Co znaczy MIKOŁAJA DOŚWIADCZYŃSKIEGO PRZYPADKI:
Wydaną w 1776 r. edukacyjną powieść Ignacy Krasicki napisał na przełomie 1774/1775 r., wprowadzając tym samym nowożytny gatunek do literatury polskiej. Poeta zrezygnował z wzorców utrwalonych poprzez tradycję popularnych romansów awanturniczo miłosnych, kompletnie oderwanych od problemów i realiów współczesnych, nawiązał z kolei do osiągnięć europejskiej prozy oświeceniowej o charakterze satyryczno obyczajowym, utopijnym, podróżniczym i przygodowym. Dla swego utworu wybrał formę przekazu pamiętnikarskiego, spisanego jakoby poprzez tytułowego bohatera pod koniec życia. Mimo braku dokładnej lokalizacji historycznej opisywanych zdarzeń taka forma podawcza akcentowała "prawdziwość" opowieści w przeciwieństwie od "fikcyjności" romansów. Powieść ma kompozycję trójdzielną, a każda z trzech części została poświęcona jednemu etapowi życiowej nauki tytułowego bohatera.
Pierwsza księga opisuje młodość Mikołaja w rodowym majątku szlacheckim w Szuminie, jego pobyt w szkołach publicznych, "sentymentalną edukację" pod okiem lekkoducha Damona, a potem próżniaczy i hulaszczy żywot w mieście, w gronie "złotej młodzieży". Młodzieniec, którego nie wymienił nawet pobyt w więzieniu za długi, pod opieką nowego "modnego" opiekuna uczył się robić karierę w świecie pozorów, tracąc resztki honoru i uczciwości. Po epizodzie w lubelskim trybunale odbył modny wojaż do Paryża, skąd wkrótce uciekł w obawie przed uwięzieniem za długi. Po katastrofie okrętu fale wyrzuciły go na nieznany ląd. II księga, łącząca cechy robinsonady i utopii, opisuje pobyt Mikołaja na wyspie Nipu. Rozbitek zetknął się ze światem wolnym od przemocy i rządzącym się mądrymi, jednakowymi dla wszystkich prawami. Mieszkańcy nie znali wojen, trudnili się rolnictwem, byli pracowici, we wzajemnych relacjach kierowali się miłością i sprawiedliwością. Obce były im: przemoc, kradzież, kłamstwo i zdrada.
Zepsuty moralnie, "dziki" Europejczyk, poznawszy pod okiem i kierunkiem mistrza Xaoo życie i mądrość mieszkańców wyspy i zasady obowiązujące w ich społeczności, przeżył moralne i intelektualne odrodzenie - stał się innym człowiekiem. Tęsknota za państwem skłoniła go jednak do ucieczki z wyspy. Księga III obejmuje przygody i burzliwe doświadczenia bohatera w drodze powrotnej, dotarcie do rodzinnego Szumina i dalsze życie. Prawowity dziedzic po spłaceniu długów i odzyskaniu zastawionych wiosek rozpoczął wieść uczciwy żywot ziemianina, wykorzystując naukę pozyskaną na Nipu. Odnowił posiadłość, poprawił dolę poddanych, zajął się hodowlą, ogrodem, czytaniem książek. Podejmował także próby aktywnego włączenia się w życie publiczne państwie. Nareszcie przyszedł chwilę na uporządkowanie życia osobistego i założenie rodziny.
Dzięki trójdzielnej kompozycji powieść uzyskała kształt zwartej i przemyślanej całości, a nadrzędne przesłania i filozoficzne przemyślenia pisarza stały się bardziej wyraziste. W każdej księdze czytelnik wkracza z bohaterem w inny świat, poznaje obowiązujące tam prawa i zasady i hierarchię wartości - ma zatem sposobność ich konfrontacji i oceny. W powieściowej biografii fikcyjnego bohatera Krasicki, wyzyskując swe doświadczenia eseisty i publicysty "Monitora", zajął krytyczną postawę wobec nagannych zjawisk obyczajowego, społecznego i politycznego życia ówczesnej Rzeczypospolitej, a w szerszej perspektywie ukazał dehumanizujący wymiar współczesnej kultury.
