Co znaczy OBIADY CZWARTKOWE:
Jeden z najgłośniejszych polskich salonów literackich doby oświecenia. Rozpoczął funkcjonować lub pod koniec 1771 r., lub najpierw 1772. Zalążkiem obiadów czwartkowych były zgromadzenia Towarzystwa Przyjaciół Kilku, w trakcie których przygotowywano prace z zakresu historii starożytnej.
Inicjatorem i kluczowym "dyrygentem" obiadów czwartkowych był władca Stanisław August. Zapraszał grono wybranych osób na Zamek Królewski. Kryteria doboru były różne. Z pewnością w znacznym stopniu decydowały o tym zasługi i talent. Lecz nie tylko, o czym może świadczyć między innymi fakt, że Franciszek Karpiński został zaproszony tylko raz, a Franciszek Zabłocki w ogóle nie brał udziału w zebraniach (jednakże w legendzie, jaką obrosły obiady czwartkowe, występuje jako bywalec tych spotkań). Jak pisze Antoni Magier, autor Estetyki miasta stołecznego Warszawy, będącej kopalnią wiedzy o czasach stanisławowskich: "Wybór osób, które władca chciał miewać u stołu swego w dni czwartkowe, zależał nie tylko na skutek ich edukacji i światła, ale czasem mała okoliczność sprzyjała nie wszystkim do otrzymania tego zaszczytu. Tak ks. Bohomolec [artysta polskiej komedii], lubo znany był z lekkiej literaturze i pism swoich, wszelako dla napisanych wesołych wierszyków do Grzegorza Łyszkiewicza, kupca warszawskiego: Kurdesz nad kurdeszami, które się królowi podobały, do stołu pańskiego został powołany".
Z znakomitych pisarzy na obiady czwartkowe uczęszczali (blisko związani z królem) Ignacy Krasicki, Adam Naruszewicz i Stanisław Trembecki. Bywali na zebraniach czwartkowych erudyci, działacze oświatowi, pisarze, jak Jan Albertrandi, historyk, numizmatyk, dziennikarz; Stanisław Konarski, reformator szkolnictwa pijarskiego, artysta słynnego Collegium Nobilium; Grzegorz Piramowicz, znakomity pedagog. Uczestniczyli wreszcie w posiedzeniach czwartkowych przedstawiciele rodów magnackich, parający się piórem, aktywni politycznie i kulturalnie, jak Adam Kazimierz Czartoryski, Kazimierz Nestor Sapieha czy Jerzy Michał Mniszech. Nie brali udziału, jak utrwaliło się w nie wszystkich przekazach pamiętnikarskich i literackich, artyści (Wincenty Lesseur, Marcello Baciarelli czy Dominik Merlini), gdyż dla twórców władca organizował odrębne spotkania, w środę.
Na obiadach czwartkowych panowała atmosfera wolności słowa. Czytano utwory, dyskutowano na ich temat. Naruszewicz zaprezentował między innymi swój bluźnierczy, antypapieski wiersz pt. Daniel Kalwiński do Trembeckiego, a Trembecki wolnomyślną Odę nie do druku. Na jednym z obiadów odczytano Fircyka w zalotach, komedię Zabłockiego. To właśnie na czwartkowych zebraniach władca zgłosił projekt, by powołać do życia Komisję Nauki Narodowej, poparty poprzez uczestników, którzy w dalszym ciągu w znaczny sposób przyczynili się do urzeczywistnienia tej idei. Zabawiano się także lekką, dowcipną rozmową, pełną celnych sformułowań, inteligentnych point, oryginalnych konceptów, paradoksów. Władca gustował w takiej rozmowie; sam był w niej mistrzem.
Nie obyło się bez, typowych dla tej epoki, akcentów frywolnych. Wiersze o takiej tematyce czytali między innymi Trembecki i Naruszewicz. Stanisław August kazał w dalszym ciągu drukować te frywolne wiersze w ograniczonym nakładzie w Drukarni Nadwornej i podkładać uczestnikom zebrań pod porcelanę z "wetami" (deserem).
Organem literackim (nieoficjalnym) spotkań czwartkowych stały się "Zabawy Przyjemne i Pożyteczne" (1770-1777), czołowy periodyk literacki oświecenia stanisławowskiego. Odczytywane na zebraniach czwartkowych utwory poetyckie, a również projekty różnych pomysłów kulturalnych, prawnych i naukowych były publikowane na łamach tego czasopisma.
Obiady odbywały się w Pokoju Marmurowym Zamku Królewskiego. Władca starał się godnie podejmować zaproszonych gości - również pod względem kulinarnym. Jak pisze wspomniany już Magier: "Obiad czwartkowy składał się zazwyczaj z następujących potraw: barszcz z uszkami, wędliny, marynaty, kiszki, kiełbasy, paszteciki, wszystko wykwintne i wyborne dla smaku i dla oka; na koniec podawano różne mięsiwa, a mianowicie ulubioną poprzez króla pieczeń baranią, którą dworzanin obnosząc na wielkim półmisku wołał uroczyście: baran".
