Postać Zygmunt II August biografia

Kim był Zygmunt II August co zrobił: 1520-1572 Zygmunt Urodził się 1 sierpnia 1520 r. jako drugie dziecko Zygmunta Starego i Bony Sforzy. Od samego początku wychowywany był pod czujnym okiem matki, której nadmierna opiekuńczość względem syna skutkowała nie tylko jego zniewieściałością, lecz również problemami z wyrwaniem się w odpowiednim czasie spod kurateli matki. Mimo to, dzięki wybranym poprzez Bonę nauczycielom, Zygmunt zyskał solidne i dość wszechstronne wykształcenie. Już jako dziecko mógł poczuć rangę swojej osoby. W wieku sześciu lat wspólnie z matką przyjmował hołd przedstawicieli Bari i Rossano. W październiku 1529 r., w okresie swojej pierwszej podróży na Litwę, wyniesiony został w Wilnie na tron wielkoksiążęcy, rok potem, 20 lutego 1530 r., Zygmunt został koronowany na króla Polski. Wszystkie te nadzwyczajnie istotne akty polityczne miały miejsce raczej dzięki zabiegom Bony, która obawiała się rozwijającej się elekcyjności polskiego tronu. Zygmunt mimo to bardzo bez pośpiechu był wprowadzany poprzez rodziców w państwowe wymagania. Od piętnastego roku życia okazjonalnie powierzano mu reprezentacyjne funkcje. W 1538 r. miał wziąć udział w wyprawie na Mołdawię, której przewodził hetman Jan Tarnowski. Wobec ingerencji pary królewskiej, Zygmunt ograniczył się jedynie do lustracji wojsk pod Lwowem. Z inicjatywy ojca i przy niechęci matki w 1538 r. Zygmunt zaręczył się z córką króla rzymskiego Ferdynanda Habsburga, Elżbietą. 5 lat potem doszło do zaślubin młodego króla z Habsburżanką. Błyskawicznie jednak okazało się, iż to jest związek całkowicie niecelny, Elżbieta nie spodobała się mężowi, ponadto błyskawicznie ujawniła się jej epilepsja. W niecałe trzy miesiące po ślubie Zygmunt wyjechał na Litwę, gdzie spędził kolejne 5 lat. Wówczas to nie tylko po raz pierwszy uwolnił się spod opieki matki, lecz również, w 1543 r., związał się z Barbarą Radziwiłówną, jak się dziś zgodnie ocenia, kobietą, którą szczerze kochał i która mocno zaznaczyła się w jego życiu osobistym i publicznym. W lipcu 1544 r., po spotkaniu z rodzicami w Brześciu, Zygmunt August przejął rządy na Litwie. Ta decyzja Zygmunta Starego spowodowała pierwszy poważny konflikt Augusta z matką. W okresie pobytu Zygmunta na Litwie zmarła przebywająca z nim Elżbieta, która nie przeżyła następnego ataku epilepsji. Jej pogrzeb odbył się w sierpniu 1545 r. w Wilnie. Wydarzenia te spowodowały spekulacje na temat nowej żony księcia. Pojawiające się co chwila kandydatury, z których najpoważniej traktowano Annę Zofię Hohenzollern, córkę księcia Albrechta, nie miały szans na powodzenie, bo Zygmunt potajemnie w 1547 r. poślubił Barbarę. zgon ojca w kwietniu 1548 r. oznaczała start jego rządów. Zygmunt zaczął je od oficjalnego przedstawienia małżonki. Jej osoba wywołała burzę w państwie. Królowi zarzucano, iż ożenił się potajemnie z niegodną jego królewskiej osoby kobietą. Jedni domagali się unieważnienia małżeństwa, inni pisali zjadliwe paszkwile na temat Barbary, również Bona, niezadowolona na skutek braku wpływu na decyzje syna, otwarcie wystąpiła przeciw temu związkowi. Władca pozostał jednak nieugięty. Publicznie deklarował miłość do niej, a nawet groził abdykacją, jeżeli protesty nie ustaną. Te rzeczywiście ucichły, przeciw Barbarze podjudzała już w zasadzie jedynie rezydująca teraz w Warszawie Bona. Jednak kwestia królewskiej żony podkopała zaufanie szlachty do króla, co wobec rozwijającego się ruchu egzekucyjnego miało ważne znaczenie. Od początku lat 50. XVI w. zaczęło działać w kręgu szlacheckim grono aktywistów, pośród których czołową rolę odgrywał Mikołaj Sienicki. Ich główne postulaty, a więc rewizja tytułów posiadania dóbr królewskich, zakaz łączenia stanowisk senatorskich, trafiły na razie w próżnię. Władca nie zamierzał podejmować w tej kwestii jakichkolwiek decyzji, tym bardziej iż groziło to konfliktem z senatem. W czasie gdy kluczowym zmartwieniem króla był wówczas stale pogarszający się