Co znaczy MASKARADY:
W wieku oświecenia nastąpił bezprecedensowy rozrost kultury maskarady. Jedną z istotnych przesłanek takiego stanu rzeczy były znużenie i przesyt, charakteryzujące ówczesne elity Z tego znużenia zrodziła się potrzeba coraz nowych doznań; poszukiwanie coraz osobliwszych sytuacji. I tę potrzebę przedstawiciele ówczesnych elit starali się zaspokoić, oddając się (pomiędzy innymi) maskaradowym rozrywkom.
Wachlarz maskaradowych rozrywek w tej epoce odznaczał się sporą różnorodnością. Popularne były w całej Europie (od Londynu po Petersburg) bale maskowe; w szczególności publiczne bale maskowe, tak zwany reduty. W trakcie takich publicznych balów bawiło się do kilku tys. uczestników. Przebierano się bardzo różnie - za mieszkańców Azji (Arabów, Turków, Chińczyków); za chłopów i chłopki; za zwierzęta (dostępny w szczególności był strój nietoperza); za starców. W zabawach tych mogli brać udział zarówno szlachetnie urodzeni, jak i plebejusze (szlachcicowi wolno jednak było uczestniczyć w redutowej zabawie bez maski, z kolei plebejusz - musiał założyć maskę). Na skutek "wymieszania klasowego" bale te miały swój udział w procesie demokratyzacji stosunków międzyludzkich.
Do form maskaradowych rozrywek należy zaliczyć również bardzo dostępny w tej epoce teatr towarzyski (théâtre de société): amatorski teatr, uprawiany w prywatnych pałacach poprzez arystokratów. Takie teatry towarzyskie funkcjonowały między innymi na Zamku Królewskim w Warszawie (potem w Łazienkach), w Puławach Czartoryskich, Dukli Mniszchów, Łańcucie Elżbiety Lubomirskiej. Grywano lekkie sztuki, przeważnie repertuar komediowy. Arystokraci czuli się dobrze w szczególności w rolach wykorzystywanych, które ze względu tego, Iż były całkowitym przeciwieństwem ich rzeczywistej sytuacji życiowej, sprawiały im sporo satysfakcji.
Inną jeszcze popularną pośród oświeceniowych elit zabawą maskaradową były happeningi maskaradowe: wielowątkowe przedstawienia o luźnym scenariuszu, dopuszczające w znacznym zakresie obiekt przypadkowości. W jednym z wariantów tej zabawy przebierano służbę; towarzystwo arystokratyczne zadowalało się rolą widzów. Z tego typu happeningów słynęła Izabela z Flemmingów Czartoryska, czołowa dama polskiego oświecenia. Do jej popisowych numerów należały happeningi: przejazd wschodniej karawany i wjazd baszy tureckiego do Mekki. Wykorzystywany i wykorzystywane, poprzebierani za Arabów (Arabki); stada krów, koni; wielbłądy; niby harem tworzyły tutaj orientalny koloryt.
W drugim wariancie tej zabawy - światowcy sami osobiście brali udział w happeningu. Odpowiednikiem może być happening urządzony poprzez króla Stanisława Augusta - nawiązujący do mitologii - do mitu o Amazonkach. Władca, przebrany za Tezeusza, z poprzebieranymi arystokratami, udał się barką na jedną z wysp na Wiśle, bronioną poprzez arystokratki udające Amazonki. Doszło do potyczki "na niby". Impreza zakończyła się wspólną kolacją i balem.
Bardziej kameralny charakter miały przebieranki mistyfikacje. W tym przypadku jeden (albo kilku) salonowców wprowadzało w błąd otoczenie przy udziale efektownej przebieranki. I tak książę Adam Kazimierz Czartoryski zjawił się w Warszawie przebrany za maga perskiego, oświadczając Iż potrafi odczytywać ludzkie losy. Pojawiło się u niego wielu zaciekawionych światowców. Zdemaskowany został dopiero poprzez żonę, księżnę Izabelę.
Opisane rozrywki maskaradowe stanowiły ważny obiekt codzienności oświeceniowych elit towarzyskich. Dzięki tym przebierankom, wchodząc w nowe "role", arystokraci doznawali odprężenia, relaksowali się, ulegali na okres złudzeniu, Iż są kimś zupełnie innym aniżeli byli w rzeczywistości. Światowcy, którzy, co najmniej w pewnych okresach, częściej byli przebrani niż nieprzebrani, nie należeli wówczas do rzadkości. Na skutek dużego nasycenia elementami maskarady codziennego życia ówczesnych elit - nastąpiło znaczące "zmistyfikowanie" rzeczywistości (stosunku międzyludzkich). Dochodziło do rozmaitych pomyłek, o których dowiadujemy się z przekazów pamiętnikarskich. Niekiedy te pomyłki przybierały tragiczną postać. I tak tragicznie zakończyły się przebieranki dla Franciszki z Lubomirskich Tyszkiewiczowej, która lubiła w ten sposób straszyć rodzinę. Pewnego razu przerażony syn, nie zorientowawszy się, Iż to jest następna mistyfikacja, zastrzelił matkę.
