Co znaczy LIRYKI LOZAŃSKIE:
Do Lozanny Mickiewicza przywiodły starania o posadę profesora nadzwyczajnego literatury łacińskiej w miejscowej Akademii, przebywał więc w tym mieście zrazu w październiku i listopadzie roku 1838, potem od czerwca roku 1839 do października roku 1840; wówczas wrócił do Paryża, gdzie objął znacząco bliższą jego sercu katedrę literatur słowiańskich w Colle`ge de France. Jako pewna ironię losu można potraktować fakt, że tak zwany "wykład instalacyjny" - jako profesora zwyczajnego - wygłoszony po całej serii poprzednich wykładów kursowych dnia 26 czerwca 1840 r. był ostatnim wykładem Mickiewicza w Lozannie.
Jak domyślają się naukowcy, w trakcie pobytu w Lozannie pisarz napisał kilka nadzwyczajnych wierszy, spośród których tylko jeden opatrzył notatką zawierającą adres i rok stworzenia: "1839 Lousanne" (zapis pod wierszem Snuć miłość...) i jeszcze jeden, już tylko z określeniem miejsca stworzenia: "W Lozannie" (zapis pod wierszem Nad wodą ogromną i czystą...). Ten cykl, złożony przecież nie poprzez poetę, a poprzez mickiewiczologów, tworzy sześć wierszy, które podaję wedle uszeregowania w Wydaniu Rocznicowym (w opracowaniu prof. Czesława Zgorzelskiego): Snuć miłość..., Nad wodą ogromną i czystą..., Gdy tu mój trup..., Polały się łzy me czyste, rzęsiste..., Ach, już i w rodzicielskim domu..., Uciec z duszą na listek.... Owe niewielkie pod względem objętości wiersze firmują ich incipity, pisarz nie nadał im gdyż tytułów, nie wykończył, nie zostawił żadnej sugestii, czy i jak powinny być wydane. Wolno nawet przypuszczać, że - gdyby mu wpadły w ręce bezpośrednio przed wyprawą do Turcji - podzieliłyby raczej los dalszych części Dziadów i kontynuacji Pana Tadeusza, spłonęłyby w kominku.
Jakąś drobną wskazówką, Iż pisarz jednak - choćby nader mgliście - myślał o cyklu, może być fakt, że cztery spośród tych wierszy (Nad wodą ogromną i czystą..., Gdy tu mój trup..., Ach już i w rodzicielskim domu... i Uciec z duszą na listek...) zapisał na jednej karcie papieru. Brulionowy autograf zachował się szczęśliwie w Muzeum Mickiewicza w Paryżu. A może to jedynie ślad tego, Iż napisał je w niewielkim odstępie czasu? Z drugiej gdyż strony trzeba podkreślić, że ten autograf wygląda, nawet jak na niestaranny zapis pierwszego rzutu, wyjątkowo nieczytelnie: brakuje wielu liter w słowach, w nie wszystkich natomiast jest ich zbyt sporo, trafiają się słowa przekręcone, brak wyraźnego wyodrębnienia strof. Na pewno nie to jest czystopis. Bezpieczniej zatem mówić tu można o ekipie wierszy, nie o cyklu.
Interpretacjom liryków lozańskich poświęcono tak sporo prac, Iż pobieżny ich wybór złożył się na opasły tom (odsyłamy do niego w załączonej bibliografii), z którego lektury wolno wysnuć kilka fundamentalnych wniosków. Po pierwsze, naukowcy nie od razu dopuścili sąd, że może tu chodzić o arcydzieło liryki, wręcz przeciwnie, to w ostatnich latach owa ekipa wierszy przeżywa, kto wie, czy nie pewne nawet nadwartościowanie. Po drugie, nawet jeżeli przyjmiemy jako oczywisty fakt obrastania niewielkich objętościowo (wszystkiego 65 wersów!) tekstów w imponującą liczbą i ciężarem gatunkowym serię szkiców historycznoliterackich i esejów o ambicjach krytycznych, musi budzić szacunek antologia wierszy inspirowanych liryką lozańską, a są pośród pisarzy tam zebranych: Bolesław Leśmian i Jarosław Iwaszkiewicz, Julian Tuwim i Aleksander Wat, Julian Przyboś i Adam Ważyk, Czesław Miłosz i Krzysztof Kamil Baczyński, Tadeusz Różewicz i Wisława Szymborska, Zbigniew Herbert i Ernest Bryll, Leszek Andrzej Moczulski i Ryszard Krynicki (niektórzy wielokrotnie, Miłosz odwołuje się do interesujących nas tu wątków aż 6 razy, antologię zamyka wiersz Dobranoc Bronisława Maja). Po trzecie wreszcie, nadzwyczajnie inspirujący dla badaczy wydaje się właśnie brak wykończenia wierszy, brak decyzji o przeznaczeniu tych wyznań do druku. Ileż tu miejsca na domysły, hipotezy, przypuszczenia?
