Co znaczy BALLADY I ROMANSE:
Poetycki cykl Ballad i romansów powstawał w latach 1819-1821, a został opublikowany poprzez Adama Mickiewicza w czerwcu 1822 r. w pierwszym tomie Literaturze wspólnie z czterema innymi wierszami (cenzura nie zezwoliła na umieszczenie w nim Ody do młodości). Tomik ten wzbudził wielkie zainteresowanie czytelników; już na przełomie listopada i grudnia nakład był wyczerpany, więc w tajemnicy przed cenzurą dodrukowywano następne egzemplarze. Spodobał się już zecerowi Bończykowi, który składał tę niewielką książeczkę, a potem również służącym i pokojowym (podobno kupowali ją przeważnie) i młodemu pokoleniu. Zdecydowanie niechętnie przyjęli tom klasycy warszawscy; Tomasz Zan, przyjaciel Mickiewicza, tak pisał: "lwowianie proszą, warszawianie dokuczają". Rok wydania Ballad i romansów został uznany za start nowej - romantycznej - epoki w poezji polskiej.
Poezje opatrzone zostały zaskakującą dedykacją, skierowaną nie, jak zazwyczaj miało to miejsce, do sławnej osobistości czy mecenasa sztuki, ale do osób najbliższych młodemu poecie:
Janowi Czeczotowi, Tomaszowi Zanowi, Józefowi Jeżowskiemu i Franciszkowi Malewskiemu, przyjaciołom moim na pamiątkę szczęśliwych chwil młodości, którą z nimi przeżyłem, poświęcam, Adam Mickiewicz.
W przedmowie do zbioru swoich wierszy autor bronił literaturze romantycznej atakowanej poprzez klasyków, raczej Jana Śniadeckiego w rozprawie O pismach klasycznych i romantycznych.
Ballady i romanse otwiera dedykacyjny wiersz Pierwiosnek i programowa ballada Romantyczność. Cykl obejmuje ponadto: Świteź, Świteziankę, Rybkę, Powrót taty, Kurhanek Maryli, wiersz dedykacyjny Do przyjaciół wspólnie z balladą To lubię, Rękawiczkę (wyjaśnienie ballady Fryderyka Schillera), Panią Twardowską, Tukaja, Lilie i Dudarza. Wielokrotnie podejmowane były próby ustalenia istoty cykliczności Ballad i romansów. Czesław Zgorzelski wyodrębniał dwie ekipy ballad - rusałczane i żartobliwe. Są one otoczone i rozdzielone utworami nasyconymi osobistymi odczuciami. Obie ekipy, wg badacza, zostały zamknięte największymi osiągnięciami artystycznymi pośród tych utworów, Powrotem taty i Liliami, bajką i pieśnią gminną, które stanowią "jakby refren naiwnego prymitywizmu". Jarosław Maciejewski twierdził, Iż mamy do czynienia z dwuczęściową kompozycją. Jedna ukazywać miała wyobraźnię gminną, adekwatnie skomentowaną poprzez narratora, z kolei druga - nieczułe i niewierne kobiety. Części te rozdzielał obraz obcego, wkraczającego w gminne środowisko. Wg Maciejewskiego Mickiewicz, w wyniku problemów z cenzurą (związanych z pomysłem umieszczenia Dziadów w pierwszym tomie Literaturze), wymienił koncepcję swego cyklu i dodał do tomiku nowe utwory. Maria Grabowska wskazywała na charakterystyczne dla tego cyklu bogactwo nastrojów, stylu, sposobów konstruowania utworów i postaci. Natomiast Kazimierz Cysewski dostrzegł w tym zamierzeniu dydaktyczny pomysł Mickiewicza, uczącego czytelników obcowania z nowym, romantycznym światopoglądem i związanymi z nim środkami przekazu - od zapowiadającego te nowości Pierwiosnka, odwołującego się do znanej konwencji sentymentalnej, po nowatorską poprzez własną fragmentaryczność balladę Tukaj i akcentujący konieczność zaakceptowania tajemnicy życia i świata romans Dudarz. Marta Piwińska, odmiennie niż poprzednicy, nie szukała zasad kompozycyjnych łączących utwory w szereg, lecz jednej cechy je spajającej i uznała, Iż jest nią wiara w cud, który się widzi, lecz którego nie można wyjaśnić, w tajemnicę.