Losy młodego Mikołaja posłużyły mu do skreślenia satyrycznego obrazu życia na sarmackiej prowincji, naświetlenia pozornych uroków modnego świata stolicy i odsłonięcia zdegenerowania ówczesnego sądownictwa. Mieszkańcy Szumina uosabiają w powieści wady zaściankowej szlachty, której horyzonty myślowe i życiowe ambicje zawężone były do granic parafii. Poeta ukazał intelektualny marazm, nieuctwo, ciemnotę i brak zainteresowania szlacheckiej prowincji życiem publicznym. Poddając krytycznej ocenie wadliwy mechanizm wychowawczy i edukacyjny, na przykładzie doświadczeń tytułowego bohatera ukazał bezmyślność rodzicielskich kar i fatalne konsekwencje wpajania dzieciom wiary w przesądy i zabobony. Zwrócił także uwagę na zgubne skutki kształtowania umysłów i osobowości młodzieży poprzez ludzi zupełnie do tego nieprzygotowanych - ograniczonych intelektualnie nauczycieli albo pozbawionych zasad moralnych, modnych guwernerów.
Opis pobytu Mikołaja w stolicy służy kompromitacji świata salonów, a również obnażeniu zepsucia moralnego i hulaszczego życia szlacheckiej młodzieży, która trwoniła rodowe majątki na hulankach i hazardzie, nie wykazywała z kolei najmniejszego zainteresowania sprawami publicznymi - obowiązkami, jakie wynikały z jej przynależności stanowej. Zwrócił także uwagę na bolączki rodzimego sądownictwa i niedomagania instytucji władzy.
Negatywnym zjawiskom i zwyrodnieniom ówczesnego życia publicznego poeta przeciwstawił świat nipuańskiej utopii. Kreacja idealnego, "naturalnego" społeczeństwa, którego nie skaziły niekorzystne konsekwencje cywilizacji, postępu i nowoczesnej kultury, nawiązuje do filozoficznych i pedagogicznych koncepcji J.J. Rousseau. Hierarchia wartości, schemat życia Nipuańczyków i łączące ich więzi wyrażają tęsknotę pisarza filozofa za takim porządkiem społecznym, którego fundament tworzy cnota moralna, sprawiedliwość, uczciwość, robota i wzajemna miłość i poszanowanie. Moralnej przemiany "dzikiego" przedstawiciela europejskiej cywilizacji na Nipu Krasicki dokonał wg zasad pedagogicznych wzorowanych na Emilu Rousseau. Mikołaj poznał na wyspie trud i dobrodziejstwo pracy, uleczył złe skłonności i zyskał prawdziwą mądrość życiową. Z próżniaka i hulaki stał się prawym, szlachetnym człowiekiem, dobrym obywatelem, ludzkim panem dla poddanych i wzorowym gospodarzem, mężem i ojcem rodziny. Nie zniechęciły go nieudane próby zrealizowania wzorów nipuańskich w działalności publicznej - pozostał im wierny w życiu prywatnym.
Edukacyjna powieść Krasickiego spotkała się z sporym zainteresowaniem. Inspirująco oddziałała na innych, rodzimych artystów oświeceniowych. Wzorzec zrealizowany poprzez Krasickiego podjął między innymi M.D. Krajewski, a w pierwszych dziesięcioleciach XIX w. - F. Skarbek. Powstały także przekłady dzieła na język francuski i niemiecki (w roku pierwszego wydania).
