KLASYCYZUJACA:
- Jak lepiej literaturze klasycyzującej kojarzymy taki rodzaj twórczości lirycznej, która w swoich postawowych założeniach programowych świadomie nawiązuje do literatury, kultury, sztuki epok dawnych, przejmuje pamiętnikarz sarmacki - jan chryzostom pasek co to jest.
- Słownik POETYCKIE OSOBLIWOŚCI I JÓZEF BAKA:
- Kiedy 1780) - najwybitniejszy (w okolicy Elżbiety Drużbackiej) i najoryginalniejszy pisarz doby saskiej. Popularność przyniosły mu utwory obce manierze klasycystycznej, a hołdujące estetyce i poetyce pamiętnikarz sarmacki - jan chryzostom pasek słownik.
- Czym jest POEZJA EKSPRESJONISTYCZNA:
- Od czego zależy ekspresjonizm jako odrębny kierunek literacki pojawił się już na przełomie XIX i XX w., programową i teoretyczną samoświadomość zdobył dopiero na gruncie niemieckim u schyłku pierwszej dekady naszego pamiętnikarz sarmacki - jan chryzostom pasek czym jest.
Czym jest pamiętnikarz sarmacki - jan chryzostom pasek znaczenie w Motywy literatura P .