W Romantyczności podjął Mickiewicz problemy poznania rzeczywistości, konfrontując oświeceniową, empiryczną i racjonalistyczną drogę do prawdy z intuicyjnym rozumieniem świata i kierowaniem się uczuciami. Świat ukazywany w innych balladach jest terenem poznawanym także przez doświadczenie, co jednak nie prowadzi obserwatora - jak bywało w oświeceniu - do abstrakcyjnych rozważań na temat praw rządzących Ziemią czy kosmosem. To jest świat znany, bliski i swojski, gdzie nagle pojawiają się przedmioty niespodziewane, burzące dotychczasowy porządek. W jakimś momencie pejzaż nie wygląda tak jak zazwyczaj, ale staje się fantastyczny, nierealny, budzi w człowieku odczucie lęku, niepewności (Świteź); nagle pojawia się upiór, mimo Iż nigdy przedtem go nie widziano, aczkolwiek - o czym wszyscy w rejonie rozprawiali - pokazywały się tam różne tajemnicze zjawy (To lubię). Bohaterzy Ballad i romansów są bardzo regularnie zaskakiwani tymi zmianami i niespodziewanymi czy tajemniczymi zdarzeniami, burzącymi dotychczasowy rytm życia.
Mickiewicz umieszcza postacie w bliskim mu świecie, wprowadzając do ballad koloryt lokalny. Regionalizm widoczny jest przez przywołanie nazw miejscowości, rzek, jezior, gór (Świteź, Płużyny, Cyryn, Niemen i tak dalej), sugestywne, malarskie ukazywanie charakterystycznych przedmiotów okolicznego pejzażu (na przykład opis miejsc, poprzez które wędrują Tukaj wraz ze starcem - panem piekła, opis Świtezi). Postacie przemawiają językiem pełnym prowincjonalizmów ("paciórka" - koralika, "za cóż" - dlaczego) i słów i wyrażeń pochodzących z języka codziennego ("czmychnąć", "duby smalone bredzi" i tym podobne). Język Ballad i romansów odbiegał od wysokiego, retorycznego stylu literaturze klasycystycznej i tak zaskakiwał czytelników prostotą i naturalnością wysłowienia, Iż nawet przyjaciele Mickiewicza zarzucali mu zbytnią siermiężność stylu. Zarówno bohaterzy ballad, jak i narrator to z reguły postacie zadomowione w opisywanym świecie.
Pisarz wprowadził do cyklu nowe, romantyczne rozumienie ludowości, która przenika różne warstwy utworów. Widać ją nie tylko w języku, lecz również w wersyfikacji wzorowanej regularnie na pieśniach ludowych. W świecie "powiatowej swojszczyzny" pojawiają się fantastyczne postacie rodem z ludowych wierzeń, jak rusałki, upiory czy diabły, i wątki zaczerpnięte z legend, jak opowieść o zapadniętym mieście. Mickiewicz rzadziej czerpie motywy z pieśni (na utworze ludowym oparte są Lilie), częściej wykorzystuje bajki (karmienie niemowlęcia poprzez matkę topielicę w Rybce) i podania (opowieści o błędnych płomykach, ciałach bez głowy wstających z grobów, niedobrym duchu przyjmującym postać zwierzęcia w balladzie To lubię). Pisarz niejednokrotnie łączy w jednym tekście przedmioty pochodzące z różnych źródeł. Częściej czerpie z folkloru białoruskiego niż litewskiego, z polskiego wykorzystuje te motywy, które są znane na całym obszarze Polski (na przykład opowieść o Twardowskim). Ludowa jest wiara w więzi łączące świat żywych i zmarłych, sprawiedliwość wymierzaną poprzez postacie dysponujące niedobrymi mocami i "naiwne" spojrzenie na rzeczywistość - przekonanie o tym, Iż świat, w szczególności świat zjawisk nadprzyrodzonych, można poznać dzięki intuicji i wierze, a więc wewnętrznemu przeświadczeniu. Mickiewicz dąży do powstania literatury narodowej, opartej, odpowiednio z romantycznymi teoriami, na źródłach ludowych.
(Anna Krysztofiak)
Zobacz także: BALLADA, KOLORYT LOKALNY, LUDOWOŚĆ, Literatura MICKIEWICZA, Literatura ROMANTYCZNEGO PRZEŁOMU, ROMANTYCZNOŚĆ, WALKA KLASYKÓW Z ROMANTYKAMI
Poezje opatrzone zostały zaskakującą dedykacją, skierowaną nie, jak zazwyczaj miało to miejsce, do sławnej osobistości czy mecenasa sztuki, ale do osób najbliższych młodemu poecie:
Janowi Czeczotowi, Tomaszowi Zanowi, Józefowi Jeżowskiemu i Franciszkowi Malewskiemu, przyjaciołom moim na pamiątkę szczęśliwych chwil młodości, którą z nimi przeżyłem, poświęcam, Adam Mickiewicz.