Nadzwyczajnie trafne wydają się z kolei przekonania wyrażone poprzez Jarosława Marka Rymkiewicza, który wyraża stanowczy sprzeciw wobec używania odnosząc się do tej ekipy wierszy nazwy Liryki lozańskie, Mickiewicz z całą pewnością zakwestionowałby pierwszy człon nazwy. Rymkiewicz, regulaminowo, domaga się przywrócenia zapisu Juliana Klaczki, który inwentaryzował rękopisy poety po jego Zgonu i streścił zawartość tych kilku brulionowych rzutów myśli najłatwiej: Dumania w Lozannie.
(Marek Piechota)
Zobacz także: Literatura MICKIEWICZA, WIERSZ ROMANTYCZNY
Jak domyślają się naukowcy, w trakcie pobytu w Lozannie pisarz napisał kilka nadzwyczajnych wierszy, spośród których tylko jeden opatrzył notatką zawierającą adres i rok stworzenia: "1839 Lousanne" (zapis pod wierszem Snuć miłość...) i jeszcze jeden, już tylko z określeniem miejsca stworzenia: "W Lozannie" (zapis pod wierszem Nad wodą ogromną i czystą...). Ten cykl, złożony przecież nie poprzez poetę, a poprzez mickiewiczologów, tworzy sześć wierszy, które podaję wedle uszeregowania w Wydaniu Rocznicowym (w opracowaniu prof. Czesława Zgorzelskiego): Snuć miłość..., Nad wodą ogromną i czystą..., Gdy tu mój trup..., Polały się łzy me czyste, rzęsiste..., Ach, już i w rodzicielskim domu..., Uciec z duszą na listek.... Owe niewielkie pod względem objętości wiersze firmują ich incipity, pisarz nie nadał im gdyż tytułów, nie wykończył, nie zostawił żadnej sugestii, czy i jak powinny być wydane. Wolno nawet przypuszczać, że - gdyby mu wpadły w ręce bezpośrednio przed wyprawą do Turcji - podzieliłyby raczej los dalszych części Dziadów i kontynuacji Pana Tadeusza, spłonęłyby w kominku.
Jakąś drobną wskazówką, Iż pisarz jednak - choćby nader mgliście - myślał o cyklu, może być fakt, że cztery spośród tych wierszy (Nad wodą ogromną i czystą..., Gdy tu mój trup..., Ach już i w rodzicielskim domu... i Uciec z duszą na listek...) zapisał na jednej karcie papieru. Brulionowy autograf zachował się szczęśliwie w Muzeum Mickiewicza w Paryżu. A może to jedynie ślad tego, Iż napisał je w niewielkim odstępie czasu? Z drugiej gdyż strony trzeba podkreślić, że ten autograf wygląda, nawet jak na niestaranny zapis pierwszego rzutu, wyjątkowo nieczytelnie: brakuje wielu liter w słowach, w nie wszystkich natomiast jest ich zbyt sporo, trafiają się słowa przekręcone, brak wyraźnego wyodrębnienia strof. Na pewno nie to jest czystopis. Bezpieczniej zatem mówić tu można o ekipie wierszy, nie o cyklu.
