Co znaczy GLIŃSKI:
Narodowa tragedia, wystawiona na scenie warszawskiej w 1810 r., przyniosła Franciszkowi Wężykowi uznanie publiczności, członkostwo Towarzystwa Przyjaciół Nauk i ogromną, ale krótkotrwałą sławę. Sztuka nasycona pierwiastkami melodramatycznymi zachowuje klasycystyczny model kompozycyjny i podniosłą, patetyczną tonację i dobór "wysokich" postaci dramatycznych. Istotną rolę odegrały nawiązania do Szekspira i ówczesnej tragedii niemieckiej. Młody dramaturg podjął narodową tematykę historyczną, ale kluczowym bohaterem dzieła uczynił nie świetlaną postać, uosabiającą cnoty patriotyczne, ale potępionego zdrajcę ojczyzny, narodowego zbrodniarza wyposażonego w demoniczne cechy, targanego wyrzutami sumienia. Najważniejszy problem winy i kary ma w sztuce wyraźne znamiona romantyczne. W przeciwieństwie od tragedii inspirowanych wzorcami sentymentalizmu, dzieło Wężyka eksponuje przez role męskie zagadnienia z kręgu władzy.
Oryginalną propozycją Wężyka było zgłębianie sposobem autoanalizy osobowości bohatera, którego dręczą wizje zbrodniczych czynów i widma pomordowanych ofiar. Kniaź niczym Makbet Szekspira daremnie próbuje odpędzić od siebie obrazy dawnych zbrodni. W obliczu groźby zemsty, zapowiedzianej poprzez upiorne widma, czuje lęk przed wstrząsającą tajemnicą swego przyszłego losu. Uświadamia sobie, Iż sprzeniewierzając się cnocie i ojczyźnie, stanął poza prawem i złamał obowiązujące normy moralne. W wyniku przeżywanych koszmarów doświadcza trwogi i poczucia winy wobec zdradzonego narodu. Jego dramat pogłębia się wspólnie z przybyciem Trepki (dawnego przyjaciela, narzeczonego córki Heleny). Jako uosobienie cnót, umiłowania wolności, rycerskiego męstwa i poświęcenia i wierności ojczyźnie Trepka znakomicie eksponuje moralny cel sztuki i szlachetne rysy "narodowego ducha" Polaków. Stanowi także patriotyczną i moralną przeciwwagę kniazia. Wymiar tragedii Glińskiego pogłębia problem podwójnej zdrady - w relacji do własnego narodu i do cara. Aczkolwiek kniaź pozostał wierny dawnej przyjaźni i opowiedział się po stronie wolności, to jednak nie zdołał się wyzwolić z niewolniczych pęt. Sam przeszył się mieczem, a przeczuwając zbliżającą się Zgon, z lękiem myślał o tym, Iż jego duch "wszystkie zbrodnie na wieki przechowa".
Wbrew wymogom klasycystycznej poetyki patetyczny finał sztuki nie dopowiada wszystkich wątków i pozbawiony jest jednoznacznej wymowy. Jednakże świat wykreowany poprzez Wężyka pozbawiony jest stabilności (sytuacja zdecydował o losach narodowej społeczności i głównych postaci), w sferze ideowej tragedia powiązana jest z filozoficzną wykładnią klasycystycznych założeń. Poeta zarysował konflikt dobra (racji narodowych, patriotyzmu, honoru, męstwa i umiłowania wolności) i zła (obcej, moskiewskiej przemocy i niewoli i tyranii). I aczkolwiek zło nie zostało pokonane, to dobro odniosło tryumf w sferze moralnej, pośrednio zaświadczając tym zwycięstwem o trwałości ustalonego porządku świata i wyznaczających go norm.
Sztuka Wężyka nie przypadła do gustu klasykom warszawskim. Zarzuty dotyczyły pierwiastków romantycznej estetyki, którymi poeta nasycił klasycystyczny szkielet dzieła. Z kolei owacyjnie przyjęła premierę tragedii warszawska publiczność. Widownia bez trudu uchwyciła antyrosyjski wydźwięk sztuki i owacyjnie reagowała na wszelakie aluzje. Szekspirowskie inspiracje silniej wydobyła lwowska inscenizacja z 1820 r. Ze względów politycznych zakaz wystawiania tragedii Wężyka obowiązywał w Królestwie Kongresowym aż do stworzenia listopadowego.