W przedmowie do zbioru swoich wierszy autor bronił literaturze romantycznej atakowanej poprzez klasyków, raczej Jana Śniadeckiego w rozprawie O pismach klasycznych i romantycznych.
Ballady i romanse otwiera dedykacyjny wiersz Pierwiosnek i programowa ballada Romantyczność. Cykl obejmuje ponadto: Świteź, Świteziankę, Rybkę, Powrót taty, Kurhanek Maryli, wiersz dedykacyjny Do przyjaciół wspólnie z balladą To lubię, Rękawiczkę (wyjaśnienie ballady Fryderyka Schillera), Panią Twardowską, Tukaja, Lilie i Dudarza. Wielokrotnie podejmowane były próby ustalenia istoty cykliczności Ballad i romansów. Czesław Zgorzelski wyodrębniał dwie ekipy ballad - rusałczane i żartobliwe. Są one otoczone i rozdzielone utworami nasyconymi osobistymi odczuciami. Obie ekipy, wg badacza, zostały zamknięte największymi osiągnięciami artystycznymi pośród tych utworów, Powrotem taty i Liliami, bajką i pieśnią gminną, które stanowią "jakby refren naiwnego prymitywizmu". Jarosław Maciejewski twierdził, Iż mamy do czynienia z dwuczęściową kompozycją. Jedna ukazywać miała wyobraźnię gminną, adekwatnie skomentowaną poprzez narratora, z kolei druga - nieczułe i niewierne kobiety. Części te rozdzielał obraz obcego, wkraczającego w gminne środowisko. Wg Maciejewskiego Mickiewicz, w wyniku problemów z cenzurą (związanych z pomysłem umieszczenia Dziadów w pierwszym tomie Literaturze), wymienił koncepcję swego cyklu i dodał do tomiku nowe utwory. Maria Grabowska wskazywała na charakterystyczne dla tego cyklu bogactwo nastrojów, stylu, sposobów konstruowania utworów i postaci. Natomiast Kazimierz Cysewski dostrzegł w tym zamierzeniu dydaktyczny pomysł Mickiewicza, uczącego czytelników obcowania z nowym, romantycznym światopoglądem i związanymi z nim środkami przekazu - od zapowiadającego te nowości Pierwiosnka, odwołującego się do znanej konwencji sentymentalnej, po nowatorską poprzez własną fragmentaryczność balladę Tukaj i akcentujący konieczność zaakceptowania tajemnicy życia i świata romans Dudarz. Marta Piwińska, odmiennie niż poprzednicy, nie szukała zasad kompozycyjnych łączących utwory w szereg, lecz jednej cechy je spajającej i uznała, Iż jest nią wiara w cud, który się widzi, lecz którego nie można wyjaśnić, w tajemnicę.
W Romantyczności podjął Mickiewicz problemy poznania rzeczywistości, konfrontując oświeceniową, empiryczną i racjonalistyczną drogę do prawdy z intuicyjnym rozumieniem świata i kierowaniem się uczuciami. Świat ukazywany w innych balladach jest terenem poznawanym także przez doświadczenie, co jednak nie prowadzi obserwatora - jak bywało w oświeceniu - do abstrakcyjnych rozważań na temat praw rządzących Ziemią czy kosmosem. To jest świat znany, bliski i swojski, gdzie nagle pojawiają się przedmioty niespodziewane, burzące dotychczasowy porządek. W jakimś momencie pejzaż nie wygląda tak jak zazwyczaj, ale staje się fantastyczny, nierealny, budzi w człowieku odczucie lęku, niepewności (Świteź); nagle pojawia się upiór, mimo Iż nigdy przedtem go nie widziano, aczkolwiek - o czym wszyscy w rejonie rozprawiali - pokazywały się tam różne tajemnicze zjawy (To lubię). Bohaterzy Ballad i romansów są bardzo regularnie zaskakiwani tymi zmianami i niespodziewanymi czy tajemniczymi zdarzeniami, burzącymi dotychczasowy rytm życia.