stan zdrowia jego małżonki, koronowanej w grudniu 1550 r. na królową. Nie pomagały jej stanowi plotki o rzekomej truciźnie podesłanej poprzez Bonę; Barbara cierpiała najprawdopodobniej na raka macicy i, ku wielkiej rozpaczy Zygmunta, zmarła w maju 1551 r. Odpowiednio z jej wolą, Zygmunt pochował Barbarę w Wilnie. Mimo ciosu, jaki na niego spadł, a z którego do końca życia się już nie otrząsnął, musiał stawić czoła istotnym zadaniom zarówno w polityce wewnętrznej, jak i zewnętrznej. Wobec rosnącego zagrożenia ze strony Moskwy, gdzie od 1547 r. rządził Iwan Groźny, Zygmunt szukał wsparcia w Wiedniu. Sojusz z Ferdynandem oznaczał jednak zgodę na utratę resztek węgierskiego władztwa poprzez sio-strę króla, Izabelę. Sojusz z Habsburgami potwierdzony został również poprzez małżeństwo Zygmunta z następną córką Ferdynanda, Katarzyną, do którego doszło w 1553 r. Trzy lata potem z Polski wyjechała Bona, opuszczała państwo w zasadzie niepogodzona z synem; w listopadzie zmarła w Bari, niewątpliwie otruta W czasie gdy zmieniała się przypadek na południu. Wobec zaangażowania Ferdynanda w Rzeszy, otwierała się sposobność powrotu Izabeli Jagiellonki do Siedmiogrodu, tym bardziej iż na takie rozwiązanie naciskał sułtan turecki Sulejman, liczący na trwały podział Węgier. I aczkolwiek bezpośrednio ze strony Turcji wojna Polsce nie groziła, to punktem zapalnym we wzajemnych relacjach był chanat tatarski na Krymie, podlegający sułtanowi, który co jakiś czas urządzał wypady na Ukrainę. Zygmunt dążył do porozumienia z Tatarami, bo doceniał zagrożenie ze strony rosnącej w siłę Moskwy. W kwestiach wewnętrznych błyskawicznie musiał Zygmunt stawić czoła problemom religijnym, a więc zdobywającej coraz więcej zwolenników w Polsce reformacji. Burzę spowodowało małżeństwo przemyskiego kanonika Stanisława Orzechowskiego, potępione poprzez Kościół. Zygmunt, daleki od religijnego fanatyzmu, starał się łagodzić animozje pomiędzy katolikami i protestantami. Jednym z rozwiązań była koncepcja Kościoła narodowego, tworzonego na wzór angielski, nigdy jednak niezrealizowana. Z kolei próby kościelnej elity ostrzejszego wystąpienia przeciw protestantom skończyły się szlachecką inicjatywą zniesienia duchownej jurysdykcji, która wobec postawy króla skończyła się w 1551 r. połowicznym, a w dekadę potem całkowitym sukcesem ruchu szlacheckiego. Początkowo Zygmunt niechętnie odnosił się do postulatów ruchu egzekucyjnego, co wiązało się z jego pozycją władcy, szczególnie na Litwie, lecz również z oparciem swoich rządów na doradcach odziedziczonych jeszcze po tacie. Z drugiej strony władca sprzyjał inicjatywom intelektualnych kręgów szlacheckich związanym z kodyfikacją prawa, jednak zarówno na co dzień, jak i w okresie sejmów zdecydowanie bliżej było mu do stanu senatorskiego. Sejmy lat 1555-1558 to duży króla ze szlachtą, która próbowała bezskutecznie wymóc na władcy poparcie ich postulatów. Zygmunt chciał uzyskać od sejmu zgodę na dalszą pomoc Korony dla zagrożonej ze strony Moskwy Litwy. Wówczas to już szlachta artykułowała potrzebę pełnej unii obu krajów, inkorporacji Litwy i Prus Królewskich. Wówczas jeszcze władca o takich pomysłach słyszeć nie chciał. Uwaga jego coraz bardziej zresztą skupiała się na sprawach wschodnich i północnych. Zygmunt od samego początku swego panowania wykazywał zainteresowanie Bałtykiem, również z racji na Litwę. Władca zamierzał pozyskać dla niej szerszy dostęp do morza przez Inflanty. Plany te mogła ułatwić słaba kondycja Zakonu Kawalerów Mieczowych. Działania Zygmunta przyspieszyła aktywność w tym regionie Iwana Groźnego, również zainteresowanego przejęciem Inflant. W 1557 r. armia dowodzona osobiście poprzez króla wymogła na ogromnym mistrzu inflanckim uległość. Rok potem do wojny przystąpiła Moskwa, jej sukcesy napółnocy Inflant skłoniły mistrza Gotharda Kettlera do zawarcia z Jagiellonem układu w Wilnie w listopadzie 1561 r., który oznaczał sekularyzację zakonu, a z ziem, którymi władał, utworzono polsko-litewskie