(Bożena Mazurkowa)
Zobacz także: POWIEŚĆ, UTOPIA
Pierwsza księga opisuje młodość Mikołaja w rodowym majątku szlacheckim w Szuminie, jego pobyt w szkołach publicznych, "sentymentalną edukację" pod okiem lekkoducha Damona, a potem próżniaczy i hulaszczy żywot w mieście, w gronie "złotej młodzieży". Młodzieniec, którego nie wymienił nawet pobyt w więzieniu za długi, pod opieką nowego "modnego" opiekuna uczył się robić karierę w świecie pozorów, tracąc resztki honoru i uczciwości. Po epizodzie w lubelskim trybunale odbył modny wojaż do Paryża, skąd wkrótce uciekł w obawie przed uwięzieniem za długi. Po katastrofie okrętu fale wyrzuciły go na nieznany ląd. II księga, łącząca cechy robinsonady i utopii, opisuje pobyt Mikołaja na wyspie Nipu. Rozbitek zetknął się ze światem wolnym od przemocy i rządzącym się mądrymi, jednakowymi dla wszystkich prawami. Mieszkańcy nie znali wojen, trudnili się rolnictwem, byli pracowici, we wzajemnych relacjach kierowali się miłością i sprawiedliwością. Obce były im: przemoc, kradzież, kłamstwo i zdrada.
Zepsuty moralnie, "dziki" Europejczyk, poznawszy pod okiem i kierunkiem mistrza Xaoo życie i mądrość mieszkańców wyspy i zasady obowiązujące w ich społeczności, przeżył moralne i intelektualne odrodzenie - stał się innym człowiekiem. Tęsknota za państwem skłoniła go jednak do ucieczki z wyspy. Księga III obejmuje przygody i burzliwe doświadczenia bohatera w drodze powrotnej, dotarcie do rodzinnego Szumina i dalsze życie. Prawowity dziedzic po spłaceniu długów i odzyskaniu zastawionych wiosek rozpoczął wieść uczciwy żywot ziemianina, wykorzystując naukę pozyskaną na Nipu. Odnowił posiadłość, poprawił dolę poddanych, zajął się hodowlą, ogrodem, czytaniem książek. Podejmował także próby aktywnego włączenia się w życie publiczne państwie. Nareszcie przyszedł chwilę na uporządkowanie życia osobistego i założenie rodziny.
Dzięki trójdzielnej kompozycji powieść uzyskała kształt zwartej i przemyślanej całości, a nadrzędne przesłania i filozoficzne przemyślenia pisarza stały się bardziej wyraziste. W każdej księdze czytelnik wkracza z bohaterem w inny świat, poznaje obowiązujące tam prawa i zasady i hierarchię wartości - ma zatem sposobność ich konfrontacji i oceny. W powieściowej biografii fikcyjnego bohatera Krasicki, wyzyskując swe doświadczenia eseisty i publicysty "Monitora", zajął krytyczną postawę wobec nagannych zjawisk obyczajowego, społecznego i politycznego życia ówczesnej Rzeczypospolitej, a w szerszej perspektywie ukazał dehumanizujący wymiar współczesnej kultury.
Losy młodego Mikołaja posłużyły mu do skreślenia satyrycznego obrazu życia na sarmackiej prowincji, naświetlenia pozornych uroków modnego świata stolicy i odsłonięcia zdegenerowania ówczesnego sądownictwa. Mieszkańcy Szumina uosabiają w powieści wady zaściankowej szlachty, której horyzonty myślowe i życiowe ambicje zawężone były do granic parafii. Poeta ukazał intelektualny marazm, nieuctwo, ciemnotę i brak zainteresowania szlacheckiej prowincji życiem publicznym. Poddając krytycznej ocenie wadliwy mechanizm wychowawczy i edukacyjny, na przykładzie doświadczeń tytułowego bohatera ukazał bezmyślność rodzicielskich kar i fatalne konsekwencje wpajania dzieciom wiary w przesądy i zabobony. Zwrócił także uwagę na zgubne skutki kształtowania umysłów i osobowości młodzieży poprzez ludzi zupełnie do tego nieprzygotowanych - ograniczonych intelektualnie nauczycieli albo pozbawionych zasad moralnych, modnych guwernerów.
Opis pobytu Mikołaja w stolicy służy kompromitacji świata salonów, a również obnażeniu zepsucia moralnego i hulaszczego życia szlacheckiej młodzieży, która trwoniła rodowe majątki na hulankach i hazardzie, nie wykazywała z kolei najmniejszego zainteresowania sprawami publicznymi - obowiązkami, jakie wynikały z jej przynależności stanowej. Zwrócił także uwagę na bolączki rodzimego sądownictwa i niedomagania instytucji władzy.