Salon literacki króla stał się istotnym składnikiem ówczesnego życia kulturalnego. Wiadomości na jego temat pojawiają się w licznych przekazach pamiętnikarskich. Również ówczesna literatura interesowała się czwartkowymi zebraniami; między innymi Antoni Tadeusz Michniewski napisał odę pt. Do czwartku, gdzie w dwudziestu jeden strofach chwalił królewski salon - jego uczestników, naukową atmosferę, a w pierwszej kolejności Stanisława Augusta, "pana mądrego". Michniewski nazwał czwartkowe posiedzenia "schadzką rozumną". Lecz były także i głosy krytyczne; między innymi Tomasz Kajetan Węgierski, urodzony szyderca, pisał w wierszu zatytułowanym Do Tomasza Węgierskiego (proboszcza buczackiego):
A uczone obiady? Znasz to może imię,
Gdzie połowa nie gada, a połowa drzémie;
Gdzie Władca wszystkie musi zastąpić ekspensa:
Dowcipu, informacje i wina, i mięsa.
Wiersz ten powstał na wiosnę 1778 r., czyli w momencie, kiedy obiady czwartkowe zaczęły wchodzić już w fazę schyłkową. W ostatnich miesiącach 1782 r. zatraciły regularny charakter, aż zanikły zupełnie.
(Janusz Ryba)
Zobacz także: MECENAT, SALONY LITERACKIE, STANISŁAW AUGUST PONIATOWSKI
Inicjatorem i kluczowym "dyrygentem" obiadów czwartkowych był władca Stanisław August. Zapraszał grono wybranych osób na Zamek Królewski. Kryteria doboru były różne. Z pewnością w znacznym stopniu decydowały o tym zasługi i talent. Lecz nie tylko, o czym może świadczyć między innymi fakt, że Franciszek Karpiński został zaproszony tylko raz, a Franciszek Zabłocki w ogóle nie brał udziału w zebraniach (jednakże w legendzie, jaką obrosły obiady czwartkowe, występuje jako bywalec tych spotkań). Jak pisze Antoni Magier, autor Estetyki miasta stołecznego Warszawy, będącej kopalnią wiedzy o czasach stanisławowskich: "Wybór osób, które władca chciał miewać u stołu swego w dni czwartkowe, zależał nie tylko na skutek ich edukacji i światła, ale czasem mała okoliczność sprzyjała nie wszystkim do otrzymania tego zaszczytu. Tak ks. Bohomolec [artysta polskiej komedii], lubo znany był z lekkiej literaturze i pism swoich, wszelako dla napisanych wesołych wierszyków do Grzegorza Łyszkiewicza, kupca warszawskiego: Kurdesz nad kurdeszami, które się królowi podobały, do stołu pańskiego został powołany".
Z znakomitych pisarzy na obiady czwartkowe uczęszczali (blisko związani z królem) Ignacy Krasicki, Adam Naruszewicz i Stanisław Trembecki. Bywali na zebraniach czwartkowych erudyci, działacze oświatowi, pisarze, jak Jan Albertrandi, historyk, numizmatyk, dziennikarz; Stanisław Konarski, reformator szkolnictwa pijarskiego, artysta słynnego Collegium Nobilium; Grzegorz Piramowicz, znakomity pedagog. Uczestniczyli wreszcie w posiedzeniach czwartkowych przedstawiciele rodów magnackich, parający się piórem, aktywni politycznie i kulturalnie, jak Adam Kazimierz Czartoryski, Kazimierz Nestor Sapieha czy Jerzy Michał Mniszech. Nie brali udziału, jak utrwaliło się w nie wszystkich przekazach pamiętnikarskich i literackich, artyści (Wincenty Lesseur, Marcello Baciarelli czy Dominik Merlini), gdyż dla twórców władca organizował odrębne spotkania, w środę.
Na obiadach czwartkowych panowała atmosfera wolności słowa. Czytano utwory, dyskutowano na ich temat. Naruszewicz zaprezentował między innymi swój bluźnierczy, antypapieski wiersz pt. Daniel Kalwiński do Trembeckiego, a Trembecki wolnomyślną Odę nie do druku. Na jednym z obiadów odczytano Fircyka w zalotach, komedię Zabłockiego. To właśnie na czwartkowych zebraniach władca zgłosił projekt, by powołać do życia Komisję Nauki Narodowej, poparty poprzez uczestników, którzy w dalszym ciągu w znaczny sposób przyczynili się do urzeczywistnienia tej idei. Zabawiano się także lekką, dowcipną rozmową, pełną celnych sformułowań, inteligentnych point, oryginalnych konceptów, paradoksów. Władca gustował w takiej rozmowie; sam był w niej mistrzem.