lenno. Akcji tej, wbrew wcześniejszym obawom, sprzyjał Ferdynand, który za wszelaką cenę chciał uchronić Inflanty przed Iwanem Groźnym. Sukcesy w Inflantach pozwoliły Zygmuntowi znów zająć się sprawami wewnętrznymi. Tu nadal aktualne były postulaty ruchu egzekucyjnego. Tym wspólnie władca zaskoczył szlachtę, bo na sejmie 1562 r. poparł jej program i przystąpił do jego realizacji. Dzięki współpracy króla z sejmem doprowadzono do konfiskat nieprawnie dzierżawionych dóbr królewskich, uporządkowano ich kierowanie. Ćwierć dochodów z królewszczyzn miano przeznaczyć na utrzymanie stałego wojska, zwanego od tego momentu kwarcianym. Utrzymano zakaz łączenia stanowisk senatorskich, nareszcie postanowiono zwołać wspólny sejm z Litwą i dokonać realnej unii pomiędzy obydwoma państwami. Ta ostatnia kwestia nie była łatwa zarówno na skutek mocnej pozycji jej przeciwników (z Mikołajem RadziwiłłemCzarnym na czele), jak i rozbieżności pomiędzy przedstawicielami Korony a Litwinami co do kształtu unii. Powiodło się ją zawrzeć ostatecznie po wielu problemach i oporach różnych czynników na sejmie w Lublinie w 1569 r. Na mocy jej postanowień do Korony wcielono województwa: bracławskie, kijowskie, podlaskie i wołyńskie. Ustanowiono wspólny dla obydwu państw sejm, razem miały także prowadzić politykę zagraniczną. Ujednolicono mechanizmy monetarny i celny. Zachowano odrębne dla Polski i Litwy urzędy centralne i wojsko. Władztwo Zygmunta Augusta w nowym kształcie przybrało nazwę Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Sekularyzacja zakonu inflanckiego w ogóle nie uspokoiła i nie rozwiązała stale komplikującej się sytuacji w tamtym regionie. Sprzeczne interesy Polski i Litwy, Moskwy, a również Szwecji i Danii doprowadziły do wybuchu wojny zwanej północną, która rozgrywała się w latach 1563-1570. Mimo, a może nawet na skutek małżeństwa Katarzyny Jagiellonki z Janem Wazą, wrogość jego brata, rządzącego wówczas w Szwecji Eryka XIV do Jagiellonów spowodowała, w okolicy innych czynników, że to Dania Fryderyka II stała się sojusznikiem Zygmunta w tej wojnie. Terenem wojny były raczej Inflanty, tu ścierały się armie polsko-litewskie z moskiewskimi, tutaj także pojawił się mocny korpus szwedzki, który sukcesywnie opanowywał ośrodki w północnej części regionu i kierował się na południe. Po sukcesach przeciwników przyszła w tej wojnie pora również na sukcesy polskie. W 1564 r. powiodło się Radziwiłłowi Rudemu, mimo mniejszych sił, pobić efektownie Rosjan pod Orszą, a cztery lata potem władca osobiście poprowadził ogromną armię, która miała dotrzeć do Moskwy i obalić rządy Iwana Groźnego. Cel nie został zrealizowany, bo Zygmunt liczył, że zbrojną demonstracją osiągnie własne zamiary. Upadek rządów Eryka XIV i przejęcie tronu w Szwecji poprzez Jana III przesądziło sprawę dalszych losów wojny. Aczkolwiek zawarty na jej zakończenie traktat szczeciński Zygmunta nie zadowalał, utwierdzał on polskie zdobycze w znacznej części Inflant i przywracał swobodę handlu na Bałtyku. Porażkę poniósł władca w życiu osobistym, tak przecież istotnym dla dalszych losów państwa. Pożycie z Katarzyną początkowo układało się pomyślnie, ale nie dało królowi syna. Z czasem królowa zaczęła chorować, oprócz tego jawnie działała na rzecz Wiednia, co skłoniło Zygmunta wpierw do odesłania żony do Radomia, a w dalszym ciągu do starań o unieważnienie małżeństwa. W 1566 r. Katarzyna opuściła Polskę i osiadła w Linzu. Zmarła tam w 1572 r. Niecałe pół roku potem na skutek gruźlicy bezpotomnie zmarł Zygmunt August. (RK)1520 narodziny Zygmunta Augusta 1529 Zygmunt zostaje ogromnym księciem litewskim 1530 koronacja na króla Polski 1547 potajemny ślub Zygmunta z Barbarą Radziwiłłówną 1548 Zygmunt obejmuje rządy w Polsce 1551 zgon Barbary Radziwiłłówny 1558 Bona Sforza opuszcza Polskę 1561 sekularyzacja Zakonu Kawalerów Mieczowych 1569 unia Polski i Litwy w Lublinie 1570 podpisanie traktatu szczecińskiego kończącego wojnę północną 1572 zgon Zygmunta Augusta