Interpretacjom liryków lozańskich poświęcono tak sporo prac, Iż pobieżny ich wybór złożył się na opasły tom (odsyłamy do niego w załączonej bibliografii), z którego lektury wolno wysnuć kilka fundamentalnych wniosków. Po pierwsze, naukowcy nie od razu dopuścili sąd, że może tu chodzić o arcydzieło liryki, wręcz przeciwnie, to w ostatnich latach owa ekipa wierszy przeżywa, kto wie, czy nie pewne nawet nadwartościowanie. Po drugie, nawet jeżeli przyjmiemy jako oczywisty fakt obrastania niewielkich objętościowo (wszystkiego 65 wersów!) tekstów w imponującą liczbą i ciężarem gatunkowym serię szkiców historycznoliterackich i esejów o ambicjach krytycznych, musi budzić szacunek antologia wierszy inspirowanych liryką lozańską, a są pośród pisarzy tam zebranych: Bolesław Leśmian i Jarosław Iwaszkiewicz, Julian Tuwim i Aleksander Wat, Julian Przyboś i Adam Ważyk, Czesław Miłosz i Krzysztof Kamil Baczyński, Tadeusz Różewicz i Wisława Szymborska, Zbigniew Herbert i Ernest Bryll, Leszek Andrzej Moczulski i Ryszard Krynicki (niektórzy wielokrotnie, Miłosz odwołuje się do interesujących nas tu wątków aż 6 razy, antologię zamyka wiersz Dobranoc Bronisława Maja). Po trzecie wreszcie, nadzwyczajnie inspirujący dla badaczy wydaje się właśnie brak wykończenia wierszy, brak decyzji o przeznaczeniu tych wyznań do druku. Ileż tu miejsca na domysły, hipotezy, przypuszczenia?
Nadzwyczajnie trafne wydają się z kolei przekonania wyrażone poprzez Jarosława Marka Rymkiewicza, który wyraża stanowczy sprzeciw wobec używania odnosząc się do tej ekipy wierszy nazwy Liryki lozańskie, Mickiewicz z całą pewnością zakwestionowałby pierwszy człon nazwy. Rymkiewicz, regulaminowo, domaga się przywrócenia zapisu Juliana Klaczki, który inwentaryzował rękopisy poety po jego Zgonu i streścił zawartość tych kilku brulionowych rzutów myśli najłatwiej: Dumania w Lozannie.
(Marek Piechota)
Zobacz także: Literatura MICKIEWICZA, WIERSZ ROMANTYCZNY
- Co znaczy LITERATURA PLEBEJSKA (MIESZCZAŃSKA I SOWIZDRZALSK:
- Porównanie tego hasła oddaje trudności terminologiczne powiązane z opisem ogromnego obszaru polskiej literatury renesansowej, który jeszcze najpierw XX w. nie znajdował uznania u historyków literatury i aż do liryki lozańskie co znaczy.
- Krzyżówka LITERATURA SŁOWIAŃSKA:
- Dlaczego przeznaczony był cykl otwartych wykładów, wygłaszanych poprzez A. Mickiewicza w latach 1840-1844 w Colle`ge de France i wydanych po raz pierwszy w czterech tomach w przekladzie Feliksa Wrotnowskiego liryki lozańskie krzyżówka.
- Co to jest LAURA I FILON:
- Jak lepiej dialogowa sielanka Franciszka Karpińskiego, wydana w lwowskim tomiku Zabawki wierszem i przykłady obyczajne (1780), jest utworem reprezentatywnym dla poetyki sentymentalizmu. Kanwą wiersza jest liryki lozańskie co to jest.
- Słownik LUDOWOŚĆ:
- Kiedy epoki romantyzmu ludowość stała się jednym z naczelnych haseł, związanym ściśle z postulatem narodowości literatury. Lud dostąpił literackiego awansu, stając się nie tylko obiektem zainteresowania liryki lozańskie słownik.
- Czym jest LALKA:
- Od czego zależy Kurierze Codziennym powieść Bolesława Prusa (wydanie książkowe w 1890 r.) miała początkowo nosić tytuł Trzy pokolenia. Autor pragnął zasygnalizować łączność pomiędzy trzema postaciami idealistów liryki lozańskie czym jest.
Czym jest liryki lozańskie znaczenie w Motywy literatura L .