Negatywnym zjawiskom i zwyrodnieniom ówczesnego życia publicznego poeta przeciwstawił świat nipuańskiej utopii. Kreacja idealnego, "naturalnego" społeczeństwa, którego nie skaziły niekorzystne konsekwencje cywilizacji, postępu i nowoczesnej kultury, nawiązuje do filozoficznych i pedagogicznych koncepcji J.J. Rousseau. Hierarchia wartości, schemat życia Nipuańczyków i łączące ich więzi wyrażają tęsknotę pisarza filozofa za takim porządkiem społecznym, którego fundament tworzy cnota moralna, sprawiedliwość, uczciwość, robota i wzajemna miłość i poszanowanie. Moralnej przemiany "dzikiego" przedstawiciela europejskiej cywilizacji na Nipu Krasicki dokonał wg zasad pedagogicznych wzorowanych na Emilu Rousseau. Mikołaj poznał na wyspie trud i dobrodziejstwo pracy, uleczył złe skłonności i zyskał prawdziwą mądrość życiową. Z próżniaka i hulaki stał się prawym, szlachetnym człowiekiem, dobrym obywatelem, ludzkim panem dla poddanych i wzorowym gospodarzem, mężem i ojcem rodziny. Nie zniechęciły go nieudane próby zrealizowania wzorów nipuańskich w działalności publicznej - pozostał im wierny w życiu prywatnym.
Edukacyjna powieść Krasickiego spotkała się z sporym zainteresowaniem. Inspirująco oddziałała na innych, rodzimych artystów oświeceniowych. Wzorzec zrealizowany poprzez Krasickiego podjął między innymi M.D. Krajewski, a w pierwszych dziesięcioleciach XIX w. - F. Skarbek. Powstały także przekłady dzieła na język francuski i niemiecki (w roku pierwszego wydania).
(Bożena Mazurkowa)
Zobacz także: POWIEŚĆ, UTOPIA
- Co znaczy MARIA:
- Porównanie MALCZEWSKIEGOPierwsza w Polsce powieść poetycka (z podtytułem Powieść ukraińska). Została napisana w roku 1824, a wydana w 1825. Jej autor, Antoni Malczewski, reprezentuje nieco starsze od filomatów mikołaja doświadczyńskiego przypadki co znaczy.
- Krzyżówka MENDEL GDAŃSKI MARII KONOPNICKIEJ:
- Dlaczego szkapa ukazał się Mendel... w dodatku do państwie , chociaż rok przedtem (1889). Stanowił on odpowiedź pisarki na pogrom warszawski, który był dla pokolenia pozytywistów straszną, okropną mikołaja doświadczyńskiego przypadki krzyżówka.
- Co to jest MORALNOŚĆ PANI DULSKIEJ ZAPOLSKIEJ:
- Jak lepiej przeważnie wystawiany i przekładany na obce języki (19) dramat Zapolskiej. Podtytuł utworu: tragifarsa (czy tragikomedia) zwraca uwagę na nową jakość zarówno w zarysowaniu problematyki, jak i w mikołaja doświadczyńskiego przypadki co to jest.
- Słownik MIER WOJCIECH (1759-1831):
- Kiedy Pochodził z zamożnej rodziny szlacheckiej. Uczył się w słynnym Collegium Nobilium w Warszawie. Kilkakrotnie podróżował do państw Europy zachodniej, między innymi do Włoch i Francji. W szczególności mikołaja doświadczyńskiego przypadki słownik.
- Czym jest MARTA ELIZY ORZESZKOWEJ:
- Od czego zależy Obrazek z lat głodowych) i publicystycznym (O Historii cywilizacji angielskiej Henryka Tomasza Buckle´a) debiucie Orzeszkowej, jeszcze w tym samym roku - 1866 - ukazuje się pierwszy z jej wielu mikołaja doświadczyńskiego przypadki czym jest.
Czym jest mikołaja doświadczyńskiego przypadki znaczenie w Motywy literatura M .
