Co znaczy KU¬NICA KOŁŁˇTAJOWSKA:
Nazwą tą ustala się postępowych publicystów, pisarzy i polityków, współpracujących w momencie Sejmu Wielkiego (1788-1792) i insurekcji z Hugonem Kołłątajem - ideowym przywódcą tej nieformalnej ekipy. Mówi się o popierających jego program dwunastu apostołach, pośród których znaleźli się między innymi F.S. Jezierski, F.K. Dmochowski, ks. J. Meier, prawnik A. Trębicki, a z późniejszych zwolenników jakobinizmu - K. Konopka, J. Dembowski i mieszczanin T. Maruszewski. Nazwa "Kuźnica Kołłątajowska" (początkowo pejoratywna, a nawet obelżywa) wywodziła się z polemicznych wypowiedzi wrogo nastawionych do publicystów popierających program obozu reform. Między innymi W. Turski, zarzucał Kołłątajowi, Iż "założył u siebie kuźnicę potwarzy, skąd na niepodległych zdaniu jego mściwe wypuszczają pociski" (1790). Pozytywny wydźwięk nadał tej nazwie dopiero W. Smoleński w rozprawach poświęconych działalności Kołłątaja i jego współpracowników.
Oceniając relacje panujące w Rzeczypospolitej i formułując program reform, przedstawiciele Kuźnicy Kołłątajowskiej czerpali inspiracje z zachodnioeuropejskiej myśli filozoficznej i socjalnej. Obiektem ataków był feudalizm i wszechwładza magnaterii. Postulowano umocnienie pozycji średniej i drobnej szlachty, zapewnienie wolności osobistej i pewnych praw politycznych chłopom i mieszczanom, a również częściową co najmniej reformę włościańską. Propozycje te nie wiązały się jednak ze zmianą układu stanowego. Nawet radykalny Jezierski, występując w Nie wszystkich słowach porządkiem abecadła zgromadzonych (1791) przeciwko ciemnocie i wstecznictwu starej szlachty i nieludzkiemu wyzyskowi chłopów, popierał koncepcje "organiczne" i "anatomiczne".
Jako zwolennicy oświeceniowego radykalizmu światopoglądowego i postępu współpracownicy Kołłątaja głosili wywiedzione z przesłanek racjonalizmu idee wolności, sprawiedliwości i hasła walki i pracy. Postulowali taką zmianę stosunków socjalnych, aby racje jednostki harmonizowały z interesem ogółu społeczeństwa. Akcentowali także potrzebę wzmocnienia siły państwa przez moralne odrodzenie narodu, upowszechnienie nowoczesnego programu nauki i wychowanie w duchu postępu i niezłomnej woli ocalenia ojczyzny. W programie ekonomicznym zakładali powstanie podstaw gospodarki kapitalistycznej, reorganizację i rozbudowę rolnictwa w duchu fizjokratyzmu. Domagali się określenia dla włościan jednolitego prawa, ale nie zakładali uwolnienia chłopów od zwierzchności "dziedziców". Przekonywali o konieczności intensywnego rozwoju handlu, rzemiosła, przemysłu i transportu. Żądali także poszanowania własności prywatnej i głosili idee użyteczności publicznej.
Wystąpienia i pisma przedstawicieli Kuźnicy Kołłątajowskiej, które cechował ostry ton i agresywność ataków (nierzadko imiennych), spotykały się z replikami zwolenników starego porządku. Największe zarzuty, a nawet inwektywy kierowano na adres głównego ideologa tej ekipy. Zarzucano mu "makiawelizm", jakobinizm, nazywano "polskim Katyliną" i posądzano o "zasady demokrackie", w szczególności po uchwaleniu Ustawy Rządowej. Kołłątaj i przedstawiciele Kuźnicy kontynuowali działalność po ogłoszeniu Konstytucji 3 Maja. Atakowali jej przeciwników, a równocześnie dążyli do pozyskiwania szerszej recenzji socjalnej dla postępowego programu zawartego w tym epokowym dokumencie. W momencie insurekcji kościuszkowskiej nastąpiła zdecydowana radykalizacja poglądów przedstawicieli tej nieformalnej ekipy.
(Bożena Mazurkowa)
Zobacz także: FILOZOFIA I ŚWIATOPOGLˇD, JEZIERSKI FRANCISZEK SALEZY, KOŁŁˇTAJ HUGO, PUBLICYSTYKA
Oceniając relacje panujące w Rzeczypospolitej i formułując program reform, przedstawiciele Kuźnicy Kołłątajowskiej czerpali inspiracje z zachodnioeuropejskiej myśli filozoficznej i socjalnej. Obiektem ataków był feudalizm i wszechwładza magnaterii. Postulowano umocnienie pozycji średniej i drobnej szlachty, zapewnienie wolności osobistej i pewnych praw politycznych chłopom i mieszczanom, a również częściową co najmniej reformę włościańską. Propozycje te nie wiązały się jednak ze zmianą układu stanowego. Nawet radykalny Jezierski, występując w Nie wszystkich słowach porządkiem abecadła zgromadzonych (1791) przeciwko ciemnocie i wstecznictwu starej szlachty i nieludzkiemu wyzyskowi chłopów, popierał koncepcje "organiczne" i "anatomiczne".
