Co znaczy CUD MNIEMANY, CZYLI KRAKOWIACY I GÓRALE:
Sztukę z librettem Wojciecha Bogusławskiego i muzyką Jana Stefaniego uznaje się za pierwszą narodową operę. Jej premiera odbyła się w Teatrze Narodowym 1 III 1794 r., na krótko przed wybuchem stworzenia kościuszkowskiego. Akcja dzieła, należącego do europejskiej rodziny "sztuk o Studencie", jest osadzona w podkrakowskiej wsi Mogile, gdzie wolna ludność wiedzie spokojne życie odpowiednio z swoimi zasadami i zwyczajami. Osią intrygi jest wątek miłosny. Stacha i Basię łączy szczere i mocne uczucie. Dorota, zakochana w Stachu macocha dziewczyny, chce rozdzielić młodych, ale jej plany oddania ręki Basi góralowi Bryndasowi spełzają na niczym. Po zerwaniu zaręczyn dochodzi do zwady pomiędzy tytułowymi gromadami, lecz wszystkich godzi student Bardos, sprawca cudu "mniemanego", który był efektem doświadczenia z machiną elektryczną.
Charaktery większości bohaterów są łatwe i wyraziste. Oryginalnym rozwiązaniem jest polityczny wydźwięk utworu, gdzie występują wyłącznie wiejscy bohaterzy i postępowo została ujęta sprawa chłopska. Eksponują to śpiewane poprzez Bardosa arie i piosenki - między innymi arię o "srogim" i "przewrotnym" świecie odbierano jako przesłanie wzmacniające narodowego ducha. Poeta nawiązał także w sztuce do sytuacji narodu, który doświadczył tragedii rozbiorów. Przestrzegał przed bojem, który "czyni krzywdę bratu" (II, 5), a w końcowej, zbiorowej wypowiedzi bohaterów wzywał do narodowej zgody i zachowania rodzimej tradycji i dobrych obyczajów:
Poczciwość, wierność, miłość i zgoda
Niechaj pod naszym dachem panuje;
Niech u nas nigdy przewrotna moda
Głów nie zawraca, serca nie psuje...
Niech to świat pozna, Iż gdzie prostota,
Tam zawsze czysta została cnota.
Do "śpiewogry" Bogusławski wprowadził ludową stylizację i przedmioty autentycznego folkloru. Chłopscy bohaterzy mają wiejskie imiona i działają we właściwym dla nich środowisku. Odpowiednio z ludowym obyczajem Mogilanie tańczą w karczmie krakowiaka, śpiewają przyśpiewki, zapraszając gości na wesele, Wawrzyniec wygłasza mowę przed pobłogosławieniem młodych (I, 5-6), a Górale przybywają na zaręczyny z darami. Poeta wielokrotnie wykorzystał w sztuce pieśniową formę ludowego, nieco frywolnego erotyku, z kolei w języku lirycznych i dwornych wyznań miłosnych nawiązał do tradycji staropolskiej sielanki.
W odizolowanej od ówczesnych realiów socjalnych mogilańskiej społeczności bez panów, ekonomów i rządców pobrzmiewają echa nadrzędnych idei oświecenia. Zwolennikiem racjonalizmu jest Bardos; z pogodą ducha znosi biedę, wierząc Iż "rozum bierze górę", lecz odejściem ze szkoły przypłacił dyskusję z profesorem, podjętą w imię obrony naukowej prawdy. Sentymentalne rysy widoczne są w kreacji postaci Stacha i Basi i w osobistych wyznaniach bohaterów.
Stolica entuzjastycznie przyjęła sztukę w atmosferze narodowego święta i oczekiwania na patriotyczny zryw. W antagonistycznych gromadach wiejskich niektórzy widzowie dopatrywali się Polaków i Rosjan, a inni, biorąc pod uwagę pojednanie zwaśnionych społeczności, widzieli w nich dwie warstwy polskiego narodu - szlachtę i chłopów. Dzieło odbierano jako nawoływanie do narodowej zgody w obliczu niebezpieczeństwa grożącego krajowi. O powodzeniu dzieła w dużej mierze zdecydowały (z wyjątkiem pierwiastków narodowych i politycznych) arie i piosenki o luźnej budowie, które Bogusławski aktualizował i uzupełniał poprzez następne lata. Z uwagi na sporą popularność przedrukowywano je, przerabiano treść albo do melodii dopisywano nowe teksty.
(Bożena Mazurkowa)
Zobacz także: BOGUSŁAWSKI WOJCIECH, SENTYMENTALIZM, TEATR NARODOWY
Charaktery większości bohaterów są łatwe i wyraziste. Oryginalnym rozwiązaniem jest polityczny wydźwięk utworu, gdzie występują wyłącznie wiejscy bohaterzy i postępowo została ujęta sprawa chłopska. Eksponują to śpiewane poprzez Bardosa arie i piosenki - między innymi arię o "srogim" i "przewrotnym" świecie odbierano jako przesłanie wzmacniające narodowego ducha. Poeta nawiązał także w sztuce do sytuacji narodu, który doświadczył tragedii rozbiorów. Przestrzegał przed bojem, który "czyni krzywdę bratu" (II, 5), a w końcowej, zbiorowej wypowiedzi bohaterów wzywał do narodowej zgody i zachowania rodzimej tradycji i dobrych obyczajów:
Poczciwość, wierność, miłość i zgoda
Niechaj pod naszym dachem panuje;
Niech u nas nigdy przewrotna moda
Głów nie zawraca, serca nie psuje...
