Co znaczy EPOPEJA:
najstarszy w poezji europejskiej gatunek literacki, którego wzorem i najdoskonalszym osiągnięciem stały się ułożone w VIII w. przed naszą erą dzieła Homera - Iliada i Odyseja. Już Arystoteles w swej Poetyce, analizując je, wskazał na konstytutywne cechy tego gatunku, a w jego ślady poszli autorzy renesansowych i klasycystycznych podręczników poetyki.
Odpowiednio z wielowiekową tradycją fabuła epopei skupiała się zazwyczaj na przełomowych wydarzeniach historycznych, a jej bohaterem była zbiorowość, regularnie zwyczajnie naród, którego dążenia i idee reprezentowały kluczowe postacie utworu. W epopei antycznej i renesansowej istniały z reguły dwa plany akcji - plan ziemski, czyli wydarzeń historycznych, i plan boski, gdzie o losach świata, wygranych wojnach i przyszłości bohaterów decydowali mitologiczni bogowie albo w epopei chrześcijańskiej - Bóg.
Wzory antyczne podejmowano w poezji europejskiej zarówno w epoce renesansu, kiedy to powstał utwór uchodzący za najdoskonalszą nowożytną epopeję - Gofred abo Jeruzalem wyzwolona Torquata Tassa (polski przekład Piotra Kochanowskiego wydany został w 1618 r.), jak i w momencie rozkwitu klasycyzmu w XVIII i w początkach XIX w. Marzenia polskich klasyków o epopei (pomimo podejmowanych prób) nie przyniosły jednak znacznych rezultatów, zarówno w XVIII w., kiedy to powstała Wojna chocimska I. Krasickiego, jak i w początkach XIX w., gdy do czytelników trafiły między innymi Jagiellonida Dyzmy Bończy Tomaszewskiego i Stefan Czarniecki Kajetana Koźmiana.
Paradoksalnie za polską epopeję narodową uznany został poemat napisany dopiero poprzez najwybitniejszego polskiego romantyka, aczkolwiek duży budzi fakt, na ile Pana Tadeusza A. Mickiewicza nazwać tak można w sensie ustalenia jego gatunku literackiego, na ile z kolei chodzi wyłącznie o potoczne ustalenie wartościujące. Z jednej gdyż strony znaleźć można w nim wyraźne sygnały epopeiczności, jak podział na 12 ksiąg (poprzedzanych tak zwany argumentem, czyli krótkim wskazaniem ich treści), inwokację i typowe dla tego gatunku przedmioty fabularne i cechy stylistyczne. Z drugiej jednak strony w porównaniu z klasyczną epopeją brak tu na przykład charakterystycznego metody konstrukcji świata przedstawionego, uwzględniającego - jak u Homera - świat nadprzyrodzony, interweniujący w życie bohaterów przez różne formy cudownych wydarzeń. Wyraźna jest także wskazywana poprzez badaczy niejednolitość gatunkowa poematu - dopatrzyć można się tu gdyż zgodnej z romantyczną tendencją do unikania "czystości gatunkowej" obecności w utworze wielu różnych konwencji, na przykład idylli ziemiańskiej, powieści poetyckiej (historia Jacka Soplicy), gawędy, poematu heroikomicznego, poematu opisowego i innych.
Lecz także rozpatrując kwestię epopeiczności Pana Tadeusza, nie można użytkować sformułowanych poprzez klasycyzm rygorystycznych reguł tego gatunku, ale sięgnąć trzeba do pojęć, jakimi kierowali się romantycy. Mówiąc o epopei, nie mieli oni na myśli ściśle ustalonych reguł formalnych gatunku literackiego (wspólnie z jego antyczną proweniencją), ale wiązali to definicja z historią, której najgłębsze zasady przedstawiać miał zasługujący na tę nazwę utwór. Epopeiczność Pana Tadeusza dostrzec można więc właśnie w owym ukazaniu głębokich przemian, dokonujących się w szlacheckim świecie bohaterów Soplicowa, traktowanych jako reprezentanci całego ówczesnego pokolenia, i w przedstawianiu odchodzących w przeszłość reliktów staropolskiego obyczaju i tradycji. W pierwszej kolejności tkwi ona jednak w widocznym w poemacie procesie przemiany świadomości zbiorowej, wyzwalającej się w zetknięciu z historią z granic zaścianka i nabierającej cech myślenia w kategoriach narodowej odpowiedzialności.
Istotną właściwością poematu Mickiewicza, odróżniającą go od klasycznych wzorców epopei, jest również obecność rozbudowanych fragmentów lirycznych, które w istocie są uzasadnieniem całości epickiej opowieści, wyrastającej właśnie z owej tęsknoty za utraconą ojczyzną i światem młodości.
(Jacek Lyszczyna)
Zobacz także: KLASYCYZM POROZBIOROWY, PAN TADEUSZ, Typy I GATUNKI LITERACKIE W EPOCE ROMANTYZMU
Odpowiednio z wielowiekową tradycją fabuła epopei skupiała się zazwyczaj na przełomowych wydarzeniach historycznych, a jej bohaterem była zbiorowość, regularnie zwyczajnie naród, którego dążenia i idee reprezentowały kluczowe postacie utworu. W epopei antycznej i renesansowej istniały z reguły dwa plany akcji - plan ziemski, czyli wydarzeń historycznych, i plan boski, gdzie o losach świata, wygranych wojnach i przyszłości bohaterów decydowali mitologiczni bogowie albo w epopei chrześcijańskiej - Bóg.