Mickiewicz umieszcza postacie w bliskim mu świecie, wprowadzając do ballad koloryt lokalny. Regionalizm widoczny jest przez przywołanie nazw miejscowości, rzek, jezior, gór (Świteź, Płużyny, Cyryn, Niemen i tak dalej), sugestywne, malarskie ukazywanie charakterystycznych przedmiotów okolicznego pejzażu (na przykład opis miejsc, poprzez które wędrują Tukaj wraz ze starcem - panem piekła, opis Świtezi). Postacie przemawiają językiem pełnym prowincjonalizmów ("paciórka" - koralika, "za cóż" - dlaczego) i słów i wyrażeń pochodzących z języka codziennego ("czmychnąć", "duby smalone bredzi" i tym podobne). Język Ballad i romansów odbiegał od wysokiego, retorycznego stylu literaturze klasycystycznej i tak zaskakiwał czytelników prostotą i naturalnością wysłowienia, Iż nawet przyjaciele Mickiewicza zarzucali mu zbytnią siermiężność stylu. Zarówno bohaterzy ballad, jak i narrator to z reguły postacie zadomowione w opisywanym świecie.
Pisarz wprowadził do cyklu nowe, romantyczne rozumienie ludowości, która przenika różne warstwy utworów. Widać ją nie tylko w języku, lecz również w wersyfikacji wzorowanej regularnie na pieśniach ludowych. W świecie "powiatowej swojszczyzny" pojawiają się fantastyczne postacie rodem z ludowych wierzeń, jak rusałki, upiory czy diabły, i wątki zaczerpnięte z legend, jak opowieść o zapadniętym mieście. Mickiewicz rzadziej czerpie motywy z pieśni (na utworze ludowym oparte są Lilie), częściej wykorzystuje bajki (karmienie niemowlęcia poprzez matkę topielicę w Rybce) i podania (opowieści o błędnych płomykach, ciałach bez głowy wstających z grobów, niedobrym duchu przyjmującym postać zwierzęcia w balladzie To lubię). Pisarz niejednokrotnie łączy w jednym tekście przedmioty pochodzące z różnych źródeł. Częściej czerpie z folkloru białoruskiego niż litewskiego, z polskiego wykorzystuje te motywy, które są znane na całym obszarze Polski (na przykład opowieść o Twardowskim). Ludowa jest wiara w więzi łączące świat żywych i zmarłych, sprawiedliwość wymierzaną poprzez postacie dysponujące niedobrymi mocami i "naiwne" spojrzenie na rzeczywistość - przekonanie o tym, Iż świat, w szczególności świat zjawisk nadprzyrodzonych, można poznać dzięki intuicji i wierze, a więc wewnętrznemu przeświadczeniu. Mickiewicz dąży do powstania literatury narodowej, opartej, odpowiednio z romantycznymi teoriami, na źródłach ludowych.
(Anna Krysztofiak)
Zobacz także: BALLADA, KOLORYT LOKALNY, LUDOWOŚĆ, Literatura MICKIEWICZA, Literatura ROMANTYCZNEGO PRZEŁOMU, ROMANTYCZNOŚĆ, WALKA KLASYKÓW Z ROMANTYKAMI
- Co znaczy BIBLIA A LITERATURA:
- Porównanie pozostawała nadal jednym z głównych źródeł inspiracji literackiej. Jak zauważył Janusz Pelc w swej rozprawie o Miejscu Biblii w tradycji wg artystów literatury polskiego renesansu: Dla artystów ballady i romanse co znaczy.
- Krzyżówka BENISŁAWSKA KONSTANCJA (1747-1806):
- Dlaczego spolonizowanej szlachty inflanckiej, a szerszemu kręgowi czytelników znana jest jako autorka trzyczęściowego zbioru Pieśni sobie śpiewane (1776). Najnowsze badania wskazują, Iż przedtem wydała w ballady i romanse krzyżówka.
- Co to jest BARABARA RADZIWIŁŁÓWNA:
- Jak lepiej Felińskiego, uznawane za najdoskonalszą polską tragedię neoklasycystyczną, w pierwotnej wersji powstało już w 1809 r. Wysoko zostało ocenione poprzez krytyków na posiedzeniach Towarzystwa Iksów i ballady i romanse co to jest.
- Słownik BRAMY ARSENAŁU MIŁOSZA:
- Kiedy na pewno jeden z w najwyższym stopniu zawiłych i niejednoznacznych wierszy Miłosza. Każda jego lektura otwiera nowe perspektywy interpretacyjne, niejako unieważniając dostrzeżone poprzednio. Ledwo ballady i romanse słownik.
- Czym jest BAJKA:
- Od czego zależy do literatury polskiej w XVI w. osiągnął szczyt artyzmu w literaturze oświeceniowej (gł. w nurcie klasycyzmu). Bajka - nazywana także powieścią , przypowieścią , apologią (bohaterzy ze świata ballady i romanse czym jest.
Czym jest ballady i romanse znaczenie w Motywy literatura B .