Oświeceniowa kultura maskarady nie była wyłącznie produktem elit. Współtworzyło ją także środowisko plebejskie. Powszechne pośród przedstawicieli warstw plebejskich były w szczególności maskarady o charakterze mistyfikatorskim. Maskarady plebejuszy nie miały intencji rozrywkowej. Służyły w pierwszej kolejności do celów niezgodnych z prawem; do oszukiwania bliźnich w celu uzyskania korzyści finansowych. W szczególności częste w tym środowisku było przybieranie fałszywych nazwisk i fałszywych tytułów arystokratycznych.
Za znak "zmaskaradyzowanej" Europy epoki oświecenia można uznać ówczesną Wenecję, gdzie prawie poprzez pół roku (w momencie od października do Bożego Narodzenia, w trakcie karnawału i nie wszystkich świąt, a również w dni wyboru doży i innych istotnych urzędników) kilkadziesiąt tys. ludzi nosiło maski, robiąc w maskach zakupy, odwiedzając się, wykonując codzienne czynności.
(Janusz Ryba)
Zobacz także: OPIS OBYCZAJÓW ZA PANOWANIA AUGUSTA III, REDUTY, ROKOKO
Wachlarz maskaradowych rozrywek w tej epoce odznaczał się sporą różnorodnością. Popularne były w całej Europie (od Londynu po Petersburg) bale maskowe; w szczególności publiczne bale maskowe, tak zwany reduty. W trakcie takich publicznych balów bawiło się do kilku tys. uczestników. Przebierano się bardzo różnie - za mieszkańców Azji (Arabów, Turków, Chińczyków); za chłopów i chłopki; za zwierzęta (dostępny w szczególności był strój nietoperza); za starców. W zabawach tych mogli brać udział zarówno szlachetnie urodzeni, jak i plebejusze (szlachcicowi wolno jednak było uczestniczyć w redutowej zabawie bez maski, z kolei plebejusz - musiał założyć maskę). Na skutek "wymieszania klasowego" bale te miały swój udział w procesie demokratyzacji stosunków międzyludzkich.
Do form maskaradowych rozrywek należy zaliczyć również bardzo dostępny w tej epoce teatr towarzyski (théâtre de société): amatorski teatr, uprawiany w prywatnych pałacach poprzez arystokratów. Takie teatry towarzyskie funkcjonowały między innymi na Zamku Królewskim w Warszawie (potem w Łazienkach), w Puławach Czartoryskich, Dukli Mniszchów, Łańcucie Elżbiety Lubomirskiej. Grywano lekkie sztuki, przeważnie repertuar komediowy. Arystokraci czuli się dobrze w szczególności w rolach wykorzystywanych, które ze względu tego, Iż były całkowitym przeciwieństwem ich rzeczywistej sytuacji życiowej, sprawiały im sporo satysfakcji.
Inną jeszcze popularną pośród oświeceniowych elit zabawą maskaradową były happeningi maskaradowe: wielowątkowe przedstawienia o luźnym scenariuszu, dopuszczające w znacznym zakresie obiekt przypadkowości. W jednym z wariantów tej zabawy przebierano służbę; towarzystwo arystokratyczne zadowalało się rolą widzów. Z tego typu happeningów słynęła Izabela z Flemmingów Czartoryska, czołowa dama polskiego oświecenia. Do jej popisowych numerów należały happeningi: przejazd wschodniej karawany i wjazd baszy tureckiego do Mekki. Wykorzystywany i wykorzystywane, poprzebierani za Arabów (Arabki); stada krów, koni; wielbłądy; niby harem tworzyły tutaj orientalny koloryt.
W drugim wariancie tej zabawy - światowcy sami osobiście brali udział w happeningu. Odpowiednikiem może być happening urządzony poprzez króla Stanisława Augusta - nawiązujący do mitologii - do mitu o Amazonkach. Władca, przebrany za Tezeusza, z poprzebieranymi arystokratami, udał się barką na jedną z wysp na Wiśle, bronioną poprzez arystokratki udające Amazonki. Doszło do potyczki "na niby". Impreza zakończyła się wspólną kolacją i balem.