Wzory antyczne podejmowano w poezji europejskiej zarówno w epoce renesansu, kiedy to powstał utwór uchodzący za najdoskonalszą nowożytną epopeję - Gofred abo Jeruzalem wyzwolona Torquata Tassa (polski przekład Piotra Kochanowskiego wydany został w 1618 r.), jak i w momencie rozkwitu klasycyzmu w XVIII i w początkach XIX w. Marzenia polskich klasyków o epopei (pomimo podejmowanych prób) nie przyniosły jednak znacznych rezultatów, zarówno w XVIII w., kiedy to powstała Wojna chocimska I. Krasickiego, jak i w początkach XIX w., gdy do czytelników trafiły między innymi Jagiellonida Dyzmy Bończy Tomaszewskiego i Stefan Czarniecki Kajetana Koźmiana.
Paradoksalnie za polską epopeję narodową uznany został poemat napisany dopiero poprzez najwybitniejszego polskiego romantyka, aczkolwiek duży budzi fakt, na ile Pana Tadeusza A. Mickiewicza nazwać tak można w sensie ustalenia jego gatunku literackiego, na ile z kolei chodzi wyłącznie o potoczne ustalenie wartościujące. Z jednej gdyż strony znaleźć można w nim wyraźne sygnały epopeiczności, jak podział na 12 ksiąg (poprzedzanych tak zwany argumentem, czyli krótkim wskazaniem ich treści), inwokację i typowe dla tego gatunku przedmioty fabularne i cechy stylistyczne. Z drugiej jednak strony w porównaniu z klasyczną epopeją brak tu na przykład charakterystycznego metody konstrukcji świata przedstawionego, uwzględniającego - jak u Homera - świat nadprzyrodzony, interweniujący w życie bohaterów przez różne formy cudownych wydarzeń. Wyraźna jest także wskazywana poprzez badaczy niejednolitość gatunkowa poematu - dopatrzyć można się tu gdyż zgodnej z romantyczną tendencją do unikania "czystości gatunkowej" obecności w utworze wielu różnych konwencji, na przykład idylli ziemiańskiej, powieści poetyckiej (historia Jacka Soplicy), gawędy, poematu heroikomicznego, poematu opisowego i innych.
Lecz także rozpatrując kwestię epopeiczności Pana Tadeusza, nie można użytkować sformułowanych poprzez klasycyzm rygorystycznych reguł tego gatunku, ale sięgnąć trzeba do pojęć, jakimi kierowali się romantycy. Mówiąc o epopei, nie mieli oni na myśli ściśle ustalonych reguł formalnych gatunku literackiego (wspólnie z jego antyczną proweniencją), ale wiązali to definicja z historią, której najgłębsze zasady przedstawiać miał zasługujący na tę nazwę utwór. Epopeiczność Pana Tadeusza dostrzec można więc właśnie w owym ukazaniu głębokich przemian, dokonujących się w szlacheckim świecie bohaterów Soplicowa, traktowanych jako reprezentanci całego ówczesnego pokolenia, i w przedstawianiu odchodzących w przeszłość reliktów staropolskiego obyczaju i tradycji. W pierwszej kolejności tkwi ona jednak w widocznym w poemacie procesie przemiany świadomości zbiorowej, wyzwalającej się w zetknięciu z historią z granic zaścianka i nabierającej cech myślenia w kategoriach narodowej odpowiedzialności.
Istotną właściwością poematu Mickiewicza, odróżniającą go od klasycznych wzorców epopei, jest również obecność rozbudowanych fragmentów lirycznych, które w istocie są uzasadnieniem całości epickiej opowieści, wyrastającej właśnie z owej tęsknoty za utraconą ojczyzną i światem młodości.
(Jacek Lyszczyna)
Zobacz także: KLASYCYZM POROZBIOROWY, PAN TADEUSZ, Typy I GATUNKI LITERACKIE W EPOCE ROMANTYZMU
- Co znaczy EMIGRACYJNA LITERATURA A KRAJ:
- Porównanie literatury polskiej od czasów konfederacji barskiej można mówić o rozdziale literatury narodowej na literaturę krajową i emigracyjną, aczkolwiek pełny wymiar owych mechanizmów zarysowany został w epopeja co znaczy.
- Krzyżówka EKSPRESJONIZM:
- Dlaczego ekspresjonizm wywodzi się od słowa l´expression (ekspresja) - słowo, które znaczy siłę oddziaływania dzieła na odbiorcę, na emocjonalną stronę psychiki. Jako nazwa kierunku w sztuce zaistniał w epopeja krzyżówka.
- Co to jest EMIGRACJA:
- Jak lepiej Rzeczpospolitej i jej zniknięcie z mapy Europy wskutek III rozbioru zapoczątkowało nowe zdarzenie w życiu narodu, jakim stały się następne fale emigracji Polaków, uciekających z państwie przed epopeja co to jest.
- Słownik ESEJ:
- Kiedy XIX i pierwsze dekady XX w. można nazywać wiekiem powieści , to ostatnie półwiecze z całą pewnością określone będzie mianem wiek eseju . Esej to jeden z w najwyższym stopniu ekspansywnych gatunków epopeja słownik.
- Czym jest ELEGIA:
- Od czego zależy jednym z najwyżej cenionych (w okolicy ody) gatunków lirycznych. Utwory realizujące wyznaczniki elegii nazywano także trenami, żalami, heroidami i dumami. W tekstach nostalgicznych, melancholijnych epopeja czym jest.
Czym jest epopeja znaczenie w Motywy literatura E .
