Postać ZYGMUNT I STARY biografia

Kim był ZYGMUNT I STARY co zrobił: 1 stycznia 1 4 6 7 - 1 kwietnia 1 5 4 8Zalicza się go do grona najwybitniejszych władców epoki jagiellońskiej. Urodził się w Kozienicach jako syn króla Kazimierza Jagiellończyka i Elżbiety Habsburżanki (znanej jako matka trzech królów Polski: Jana Olbrachta, Aleksandra i Zygmunta i króla Czech i Węgier, Władysława Jagiellończyka). W młodości w imieniu swojego starszego brata, Władysława, zarządzał księstwami głogowskim i opawskim, a w 1504 r. został namiestnikiem całego Śląska i Dolnych Łużyc. W 1506 r., po zgonu Aleksandra Jagiellończyka został królem Polski (koronowany w 1507 r.). W polityce wewnętrznej starał się opierać na ekipie możnowładców skupionych w radzie królewskiej, ograniczyć nadmiernie jego zdaniem rozbudowane przywileje szlacheckie. W takich staraniach, które szlachta postrzegała jako dążenia absolutystyczne, wspierała go druga żona, Bona Sforza. Konflikt zaostrzyła elekcja jeszcze za życia Zygmunta Starego jego syna, Zygmunta Augusta. Apogeum sporu nastąpiło w trakcie tak zwany rokoszu lwowskiego w 1537 r., zwanego popularnie "wojną kokoszą". Był on efektem odrzucenia poprzez króla postulatów szlacheckich, dotyczących sądownictwa kościelnego i oskarżeń o uleganie poprzez monarchę wpływom magnatów. Po zwołaniu pospolitego ruszenia na wyprawę przeciwko Mołdawii, zgromadzona pod Lwowem szlachta odmówiła udziału w wyprawie, żądając zaprzestania skupywania poprzez Bonę dóbr, kodyfikacji prawa, reformy skarbu i ograniczenia obciążeń podatkowych na rzecz Kościoła katolickiego. Po dwu sejmach z lat 1538 i 1539 konflikt zakończył się ostatecznie kompromisem, władca zobowiązał się w przyszłości do nienaruszania wolności szlacheckich i do wolnej elekcji, a posłowie uchwalili podatki na wojnę w Mołdawii. Mimo tych długookresowych sporów za panowania Zygmunta Starego udawało się utrzymywać ustrój Rzeczypospolitej w równowadze, dzięki zdolności dokonywania kompromisów zarówno poprzez władcę, jak i szlachtę gotową na sejmach do uchwalania reformujących ustrój państwa ustaw. W ten sposób władca mógł prowadzić efektywną politykę finansową, równoważącą skarb królewski, i rozbudować stałe wojsko. W polityce zagranicznej kierował się celami opartymi na interesie dynastii Jagiellonów (polityka dynastyczna). W 1515 r. w Wiedniu na spotkaniu z cesarzem Maksymilianem Habsburgiem, starając się powstrzymać groźny dla Polski sojusz habsbursko-moskiewski, uznał prawa do tronu czeskiego i węgierskiego Habsburgów na wypadek wygaśnięcia dynastii Jagiellonów w obu tych państwach, nie będąc w stanie przewidzieć skutków bezpotomnej zgonu młodocianego Ludwika Jagiellończyka w bitwie z Turkami pod Mohaczem w 1526 r. W konsekwencji tej decyzji Jagiellonowie utracili szansę rozciągnięcia swoich wpływów w Europie Środkowo-Wschodniej, ustępując na rzecz Habsburgów. Największym sukcesem w jego polityce stało się podporządkowanie Polsce resztek zakonu krzyżackiego. Jednakże zakon od pokoju w Toruniu w 1466 r. był oficjalnie lennem królów polskich, ogromny mistrz Albrecht Hohenzollern próbował wszelkimi metodami wyzwolić się z tej zależności. Sojusz zawarty poprzez zakon z Moskwą doprowadził do wojny z Krzyżakami w latach 1519-1521, która swój ostateczny finał znalazła w sekularyzacji zakonu w 1525 r. Wyrazem triumfu Zygmunta Starego był hołd pruski na rynku w Krakowie. Niewątpliwym sukcesem dyplomatycznym było również włączenie w 1526 r. dotychczasowego lenna Korony, Mazowsza, do Polski, po wygaśnięciu męskiej linii Piastów czersko-warszawskich. Władca zmarł w Krakowie w sędziwym wieku 81 lat. W dziejach Polski panowanie Zygmunta Starego znane jest w pierwszej kolejności z rozkwitu kulturalnego; moment ten nazwano w historii "złotym wiekiem". (JS)