Niech to świat pozna, Iż gdzie prostota,
Tam zawsze czysta została cnota.
Do "śpiewogry" Bogusławski wprowadził ludową stylizację i przedmioty autentycznego folkloru. Chłopscy bohaterzy mają wiejskie imiona i działają we właściwym dla nich środowisku. Odpowiednio z ludowym obyczajem Mogilanie tańczą w karczmie krakowiaka, śpiewają przyśpiewki, zapraszając gości na wesele, Wawrzyniec wygłasza mowę przed pobłogosławieniem młodych (I, 5-6), a Górale przybywają na zaręczyny z darami. Poeta wielokrotnie wykorzystał w sztuce pieśniową formę ludowego, nieco frywolnego erotyku, z kolei w języku lirycznych i dwornych wyznań miłosnych nawiązał do tradycji staropolskiej sielanki.
W odizolowanej od ówczesnych realiów socjalnych mogilańskiej społeczności bez panów, ekonomów i rządców pobrzmiewają echa nadrzędnych idei oświecenia. Zwolennikiem racjonalizmu jest Bardos; z pogodą ducha znosi biedę, wierząc Iż "rozum bierze górę", lecz odejściem ze szkoły przypłacił dyskusję z profesorem, podjętą w imię obrony naukowej prawdy. Sentymentalne rysy widoczne są w kreacji postaci Stacha i Basi i w osobistych wyznaniach bohaterów.
Stolica entuzjastycznie przyjęła sztukę w atmosferze narodowego święta i oczekiwania na patriotyczny zryw. W antagonistycznych gromadach wiejskich niektórzy widzowie dopatrywali się Polaków i Rosjan, a inni, biorąc pod uwagę pojednanie zwaśnionych społeczności, widzieli w nich dwie warstwy polskiego narodu - szlachtę i chłopów. Dzieło odbierano jako nawoływanie do narodowej zgody w obliczu niebezpieczeństwa grożącego krajowi. O powodzeniu dzieła w dużej mierze zdecydowały (z wyjątkiem pierwiastków narodowych i politycznych) arie i piosenki o luźnej budowie, które Bogusławski aktualizował i uzupełniał poprzez następne lata. Z uwagi na sporą popularność przedrukowywano je, przerabiano treść albo do melodii dopisywano nowe teksty.
(Bożena Mazurkowa)
Zobacz także: BOGUSŁAWSKI WOJCIECH, SENTYMENTALIZM, TEATR NARODOWY
- Co znaczy CHŁOPOMANIA:
- Porównanie ludomanią. Feldman wiąże to zdarzenie z pogranicza sztuki i socjologii życia artystycznego z nurtem neoromantyzmu (1985, II: 30). Dla pozytywistów gdyż chłop, przedstawiciel ludu był przedmiotem cud mniemany, czyli krakowiacy i górale co znaczy.
- Krzyżówka CHOROBA WIEKU:
- Dlaczego się`cle, niem. Weltschmerz, z angielskiego: spleen. Mianem tym określano typowe dla bohatera epoki wczesnego romantyzmu poczucie smutku i melancholii, beznadziejności i depresji, niechęci do świata cud mniemany, czyli krakowiacy i górale krzyżówka.
- Co to jest CZASOPIŚMIENNICTWO:
- Jak lepiej drugiej połowie XIX w., nie tylko na terenach polskich, lecz i w Europie, znacząco wzrosła. Należy tu w pierwszej kolejności wskazać na postęp technik drukarskich i przyrost liczby odbiorców tego cud mniemany, czyli krakowiacy i górale co to jest.
- Słownik CZASOPISMA:
- Kiedy ukształtowało się w Polsce regularne czasopiśmiennictwo, dostosowane do różnorodnych potrzeb i upodobań odbiorców. Wydawano gazety ogólnoinformacyjne i ogłoszeniowe, pisma uczone i moralne i cud mniemany, czyli krakowiacy i górale słownik.
- Czym jest CZARTORYSKI ADAM KAZIMIERZ (1734-1823):
- Od czego zależy wojewody ruskiego, Augusta Czartoryskiego, literat, teoretyk teatru, działacz oświaty i mecenas był jedną z głownych osobistości życia publicznego drugiej połowy XVIII w. Cieszył się powszechnym cud mniemany, czyli krakowiacy i górale czym jest.
Czym jest cud mniemany, czyli krakowiacy i górale znaczenie w Motywy literatura C .