Nie obyło się bez, typowych dla tej epoki, akcentów frywolnych. Wiersze o takiej tematyce czytali między innymi Trembecki i Naruszewicz. Stanisław August kazał w dalszym ciągu drukować te frywolne wiersze w ograniczonym nakładzie w Drukarni Nadwornej i podkładać uczestnikom zebrań pod porcelanę z "wetami" (deserem).
Organem literackim (nieoficjalnym) spotkań czwartkowych stały się "Zabawy Przyjemne i Pożyteczne" (1770-1777), czołowy periodyk literacki oświecenia stanisławowskiego. Odczytywane na zebraniach czwartkowych utwory poetyckie, a również projekty różnych pomysłów kulturalnych, prawnych i naukowych były publikowane na łamach tego czasopisma.
Obiady odbywały się w Pokoju Marmurowym Zamku Królewskiego. Władca starał się godnie podejmować zaproszonych gości - również pod względem kulinarnym. Jak pisze wspomniany już Magier: "Obiad czwartkowy składał się zazwyczaj z następujących potraw: barszcz z uszkami, wędliny, marynaty, kiszki, kiełbasy, paszteciki, wszystko wykwintne i wyborne dla smaku i dla oka; na koniec podawano różne mięsiwa, a mianowicie ulubioną poprzez króla pieczeń baranią, którą dworzanin obnosząc na wielkim półmisku wołał uroczyście: baran".
Salon literacki króla stał się istotnym składnikiem ówczesnego życia kulturalnego. Wiadomości na jego temat pojawiają się w licznych przekazach pamiętnikarskich. Również ówczesna literatura interesowała się czwartkowymi zebraniami; między innymi Antoni Tadeusz Michniewski napisał odę pt. Do czwartku, gdzie w dwudziestu jeden strofach chwalił królewski salon - jego uczestników, naukową atmosferę, a w pierwszej kolejności Stanisława Augusta, "pana mądrego". Michniewski nazwał czwartkowe posiedzenia "schadzką rozumną". Lecz były także i głosy krytyczne; między innymi Tomasz Kajetan Węgierski, urodzony szyderca, pisał w wierszu zatytułowanym Do Tomasza Węgierskiego (proboszcza buczackiego):
A uczone obiady? Znasz to może imię,
Gdzie połowa nie gada, a połowa drzémie;
Gdzie Władca wszystkie musi zastąpić ekspensa:
Dowcipu, informacje i wina, i mięsa.
Wiersz ten powstał na wiosnę 1778 r., czyli w momencie, kiedy obiady czwartkowe zaczęły wchodzić już w fazę schyłkową. W ostatnich miesiącach 1782 r. zatraciły regularny charakter, aż zanikły zupełnie.
(Janusz Ryba)
Zobacz także: MECENAT, SALONY LITERACKIE, STANISŁAW AUGUST PONIATOWSKI
- Co znaczy OSJANIZM:
- Porównanie sentymentalnej i romantycznej, zapoczątkowana utworem szkockiego pisarza Jamesa Macphersona (1736-1796), zatytułowanym Pieśni Osjana (The Works of Ossian, 1760-1763). Autor posłużył się mistyfikacją obiady czwartkowe co znaczy.
- Krzyżówka O KLASYCZNOŚCI I ROMANTYCZNOŚCI TUDZIEŻ O DUCHU P:
- Dlaczego rozprawa Kazimierza Brodzińskiego, opublikowana w Pamiętniku Warszawskim (1818), wyrosła z jego zainteresowań poezją niemiecką i z przemyśleń nad dziejami i perspektywami rozwoju rodzimej literaturze obiady czwartkowe krzyżówka.
- Co to jest OŚWIECENIE:
- Jak lepiej kulturowa, którą cechowało ogromne ożywienie intelektualne elitarnych warstw i spore zróżnicowanie tendencji filozoficznych i postaw światopoglądowych. Objęła swym zasięgiem Europę, a również obiady czwartkowe co to jest.
- Słownik OSOBOWOŚCI PISARSKIE:
- Kiedy ostatnich 10-15 lat sprawia pewne problemy przy próbach narzucenia jej klasyfikacji czy typologii. Różnorodne osobowości, odmienne dykcje, zróżnicowana dziedzina, niejednorodne techniki, nareszcie obiady czwartkowe słownik.
- Czym jest OBŁOKI MIŁOSZA:
- Od czego zależy w komentarzu do tego wiersza zwrócił uwagę - powołując się zresztą na zdanie Miłosza zaczerpnięte z Ziemi Ulro ( Kiedy mój anioł stróż / który przebywa w uwewnętrznionej przestrzeni / odnosi obiady czwartkowe czym jest.
Czym jest obiady czwartkowe znaczenie w Motywy literatura O .