Jako zwolennicy oświeceniowego radykalizmu światopoglądowego i postępu współpracownicy Kołłątaja głosili wywiedzione z przesłanek racjonalizmu idee wolności, sprawiedliwości i hasła walki i pracy. Postulowali taką zmianę stosunków socjalnych, aby racje jednostki harmonizowały z interesem ogółu społeczeństwa. Akcentowali także potrzebę wzmocnienia siły państwa przez moralne odrodzenie narodu, upowszechnienie nowoczesnego programu nauki i wychowanie w duchu postępu i niezłomnej woli ocalenia ojczyzny. W programie ekonomicznym zakładali powstanie podstaw gospodarki kapitalistycznej, reorganizację i rozbudowę rolnictwa w duchu fizjokratyzmu. Domagali się określenia dla włościan jednolitego prawa, ale nie zakładali uwolnienia chłopów od zwierzchności "dziedziców". Przekonywali o konieczności intensywnego rozwoju handlu, rzemiosła, przemysłu i transportu. Żądali także poszanowania własności prywatnej i głosili idee użyteczności publicznej.
Wystąpienia i pisma przedstawicieli Kuźnicy Kołłątajowskiej, które cechował ostry ton i agresywność ataków (nierzadko imiennych), spotykały się z replikami zwolenników starego porządku. Największe zarzuty, a nawet inwektywy kierowano na adres głównego ideologa tej ekipy. Zarzucano mu "makiawelizm", jakobinizm, nazywano "polskim Katyliną" i posądzano o "zasady demokrackie", w szczególności po uchwaleniu Ustawy Rządowej. Kołłątaj i przedstawiciele Kuźnicy kontynuowali działalność po ogłoszeniu Konstytucji 3 Maja. Atakowali jej przeciwników, a równocześnie dążyli do pozyskiwania szerszej recenzji socjalnej dla postępowego programu zawartego w tym epokowym dokumencie. W momencie insurekcji kościuszkowskiej nastąpiła zdecydowana radykalizacja poglądów przedstawicieli tej nieformalnej ekipy.
(Bożena Mazurkowa)
Zobacz także: FILOZOFIA I ŚWIATOPOGLˇD, JEZIERSKI FRANCISZEK SALEZY, KOŁŁˇTAJ HUGO, PUBLICYSTYKA
- Co znaczy KABARET MŁODOPOLSKI:
- Porównanie jest oznaką dezaktualizowania się problematyki, stylu uprawiania literatury i metody celebrowania eksponowanej pisarskiej roli. Treści ówczesnej filozofii, założenia estetyki, style zachowań ku¬nica kołłˇtajowska co znaczy.
- Krzyżówka KATASTROFIZM:
- Dlaczego nurtów światopoglądowych przełomu wieków, który pełną wyrazistość myślową i wszechstronne zaplecze teoretyczne osiągnie w drugiej i trzeciej dekadzie XX w. Katastrofizm był spontaniczną reakcją ku¬nica kołłˇtajowska krzyżówka.
- Co to jest KRYTYKA LITERACKA:
- Jak lepiej specyficznadziałalność pisarska, polegająca na podejmowaniu prób opisu i oceny dzieł i zjawisk literackich (prądów, tendencji) i programowaniu twórczości: zalecaniu nowych stylów, tematów, idei ku¬nica kołłˇtajowska co to jest.
- Słownik KRZAK DZIKIEJ RÓŻY KASPROWICZA:
- Kiedy poetyckiego, a zarazem umieszczonego w tomie - cyklu czterech sonetów. W okolicy utworów poprzednich: Anima lachrymans (1894); Miłość (1895), zwiastujących modernistyczny przełom w dotychczasowej ku¬nica kołłˇtajowska słownik.
- Czym jest KARPIŃSKI FRANCISZEK (1741-1825):
- Od czego zależy teoretyk literaturze sentymentalizmu miał samorodny talent w pełni ukształtowany na Pokuciu, z dala od stołecznego ośrodka kulturalnego i literackiego. W swych wierszach łączył siłę uczuć z prostotą ku¬nica kołłˇtajowska czym jest.
Czym jest ku¬nica kołłˇtajowska znaczenie w Motywy literatura K .