Bardziej kameralny charakter miały przebieranki mistyfikacje. W tym przypadku jeden (albo kilku) salonowców wprowadzało w błąd otoczenie przy udziale efektownej przebieranki. I tak książę Adam Kazimierz Czartoryski zjawił się w Warszawie przebrany za maga perskiego, oświadczając Iż potrafi odczytywać ludzkie losy. Pojawiło się u niego wielu zaciekawionych światowców. Zdemaskowany został dopiero poprzez żonę, księżnę Izabelę.
Opisane rozrywki maskaradowe stanowiły ważny obiekt codzienności oświeceniowych elit towarzyskich. Dzięki tym przebierankom, wchodząc w nowe "role", arystokraci doznawali odprężenia, relaksowali się, ulegali na okres złudzeniu, Iż są kimś zupełnie innym aniżeli byli w rzeczywistości. Światowcy, którzy, co najmniej w pewnych okresach, częściej byli przebrani niż nieprzebrani, nie należeli wówczas do rzadkości. Na skutek dużego nasycenia elementami maskarady codziennego życia ówczesnych elit - nastąpiło znaczące "zmistyfikowanie" rzeczywistości (stosunku międzyludzkich). Dochodziło do rozmaitych pomyłek, o których dowiadujemy się z przekazów pamiętnikarskich. Niekiedy te pomyłki przybierały tragiczną postać. I tak tragicznie zakończyły się przebieranki dla Franciszki z Lubomirskich Tyszkiewiczowej, która lubiła w ten sposób straszyć rodzinę. Pewnego razu przerażony syn, nie zorientowawszy się, Iż to jest następna mistyfikacja, zastrzelił matkę.
Oświeceniowa kultura maskarady nie była wyłącznie produktem elit. Współtworzyło ją także środowisko plebejskie. Powszechne pośród przedstawicieli warstw plebejskich były w szczególności maskarady o charakterze mistyfikatorskim. Maskarady plebejuszy nie miały intencji rozrywkowej. Służyły w pierwszej kolejności do celów niezgodnych z prawem; do oszukiwania bliźnich w celu uzyskania korzyści finansowych. W szczególności częste w tym środowisku było przybieranie fałszywych nazwisk i fałszywych tytułów arystokratycznych.
Za znak "zmaskaradyzowanej" Europy epoki oświecenia można uznać ówczesną Wenecję, gdzie prawie poprzez pół roku (w momencie od października do Bożego Narodzenia, w trakcie karnawału i nie wszystkich świąt, a również w dni wyboru doży i innych istotnych urzędników) kilkadziesiąt tys. ludzi nosiło maski, robiąc w maskach zakupy, odwiedzając się, wykonując codzienne czynności.
(Janusz Ryba)
Zobacz także: OPIS OBYCZAJÓW ZA PANOWANIA AUGUSTA III, REDUTY, ROKOKO
- Co znaczy MORALNOŚĆ PANI DULSKIEJ ZAPOLSKIEJ:
- Porównanie przeważnie wystawiany i przekładany na obce języki (19) dramat Zapolskiej. Podtytuł utworu: tragifarsa (czy tragikomedia) zwraca uwagę na nową jakość zarówno w zarysowaniu problematyki, jak i w maskarady co znaczy.
- Krzyżówka MARIA:
- Dlaczego MALCZEWSKIEGOPierwsza w Polsce powieść poetycka (z podtytułem Powieść ukraińska). Została napisana w roku 1824, a wydana w 1825. Jej autor, Antoni Malczewski, reprezentuje nieco starsze od filomatów maskarady krzyżówka.
- Co to jest MARTA ELIZY ORZESZKOWEJ:
- Jak lepiej Obrazek z lat głodowych) i publicystycznym (O Historii cywilizacji angielskiej Henryka Tomasza Buckle´a) debiucie Orzeszkowej, jeszcze w tym samym roku - 1866 - ukazuje się pierwszy z jej wielu maskarady co to jest.
- Słownik MESJANIZM SARMACKI I WESPAZJAN KOCHOWSKI:
- Kiedy 1633-1700) - sarmacki piewca niepróżnującego próżnowania - hołdował ideologii szlacheckiej, ziemiańskim wieśnym wczasom i pożytkom . W jego Niepróżnującym próżnowaniu (1674), poetyckiej sylwie maskarady słownik.
- Czym jest MIKOŁAJA DOŚWIADCZYŃSKIEGO PRZYPADKI:
- Od czego zależy edukacyjną powieść Ignacy Krasicki napisał na przełomie 1774/1775 r., wprowadzając tym samym nowożytny gatunek do literatury polskiej. Poeta zrezygnował z wzorców utrwalonych poprzez tradycję maskarady czym jest.
Czym jest maskarady znaczenie w Motywy literatura M .