(Bożena Mazurkowa)
Zobacz także: SENTYMENTALIZM, TRAGEDIA, WĘŻYK FRANCISZEK
Oryginalną propozycją Wężyka było zgłębianie sposobem autoanalizy osobowości bohatera, którego dręczą wizje zbrodniczych czynów i widma pomordowanych ofiar. Kniaź niczym Makbet Szekspira daremnie próbuje odpędzić od siebie obrazy dawnych zbrodni. W obliczu groźby zemsty, zapowiedzianej poprzez upiorne widma, czuje lęk przed wstrząsającą tajemnicą swego przyszłego losu. Uświadamia sobie, Iż sprzeniewierzając się cnocie i ojczyźnie, stanął poza prawem i złamał obowiązujące normy moralne. W wyniku przeżywanych koszmarów doświadcza trwogi i poczucia winy wobec zdradzonego narodu. Jego dramat pogłębia się wspólnie z przybyciem Trepki (dawnego przyjaciela, narzeczonego córki Heleny). Jako uosobienie cnót, umiłowania wolności, rycerskiego męstwa i poświęcenia i wierności ojczyźnie Trepka znakomicie eksponuje moralny cel sztuki i szlachetne rysy "narodowego ducha" Polaków. Stanowi także patriotyczną i moralną przeciwwagę kniazia. Wymiar tragedii Glińskiego pogłębia problem podwójnej zdrady - w relacji do własnego narodu i do cara. Aczkolwiek kniaź pozostał wierny dawnej przyjaźni i opowiedział się po stronie wolności, to jednak nie zdołał się wyzwolić z niewolniczych pęt. Sam przeszył się mieczem, a przeczuwając zbliżającą się Zgon, z lękiem myślał o tym, Iż jego duch "wszystkie zbrodnie na wieki przechowa".
Wbrew wymogom klasycystycznej poetyki patetyczny finał sztuki nie dopowiada wszystkich wątków i pozbawiony jest jednoznacznej wymowy. Jednakże świat wykreowany poprzez Wężyka pozbawiony jest stabilności (sytuacja zdecydował o losach narodowej społeczności i głównych postaci), w sferze ideowej tragedia powiązana jest z filozoficzną wykładnią klasycystycznych założeń. Poeta zarysował konflikt dobra (racji narodowych, patriotyzmu, honoru, męstwa i umiłowania wolności) i zła (obcej, moskiewskiej przemocy i niewoli i tyranii). I aczkolwiek zło nie zostało pokonane, to dobro odniosło tryumf w sferze moralnej, pośrednio zaświadczając tym zwycięstwem o trwałości ustalonego porządku świata i wyznaczających go norm.
Sztuka Wężyka nie przypadła do gustu klasykom warszawskim. Zarzuty dotyczyły pierwiastków romantycznej estetyki, którymi poeta nasycił klasycystyczny szkielet dzieła. Z kolei owacyjnie przyjęła premierę tragedii warszawska publiczność. Widownia bez trudu uchwyciła antyrosyjski wydźwięk sztuki i owacyjnie reagowała na wszelakie aluzje. Szekspirowskie inspiracje silniej wydobyła lwowska inscenizacja z 1820 r. Ze względów politycznych zakaz wystawiania tragedii Wężyka obowiązywał w Królestwie Kongresowym aż do stworzenia listopadowego.
(Bożena Mazurkowa)
Zobacz także: SENTYMENTALIZM, TRAGEDIA, WĘŻYK FRANCISZEK
- Co znaczy GATUNKI LITERACKIE:
- Porównanie rodzajach i gatunkach literackich w teorii i praktyce literackiej renesansu nie ma jednolitego charakteru i obejmuje wielki zakres skomplikowanej problematyki, którą omawiali w swoich pracach liczni gliński co znaczy.
- Krzyżówka GATUNKI LITERACKIE:
- Dlaczego nie nastąpiła zasadnicza zmiana w systemie genologicznym w relacji do literatury lat 1918-1939. Można w tym widzieć fakt potwierdzający hipotezę nie wszystkich historyków literatury stwierdzających gliński krzyżówka.
- Co to jest GENEZYJSKA IDEA:
- Jak lepiej zwany filozofia (tajemnica) genezyjska (mechanizm genezyjski), poglądy wyrażone poprzez Juliusza Słowackiego w poemacie prozą Genezis z Ducha i innych dziełach z późnego, mistycznego okresu gliński co to jest.
- Słownik GOTYCYZM:
- Kiedy ustalenie gotycki przestaje oznaczać barbarzyński czy ciemny , a rozpoczyna być utożsamiane ze światem nadprzyrodzonym i obecną w nim grozą. Gotycyzm to nurt literatury powstały w Anglii gliński słownik.
- Czym jest GOFFRED ABO JERUZALEM WYZWOLONA TASSA KOCHANOWSKIE:
- Od czego zależy szczególności renesansowi, lecz i barokowi) nie wierzyli w unieśmiertelniającą moc Mnemosyne; nie satysfakcjonowała ich także pompa funebris. Nade wszystko pragnęli oni gdyż pomnika trwalszego niż gliński czym jest.
Czym jest gliński znaczenie w Motywy literatura G .
